1.Co to jest socjologia?

Socjologia- jest nauką o społeczeństwie, socius- społeczny i logos- nauka.Jej cechą charakterystyczną jest zajmowanie się zbiorowościami i wszelkimi procesami, które w nich zachodzą. Socjologia bada powstawanie zbiorowości, wszelkie zjawiska i procesy towarzyszące ich kształtowaniu się, struktury tych zbiorowości, siły integrujące i dezintegrujące te zbiorowości.

Jakie funkcje pełni socjologia?

Funkcja teoretyczna,- opisuje i wyjaśnia badany przez siebie przedmioty zainteresowań. Wyraża się ona także w orientacji metodologicznej, zaleca rozpatrywać procesy i zjawiska w aspekcie genetycznym, strukturalnym i funkcjonalnym, wskazuje na stosowane metody i techniki badawcze.

funkcja praktyczna - wyrażana podfunkcją :

-diagnostyczną (dostarcza praktykom wiedzy o pewnym wycinku rzeczywistości społecznej),

-prognostyczną (dostarcza wiedzy o następstwach działań, ułatwia podejmowanie decyzji), \

-socjotechniczną (badacz wykorzystuje wiedzę socjologiczną do formułowania zaleceń, reguł praktykom, politykom i menedżerom, profesjonalnie zajmującym się kształtowaniem postaw i zachowań ludzi.

Czym zajmuje się socjologia?

SOCJOLOGIA- zajmuje się nie tylko szukaniem odpowiedzi na pytanie jak ludzie zachowują się w pewnych sytuacjach, lecz również dlaczego to robią, od czego to zależy i jak wpływają wzajemnie na siebie. Jednocześnie socjologia nie wskazuje czyje zachowanie jest słuszne lub właściwe, lecz interesuje się tym, jakie zachowanie ludzie uznają za takie.

Potoczne poglądy, opinie i wyobrażenia o świecie składają się na wiedzę każdego z nas, którą możemy określić jako zdroworozsądkową. Wygłaszamy opinie w rodzaju „młodzi powinni słuchać starszych”, każda kobieta pragnie mieć dziecko” przyjmują je jako oczywiste i pozwalające zrozumieć pewne zdarzenia.

Co jest przedmiotem zainteresowań socjologii?

przedmiotem badań socjologii są zjawiska i procesy tworzenia się różnych form życia zbiorowego ludzi, struktury tych zbiorowości, zjawiska i procesy zachodzące w tych zbiorowościach, wynikające ze wzajemnego oddziaływania ludzi na siebie, siły skupiające i siły rozbijające te zbiorowości, zmiany i przekształcenia w nich zachodzące.

Socjologia może dostarczyć narzędzi i sposobów rozumienia tego coraz bardziej złożonego świata. Nie można odwrócić się, odgrodzić od tego, co dzieje się nawet w najodleglejszym od nas zakątku świata. Przestrzeń i czas potrzeby na jej pokonanie są coraz mniej istotne, wszystko co się dzieje gdziekolwiek i dzieję się także tutaj.Potrzebna jest zatem najszersza i najgłębsza wiedza o społeczeństwach, o procesach w nich zachodzących, potrzebne są odpowiedzi na pytania, które porządkują nasze postrzeganie i rozumienie, ułatwia przewidywanie.

Wszystko, co ma znaczenie dla pojedynczego człowieka i dla zbiorowości, niejako automatycznie wchodzi w zakres zainteresowania nauki. Toteż socjologowie, analizując życie społeczne, często znajdują się w sytuacji układacza puzzli, próbując z wielu rozmaitych informacji poskładać sensowną całość.

Aby można było prowadzić badania nad socjologią musi być:

-demokracja

-wolny rynek

Zdaniem Zygmunta Baumana zdrowy rozsadek to inne rozumienie świata, odmienne od socjologicznego. Odróżnia je:

- zakres- zdrowy rozsądek obejmuje jedynie pewien wycinek rzeczywistości dostęny grupie ludzi, do których się odnosi i opiera się na indywidualnych biografiach i doświadczeniach.

- znaczenie- ludzie wartościują otaczające ich przedmioty, zdarzenia, innych ludzi i traktują je jako jedynie słuszne i właściwe, jako oczywiste, dla socjologa nic takie nie jest.

-rozumienie- świat i zdarzenia w nim zachodzące są interpretowane z perspektywy jednostki, socjolog widzi je w układzie różnych złożonych i wzajemnie powiązanych czynników niezależnych od jednostki.

Florian Zaniecki- określił socjologię jako humanizm, a później jako kulturalizm. Cała dostępna człowiekowi rzeczywistośc jest rzeczywistością kulturalną zapośredniczoną przez wartości, kategorie i sposoby systematyzacji ukształtowane w obrębie zbiorowości. Był jednym z głównych przedstawicieli socjologii humanistycznej. Międzynarodową sławę przyniosła mu praca napisana wspólnie z Williamem Thomasem - Chłop polski w Europie i Ameryce. Znaniecki wysunął postulat rozpatrywania zjawisk społecznych jako aktualnego lub potencjalnego przedmiotu czyichś czynności (zasada współczynnika humanistycznego). Zgodnie z tym postulatem socjolog powinien patrzeć na rzeczywistość "oczyma jej uczestników" (podejście subiektywne), nie zaś "absolutnego obserwatora" (podejście obiektywne). Znaniecki jako jeden z pierwszych socjologów zastosował metodę badania dokumentów osobistych, takich jak autobiografie, listy czy pamiętniki, w ten sposób analizował polskich emigrantów, przebywających w Stanach Zjednoczonych.

Berger- współczesny amerykański socjolog odpowiada, że jest to próba zrozumienia otaczającego nas świata. Socjolog występuje w roli obserwatora stojącego z boku i przyglądającego się, aby opisać i scharakteryzować to, co widzi

Clande Henri de Saint Simon ujmował społeczeństwo na podobieństwo organizmu biologicznego, dlatego naukę o społeczeństwie nazywał fizjologią społeczną.

Najważniejszą klasą w kształtującym się nowym społeczeństwie będzie klasa industrialistów czyli klasa wytwórców, przeciwstawana „klasom nieprodukcyjnym”. . Ostro krytykować pozostałości systemu feudalnego i dawne stany społeczne zajmujące uprzywilejowane pozycje.

Belgijski uczony Albert Adolphe Queteler 1796-1874

W xix w powstał marksinizm, teoria I ideologia, która wywarła chyba najwięłszy wpływ na cele XX stulecia, Karol Marks 1818-1883 I Fryderyk Engels 1820-1895 ujmowali ludzkie dzieje jako historię walk klasowych. Podział społeczeństwa na klasy uprzywilejowane i wyzyskiwane- jest siłą napędową zmian. Konflikt między klasami może przybieać formę jawną lub ukrytą. Klasy rządzące tworzą ideologię czyli system wierzeń i poglądów, uzasadniający i chroniący ich interesy, oraz uprzywilejowaną pozycję.

We współczesnym świecie, społeczeństwie podstawowy konflikt rozgrywa się między kapitalistami a robotnikami. Kapitaliści dąrząc do maksymalizowania własnych korzyści, coraz bardziej wykorzystują robotników. Marks sformuował” prawo nieuchronnej pauperyzacji klasy robotniczej” głoszące ze chciawośc kapitalistów musi doprowadzić do ubożenia robotników, co musi spowodować wybuch rewolucji społecznej. W jej efekcie mają zostać zlikwidowane klasy wyzyskujące i zostanie ustanowiona „dyktatura proletariatu”

Czynniki ekonomiczne warunkują także strefę świadomości. To co ludzie myślą, jakie poglądy wyznają, jest zależne od ich miejsca w strukturze społecznej. „Byt określa świadomość” - na podstawie tej tej tezy Marksa i jego poglądów na temat roli stosunków ekonomicznych można uznać że marksizm reprezentował terminem ekonomicznym

Aleksisa de Tocqueville 1805-1859 Tearia rewolucji, którą przedstawił analizując przebieg i warunki wybuchu rewolucji francuskiej, różni się znacznie od tego co sądzilł o rewolucji Marks. Wskazuje on, że rewolucja nie wybucha wtedy, kiedy warunki życia ludzi się pogarszają. Przeciwnie- nawet niewielka poprawa ich położenia powoduje, że znacznie szybciej rosną oczekiwania i nasilają się ludzkie pragnienia poprawy własnej sytuacji. Gdy rozbieżności między rosnącymi oczekiwaniami a możliwościami ich zaspokojenia stają się zbyt duże.

