PROGRAM ZAJĘĆ Z PRZEDMIOTU

TEORIA I METODYKA PŁYWANIA

METODYKA NAUCZANIA PŁYWANIA DZIECI

W MŁODSZYM WIEKU SZKOLNYM

NA WYDZIALE WYCHOWANIA FIZYCZNEGO

NA STUDIACH STACJONARNYCH

I NIESTACJONARNYCH (WIECZOROWYCH)

III ROK semestr 5

Ilość zajęć: seminarium - 2 x 45 min., ćwiczenia - 10 x 60 min.

Cel zajęć:

• Zdobycie przez studentów wiedzy oraz niezbędnych doświadczeń, warunkujących efektywne prowadzenie zajęć z dziećmi w wodzie.

Warunki zaliczenia:

1. Pozytywne zaliczenie sprawdzianów praktycznych i teoretycznych.

2. Uzyskanie pozytywnych ocen z przeprowadzonych zajęć z dziećmi oraz kompletu dokumentacji.

Ocena studenta:

- Ocena zajęć przeprowadzonych przez studenta.

- Test wiedzy teoretycznej.

- Złożenie kompletu dokumentacji z przeprowadzonych i hospitowanych zajęć.

Ćwiczenie nr 1 Seminarium (czas trwania 45 min)

Temat: Wprowadzenie do problematyki nauczania pływania dzieci.

Cel zajęć:

Poznanie podstawowych zasad bezpiecznej organizacji zajęć w wodzie z małymi dziećmi.

Zadania:

• omówienie miejsca lekcji pływania na tle ogólnych celów szkoły,

• przeprowadzenie hospitacji lekcji pływania,

• opracowanie protokołu hospitacyjnego.

Pytania:

1. Jakie są podstawowe cele lekcji pływania?

2. Które z podstawowych czynności prowadzonych przez nauczyciela pływania mają zasadnicze znaczenie podczas zajęć w wodzie?

3. Jaką dokumentację z realizacji procesu dydaktycznego w pływaniu należy gromadzić?

Zalecana literatura podstawowa:

1. Grabowski H., (1999) Teoria fizycznej edukacji, Wydawnictwa Szkolne
   i Pedagogiczne, Warszawa

2. Juszkiewicz M., (2008) Pływanie w kategoriach wartości, Wydawnictwo Fall Kraków

3. Kantanista A., (2008) Lekcja wychowania fizycznego i zdrowotnego,  Lider
   nr 4, s.23-27

4. Ostrowska M., (2008) Bezpieczeństwo na lekcjach wychowania fizycznego, czyli jak skutecznie unikać wypadków: poradnik dla nauczyciela wychowania fizycznego, Adam Marszałek Toruń

5. Zatoń K., Wiesner W., Kwaśna A., (2005) Znaczenie edukacji aksjologicznej w procesie nauczania pływania, W: Dydaktyka wychowania fizycznego w świetle współczesnych potrzeb edukacyjnych / red. nauk. Bartoszewicz R., Koszczyc T., Nowak A., WTN Wrocław

Ćwiczenie nr 2 Seminarium (czas trwania 45 min)

Temat: Wiedza o uczniu podstawą efektywnego nauczania.

Cel zajęć:

Przygotowanie studentów do przeprowadzenia testu określającego wyjściowy poziom

umiejętności pływackich.

Zadania:

• obserwacja nauczyciela prowadzącego zajęcia z dziećmi. Subiektywna ocena umiejętności ruchowych dzieci (hospitacja 10 min.),

• omówienie zasad związanych z opracowaniem programu nauczania pływania dzieci,

• rozpoznanie problemów organizacyjnych utrudniających przeprowadzenie testu określającego wyjściowy poziom umiejętności pływackich dzieci,

• praktyczne próby opracowania programu nauczania pływania dzieci.

