Wioletta Sabak

Sylwetki profesorów wydziału Prawa UW

Chciałabym w skrócie przedstawić sylwetki kilku profesorów Wydziału Prawa od początków jego istnienia. Najpierw będą to profesorowie uczący w latach 1808-1830.

Franciszek Ksawery Szaniawski
Bardzo zasłużony dla Wydziału jeden z pierwszych profesorów i twórców Szkoły Prawa w Księstwie powołanych dekretem królewskim w 1808 roku. Obejmował wykład Kodeksy Napoleona oraz wykład z nauk administracyjnych. Należał do Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Szaniawski z czasem objął Katedrę prawa cywilnego, był wtedy już księdzem. Był cenionym i lubianym przez uczniów dydaktykiem, chociaż jego porywające wykłady kończyły się trudnymi egzaminami. Publikował także na łamach pierwszego pisma prawniczego ,,Themis Polskiej”.

Jan Wincenty Bandtkie
Tak jak Szaniawski należał do pierwszych profesorów Szkoły. Wykładał Historię prawa. Dzięki niemu przykładano dużo uwagi do nowatorskiej w tamtych czasach do metody historyczno-prawnej i prawno-porównawczej. Szczególną uwagę przykładał do wykładów przedmiotów historyczno-prawnych czyli prawa rzymskiego i dawnego prawa polskiego. Był zwolennikiem Kodeksu Napoleona przez co przyczynił się do utrzymania się francuskiej regulacji Przez studentów niestety był krytykowany za monotonny i niewyraźnie wygłaszany wykład. Był również członkiem Towarzystwa Przyjaciół Nauk oraz należał do loży. W końcu został dziekanem. Ciekawostką jest to, że był właścicielem dużej i poważnej kancelarii notarialnej. Był jednym z twórców ustawy hipotecznej. Otrzymał Dyplom fundacyjnym

Aleksander Engelke
Praktyk- prawnik od 1810 wykładał prawo karne, a potem prawo cywilne, objął także katedrę prawa publicznego. Członek TPN oraz loży. Razem z prof. Bandtkie pracował przy ustawie hipotecznej.

Jan Chrystian Hoffam

Wykładał technologię gospodarczą. Członek TPN oraz loży. Publikował na łamach ,,Themis Polskiej”.

Dominik Krysiński
W roku akademickim 1812/1813 objął stanowisko profesora nauk administracyjnych. Następnie objął Katedrę ekonomii politycznej i nauk administracyjnych. Domeną jego wykładu było nowoczesne pojmowanie nauk ekonomicznych. Ekonomię uznawał za niezwykle ważną, uważał że kształtuje ona życie społeczne i prawo. Jego kurs matematyki dla pracowników został utrzymany w programie wydziału do końca. Członek TPN oraz loży. Odszedł z wydziału w 1818 roku z powodu konfliktu z ministrem Potockim.

Fryderyk Skarbek
Profesor nauk administracyjnych, objął wykład po prof. Krysińskim. Kształcił się w Paryżu. Był młodym liberalistą, który postawił się swojej tradycyjnej rodzinie i został ,,bakałarzem” przez co cieszył się sympatia studentów. Ponadto był uważany za nowocześnie myślącego i wykładającego profesora. Jest autorem pracy nad prawem penitencjarnym oraz dzieła ,,Ogólne zasady nauki gospodarstwa narodowego”.

Romuald Hube
Wychowanek wydziału który objął katedrę prawa naturalnego i encyklopedii. Publikował na łamach ,,Themis Polskiej”.

Dionizy Józef Minasowicz

Prowadził wykłady dotyczące historii kodeksu prawa karnego oraz kodeksu handlowego. Zapamiętany został jednak jako poeta i tłumacz Fryderyka Shillnera.

Krystyn Lach Szyrma
Profesor filozofii. Ceniony przez studentów za nowoczesne podejście do przedmiotu oraz za nieukrywane opozycyjne w stosunku do władz poglądy polityczne, przez co jego wykłady regularnie były odwiedzane przez tajną komisję. W listopadzie 1830 roku stał się organizatorem działań powstańczych na Uniwersytecie.