W pracy o demokracji, w Ameryce jako pierwszy przedstawił bardzo wnikliwą analizę społeczno-amerykańską tworzącego się w ramach porządku demokratycznego.

Ludwik Gumplowicz 1838-1909

Zagadnienie konfliktu społecznego było głównym elementem systemu teoretycznego Ludwika Gumplowicza 1838-1909 socjologa polskiego, który przez wiele lat żył i pracował w Austrii- Socjologię rozumiał jako naukę o grupach społecznych. Każde społeczeństwo składa się z wielu różnorodnych grup o odmiennym pochodzeniu i kulturze. Sformuował „hipotezę wieloplemienności”. Wszedzie tam, gdzie różne grupy spotykają się ze sobą, dochodzi do ich wzajemnego oddziaływania.

Emil Durkheim 1858-1917- ujmował socjologię jako naukę o faktach społecznych, którymi są wszelkie wzory zachowań zewnętrzne w stosunku do jednostki, wywierające na nią przymus, określające jak powinna postępować. Faktami społecznymi są np. język, religia, prawo, zasady moralne, instytucje itp. Durkheim jako jeden z pierwszych wskazał, że przedmiotem socjologii jest badanie zjawisk kulturowych. W pracy poswieconej problemowi samobójstw Durkheim wskazywał, że za zachowaniem prowadzacym do decyzji o odebraniu sobie zycia, która może wynikac z wielu różnorodnych, indywidualnych uwarunkowań, kryją się pewne, ogólne prawidłowości. Decyzja o samobójstwie jest silnie zwiazana z charakterem więzi występujących w społeczności., do kterej należy potencjalny samobojca. Wśród jednostek popełniających samobójstwa są osoby wolnego stanu. Biorac pod uwage wyznanie religijne, najwięcej osob popełniających samobójstwo jest wśród wyznawcow judaizmu i religii protestanckich, najmniej wsod katolikow

Durkheim wyróżnił 3 typy samobójstw:

-egoistyczne( będące astępstwem osłabienia więzi z grupą)

-altruistyczne(będące następstwem zbyt silnej więzi- jednostka poświęca własne życie dla realizacji celów grupy

-anomijne- (gdy załamaniu ulega porządek społeczny, w obrebie którego jednostka dotychczas żyła, np. utrata majątku w wyniku bankructwa)

Anomalia to stan rozpadu dotychczasowych norm i reguł postępowania.

Społeczeństwo o więzi organicznej charakteryzuje się niewielkim podziałem pracy, podobieństwem wspólnie podzielanych przekonań i wierzeń, niciskiem na konformizm i brakiem akceptacji dla odstępstw od ustanowionych norm społecznych. Kontroli poddawane są wszystkie sfery życia jednostki.

Drugi typ to społeczeństwa o więzi organicznej. Społeczeństwa te są bardziej Zróżnicowane wewnętrznie, więź społeczne wytworzona jest w nich w kontekście współdziałania i kooperacji. Jednostce pozostawiona jest większa autonomia, społeczeństwo nie kontroluje wszystkich.

Jednym z czołowych przedstawicieli tego nurtu jest Max Weber 1864-1920 uprawiana przez siebie socjologie określał jako „socjologię rozumiejącą”. Kluczowe w kontekście Webera pojęcia rozumienia, przeciwstawione jest przyjętemu w nurcie naturalistycznym „wyjaśnianiu”. „Rozumienie” polega na takim sposobie wyjaśniania, który uwzględnia cele, motywy, dążenia, jakie przyjmują jednostki i grupy.

W swojej podstawowej pracy „gospodarka i społeczeństwo” Weber wskazuje na wagę rosnącej racjonalności działań w procesie historycznym, ukazuje także wpływ Religi i przyjętych zasad moralnych na ludzkie działania, a przez to na pomyślność gospodarczą

Max Weber- wybitny niemiecki socjolog- sformułował jeden z podstawowych postulatów dotyczących socjologi jako nauki powinna być wolna od wartościowania. Znaczy to, że socjolog nie zajmuje się wartościowaniem zjawisk społecznych, ich oceną, lecz jedynie ich opisem i wyjaśnianiem.

Weber wyróżnił 3 typy władzy: legalna, tradycjonalna, charyzmatyczna

-biurokracja to typ władzy legalnej, w której sposób podejmowania decyzji regulują przepisy prawne. Biurokracja w ujęciu Webera to działalnośc administracyjna, nie mająca nic wspólnego ze zjawiskami patologicznymi określanymi potocznie tym terminem(w takim przypadku należałoby mówić o biurokratyzmie.

- władza tradycjonalna odwołuje się do podzielanego w obrębie jakiejś wspólnoty przekonania, że ukształtowanie w niej porządki i zasoby sprawozdania władzy są „odwieczne” i jedynie prawomocne.

- władza charyzmatyczna- to władza wynikająca z przeświadczenia podzielanego przez członków zbiorowości, że jakaś osoba ma pewne cechy nadzwyczajne, wyjątkowe i dlatego należy się jej podporządkować.

PROCESY SPOŁECZNE

Termin proces nie jest pojęciem czysto socjologicznym, choć w warunkach społecznych zajmuje poczesne miejsce. Zarówno w języku potocznym jak i naukowym.

Szczepański procesem nazywa „względnie jednorodne serie zjawisk powiązane zależnościami przyczynowymi lub strukturalno- funkcjonalnymi”. Procesy społeczne zaś to te serie zjawisk, które dotyczą osobowości, grup społecznych i innychzbiorowości, przez co mają charakter ściśle społeczny

Procesy społeczne zapewniają identyczność i ciągłość serii zawisk składających się na nie”

1 procesy intrapersonalne- przebiegają na poziomie osobowości człowieka. Najczęściej są to procesy psychiczne, lecz niektóre z nich mogą mieć charakter społeczny, np. samokształcenie, adaptacja, jednostki do nowych kierunków kultury, bądź grupy społecznej.

2 Procesy interpersonalne- przebiegają między dwiema jednostkami. Mogą to być procesy: współpracy, przystosowania, wrogości, konfliktu, przyjaźni. Polegają na wzajemnym oddziaływaniu, zmieniających się ocenach, interpretacji zachowań, wzajemnej percepcji.

3 procesy zachodzące między jednostką, a grupą społeczną- wyrażają w jakiś sposób relacji jednostki i grupy jako pewnej „całości” Należa do nich: przyporządkowanie, identyfikacja, sprzeciw, bunt, dążenie do dominacji.

4. Procesy zachodzące między grupami społecznymi-współpracy, często zinstytucjonalizowane, wzajemnej pomocy, tolerancji, konfliktu itp.

5. Procesy zmieniające organizację I strukturę grup- np. rozwoju, reorganizacji, deorganizacji, modernizacji itp. Zachodzą w skutek pojawienia się nowych elementów i zmian w stosunkach już istniejących, bądź zaniku pewnych elementów. Ich istota jest uzależniona od wielkości i istniejącej struktury grupy.

GRUPA SPOŁECZNA I JEJ RODZAJE

Społeczeństwo nie składa się z pojedynczych jednostek lecz zbiorowości i grup. Stanowią one podstawowe elementy organizacji życia społecznego. Żyjemy w rodzinie, pracujemy w zespole, bawimy się wśród innych ludzi.

W socjologii wyróżnia się wiele rodzai zbiorowości. Najważniejsza z nich, z socjologicznego punktu widzenia jest grupa. Jest tak ze względu na znaczenie, jakie odgrywają grupy w naszym życiu. Grupy, a nie grupa ponieważ funkcjonujemy w wielu grupach jednocześnie. Jesteśmy członkiem rodziny, klubu sportowego, załogi zakładu pracy. Uczestnictwo w ich życiu określa naszą tożsamość, kształtuje poglądy, wyznacza cele.