Pytania:

1. Omów znaczenie informacji zwrotnej od ucznia dla sprawnego procesu nauczania pływania.

2. Jakie informacje są niezbędne nauczycielowi do opracowania programu nauczania pływania?

3. Jak praktycznie przeprowadzić test określający wyjściowy poziom umiejętności pływackich dzieci?

4. Czy uczeń może mieć wpływ na sformułowanie celu i programu dydaktycznego? Uzasadnij odpowiedź.

Zalecana literatura podstawowa:

1. Czabański B., Fiłon M., Zatoń K.,(red.) (2008), Elementy teorii pływania, AWF Wrocław

2. Kupisiewicz Cz., (2005) Podstawy dydaktyki, WSiP Warszawa

3. Silberman, Melvin L., (2005) Uczymy się uczyć / przekł. Jarosław Rybski, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk

4. Włodarski Z., (1985) Odbiór treści w procesie uczenia się, PWN Warszawa

Ćwiczenie nr 3

(czas trwania 60 min: 15 min - seminarium, 45 min - prowadzenie zajęć z dziećmi)

Temat: Oswojenie z wodą jako proces pedagogiczny.

Cel zajęć:

Opanowanie wiedzy i umiejętności związanych z rozpoznaniem poziomu oswojenia z wodą u

uczącego się pływać.

Zadania:

• przeprowadzenie testu określającego wyjściowy poziom oswojenia z wodą i umiejętności pływackich dzieci

• opracowanie metod pozwalających na zwiększenie oswojenia dzieci z wodą.

Pytania:

1. Dlaczego oswojenie z wodą traktować należy jako proces pedagogiczny, a nie tylko jako adaptację organizmu do środowiska wodnego?

2. Co powinno wiedzieć o środowisku wodnym i jak powinno umieć się zachować nad wodą dziecko oswojone z wodą?

3. Jakie umiejętności powinno posiadać dziecko oswojone z wodą?

Zalecana literatura podstawowa:

1. Czabański B., Fiłon M., Zatoń K. (red), (2008) Elementy Teorii Pływania, AWF Wrocław

2. Waade B. (red)., (2005) Pływanie sportowe i ratunkowe, AWFiS Gdańsk

3. Karpiński R., (2008) Pływanie, AWF Katowice

4. Wiesner W., (1999) Nauczanie - uczenie się pływania (Podręcznik dla studentów akademii wychowania fizycznego), AWF Wrocław

Ćwiczenie nr 4

(czas trwania 60 min: 15 min - seminarium, 45 min - prowadzenie zajęć z dziećmi)

Temat: Wiedza o wartościach związanych z aktywnością w środowisku wodnym.

Cel zajęć:

Uświadomienie wartości jakie niesie za sobą umiejętność pływania oraz sam udział w procesie nauczania - uczenia się pływania.

Zadania:

• analiza wartości wynikających z umiejętności pływania,

• omówienie wartości wychowawczych realizowanych podczas procesu nauczania - uczenia się pływania,

• powtórzenie ćwiczeń oswajających z wodą.

Pytania:

1. Jakie wartości wynikające z umiejętności pływania są dla dzieci najbardziej atrakcyjne?

2. Czy ważne jest uświadamianie wartości wynikających z umiejętności pływania podczas procesu uczenia się - nauczania pływania? Uzasadnij odpowiedź.

3. Dlaczego wykonywanie zadań w wodzie wiąże się z kształceniem zdyscyplinowania, samooceny i poczucia odpowiedzialności?