W 1830r z powodu wybuchu powstania listopadowego zamknięto Szkołę Prawa Księstwa Warszawskiego. W 1862r utworzono Szkołę Główną z Wydziałem Prawa. Wtedy profesorami owego wydziału byli:

Stanisław Budziński
W latach 1859-1861 prowadził wykład z Kodeksu Napoleona na Uniwersytecie Petersburckim. Tam uzyskał stanowisko profesora zwyczajnego. W 1861 zostały odwołane katedry prawa polskiego w Petersburgu i Budziński wrócił do Warszawy. 29 marca 1864 objął stanowisko profesora zwyczajnego na Wydziale Prawa Szkoły Głównej. Poza tym był również sędzią uniwersyteckim, następnie delegatem Wydziały do Rady Ogólnej. Wykładał przedmiot o ogólnym tytule ,,Prawo kryminalne”. Twórca ,,Myśli do ułożenia nowego prawa karnego”. Znajduje się w niej wiele reguł technicznych m.in. określenie kary, czyli np. zaniechanie kary śmierci czy zesłania. A ,,Wykłady porównawcze prawa karnego „ były pierwszym nowoczesnym podręcznikiem prawa karnego w Polsce.

J.K Wołowski
w 1862 otrzymał Kadrę Prawa cywilnego. Stanął w pierwszym rzędzie organizatorów Szkoły Głównej oraz został dziekanem pierwszym dziekanem Wydziału. Jego działalność była głownie administracyjna, ale jednocześnie przygotowywał się do wykładów prawa cywilnego dla studentów II i III roku. Niestety wiosną 1863 został zesłany za działalność powstańczą.

Antoni Okolski

W latach 1864-1865 wykładał proces karny, którym nie interesował się zbytnio. Potem objął Katedrę Prawa publicznego i administracyjnego. Swoim wykładom nadał tytuł: Prawo publiczne ogólne i prawo publiczne cesarstwa. Oprócz kilkudziesięciu prac z zakresu różnych nauk prawno-społecznych napisał podręcznik prawa administracyjnego, który stał się pierwszym podręcznikiem prawa administracyjnego w Polsce.

Walenty Miklaszewski
Powierzono mu Katedrę Procedury Prawnej w 1865. Był bardzo wykszatłconym człowiek, a mianowicie ukończył Wydział Prawa Uniwersytetu Petersburskiego, odbył studia w Anglii oraz w Niemczech. Po napisaniu rozprawy ,,O stanowisku przewodniczącego w sądzie przysięgłych uzyskał doktorat Szkoły Głównej oraz nominację na profesora nadzwyczajnego, a 2 lata później czyli w 1869 na profesorach zwyczajnego. Wprowadzał nowoczesne formy zajęć dydaktycznych jak wykłady monograficzne ,,rozbiór najsłynniejszych procesów karnych” czy wprowadzenie repetytorium z postępowania karnego dla studentów.

Józef Kasznica
Kierował Katedra Encyklopedii Prawa w latach 1862-1869 a oprócz tego wykładał prawo kanoniczne. W 1862 otrzymał nominację na profesora nadzwyczajnego Szkoły Głównej. Jego wykłady cieszyły się wielką popularnością.

Antoni Białecki

Kierował Katedrą Umiejętności Politycznych oraz Publicznego Prawa Międzynarodowego. W 1866 został powołany na profesora zwyczajnego Szkoły Głównej. W latach 1867-1869 sprawował także urząd sędziego Szkoły i redaktora jej tzw. wykazów. Brał udział w pracy nad projektem ustawy, która miała przekształcić Szkołę Główną w Uniwersytet Warszawski

Teofil Wisłocki

Przez 3 lata zabiegał o wykładanie medycyny sądowej. W końcu w 1868 to stanowisko zostało mu powierzone, niestety wykład ten nie cieszył się dużą liczbą słuchaczy.

Kazimierz Plebański
Prowadził wykład z historii Rzymu w latach 1862-1868. Były to wykłady na które uczęszczała największa liczba studentów. Pociągały piękną formą oraz treścią.

W 1869 nastąpiło zamknięcie Szkoły. Ponownie otwarto ją w 1915. Do kadry Uniwersytetu Warszawskiego należeli między innymi:

Zygmunt Cybichowski

Wykładał prawo państwowe od 1916, a w 1919 został profesorem zwyczajnym. Nauczał do 1933 w którym to został zawieszony z powodu prowadzenia postępowania dyscyplinarnego. Profesor pobierał opłaty za wprowadzone samowolnie kolokwia.