CECHY GRUPY

-przede wszystkim muszą być ludzie, którzy są świadkami, że tworzą pewną całość odrębną o innych

-liczebność

-w psychologi społecznej przyjmuje się, że są to dwie osoby zaś przeważa poglad, że musi ich być conajmiej trzy

- wymagania dotyczące wyglądy zewnętrznego- wymogi odnoszące się do wyglądu zewnętrznego tworzą wzór fizyczny członka grupy

-niekiedy wzór fizyczny obejmuje również cechy organizmu, jak i wzrost, waga, płeć

- wzór moralny- zespół oczekiwań dotyczących zachowania i cech osobowościowych. Wiąże się z następnym elementem konstruującym grupę, czyli z zespołem wartości i norm.

Każde grono osób musi mieć jakieś uzasadnienie swojego istnienia. Może ona być bardziej lub mnie określone, uświadomione przez członków grupy. Jest to element sprzyjający ją i lączący, zbiór jednostek w określoną całość.

Czym są wartośći?

Możemy przyjąć, że są to wszelkie dobra, zjawiska w sensie materialnym i niematerialnym, uznawane przez grupę ludzi za ważne i porządane.

Czynnikiem rozstrzygającym o tym, czy coś jest wartością czy nie, jest znaczenie nadane mu przez ludzi.

-Wartości wyznaczają zachowania.

-Wartości są elementem kultury.

Ich system ma dla grupy fundamentalne znaczenie. Łączy jednostki wchodzące w jej skład wspólnotą celów, będącą spoiwem orzącym, mówiąc obrazowo pojedynczych ludzi o różnych interesach, całość mającą wspólny interes. Dzieki uznaniu tych wartości za własne lub zgodne z wlasnymi, ludzie zgadzaja się podporządkować swe zachowania i działania normom narzuconym przez grupę.

Wartościami są też takie fragmenty życia zbiorowego, które służą utrzymaniu trwałości grupy. Mogą to być elementy podkreślające przynależność do niej jednocześnie odróżniając od innych grup. Takimi elementami może być ubiór lub wygląd, znaki graficzne, specyficzny język lub sposób komunikowania, miejsce w przestrzeni.

Więź społeczna- podstawą tworzenia więzi społecznej są używając terminologi psychologi społecznej, inkrakcje zachodzące między jednostkami lub, używając terminologi socjologicznej, stosunki społeczne.

Wg Stanisława Kosińskiego stosunek społeczny to „system unormowanych oddziaływań między partnerami, zachodzących na pewnej płaszczyźnie, czyli w pewnej społecznie określonej sytuacji.

Więź łącząca ludzi może mieć różny charakter dlatego wyróżniamy wiele jego rodzajów. Podstawowe więzi”

-dychotomiczne, podzielone ze względu na podobieństwa

-1 typ więzi to więź rzeczowa(łaczymy cele społeczne) i osobista (łączymy osoby). Ta ostatnia to zależność psychiczna, subiektywna, oparta na indywidualnych potrzebach i upodobaniach. Zachodzi między jednostkami, które wchodzą ze sobą w interakcje ze względu na postrzegane u partnera potrzeby.

Inny podział więzi wyróżnia więź:

-pośredni,

-bezpośrednią

Ta pierwsza łączy ludzi którzy spotykają się ze sobą osobiście. Druga występuje wówczas, gdy pomiędzy nimi pojawi się jakiś pośrednik

Trzecim podziałem jest oddzielenie więzi formalnej i nieformalnej

Więź społeczna- podstawą tworzenia więzi społecznej są używając terminologi psychologi społecznej, inkrakcje zachodzące Kontrola społeczna- grupa może działać i realizować swoje zadania tylko wówczas, gdy jej członkowie będą zgodnie działać na jej rzecz. Będzie więc tworzyła także mechanizmy które będą ich do tego zachęcać.

„Rozmaite środki używane przez społeczeństwo w celu przywołania jego niesubordynowanych członków do porządku”. Zależnie od typu grupy mogą to być:

- środki ekonomiczne

-przymus fizyczny

- sankcje moralne(potępienie)

-ośmieszenie

-plotka

- wydalenie z grupy lub izolacja.

Ze względu na to terytorium wyróżniamy grupy pierwotne i wtórne.

W grupie pierwotnej stosunki zachodzące między jej członkami mają charakter osobisty i bezpośredni, znają się oni wzajemnie i utrzymują kontaktu mając na uwadze zainteresowania osobiste, a nie ze względu na sytuację obiektywną, która ich do tego zmusza.

Grupa wtórka- w przeciwieństwie do pierwotnej, opiera się na więziach rzeczowych, jej uczestnicy należą do niej niezależnie od swych uczuć, emocjonalnych postaw i osobistych zainteresowań.

STRUKTURA GRUPY I TYPY PRZYWÓDZTWA

Funkcjonowanie grupy tworzy złożoną sieć wzajemnych oddziaływań i zależności, determinują zachowania i działania członków.

Charakter relacji i zależności, jakie zachodzą między poszczególnymi jednostkami zależą z kolei od ich udziału w życiu grupy, od tego, jak ważny z punktu widzenia interesów grupy jako całości jest zakres ich działań.

Rola społeczna- układ uprawnień i obowiązków, jsakie ma dana jednostka z racji miejsca zajmowanego w grupie. Takie rozumienie roli wiąze ją ściśle z funkcją jako jednostka pełni w grupie.Miejsce to, wyznaczone przez zakres i ważność zadań, jakie jednostka realizuje na rzecz grupy jako całości, w socjologi nazywa się pozycją w grupie, pozycja społeczna.

Perspektywa socjologi humanistycznej ujmuję rolę społeczną w kategorii nie funkcji, ale zachowania.

Peter Berger „rola może być zdefiniowana jako typowa odpowiedz na typowe oczekiwanie” oraz „rola dostarcza wzorca zgodnie z którym jednostka ma działać w konkretnej sytuacji.”

Aby w ogóle mogła istnieć i funkcjonować musi mieć wartości. Wyznaczają one cele, do których dąży grupa. Cele to mogą wskazywać konkretne zadania do wykonania, zawsze oznaczają konieczność podejmowania określonych zachowań i czynności.

Jan Szczepański: „ rola jest to względnie stały i wewnętrznie spójny system zachowań, będących reakcjami na zachowania innych osób przebiegających wg.mniej lub więcej ustalonego wzoru”.

Układ pozycji i ról oraz zasady ich wzajemnego przyporządkowania tworzą strukturę grupy.

System relacji łączący elementy struktury, czyli pozycje jednostek lub grup można zdaniem Stanisława Ossowskiego, sprawadzić do trzech kategorii:

1. Zależności wzajemne będące konsekwencją podziału pracy,

2. Zależności jednostronne wynikające z przywilejów posiadania mniej lub więcej stałych środków przymusu względem innych członków

3. stosunki dystansu, więzi i antagonizmów społecznych

Przywódca jest szczególnie ważny w grupach typowo zadaniowych jaką jest załoga zakładu pracy.

Z punktu widzenia interesów grupy ważne jest jak przywódca przywiązuje się do swej roli i zadań jakie z niej wynikają. Przywództwo nieco inaczej wygląda w grupie formalnej i nieformalnej, co wiżaże się z typem władzy i rodzajem sankcji jakie są z nimi związane.

Pierwszy z nich to przywódca autokratyczny, Wszelkie decyzje podejmuje samodzielnie, nie uzgadnia ich z innymi, nie przyjmuje sprzeciwów. Może wysłuchać cudzych opinii, ale z nimi nie dyskutuje.

Drugi typ to przywódca demokratyczny- uzgadnia swe decyzję z grupą, liczy się z jej opinia, uwzględniając zadania bierze pod uwage to, co chce wykonac.

Trzeci typ to przywódca, który pozostawia całkowitą swobodę w grupie, nie wydaje poleceń, nie wtrąca się, nic nie narzuca.

Najbardziej sprawdza się przywódca autokratyczny i demokratyczny, gdyż ostatni typ jest zbyt nie spójny. Podwładni nie wiedzą co mają robić. Podkreśla się, że lepszym sprzyjającym efektywności i jakości wykananej pracy jest styl demokratyczny, sprzyja on większej motywacji i chęci do udziału w narzuconych zadaniach.