4. Jakie wartości wychowawcze niesie ze sobą zabawa w wodzie?

Zalecana literatura podstawowa:

1. Juszkiewicz M., (2008) Pływanie w kategoriach wartości, Wydawnictwo Fall Kraków

2. Wiesner W., (1999) Nauczanie - uczenie się pływania (Podręcznik dla studentów akademii wychowania fizycznego), AWF Wrocław

3. Zatoń K., Wiesner W., Kwaśna A., (2005) Znaczenie edukacji aksjologicznej w procesie nauczania pływania, W: Dydaktyka wychowania fizycznego w świetle współczesnych potrzeb edukacyjnych / red. nauk. Bartoszewicz R., Koszczyc T., Nowak A., WTN Wrocław

4. Zatoń K., Kwaśna A., (2007) Rola wartości w kształceniu psychomotorycznym, W: Ewaluacja i innowacje w edukacji nauczycieli, T.2 / red. nauk. Jan Grzesiak, Wydział Pedagogiczno-Artystyczny Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Kalisz

5. Zatoń K., Kwaśna A., (2008) Uświadamianie wiedzy o wartościach a poziom realizacji celów lekcji pływania, Sporty Wodne i Ratownictwo, vol.1, s.34-41

Ćwiczenie nr 5

(czas trwania 60 min: 15 min - seminarium, 45 min - prowadzenie zajęć z dziećmi)

Temat: Motywacja do uczenia się pływania. Lęk przed wodą.

Cel zajęć:

Opanowanie wiedzy i umiejętności związanych z pozytywnym nastawieniem dzieci do zajęć

w wodzie.

Zadania:

• opracowanie metody oceniającej stopień lęku przed wodą,

• wprowadzenie prostych ćwiczeń oddechowych oraz ćwiczeń prowadzących do swobodnego leżenia na piersiach i grzbiecie,

• opracowanie metod (ćwiczenie w wodzie) zwiększających motywację do zajęć.

Pytania:

1. Podaj przyczyny występowania lęku przed wodą.

2. Jakie działania dydaktyczne nauczyciela sprzyjają powstawaniu stanów lękowych u dzieci uczących się pływać?

3. Jak należy prowadzić proces oswojenia dziecka z wodą, aby nie pogłębiać stanów lękowych?

4. W jaki sposób wytworzyć u uczących się dzieci pozytywne nastawienia do nauki pływania?

Zalecana literatura podstawowa:

1. Franken R., (2005) Psychologia motywacji, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk

2. Gracz J., Sankowski T., (2000), Psychologia sportu, AWF Poznań

3. Stachowicz M., (2009) Problem lęku przed wodą w nauczaniu pływania dzieci w wieku 7-9 lat, Wychowanie Fizyczne i Zdrowotne R.56, nr 7, s.30-33

4. Wiesner W., (1999) Nauczanie - uczenie się pływania (Podręcznik dla studentów akademii wychowania fizycznego), AWF Wrocław

Ćwiczenie nr 6

(czas trwania 60 min: 15 min - seminarium, 45 min - prowadzenie zajęć z dziećmi)

Temat: Wstępny etap nauczania techniki pływania.

Cel zajęć:

Opanowanie wiedzy i umiejętności związanej z nauczaniem leżenia na wodzie oraz

oddychania.

Zadania:

• zastosowanie (zgodnie z zasadą stopniowania trudności) różnych ćwiczeń prowadzących do swobodnego leżenia na piersiach i na grzbiecie,

• wprowadzenie ćwiczeń oddechowych z równoczesnym otwieraniem oczu pod wodą oraz nauki wykonywania poślizgów na piersiach i na grzbiecie.

Pytania:

1. Podaj 10 ćwiczeń (zgodnie z zasadą stopniowania trudności) do nauczania leżenia na plecach.

2. Podaj 10 ćwiczeń (zgodnie z zasadą stopniowania trudności) do nauczania leżenia na piersiach.

3. Podaj 10 ćwiczeń (zgodnie z zasadą stopniowania trudności) do nauczania specyficznego oddychania w wodzie.

4. Jakie i kiedy należy stosować pomoce dydaktyczne do nauczania leżenia na piersiach i na grzbiecie?

Zalecana literatura podstawowa:

1. Bober T., (2003) Technika sportowa - ujęcie biomechaniczne, W: Zagadnienia biomechaniki sportu - technika ruchu / pod red. nauk. Czesława Urbanika, AWF Warszawa

2. Czabański B., (1998) Wybrane zagadnienia uczenia się i nauczania techniki sportowej, AWF Wrocław

3. Czabański B., Fiłon M., Zatoń K.,(red.) (2008), Elementy teorii pływania, AWF Wrocław

4. Czajkowski Z., (2004) Nauczanie techniki sportowej, COS Warszawa

Ćwiczenie nr 7

(czas trwania 60 min: 15 min - seminarium, 45 min - prowadzenie zajęć z dziećmi)

Temat: Technika pływania elementarnego i jej nauczanie.

