Copyright by Joanna Sikora
Wydz. Nauk o Zdrowiu
I Ratownictwo Medyczne 2007/2008
_________________________________________________________________________________________________________________
Seminarium VII
15.04.2008
ZATOROWOŚĆ PA
UCNA
Zatorowość płucna (łac. embolia arteriae pulmonalis, ang. pulmonary embolism) - choroba
wywołana przez zator lub zatory zamykające światła naczyń w krą\
eniu mniejszym.Spis
treści
Etiologia
Najczęstszą przyczyną zatoru płucnego jest skrzeplina, rzadziej będzie to zator tłuszczowy
lub ciało obce. Podwójne ukrwienie tkanki płucnej powoduje, \
e zator płucny rzadko kończy
się zawałem płuca. Aby do tego doszło, oprócz zatoru, musi równie\
mieć miejsce
niewydolność krą\
enia.
Jeśli materiał zatorowy nie ulegnie szybkiemu rozpuszczeniu pod wpływem endogennych
lizyn, przerywa dopływ krwi do dalej poło\
onych naczyń. Zaburzenie krą\
enia upośledza
wytwarzanie substancji czynnej powierzchniowo i doprowadza do niedodmy płuca. Ta część
płuca z
le opró\
nia siÄ™ z wydzieliny i mo\
e być zalą\
kiem zapalenia płuc. Jeśli zator był
dodatkowo zaka\
ony, mo\
e być przyczyną ropnia płuc. Najczęstszym z
ródłem zatorów są
\
ylaki kończyn dolnych. Często mogą równie\
powstawać zatory po przebytych operacjach i
zabiegach chirurgicznych, po przebytym zawale serca, szczególnie gdy zwleka się z
uruchamianiem chorego.
Rozpoznawanie zatorowości płucnej
Autopsyjne badania wykazujÄ…, \
e około 20% przypadków zatorowości płucnej kończących
się śmiercią jest rozpoznawanych klinicznie. Ocenia się, \
e w Polsce rocznie ma miejsce ok.
20 tys. przypadków zatorowości płucnej, a wiele z nich pozostaje nierozpoznanych lub
rozpoznanych niewłaściwie.
Kliniczne objawy zatorowości płucnej
Najczęściej występuje duszność i ból w klatce piersiowej o charakterze opłucnowym. Mo\
e
występować ból zamostkowy, krwioplucie, kaszel, gorączka, sinica, zasłabnięcie, a czasem
objawy sugerujÄ…ce zakrzepicÄ™ \
ylnÄ…. Wa\
ne jest uwzględnienie czynników ryzyka.
Najczęściej ostateczne rozpoznanie zatorowości nie jest mo\
liwe na podstawie samego
badania podstawowego i wymaga badań dodatkowych.
Diagnostyka
Metody obrazowe
Ka\
da diagnostyka obrazowa w kierunku zatorowości będzie się zaczynać od zdjęcia RTG. W
przypadku zatorowości mo\
e to pokazać powiększenie sylwetki serca, płyn w opłucnej,
uniesienie przepony, niedodmÄ™, rzadziej zubo\
enie rysunku płuc, obrzęk płuc, zawał płuca.
Takie wyniki mogą nasuwać podejrzenie zatoru i skłaniają do dalszej diagnostyki.
Copyright by Joanna Sikora
Wydz. Nauk o Zdrowiu
I Ratownictwo Medyczne 2007/2008
_________________________________________________________________________________________________________________
Jedną z podstawowych metod rozpoznawania zatorowości płucnej jest arteriografia płucna.
Ju\
w jednorazowej projekcji mo\
na stwierdzić ubytki w przepływie lub całkowite jego
zamknięcie. Ujemny wynik jednoznacznie pozwala na odstąpienie od leczenia
przeciwkrzepliwego. Metoda ta jest metodą inwazyjną, wystawiającą chorego na działanie
kontrastu i promieniowania jonizującego i dlatego powinna być stosowana z rozwagą.
Scyntygrafia płuc jest najczęściej wykonywanym badaniem w diagnostyce zatorowości
płucnej (oczywiście dotyczy to ośrodków, które mogą takie badanie przeprowadzić). Jest
mniej inwazyjna ni\
arteriografia, a przy prawidłowym wyniku daje bardzo zbli\
one wyniki
diagnostyczne. Często wynik ten jest niediagnostyczny i trzeba się opierać na innych
badaniach.
Tomografia komputerowa, szczególnie jako angio-TK lub spiralna tomografia komputerowa
jest bardzo obiecującym badaniem. Rozwój techniki i doświadczenia zespołów radiologów
pozwala mieć nadzieję, \
e to badanie pozwoli zmniejszyć inwazyjność niezbędnych badań nie
tracąc na wykrywalności, lecz to wymaga jeszcze dalszych badań. Szczególnie przydatne jest
to badanie w ośrodkach, które nie mają mo\
liwości wykonywania scyntygrafii, choć ujemny
wynik nie pozwala na odstÄ…pienie od leczenia przeciwzakrzepowego.
Ultrasonografia dopplerowska u pacjentów z podejrzeniem zatorowości jest bardzo przydatna
ze względu na mo\
liwość rozpoznania zakrzepicy \
ył kończyn dolnych. Potwierdzenie
zakrzepicy \
ył kończyn dolnych nie zwalnia z diagnostyki w kierunku zatorowości płucnej,
ale ukierunkowuje na sposób leczenia (który mo\
e być wspólny dla obu schorzeń) i sugeruje
pochodzenie zatoru.
Badanie EKG w przypadku zatorowości płucnej wyka\
e wydłu\
enie odstępu P-Q i blok
przedsionkowo-komorowy II°.
Badanie echokardiograficzne szczególnie często jest wykorzystywane u chorych z
podejrzeniem zatorowości na oddziałach kardiologicznych. Czasem jest mo\
liwe
uwidocznienie skrzeplin w obrębie tętnic płucnych. Zaletą tego badania jest jego ogólna
dostępność, nawet przy łó\
ku chorego.
Badania laboratoryjne
Najwa\
niejszym badaniem laboratoryjnym w diagnostyce zatorowości jest oznaczenie
stÄ™\
enia D-dimerów. Jego prawidłowe stę\
enie całkowicie wyklucza mo\
liwość świe\
ego
procesu zakrzepowego. Choć nie zwalnia z diagnostyki, je\
eli obraz kliniczny wskazuje na
mo\
liwość zatoru.
Leczenie i zapobieganie
Wczesne uruchamianie po zabiegach, zawale serce pozwala na zmniejszenie ryzyka choroby
zakrzepowo-zatorowej i zatoru płucnego. Równie\
leczenie zakrzepowego zapalenia \
ył,
chirurgiczne leczenie \
ylaków, profilaktyka przeciwzakrzepowa po epizodach zakrzepowo-
zatorowych, daje zmniejszenie ryzyka zatoru.
Copyright by Joanna Sikora
Wydz. Nauk o Zdrowiu
I Ratownictwo Medyczne 2007/2008
_________________________________________________________________________________________________________________
Leczenie mo\
na podzielić na:
zachowawcze, nakierunkowane na rozpuszczenie zatoru za pomocą leków
trombolitycznych, lub pozwolić na samoistne rozpuszczenie się skrzepu przy
obni\
eniu krzepliwości krwi po u\
yciu leków przeciwzakrzepowych
inwazyjne, czyli chirurgiczne, stosowane u chorych w ciÄ™\
szym stanie (tych którzy
prze\
yli ostrÄ… fazÄ™ zatoru), z du\
ymi zatorami.