„jeżeli warunki w grupie są bardzo sprzyjające dla kierownika lub bardzo nie sprzyjające, najefektywniejszy jest autokratyczny styl kierowania, a gdzy są średnio korzystne- styl dmokratyczny”

komunikacja

Istotnym elementem więzi społecznej jest komunikacja. Jak wykazują badania, struktura komunikacyjna pokrywa się strukturą władzy i prestiżu. Prestiż to szacunek, uznanie, jakim cieszy się dana osoba u innych ludzi.

Komunikacja stanowi szczególny przedmiot zainteresowania socjologią organizacji. Efektywność działania struktur organizacyjnych zależy w dużym stopniu od przepływu informacji między poszczególnymi jej członkami.

Skutecznośc w realizacji zadań jest pochodną między innymi istnienia dobrze informacyjnej sieci komunikacyjnej. Dotyczy to tych grup, które mają pewną pracę do wykonania.

zdaniem Jana Turowskiego komunikacja pełnie dwie podstawowe funkcje. Jedna z nich to funkcja informacyjno- organizatorska, druga motywacyjno- inspirująca.

Komunikacja w grupie:

• Funkcja informacyjno- organizatorska polega na przekazywaniu wiadomości między stanowiskami w grupie, a więc zarówno z góry w dół (programy, polecenia) jak i z dołu do góry ( sprawozdania, odpowiedzi, meldunki)

• W ten sposób komunikacja umożliwia podejmowanie, organizowanie i wykonanie odpowiednich działań przez grupę jako całości lub jej poszczególne instytucje grupowe i stanowiska, podejmowanie decyzji, sprawozdanie ze skuteczności działania, likwidowanie zagrożeń czy sytuacji awaryjnych.

• Druga funkcja polega na storzeniu atmosfery zaangażowania i wspólnoty wśród członków grupy. Jej znaczenie szczególnie podkreśla się we współczesnej ekonomi i socjologi organizacji.

Komunikacja w sensie socjologicznym oznacza przekazywanie informacji za pomocą języka czyli werbalnie i języka symboli czyli gestów, znaków, sposobu ubrania. Akt komunikacyjny wg. Stanisława Miki składa się z czterech podstawowych członów (jest to schemat modelowy):

1 Nadawcza, czyli źródło informacji

2 Przekaz czyli treść informacji

3. Kanał czyli sposób, droga przekazywania informacji

4 dbiorca

Należy pamiętać, że komunikacja odbywa się w określonym kontekście społecznym który ma wpływ na jej przebieg. Znaczy to, że przybiera ona różny charakter w zależności od tego:

-kim są nadawca i odbiorca

- czego dotyczy informacja

-i w jakiej sytuacji dochodzi do jej wymiany

Komunikacja, aby osiągała swój cel musi spełniać pewne podstawowe warunki:

1 przekazywane informacje powinny być nowe, ponieważ znane nie są przyjmowane

2 Informacja powinna być dostosowana do potrzeb lub zainteresowań odbiorcy. Należy pamiętać, że odbiorca selekcjonuje informacje napływające z róźnych stron stosując własne kryteria selekcji

3 Przekaz informacji nie powinien być jednostronny, należy uaktywnić odbiorcę tzn. zapewnić mu możliwość odzewu, np. w postaci pytań, czy wyrażenia wątpliwości. W ten sposób mamy możliwiość poznania czy w przekazie informacyjnym nie wystąpiły zniekształcenia.

Struktura społeczna Podstawowym obok kultury, wymiarem istnienia życia społecznego jest struktura społeczna. Pojęcie struktury w odniesieniu do całego społeczeństwa jest rozumiane podobnie jak w odniesieniu do grup. Oznacza ono budowę, układ elementów( jednostek, zbiorowośći, grup) i relacje jakie między nimi zachodzą.

W strukturze małej grupy elementami tymi są jednostki, a ściślej pozycje jakie zajmują w grupie. W strukturze dużych grup podstawowymi elementami tworzącymi strukturę nie są pozycję poszczególnych jednostek lecz podgrup wchodzących w skład dużej grupy.

Zbiory w strukturze

W strukturze całego społeczeństwa składającymi się na nią elementami są zbiorowości znacznie bardziej złożone i duże. Mogą być dzielone ze względu na rozmaite kryteria.

Jednym z nich jest posiadanie przez duże zbiory ludzi pewnej wspólnej cechy, może to być ten sam wiek, płeć, wykonywanie tego samego zawodu. Wybór danej cechy nie może być całkowicie dowolny, musi być to coś istotnego z punktu widzenia funkcjonowania życia społecznego, co będzie wyodrębnienie takich, a nie innych zbiorów ludzi.

Nie wyróżniamy zatem zbioru blondynów, będziemy ich wyróżniać tylko wówczas, gdy np. bycie blondynem będzie w ocenie społecznej czymś znacznie bardziej pożądanym niż bycie np. brunetem.

Zbiory ludzi wyróżniane ze względu na posiadanie przez nich wspólnej cechy nazywamy kategoriami społecznymi. Ludzie ci nie muszą uświadamiać sobie tworzenia jakiejś odrębnej całości, ani też mieć poczucia wspólnej więzi. Nie są grupą, ale luźnym zbiorem ludzi wyodrębnionym ze względu na coś, co jest ważne dla zewnętrznego obserwatora, który tego wyodrębnienia dokonuje. Mogą stać się grupą, jak np. ludzie wykonujący ten sam zawód i zrzeszający się aby bronić interesów.

-struktury wyodrębnione w oparciu o istotne kryteria społeczne nazywamy odpowiednio kategoriami: płci, wieku

- jak z powyższego wynika, pojęcie struktura społeczna przyjąć możę różne szczegółowe znaczenia

Typy struktur możemy wyróżnić w oparciu o rozmaite wyodrębnienia elementów składających się nań. Kryteria te nazywamy wymiarami strukturalnymi.

Struktura społeczna jest zatem tworem złożonym i możemy rozpatrywań ją w róźnych aspektach. Istotą pojęcia struktura społeczna jest, iż uznaje ono społeczeństwo za całość zróżnicowaną, niejednolitą. Nie wszystkie typy zróżnicowane interesują socjologię w tym samym stopniu. Podziały ze względu na rasę, religię, przynależność, wiek,. Płeć tworzą strukturę społeczną w znaczeniu horyzontalnym. Przedmiotem szczególnego zainteresowania jest natomiast struktura w znaczeniu wertykalnym, czyli taka która pociąga za sobą istnienie nierówności społecznych.Nierówności te wynikają z różnic w przywilejach, jakie niesie za sobą układ pozycji społecznych.

Pozycja społeczna to podobnie jak w układzie grupowym, miejsce zajmowane w strukturze społecznej.

Pozycje społeczne tworzą pewną hierarchię, jedne są uzyskiwane wyżej, inne niżej. Wyższe dając więcej przywilejów niezależnie od rzeczywistych kompetencji czy zasług. Z pozycjami najniższych, wiążą się niewielkie korzyści lub nie ma ich wcale. Pozycje najniższe, ograniczając lub redukując przywileje, które są udziałem grup wyżej stojących w hierarchi społecznej, upośledzają grupy, które je zajmują. Oznaczają najczęściej znacznie gorszy standard życia i mniejsze szanse rozwoju.

Najistotniejszym przejawem istnienia struktury społecznej w znaczeniu wertykalnym jest to, że tworzy ona system przywilejów i upośledzeń. Podstawowymi wymiarami struktury w tym znaczeniu są: status ekonomiczny, struktura władzy, wykształcenia i prestiżu.

status społeczny. Jest to propozycja wraz ze związanymi z nią przywilejami lub upośledzeniami i prestiżem( szacunek, jakim otacza).

Status społeczny jednostki jest wyznaczony przez jej pozycje w różnych wymiarach struktury, np. strukturze dochodów, wykształcenia, władzy. W każdym z tych wymiarów, Może ona mieć taką samą pozycj, ale może też tak być, żę duże dochody sytuują ją na wysokiej pozycji w strukturze dochodów, a brak wyższego wykształcenia i niewielki zakres wiedzy daje jej niższe pozycję w dwóch pozostałych wymiarach struktury.

Powyższe przykłady sytuują dwie sytuacje. W pierwszej zachodzi zbieżność czynników statusu społecznego, a w drugiej ich rozbieżność. Tę ostatnią, czyli taką, w której jednostka zajmuje odmienne pozycje w różnych wymiarach struktury, określamy jako sytuację, w której występuje dekompozycja cech statusu społecznego lub, jak wcześniej to nazwano rozbieżność czynników statusu społecznego.