Cel zajęć:

Opanowanie wiedzy i umiejętności związanej z nauczaniem pływania sposobem

elementarnym.

Zadania:

• sprawdzenie poziomu opanowania przez dzieci leżenia na piersiach, na grzbiecie i poślizgów,

• sprawdzenie poziomu opanowania przez dzieci oddychania w wodzie,

• przeprowadzenie zajęć związanych z elementarnymi sposobami przemieszczania się dzieci w wodzie („żabka szkolna”, „piesek”),

• przygotowanie do nauczania pływania kraulem na grzbiecie i żabką.

Pytania:

1. Jakie znasz proste ćwiczenia nauczania pływania sposobami elementarnymi?

2. Dlaczego współczesna metodyka nauczania pływania preferuje metody całościowe?

3. Kiedy wskazane jest nauczanie pływania metodami analitycznymi?

4. W jaki sposób realizować nauczanie pływania, uwzględniając zasadę indywidualnego podejścia do ucznia?

Zalecana literatura podstawowa:

1. Bober T., (2003) Technika sportowa - ujęcie biomechaniczne, W: Zagadnienia biomechaniki sportu - technika ruchu / pod red. nauk. Czesława Urbanika, AWF Warszawa

2. Czabański B., (1998) Wybrane zagadnienia uczenia się i nauczania techniki sportowej, AWF Wrocław

3. Czajkowski Z., (2004) Nauczanie techniki sportowej, COS Warszawa

4. Karpiński R., (2008) Pływanie -podstawy techniki -nauczanie, Katowice

5. Wiesner W., (1999) Nauczanie - uczenie się pływania (Podręcznik dla studentów akademii wychowania fizycznego), AWF Wrocław

Ćwiczenie nr 8

(czas trwania 60 min: 15 min - seminarium, 45 min - prowadzenie zajęć z dziećmi)

Temat: Komunikacja dydaktyczna między nauczycielem pływania a uczniem.

Cel zajęć:

Poznanie podstawowych zasad skutecznej wymiany informacji na lekcji pływania.

Zadania:

• prowadzenie zajęć z dziećmi (nauka pływania) z zastosowaniem różnych metod przekazywania informacji,

• weryfikacja znaczenia różnych metod przekazywania informacji w zależności od ich wartości komunikacyjnej,

• analiza efektywności nauczania pływania dzieci, w efekcie świadomego odbioru informacji od środowiska wodnego.

Pytania:

1. Na jakie ograniczenia fizyczne napotyka przekaz informacji na lekcji pływania?

2. Co oznacza kryterium ilościowe w przekazywaniu informacji słownej, wizualnej i kinestetycznej?

3. Znaczenie informacji przekazywanych od ucznia do nauczyciela podczas procesu dydaktycznego związanego z nauczaniem pływania.

