Nauka - technika -wynalazki - budowle - osiągnięcia w XIX w.

Ciekawostka…

1899 - „ponieważ wszystko co było do wynalezienia, zostało już wynalezione”, urząd patentowy w Nowym Jorku poprosił o swoje zamknięcie

Nauka

Astronomia

• teoria powstawania systemów planetarnych 1812

• odkrycie planety Neptun (niem J.Galle) 1846

• udowodnienie obrotu Ziemi (fra Foucault) 1850

• liczne odkrycia, głównie : ang J.Herschel, ang. W.Rosse, ang J.Adams, fra U. Le Verrier, niem J.Galle, fra Laplance, fra Foucault

• rozwój nauki związany z wcześniejszym rozwojem matematyki oraz coraz do doskonalszych przyrządów

Chemia

• dzieło „Nowy system filozofii chem.” J.Daltona 1808

• odkrycie parafiny 1809

• skala Mohsa do określania twardości minerałów 1811

• nawozy sztuczne w rolnictwie (niem J.Liebig) 1840

• analiza spektralna (niem. Kirchoff i Bunsen) 1857-1860

• układ okresowy pierwiastków (ros Mendelejew) 1869

• powstają nowoczesne laboratoria (fra J.Gay-Lussaca oraz późniejsze niem J.Liebiga)

• tworzą się podstawy nowych chemii (fizycznej, nieorganicznej)

• najważniejsze nazwiska to: ang J.Dalton, ang H.Davy, szw J.Barzelius, fra J.Gay-Lussac, fra J.B.Dumas, niem. F. Wöhler, niem J.Liebig, ros. Mendelejew

Fizyka

• bujny rozwój, szczególnie nauki o elektryczności (wło Volta, duń Oersted, fra Ampere, fra Arago, niem Ohm, ang Sturgeon, amer Henry, amer Edison)

• podstawy elektrotechniki (ang Faraday)

• początki termodynamiki (fra Sadi-Carnot, fra Mayer, fra Joul)

• także rozwój optyki i akustyki

• pierwsza bateria 1800

• odkrycie pola magnetycznego 1820

• elektromagnes 1825

• podstawowe jednostki: m, cm, mm 1831

• pierwsza praktyczna żarówka 1863

Medycyna:

• pierwszy ambulans 1792

• odkrycie morfiny 1805

• stetoskop 1816

• pierwsza operacja pod narkozą eterową 1846

• szczepionka przeciw wściekliźnie 1885

• lampa rentgenowska 1913

postacie

fra L.Pasteur (chemik, mikrobiolog, twórca pasteryzacji, szczepień itd.)

Biologia i geologia:

• stwierdzenie, że każdy organizm zbudowany jest z komórek (niem. Schwann, niem Schleiden), rozwinięcie przez niem. Virchowa (każda komórka powstaje z innej komórki)

• odkrywanie nowych gatunków, liczne spory, dysputy

• inne nazwiska : fra Lamarck, fra Saint-Hilair, fra J.Cuvier

• początki anatomii porównawczej, paleontologii

• teoria ewolucjonizmu ang K.Darwina - 1859

• geologia - spór „neptunistów” z „wulkanistami”, dopiero od czasów ang K.Leyella geologia wolna od jednostronnych uogólnień

Wynalazki-osiągnięcia-budowle

Komunikacja:

• telegraf 1837

• radio 1896

• telefon 1876

postacie

ros A. Popow (twórca radia, wynalazca anteny)

wło G. Marconi (twórca radia)

amer S. Morse (twórca pierwszego praktycznego telegrafu elektromagnetycznego)

Budowa kanałów :

• Kanał Sueski 1859-1869

• Kanał Kiloński 1887-1895

• Kanał Panamski 1904-1914

postacie

fra. Ferdynand Lesseps (budowniczy Kan. Sueskiego, inicjator budowy Kan. Panamskiego)

Statki:

• pierwszy parowiec z kołem łopatkowym 1802

• praktyczny parostatek 1807

• pierwszy wojenny statek parowy 1814

postacie

amer R.Fulton (twórca statków parowych i prototypów łodzi podwodnych)

Kolejnictwo:

• pierwsza trasa kolei 1830 (narodziny ery kolejnictwa!)

• kolej transandyjska ukoń. 1876

• pierwsze metro (Londyn) 1863

• pierwsza kolej elektryczna (Berlin) 1881

• kolej Berlin-Bagdad 1888 - 1918

• kolej transsyberyjska 1891 - 1901

(nazwiska dot. maszyny parowej itd. są w konspekcie o rewolucji przemysłowej)

Lotnictwo

• pierwowzór sterowca 1852

• pierwszy lot zeppelina 1900

• pierwszy udany lot samolotu 1903

• pierwszy przelot nad Kanałem La Manche 1909

• pierwsze samoloty wojskowe 1912

postacie

niem. Otto Lilienthal (teoretyk, konstruktor, oblatywacz szybowców)

niem. Ferdynand von Zeppelin (konstruktor, twórca pierwszego sterowca)

niem. Gustav Weißkopf / Whitehead (konstruktor, czasem uważany za pioniera awiacji,

wcześniejszego niż bracia Wright)

amer. bracia Wright (konstruktorzy pierwszego udanego samolotu)

Motoryzacja

• samochód z silnikiem benzynowym 1885

• pierwszy motocykl 1886

• opona pneumatyczna 1888

• pierwszy wyścig samochodowy 1894

• taśmowa produkcja samochodów 1913

postacie

niem. C.F. Benz (wynalazca zapłonu iskrowego, konstruktor 1.samochodu)

niem G. Daimler (konstruktor pierwszego samochodu z silnikiem spalinowym)

amer H. Ford (twórca masowej motoryzacji)

Konstrukcje:

• pierwsza gazownia miejska 1811

• pierwszy nowoczesny szyb naftowy 1859

• Wieża Eiffel'a 1886 - 1889

• tunel alpejski 1871

• pierwszy drapacz chmur (Chicago) 1883

Życie codzienne:

• konserwy i puszki 1810

• świeca ze stearyny 1818

• zapalniczka 1823

• zegar kwarcowy 1833

• rower z pedałami 1839

• fotografia (dagerotypia) 1839

• znaczek pocztowy 1840

• pierwsza maszyna do szycia 1846

• lampa naftowa 1853

• zapałki 1855

• pierwsza praktyczna żarówka 1879

• gramofon 1887

• czajnik elektryczny 1891

• kinematograf 1895

• termos 1896

• odkurzacz 1901

3

---