-mikrostruktura oznacza strukturę małej grupy społecznej, którą tworzy układ pozycji i ról jej członków. Natomiast makrostruktura obejmuje swym znaczeniem strukturę całego społeczeństwa( niezależnie od tego co rozumiemy przez społeczeństwo, czy wszystkich mieszkańców danego kraju czy tylko pewną wyodrębnioną jego części.

- struktura to jest wyznaczona przez układ dużych, złożonych grup i zbiorowości wraz z zasadami ich wzajemnego przyporządkowania zasady te to relacje jakie między nimi zachodzą, związane z wkładem ich pozycji:

Zdaniem Stanisława Ossowskiego wszystkie relacje, które mają miejsce w strukturze zarówno małej grupy jak i małego społeczeństwa dają się sprowadzić do trzech kategorii. Wyróżnia on:

- zależności wzajemne

-zależności jednostkowe

- stosunki dystansu, więzi i antagonizmów społecznych

STRATYFIKACJA SPOŁECZNA STRUKTURA KLASOWA

-Najdonioślejszymi wymiarami struktury społecznej są te, które tworzą system uprzywilejowań i upośledzeń,czyli nierówności społecznych.

- podstawowym pytaniem jest: jaki typ zróżnicowania społecznego jest najważniejszy i determinuje istnienie nierówności. Uznano, że jest nim wymiar ekonomiczny, choć należy przyznać, żę nie ma co do tego absolutnej zgody.

Klasy społeczne

Kryterium ekonomiczne stanowi podstawę wyodrębniania klas społecznych. Wszelkie teorie klas społecznych, zdaniem Stanisława Ossowskiego, przyjmują trzy założenia:

-klasy stanowią system grup najwyższego rzędu w strukturze społecznej

-podział klasowy dotyczy pozycji społecznych związanych z systemami przywilejów i upośledzeń nie wyznaczonych przez kryteria biologiczne

- przynależność jednostek do klas jest względnie trwała.

Ruchliwość społeczna- oznacza zmianę ( także jej możliwości) pozycji społecznej, jakiej może dokonać jednostka w ciągu swego życia. Rozróżniamy ruchliwość pionową i poziomą.

Ta pierwsza oznacza zmianę pozycji na wyższą lub niższą. Druga odnosi się do sytuacji zmiany pozycji społecznej, ale na taką, która w układzie hierarchicznym jest w tym samym miejscu struktury społecznej, co sprzyja pierwotna. Z tym typem ruchliwośći będziemy mieć doczynienia wówczas gdy ktoś zmieni zawód, ale ten nowy będzie dawał mu podobne dochody i prestiż

NIERÓWNOŚCI SPOŁECZNE

Struktura społeczna jest wielomianowa. Pojecie to może przybierać różne szczegółowe znaczenia, ale w podstawowym odnosi się do tych wymiarów strukturalnych, które łączą się z istnieniem systemu przywilejów i upośledzeń, a tym samym powodują nierówności społeczne. Neleża do nich stratyfikacja i struktura klasowa.

Struktura społeczna oznacza nierówny układ pozycji dużych grup społecznych i ich przywilejów. Zróżnicowanie przywilejów to nierówność w dostępie do szeroko rozumianych dóbr (np. edukacja, konsumpcja, ochrona zdrowia). Ten niejednakowy dostęp do wszelkiego rodzaju dóbr, wyznaczony przynależnością do określonej kategorii społeczno-zawodowej klasy lub warstwy nazywamy nierównościami społecznymi.

Rodzina jest pierwotną grupą społeczną, w której uczestnictwa doświadczają prawie wszyscy ludzie, niezależnie od zróżnicowania kulturowego terytorialnego i dziejowego, a także od etapu życia. Rodzin stanowi więc najbardziej uniwersalną formę społecznych i osobistych kontaktów człowieka, ponieważ obejmuje wiele sfer jego życia. Jest definiowana jako naturalna i podstawowa komórka społeczna, a jako taka ma prawo do „ochrony ze strony społeczeństwa i państwa” oraz do „odpowiedniej ochrony społecznej, prawnej i ekonomicznej dla zapewnienia jej pełnego rozwoju”.

Rodzina, której podstawę stanowi małżeństwo:

-rozumiane jako związek kobiety i mężczyzny.

-jest konstytucjonalnie chroniona przez państwo.

Podobnie jest z rodzicielstwem i macierzyństwem

Do czynników gwarantujących pomyślność rodziny wymienionych w „raporcie o sytuacji polskich rodzin” zaliczone zostały „ możliwości wszechstronnego inwestowania w kapitał ludzki, poprawa stanu zdrowia społeczeństwa, przeciwdziałanie patologiom społecznym zagrażającym bezpieczeństwu rodziny”

Rodzina ze względu na swój uniwersalny charakter, uzyskiwanie prawne indywidualne i społeczne znaczenie, jest przedmiotem zainteresowania polityki społecznej.

Dla socjologa rodzina to przede wszystkim grupa pierwotna, w skład której wchodzą osoby powiązane więzią osobową i rzeczową, posiadające wspólne wartości (materialne i niematerialne) oraz świadomość odrębności.

Wzajemne stosunki małżeńskie i rodzicielskie( także w sensie prawnymnp. Adopcja) regulowane są zespołem norm prawa naturalnego i stanowionego ( np. kodeks rodziny), wzorami i normami kulturowymi, a także obyczajami.

STRUKTURA I FUNKCJE RODZINY

-w zakresie analizy strukturalno-funkcjonalnej znajdują się dwa podstawowe pojęcia : struktura i funkcje rodziny

-struktura społeczna rodziny uwzględnia powiązane ze sobą różnego typu elementy rodziny oraz sposoby zachowań i relacje, w jakich pozostają, jej członkowie, a które są w miare stałe dzięki przyjętym normom i wartościom.

- w ujęciu strukturalno-funkcjonalnym przedmiotem analizy są: poszczególne funkcje przypisane rodzinie, oraz jej struktura wraz z odpowiadającym jej układem ról, realizowanych przez poszczególnych członków rodziny w zależności od zajmowanej przez nich pozycji.

Struktura rodziny analizowana jest przy uwzględnieniu szeregu elementów i cech wg. Których charakteryzowana jesr rodzina, są to:

1. Liczba członków rodziny

Liczba dzieci (np. rodziny wielodzietne)

Liczba członków rodziny lub pokoleń, np. rodzina:

-mała (rodzice, dzieci)

-wielka obejmują osoby o dalszym stopniu pokrewieństwa lub połączone we wspólnocie małe rodziny.

-dwupokoleniowe

-trzy, lub cztero pokoleniowa

2 kompletność rodziny

-pełna (rodzice i conajmiej jedno dziecko)

-niepełna (brak jednego z rodziców)

-niekompletna (dzieci jednej płci)

Zrekonstruowana ( ponowne małżeństwo samotnego rodzica)

3 Zasięg systemu pokrewieństwa- bierzemy pod uwagę, jacy krewni ze sobą mieszkają:

-tylko rodzice, dzieci, wnuki

-krewni w linii bocznej- rodzeństwo z rodziną

4 układ władzy i autorytetu i pozycji

-rodzina patriarchalna -rodzina materialna -rodzina partnerska

5Typ małżeństwa

-monogamia -poligamia -bigamia

FUNKCJE RODZINY

Funkcja materialno-ekonomiczna

Wielu badaczy życia rodziny zwraca uwagę na szczególne znaczenie tej funkcji dla trwałości i zespolenia tradycjonalnej rodziny wokół gospodarstwa

Świadomość ta była jednym z elementów socjalizacji młodego pokolenia do pracy i odpowiedzialności za innych członków rodziny oraz wspólne dobra.