4. W jaki sposób informacja od uczącego się powinna wpłynąć na modyfikację metod nauczania pływania?

Zalecana literatura podstawowa:

1. Chrobot M., (2009) Komunikacyjna rola informacji przekazywanych w procesie kształcenia motorycznego, Rozprawy Naukowe AWF we Wrocławiu nr 27, s.10-16

2. Okoń W., (2003) Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej, Wydawnictwo Akademickie Żak, Warszawa

3. Wiesner W., (1999) Nauczanie - uczenie się pływania (Podręcznik dla studentów akademii wychowania fizycznego), AWF Wrocław

4. Zatoń K. (2008) Świadomość celowości uczenia się czynności motorycznych, W: Edukacja jutra: XIV Tatrzańskie Seminarium Naukowe, T.1 / red. nauk. Kazimierz Denek, Tadeusz Koszczyc, Wojciech Wiesner, Wrocławskie Towarzystwo Naukowe, Wrocław

5. Zatoń K., (1986) Wpływ jakości i ilości informacji werbalnych na tworzenie się planów i programów czynności ruchowej, Zeszyty Naukowe, AWF Wrocław nr 42

Ćwiczenie nr 9

(czas trwania 60 min: 15 min - seminarium, 45 min - prowadzenie zajęć z dziećmi)

Temat: Technika pływania standardowego i jej nauczanie.

Cel zajęć:

Poznanie różnych metod nauczania pływania techniką standardową.

Zadania:

• nauczanie techniki pływania z wykorzystaniem informacji słownej,

• nauczanie techniki pływania z wykorzystaniem pokazu,

• nauczanie techniki pływania z wykorzystaniem informacji kinestetycznych.

Pytania:

1. Jak dobierać określenia słowne dla porozumiewania się z dziećmi na lekcji pływania?

2. W jaki sposób uwrażliwić dziecko na świadome odbieranie informacji od środowiska wodnego?

3. Czy „język gestów” może stanowić system porozumiewania się z uczniem?

4. Jakie warunki musi spełniać pokaz, aby stanowił pomoc dydaktyczną?

5. Czy przybory dydaktyczne stosowane podczas nauki pływania dzieci mogą stanowić specyficzną informację zwrotną? Uzasadnij odpowiedź.

Zalecana literatura podstawowa:

1. Czabański B., (1998) Wybrane zagadnienia uczenia się i nauczania techniki sportowej, AWF Wrocław

2. Czabański B., Fiłon M., Zatoń K.,(red.) (2008), Elementy teorii pływania, AWF Wrocław

3. Czajkowski Z., (2004) Nauczanie techniki sportowej, COS Warszawa

4. Karpiński R., (2008) Pływanie -podstawy techniki -nauczanie, Katowice

Ćwiczenie nr 10

(czas trwania 60 min: 15 min - seminarium, 45 min - prowadzenie zajęć z dziećmi)

Temat: Edukacyjny efekt informacji zwrotnej podczas nauczania pływania.

Cel zajęć:

Przygotowanie studentów do oceny efektywności zajęć na skutek stosowania różnych metod

nauczania pływania.

Zadania:

• śledzenie efektywności nauczania pływania małych dzieci po zastosowaniu słownych, wizualnych i praktycznych metod dydaktycznych,

• próby wyprzedzania pojawienia się błędów podczas nauczania techniki pływania,

• próby obiektywnej oceny efektywności nauczania techniki pływania.

Pytania:

1. Dlaczego nieuwzględnienie w procesie nauczania-uczenia się techniki pływania różnych ograniczeń związanych z przepływem informacji obniża proces dydaktyczny?

2. Jaki wpływ na efektywność nauczania techniki pływania ma niezgodność semantyczna pojęć używanych między nauczycielem a uczniem?

3. Czy środowisko wodne jest niezbędne do opanowania umiejętności pływania? Uzasadnij odpowiedź.

Zalecana literatura podstawowa:

1. Czabański B., (2000) Kształcenie psychomotoryczne, AWF Wrocław

2. Karpiński R., (2008) Pływanie -podstawy techniki -nauczanie, Katowice

3. Wiesner W., (2002) Dydaktyczne sprzężenie zwrotne jako przykład integracji czynności nauczyciela i uczniów w procesie nauczania czynności ruchowych, W: Integracja w procesie kształcenia i wychowania fizycznego: red. nauk. Tadeusz Koszczyc / Piotr Oleśniewicz, AWF Wrocław