Jan Wasilkowski
Jego droga do stanowiska profesora była bardzo długa. W roku 1928 zatrudniono go na stanowisku starszego asystenta, potem habilitował się, następnie został zastępcą profesora. Aż w 1937 objął jako profesor nadzwyczajny katedrę prawa cywilnego. Po wojnie wrócił do nauczania na Uniwersytecie.

Cezary Berezowski
Objął katedrę prawa międzynarodowego jako profesor zwyczajny w 1937, choć nauczał już w 1935r. Był jednym z nielicznej kadry po wojnie, obejmując znowu Katedrę prawa międzynarodowego.

Stefan Zaleski
Został mianowany profesorem zwyczajnym w katedrze ekonomii w 1938. Od razu po wojnie zgłosił się do pracy na Uniwersytecie i dostał ją.

Józef Rafacz

Mianowany profesorem w 1922r. Od tego też roku wykładał dawne prawo sądowe polskie. Twórca wielu skryptów. W latach 1929-1931 pełnił funkcję sekretarza Rady Wydziału w Senacie UW. Od jesieni 1940 roku był jednym z inicjatorów tajnego nauczania.

Włodzimierz Antoni Kozubski

Prof. Nadzwyczajny prawa rzymskiego. Po wybuchu wojny prowadził zajęcia na tajnym Wydziale Prawa UW. W 1920r odznaczony Krzyżem Orderu odrodzenia.

Jerzy Sawicki

Wykładał prawo karne. Interesował się zbrodniami Hitlerowskimi (był głównym oskarżycielem w procesach zbrodni niemieckich). Współautor pierwszego marksistowskiego podręcznika akademickiego. Odznaczony m.in. Krzyżem Oficerskim i Komandorskim oraz Orderem Odrodzenia Polski jak i Medalem 10-lecia Polski Ludowej.

Stanisław Śliwiński
Profesor prawa karnego i procesu. Po wojnie był jednym z pierwszych profesorów na Uniwersytecie.

Stefan Rozmaryn

Profesor nadzwyczajny prawa skarbowego oraz prawa państwowego, a od 1948 profesor zwyczajny. Był także docentem i prodziekanem Wydziału prawa Iwana Franki, dziekanem Świerdłowego Instytutu Prawa oraz Sędzia Sadu Apelacyjnego w Warszawie. Był jednym z pierwszych z nowej fali profesorów-budowniczych nowego ustroju.

Stefan Szulc

Prezes Głównego Urzędu Statystycznego, który wykładał już od 1923 roku. W 1945 zgłosił się do pracy na Wydziale, a 1947 roku został profesorem zwyczajnym statystki. Po odejściu na emeryturę dalej pracował na wydziel aż do 1955.

Edward Lipiński

Od 1947 był prof. Zwyczajnym Szkoły głównej handlowej, a w 1950 roku Rada Wydziału złożyła wniosek o powołanie Lipińskiego na profesora kontraktowego. Został on zatrudniony na rok 1951/1952. Odszedł z Wydziału Prawa w 1953, jako organizator i pierwszy dziekan Wydziału Ekonomii Politycznej

Mieczysław Maneli

Podczas II wojny światowej był więźniem Aushwitz. Po ukończeniu studiów w 1949r został zatrudniony jako starszy asystent, a potem jako adiunkt w Szkole Głównej Planowania i Statystyki w Warszawie. Był również starszym asystentem, a następnie zastępcą profesora w Katedrze Teorii Państwa i Prawa Wydziału Prawa. W końcu w 1965 r otrzymał tytuł profesora nadzwyczajnego. Okazał się potem poważnym badaczem myśli politycznej. Był członkiem Międzynarodowej Komisji ds. Nadzoru i Kontroli w Wietnamie. Od roku 1963 przebywał w Hanoi. Autor wielu podręczników akademickich. Od roku 1968 na emigracji w Stanach Zjednoczonych. Zmarł w roku 1994 w Nowym Yorku.

Tak oto w przybliżeniu wyglądają sylwetki niektórych profesorów Wydziału Prawa i Administracji, od początków jego istnienia, aż do czasów powojennych. Nie ma wątpliwości, że przez ten wydział przewijało się wiele zacnych i wartych uwagi osób.

Bibliografia

Grażyna Bałtruszajtys, Zarys dziejów Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego 1808-2008, Warszawa 2008

Grażyna Bałtruszajtys, Profesorowie Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego 1808-2008, Warszawa 2008