Funkcja materialno-ekonomiczna jest wyodrębniona ze względu na zaspokojenie materialnych potrzeb członków rodziny. W analizie funkcji współczesnej rodziny obejmuje ona, m.in. podfunkcję, zarobkową, oraz usługowo-konsumpcyjną

Funkcja emocjonalno-ekspresyjna

Żadna grupa społeczna czy instytucja nie realizuje nie realizuje potrzeb emocjonalnych człowieka w takim zakresie, jak czyni to rodzina. Miłość, wzajemne więzi, trwala wymiana uczuć nie mogą być zrealizowane poza rodziną. Prawidłowo pod względem emocjonalnym funkcjonująca rodzina, dzięki wzajemne miłości i zrozumieniu, daje poszczególnym członkom poczucie bezpieczeństwa, stanowi źródło oparcia w trudach życia pozarodzinnego (praca) czy zdarzeniach losowych(choroba, strata bliskiej osoby).

Ujęcie instytucjonalne

Jest przede wszystkim instytucja społeczną, ukierunkowaną na zaspokojenie potrzeb swoich członków i społeczeństwa. Doskonalenie tego ma być oparte o określone normy i wzory zachowań.

W analizach socjologicznych podkreśla się, że dawniej rodzina w większym niż obecnie stopniu była instytucją. Widać to w:

-stopniu sformalizowania stosunków między członkami rodziny

- zakresie realizowania funkcji

Dawniej rodzina, bez pomocy z zewnątrz spełnia wiele funkcji społecznych, tj.

-ekonomiczno-produkcyjna

-socjalizacyjna i wychowawcza

-opiekuńcza

Obecnie społeczeństwo przez wyspecjalizowane instytucje coraz szerzej uczestniczy w realizacji wielu tych funkcji, rodzina przestaje być instytucją o dominującym i wyłącznym znaczeniu dla życia i rozwoju człowieka.

Ujęcie symboliczno-interakcyjne

W ujęciu tym głównym przedmiotem badań socjologicznych stają się inkrakcje zachodzące między członkami rodziny

Symbolika i ceremoniały towarzyszą życiu małżeńskim i rodzinnemu. Elżbieta Hałas wymienia m.in. ceremonie „pamiętające początek relacji wzajemną wartość partnerów, ceremonie skruchy i wybaczenia.

FAZA CYKLU ŻYCIA RODZINY wg Sorokina który wyróżnił 4 cykle życia rodziny:

- małżeństwo rozpoczynające życie niezależne ekonomicznie

-małżeństwo z jednym lub większą liczbą dzieci

- małżeństwo z dorosłymi i niezależnymi dziećmi

-starzejące się małżeństwo

POJĘCIE KULTURY

Mówiąc o kimś, że jest człowiekiem kulturalnym, stwierdzamy tym samym, że jest dobrze wychowany, zna dobre obyczaje, potrafi się odpowiednio zachować w określonych sytuacjach. Zarzucanie komuś, że jest nie kulturalny jest pewnym rodzajem krytyki. Kultura może być pojmowana jako przejaw rozumnego i wolnego działania człowieka. Wówczas odróżnia się ją od natury. Wszystko co człowiek czyni, w czym się wyraża- jest kulturą.

Może też być ujawniona w sensie dystrybutywnym, wówczas rozumie się ją jako przejaw działalności i utrwalenie grupy społecznej, społeczeństwa i narodu.

Dyczewski próbując scharakteryzować istotę kultury wyróżnia trzy elementy:

1 kultura jako zbiór elementów oryginalnych, niepowtarzalnych, odrębnych od występujących w innych kulturach, a więc takich wytworów kulturowych, jak: język, wiara, obrzędy, sztuka

2 kultura jako system elementów i ich powiązań-ujęcie systemowe kultury. W każdej kulturze występują cechy 4 podstawowe kategorie elementów i materialno-techniczne, społeczne, ideologiczne, i psychiczne(postawy, uczucia). Dzięki temu, że są odpowiednio powiązane tworzą harmonijną i swoistą całość.

3 Kultura jako system znaczeń-powiązania między elementami kultury są o tyle ważne, o ile nadają tym elementom oraz ich zespołom odpowiednie znaczenie. To właśnie powiązania decydują o tym, że chociaż w wielu kulturach występują takie same elementy, to znaczą one co innego dla członków danej grupy.

Składniki kultury:

-wartości są w kulturze najważniejsze. Leżą u podstaw jej istnienia i rozwoju. Stanowią o jej istocie. Decydują o tym co w danej istocie uważane jest za dobre, słuszne. Na ich podstawie ludzie jako członkowie pewnego społeczeństwa uznają co chcą w życiu osiągnąć, do czego dojść, z czego ewentualnie mogą i chcą zrezygnować.

Wartość jest jedną z centralnych pojęć w naukach społecznych. Ujmowane w aspekcie kulturowym oznacza „wartość społecznie usankcjonowaną, typową dla danej kultury, uwewnętrzniona przez członków danego społeczeństwa, która pomaga im dokonywać wyborów. Część z nich odgrywa szczególną rolę i stanowi „rdzeń” kulturowy.

Wartości, które stanowią „centrum” kultury polskiej to m.in. rodzina, dom, poczucie wspólnoty, umiłowanie dziecka i ważna rola kobiety, religijność, uczciwość, godność, przebaczenie, patriotyzm, optymizm.

Socjologowie definicję wartości akcentują instytucjonalizację wartości i ich akceptację. Jednostka jednak nie ma zupełnej swobody w wyborze wartości, są one ugrupowane przez poszczególne grupy społeczne. To grupa decyduje czego „należy pragnąć” i co powinno być „pożądane”

Pojawia się więc tutaj:

-przymus w realizacji wartości,

-ważna rola wartości dla grupy

-społeczne usankcjonowanie wartości.

Norny społeczne są konkretnymi wskazówkami i wzorami określającymi postępowanie właściwe i niewłaściwe. Dzięki nim wiemy, jak zachowywać się wobec innych i czego oczekiwać z ich strony w stosunku do nas. Normy społeczne zawierają oczekiwania grupy społecznej w stosunku do jednostki. U podstaw istnienia i obowiązywania norm leżą następujące stwierdzenia:

- w danej grupie istnieje zasadnicza zasada co do określonych standardów zachowania

- członkowie grupy osądzają zachowania jednostki wg. Stopnia jego zgodności od przyjętych standardów.

- jednostki nie podporządkowujące się ustalonym regułom są marginalizowane w jakiś sposób naznaczone innością i odpowiednio klasyfikowane

Struktura norm społecznych

1 zwyczaje- rutynowe czynności dnia codziennego i upowszechnione wśród członków określonego społeczeństwa. Mimo iż sa powszechne maja znikome znaczenie moralne

2 obyczaje- wytworzone i upowszechnione w danym środowisku społecznym, pewne wzory zachowań i postępowania w określonych sytuacjach. Mają istotne znaczenie dla funkcjonowania społeczeństwa i życia społecznego jako całości, ujednolicają bowiem postępowanie jednostek i zachowania zbiorowości.

3Prawa- normy ustanowione i wymuszane przez władzę polityczną społeczeństwa, a więc sankcjonowanie przez państwo. Stosuje je się do tych zachowań, których przekroczenie groziłoby zaburzeniom funkcjonalnym systemu społecznego. Niektóre normy prawne są jednocześnie normami moralnymi.

SYMBOLE

Sa arbitralnie stworzonymi przedstawieniami, które nabierają znaczenia dzięki umowie społecznej. Ludzie bowiem maja niezwykłą umiejętność przedstawiania niemalże wszystkiego. Co ich otacza i co ich doświadczają za pomocą znaków, nazywanych symbolami.

Najważniejszym systemem symboli jest język, główny środek porozumiewania się ludzi. Symbolami są też różne przedmioty, który nadaje się szczególne, ale zrozumiałe znaczenia,

SOCJALIZACJA

Człowiek rodząc się w jakieś grupie społecznej, pozostaje pod wpływem obowiązującej w niej kultury:przedmiotów materialnych, wierzeń przesądów, zasad oraz norm. Dorastając dziecko poddaje się nakazom i zakazom obowiązujących w tej kulturze wzorów zachowań. Jego popędy, instynkty i dążenia są modyfikowane obowiązującymi tam wartościami i normami.

Socjalizacja to proces internalizacji (nabywania bądź przyjmowania przez jednostkę wartości oraz norm, a następnie uczenie się, tworzenie wzorów zachowań, wśród nich- wzorów ról społecznych.