4. Zatoń K., (1995) Przekaz słowny na lekcjach wychowania fizycznego, Studia i Monografie AWF Wrocław

5. Zatoń K., (2008) Znaczenie komunikacji dydaktycznej w procesie kształcenia motorycznego, W: Media - komunikacja - zdrowie: wyzwania, szanse, zagrożenia/ pod red. Bassama Aouil'a i Wojciecha J. Maliszewskiego. Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń, s. 119-128

Ćwiczenie nr 11

(czas trwania 60 min: 15 min - seminarium, 45 min - prowadzenie zajęć z dziećmi)

Temat: Nauczanie umiejętności samoratownictwa w wodzie.

Cel zajęć:

Uświadomienie ucznia w zakresie różnych możliwości samoratownictwa w wodzie.

Zadania:

• poznanie zasad postępowania w sytuacji nieoczekiwanej kąpieli,

• wykorzystanie umiejętności pływania do ratownictwa i samoratownictwa,

• praktyczne ćwiczenia dotyczące samoratownictwa na pływalni (wzajemna asekuracja).

Pytania:

1. Jak należy zachować się w przypadku nagłej niedyspozycji w wodzie?

2. Kiedy wzajemna asekuracja w wodzie ma swoje szczególne uzasadnienie?

3. Dlaczego bezpieczna organizacja zajęć w wodzie obniża niebezpieczeństwo utonięcia? Uzasadnij odpowiedź.

4. Które sytuacje podczas prowadzenia zajęć dydaktycznych w wodzie z dziećmi wymagają szczególnej czujności prowadzącego?

Zalecana literatura podstawowa:

1. Siuda T. red. (2007) Kształtowanie i wychowanie młodzieży na rzecz bezpieczeństwa, MEN Warszawa

2. Wiesner W., Kowalewski B., Skalski D., (2007) Podstawy edukacji ratowniczej, Matrix Olsztyn

3. Wiesner W., (2003) Nauczanie elementów ratownictwa wodnego jako proces kształtowania osobowości dziecka uczącego się pływać, Człowiek i Ruch nr 2(8), s.81-85

Ćwiczenie nr 12

(czas trwania 60 min: 15 min - seminarium, 45 min - prowadzenie zajęć z dziećmi)

Temat: Organizacja rekreacyjnych gier i zabaw w wodzie dla dzieci. Festyn w wodzie.

Cel zajęć:

Przygotowanie studentów do umiejętności organizowania festynu w wodzie (rekreacyjnych

gier i zabaw).

Zadania:

• przeprowadzenie końcowej oceny skuteczności procesu nauczania pływania (15 min.),

• przeprowadzenie dla wszystkich dzieci biorących udział w procesie dydaktycznym festynu (gier i zabaw w wodzie) (30 min.).

Pytania:

1. Co powinno być poddane ocenie na zakończenie procesu nauczania pływania?

2. Jak należy rozumieć wychowawczą funkcję oceny w nauczaniu pływania?

3. Wymień przyczyny niepowodzeń dydaktycznych nauczyciela w pływaniu.

Zalecana literatura podstawowa:

1. Baczyński A., Ryba B., (2003) Podstawy prawne bezpieczeństwa imprez sportowych, Polska Korporacja Menadżerów Sportu Warszawa

2. Chmielewska D., (2009) Doskonalenie pływania z wykorzystaniem gier i zabaw ruchowych w wodzie, Wychowanie Fizyczne i Zdrowotne R.56, nr 4, s.59-62

3. Ostrowski A., (2003) Zabawy i rekreacja w wodzie, WSiP Warszawa

4. Roman O., (2009) Organizacja miejsca i przyborów przy prowadzeniu gier rekreacyjnych na pływalni, Wychowanie Fizyczne i Zdrowotne nr 1, s. 52-56

5. Trześniowski R., (2005) Zabawy i gry ruchowe, WSiP Warszawa, wyd. 3

46

---