KOLONIALIZM W XIX WIEKU – PODZIAŁ ŚWIATA

Kolonializm w XIX wieku - podział świata

Od momentu powstania zorganizowanych państw narody walczą ze

sobą w celu rozszerzenia swojego terytorium, zwiększenia swojego

wpływu. Kiedy w Europie zabrakło już terenów do podbicia wielcy

odkrywcy – Vasco Da Gama, Ferdynand Magellan, Krzysztof Kolumb

dopływali do nowych ziem, opływali planetę. W tamtych latach żyli

konkwistadorzy podbijający nowoodkryte tereny. Teraz, w XIX wieku

politycy, chcąc zwiększyć swoja strefę wpływów tworzą kolonie.

Kolonializm (z łaciny colonia – osiedle), polityka mocarstw polegająca na

opanowaniu i utrzymaniu w politycznej i ekonomicznej zależności krajów

słabo rozwiniętych w celu czerpania zysków. Kolonializm to też system

rządów oparty na takiej polityce. Zjawisko narodziło się w czasie odkryć

geograficznych (XIV i XV w.). Proces podziału świata został

usankcjonowany prawnie. W ramach porozumień międzynarodowych

(pierwsze to traktat z Tordesillas z 1494) uznawano za dozwolone

aneksje, handel terytoriami, podporządkowanie zamorskiej ludności

władzy metropolii kolonialnych. Zdobyte terytoria miały różny status, były

to kolonie, protektoraty, kondominia, terytoria mandatowe i obszary

powiernicze, zarządzano nimi za pomocą administracji kolonialnej lub

uzależnionych od kolonizatorów lokalnych struktur państwowych bądź

plemiennych.

(encyklopedia internetowa: www.wiem.onet.pl)

Swoje kolonie posiadała większość państw europejskich, Stany

Zjednoczone, Japonia, Chiny. Każde państwo kolonizatorskie stworzyło

własna ideologię, doktrynę, metody i specyficzny system zarządzania

koloniami. Różnice te doprowadziły do odmiennych skutków

ekonomicznych, społecznych i gospodarczych. W wielu krajach systemy

polityczne z czasów kolonializmu mają duży wpływ na teraźniejsze

systemy polityczne. W szkole poznajemy zazwyczaj dwie odmienne

drogi kolonializmu: dominiami protektoraty.

Dominium - termin określający stan prawny niektórych kolonii brytyjskich,

wprowadzony w XIX w. Mogły one tworzyć własne rządy i parlamenty,

bez możliwości prowadzenia polityki zagranicznej. Osobę króla

angielskiego reprezentował gubernator.

Autonomię taką otrzymały: Kanada w 1867, Australia (Australijski

Związek) w 1901, Nowa Zelandia w 1907 i Związek Południowej Afryki

(Republika Południowej Afryki) w 1910. W 1926 po powstaniu Brytyjskiej

Wspólnoty Narodów samodzielność dominiów bardzo się zwiększyła.

Obecnie dawne dominia brytyjskie są suwerennymi państwami.

Protektorat (z łaciny protector – obrońca), forma władzy sprawowanej

przez jakieś państwo, kraj zachowujący swe niektóre instytucje, rząd i

administrację, ale znajdujący się pod kontrolą obcego państwa,

prowadzącego jego sprawy zewnętrzne.

Najczęściej protektorat był wynikiem kolonializmu, zostawał narzucony

słabszemu krajowi przez mocarstwo kolonialne (np. Egipt, Tunezja,

Laos, Kambodża, Kuwejt).

Protektorat międzynarodowy wynika z kompromisu między mocarstwami

dotyczącego zarządzania spornym terytorium (np. Wolne Miasto Gdańsk

pod protektoratem Ligi Narodów).

Protektorat jest rozwiązaniem przejściowym, prowadzi do inkorporacji

albo do uzyskania pełnej suwerenności. Wyjątkowa sytuacja dotyczy

m.in. państw: Liechtensteinu, Monako, San Marino uznawanych za

protektoraty i niezdolnych do pełnej suwerenności.

I. Podział Afryki

W sprawiedliwym podziale Afryki miał pomóc kongres berliński w 1885

roku, który został zwołany by zlikwidować wszelki konflikty kolonialne

między krajami europejskimi.

Kolonie Wlk. Brytanii w Afryce

W 1830 r. Niewiele było brytyjskich faktorii na zachodnim wybrzeżu

Afryki: Sierra Leone, Złote Wybrzeże, oraz Gambia. 31 lat podbity został

Logos, który służył jako baza do podboju Nigerii, a w 1900 roku Anglia

miała już kontrolę nad Kenią, Ugandą oraz nad Niosą – zawdzięczała to

głównie Królewskiemu Towarzystwu Geograficznemu, towarzystwom

misyjnym i ludziom interesu. Za rada oficera-kolonizatora – Lugarda rząd

administrował podbite kraje wraz z wodzami tubylczych ludów.

Brytyjska ekspansja na południu Afryki napotkała na opór Burów –

protestanckich chłopów z Holandii. Już w latach 1834 i 1854 roku byli oni

zmuszeni do ucieczki („Wielki Trek”) z Kolonii Przylądka, później

ponownie – z Natalu, i założyli niepodległe republiki Transwalu oraz

wolne państwo Oranii. Po odkryciu w tych państwach złoży złota i

diamentów wzmogło napływ brytyjskiej ludności i napięcie w stosunkach

z burami. Ekspansjonistyczna polityka Anglika, Cecila Rhodesa

doprowadziła do wojny burskiej – 1899-1902. Atak na Burow zakończył

się fiaskiem. Warto tu też wspomnieć o ważnej postaci w polityce

angielskiej- Cecila Rhodesa, który rozpoczął kolonizację terytoriów

między Transwalem a jeziorem Tanganika – tereny te były następnie

nazwane Rodezją (nazwa ta pochodziła od nazwiska kolonizatora). Po

nieudanym ataku na Burów w 1895r rozpoczął się zagospodarowaniem

http://notatek.pl/wyklad-kolonializm-w-xix-wieku?notatka