Procesy socjalizacyjne jednostki zachodzą początkowo w drodze spontanicznego naśladownictwa, identyfikacji, wychowania, aż do świadomych decyzji samowychowawczych. Zawsze dokonuja się dzięki interakcjom z innymi ludzmi tj, w wyniku wzajemnych działań między jednostkami jako podmiotami życia społecznego dziecko-matka, uczeń-nauczyciel. Warunkiem interakcji jest przede wszystkim wzajemna komunikacja za pomocą języka i znaków. Ich brak uniemożliwia socjalizację. Człowiek rodzi się oczywiście z pewnym potencjałem, wyposażeniem genetycznym, fizjologią, możliwościami poznawczymi, skłonnościami emocjonalnymi i kilkoma wrodzonymi potrzebami. Jednak sposów w jaki to dziedzictwo się ujawni zostanie wykorzystane i w jakim kierunku się rozwinie, zależy od kontaktów z innymi ludzmi w różnych kontekstach spleconych i kulturowych.

Człowiek uczy się być kolegą, uczniem, przyjacielem, z czasem pracownikiem, mężem. Taka rola społeczna jest odpowiedzią na oczekiwania innych w stosunku do osobym która ją pełni.Należy więc nauczyć się przystosować swoje zachowanie do postępowania innych, do wymogów grupy, co z czasem może sprowadzać się wręcz do konformizmu wobec jej otoczenia.

Socjalizacja pierwotna ma miejsce w dzieciństwie. Dziecko rozpoczyna życie jako organizm biologiczny z wrodzonymi możliwościami rozwoju psychicznego i społecznego. Jak wyposażone w szereg potencjalnych właściwości, które dopiero proces socjalizacji i wychowania rozwija, kształtując człowieka-istotę rozumną, zdolną do myśleniam pracy i twórczości.

Socjalizacja:

1wtórna

-życie dorosłe

2 pierwotna

-rodzina

-grupa społeczna

-szkoła

Socjologia wtórna ma miejsce w wieku dorosłym.

Czynniki socjalizacji, które oddziaływają na jej przebieg i decydują o efektach, można podzielić na trzy grupy:

1.Uwarunkowania i wpływy makrospołeczne

2.czynniki bezpośredniego otoczenia jednostki socjalizowanej (np. grupa rówieśnicza)

3.cechy osobowościowe jednostki socjalizowanej (temperament, charakter, zainteresowania)

Urie Bronfenbremer, specjalista w dziedzinie studiów nad rodziną, psycholog zidentyfikował dwa podstawowe modele socjalizacji występujące w społeczeństwie amerykańskim:

•socjologia represyjna

•socjologia uczestnicząca

Styl życia jako kategoria kulturowa i społeczna

O stylu życia pisał już Max Weber, który wiązał go głównie ze strukturą społeczną oraz sytuacją ekonomiczną, ostatecznie więc z konsumpcją. Twierdził, że miejsce w strukturze decyduje o stylu życia jednostki i determinuje go.

Siciński styl życia charakteryzuje jako „zespół codziennych zachowań, sposób postępowanie, aktywność, specyficzne dla danej jednostki lub zbiorowości, ponieważ charakterystyczny sposób bycia odróżniający tą jednostkę lub zbiorowość od innych.Styl życia przejawia się w zasadzie we wszystkich dziedzinach życia ludzkiego: pracy, odpoczynku urządzenia mieszkań, kontaktach z innymi ludźmi.

Siciński „zakres i formy codziennych zachowań jednostek lub grup, specyficzne dla ich usytuowania społecznego tzn. manifestujące położenie społeczne oraz postrzegane jako charakterystyczne dla tego położenia, a dzięki temu umożliwiające szeroko rozumianą lokalizację innych ludzi”

BADANIA SOCJOLOGICZNE

Socjologia przyjmuje też pewne założenia co do poznania badanej rzeczywistości. Pierwsze i praktycznie najważniejsze jest założenie, że świat społeczny jest poznawalny, dostępny ogółowi bądź bezpośrednio (w tej części, która może być obserwowana zewnątrz), bądź pośrednio przez interpretowanie obserwowanych zjawisk.

Drugim istotnym założeniem jest to, że do badania zjawisk występujących w badanej rzeczywistości można zastosować metody naukowe i uzyskać sprawdzalne, ścisłe wyniki, weryfikowalne i spełniające kryteria procedury naukowej.

Trzecie założenie przyjmowane przez socjologów w kwestii poznawalności świata społecznego dotyczy akceptacji także innych sposobów poznawania rzeczywistości, a więc intuicji czy wyobraźni oraz tego, co wynika z faktu, że -inaczej niż fizyk czy astronom- socjolog jest usytuowany wewnątrz świata, który jest przedmiotem jego analizy.

W badaniach społecznego świata istotne jest odrzucenie tego, co podawane nam jest do wierzenia przez różnego rodzaju autorytety „pewników” wynikających np. z religii czy przyjętych jako „słuszne” podstawowych wzorów kultury.

Narzędzia socjologii. Metody i techniki badawcze.

Warunkiem nadania naszej zdroworozsądkowej wiedzy na temat rzeczywistości społecznej walorów wiedzy naukowej jest nie tylko, wyjście poza własne subiektywne doświadczenie, ale również wprowadzenie do niego pewnego uporządkowania. Zdobywanie wiedzy socjologicznej nie jest bowiem swobodnym chaotycznym zbieraniem informacji o społeczeństwie. Możliwość wyjścia poza subiektywne doświadczenie dają socjologom różnorodne narzędzia badawcze. To dzięki nim socjolog może zdobywać nową wiedzę, może również weryfikować istniejące już teorie czy prawidłowości.

Zdobywanie wiedzy socjologicznej jest formą poszerzania dorobku wiedzy naukowej, toteż proces jej zdobywania przebiega zgodnie z ogólnym schematem poznania naukowego. Zgadnie z tym schematem punktem wyjścia w każdej procedurze poznawczej są fakty.

W każdym poznawaniu naukowym w punkcie wyjścia badacz skupia się na znanych mu faktach, a następnie na ich postawie formułuje teorię, z której z kolei mogą wynikać określone przewidywania (predykcje). O prawidłowościach przewidywań mogą nas przekonać kolejne obserwacje faktów, na podstawie których możemy stwierdzić, że sformułowana teoria oraz przewidywania okazały się prawdziwe.

Zależność między faktami, a teorią zakłada obecność rozumowania indukcyjnego, które polega- najogólniej biorąc-na łączeniu ze sobą konkretnych faktów i formułowaniu na ich podstawie ogólniejszych prawidłowości. Możliwy jest również odwrotny kierunek rozumowania, nazywany dedukcyjnym, a polegający na przechodzeniu od tego, co ogólne, do tego co szczegółowe.

Warto bowiem zauważyć, że poddawane badaniu fakty zawsze należą do rzeczywistości empirycznej niezależnie od badacza. Natomiast formułowane przez badacza w procesie poznawczym teorie i przewidywania nie są elementem rzeczywistości empirycznej, lecz są wytworem pracy intelektualnej badacza i należą do świata konstrukcji teoretycznych.

Jak słusznie zauważa Stefan Nowak porównując ze sobą nauki społecznej i nauki przyrodnicze „ jedyna różnica polega na tym, iż w naukach o człowieku <zmiennymi, ukrytymi> są zjawiska psychiczne, podczas gdy w innych naukach wprowadzamy do schematów wyjaśnień zjawisko innego rodzaju: po prostu każda kategoria nauk posługuje się w swoich wyjaśnieniach innego rodzaju <bytami hipotetycznymi>”

Przebieg procesu badawczego możemy podzielić na cztery zasadnicze etapy:

1.Pierwszy etap to przygotowanie badania. Przede wszystkim trzeba wybrać temat badań, który często zależy od zainteresowań badacza. Bardziej wnikliwe potraktowanie danego problemu wymaga przestudiowania literatury fachowej (bo być może problem ten był już przedmiotem wczesnych badań) oraz postawienia hipotez badawczych. Sprecyzowanie problemu badawczego i wyraźne określenie celu badania wymaga również kompetencji, czyli precyzyjnego określenia znaczeń pojęć służących do wyrażania problemu badawczego.

2.W etapie drugim koncentrujemy się na przygotowaniu narzędzia badawczego. Na podstawie konceptualizacji badanego problemu musimy ustalić sposób zbierania materiału empirycznego, czyli dobrać właściwą metodę i technikę badawczą, które umożliwiają nam obserwację interesujących nas zmiennych. Zmienne interesujące socjologa mogą być podatne na obserwację bezpośrednią. Ale zainteresowanie socjologa może się również skupiać na zmiennych niepodatnych na obserwację bezpośrednią tzw. zmiennych ukrytych.

Dobór losowy odwołuje się do zasad rachunku prawdopodobieństwa błędu wynikające z doboru próby.

Natomiast dóbr celowy pozwala badaczowi uzyskać w ramach próby podobny rozkład wybranych zmiennych (np. wiek, płeć, wykształcenie) swoisty dla całej badanej przez niego populacji.

3Trzeci etap to zbieranie materiału badawczego w zależności od wybranej metody i techniki badawczej, działania mogą mieć bardzo zróżnicowany charakter. Zbieranie materiału empirycznego może polega na analizowaniu dokumentów. Może on przy tym działać samodzielnie i osobiście lub może ograniczyć swą aktywność do organizowania pracy i nadzoru. Warto tu jednak zaznaczyć, że ten etap procesu badawczego, chociaż najbardziej widoczny i najczęściej postrzegany przez postronnych obserwatorów można realizować dopiero wtedy, kiedy zostaną zakończone wszystkie inne czynności związane z wcześniejszymi etapami. Niesłusznie jest zatem redukowanie procesu badawczego do tego właśnie etapu, co często się zdarza osobom nie mającym wystarczającej wiedzy w tym procesie.

4Etap czwarty polega na przetwarzaniu i analizie zebranego materiału empirycznego. W tym etapie badacz porządkuje zebrane informacje zgodnie z własnymi potrzebami, a następnie przetwarza je odpowiednio do charakteru badania. Może więc np. przeprowadzić pogłębioną analizę jakościową albo tworzyć modele czy poszukiwać zależności statystycznych.

Dwa podziały metod badawczych:

1Pierwszy pozwala wyodrębnić metody ilościowe i metody jakościowe. Istota tego podziału jest odwołanie się do rozróżnienia na dane ilościowe, które możemy ujmować w formie danych liczbowych oraz jakościowe, które ujmujemy w formie danych nieliczbowych.

Konsekwencja rozróżnienia metod ilościowych i jakościowych jest odmienność ilościowych i jakościowych technik badawczych. W ramach badań ilościowych możemy wyróżnić min.

-badania przekrojowe- które pozwalają na charakterystykę rozkładu wybranych zmiennych w określonej zbiorowości.

-badania porównawcze- pozwalające na dokonanie porównań rozkładu wybranych zmiennych w kilku zbiorowościach.

-badania strukturalne

-badania dynamiczne- których cechą swoista jest przestrzeganie wybranych zmiennych w kontekście przekroju czasowego.

-badania eksperymentalne- w przypadku których zakłada się możliwość świadomego oddziałowywania badacza na badaną zbiorowość w celu ustalenia skutków tego oddziaływania.

Natomiast w ramach badan jakościowych . Wyróżnia się:

-analizę konwersacyjną, która skupia się na wnikliwym analizowaniu sposobów przeprowadzania rozmowy.

-metodę teorii ugruntowanej, w której poddaje się analizie wzorce, tematy i kategorie funkcjonujące w badanej zbiorowości.

-studium przypadku w ramach którego badacz skupia się na konkretnym zdarzeniu czy zjawisku i poddaje je dogłębnej analizie.

-entografię instytucjonalną- skupiającą się na analizowaniu zinstytucjonalizowanych zwyczajów będących swoista formą ucisku społecznego.

-metodę biograficzną, na podstawie której poddawane są analizie wszelkie dokumenty osobiste np. listy, pamiętniki dzienniki czy autobiografie.

2Drugi sposób podziału metod to podział na metody etnograficzne, sondażowe, eksperymentalne oraz badania dokumentarne. Podstawa jest w tym przypadku nie tylko podział na liczbowe lub nieliczbowe formuły uzyskiwanych danych, uwzględnia się tu również swoistość działań badawczych socjologa w procesie poznawczym.

Etyka badacza, podobnie jak każda rola społeczna jest poddawana regulacjom etycznym. W przypadku badań socjologicznych ograniczenia etyczne mają jednak szczególne znaczenie, gdyż socjologia musi zdobywać potrzebne mu informacje realizując swe badania wśród ludzi. Przygotowując projekty badawcze musi zatem mieć na względzie nie tylko cel własnego badania, lecz również los osób które będą dla niego źródłem informacji. Wobec tego postwa etyczna socjologa ma szczególne znaczenie i to zarówno dla samej socjologi jak i dla społeczeństwa, które jest potencjalnym obiektem badań, a także dla wartości wiedzy, której dostarczają badania socjologiczne.

Do podstawowych zasad obowiązujących socjologa w trakcie badań należy zaliczyć przede wszystkim prawo badanego do dobrowolnego uczestnictwa w badaniu. Nikt nie może być zmuszony do uczestnictwa w badaniu, jeśli nie wyrazi na to zgody. Dotyczy to zarówno badań laboratoryjnych jak i terenowych. Badacz nie może również uciekać się do żadnych działań, które wprowadzając w błąd potencjalnego uczestnika badań, mogłyby skłonić go do uczestnictwa w badaniach. Co więcej badacz powinien dostarczać potencjalnemu uczestnikowi badań niezbędnej wiedzy dotyczącej przeprowadzaniu badania: jej zakres powinien umożliwić badanemu podjęcie świadomej decyzji. Oznacza to w takim razie, że każda osoba wybrana przez badacza, decyduje się na udział w nim, musi się orientować jakie są oczekiwania wobec niej oraz jakie zagrożenia dla niej mogą pociągać za sobą badania

Badacz musi wykazać rzeczywistą troskę o to by w trakcie badania badany nie poniósł szkody ani fizycznej, ani psychicznej.

Badany ma również prawo do zachowania prywatności, a wkraczać w tę sferę można tylko i wyłącznie po uzyskaniu wyłącznej zgody badanego. Niezależnie od zakresu ingerencji w sferę prywatną badany ma prawo do pełnej anonimowości, a uzyskany materiał empiryczny może mieć charakter w pełni poufny.

Należy również pamiętać, że prowadzący badania ma zobowiązania nie tylko wobec badanych jak również wobec odbiorców wyników badania.

Najważniejsze jest aby badacz uczciwie i rzetelnie przedstawiał wyniki badań niezależnie od tego, czy są one zgodne z jego oczekiwaniami i czy przysporzą mu one zakładanych korzyści zarówno nie materialnych, jak i materialnych. Uczciwość badana jest bowiem warunkiem rozwoju wiedzy socjologicznej.

Ilościowe jakościowe

-ankieta -analiza dokumentu

-obserwacja - wywiady

- obserwacja

Wyróżnia się różne techniki ankietowe m.in. są to ankieta pocztowa, ankieta audytoryjna, mniej precyzyjne, często używane przez osoby nie prowadzące badań są ankiety prasowe.

Ankieta w odróżnieniu od kwestionariusza jest anonimowa i zawiera pytania zamknięte, półotwarte lub otwarte. Zazwyczaj stosowana jest jednak przede wszystkim w metodach ilościowych.

Typy ankiet:

Środowiskowa, prasowa, pocztowa, Jawna, imienna, telefoniczna, panelowa, anonimowa

Nazwa ankieta jest wieloznaczna. Pojęcie to używane jest w socjologii na określenie narzędzia badawczego, które wypełnia z reguły sam badany lub w jego imieniu tzw. „ankieter”. Znaczenie to kładzie przede wszystkim nacisk na sposób, całą procedurę zbierania materiałów. W innym znaczeniu ankietą określany jest kwestionariusz, formularz z zestawem pytań do badanego, na które udziela on pisemnej odpowiedzi. L. A. Gruszczyński zaproponował określenie „technika ankiety” na sposób zbierania danych socjologicznych oraz używanie nazwy „kwestionariusza ankiety” do określenia samego narzędzia badawczego stosowanego w technice wywiadu.

Istnieje wiele kryteriów wyodrębniania rodzajów pytań ankietowych. Pytania w kwestionariuszu ankiety dzieli się na:

Ze względu na formę i rodzaj odpowiedzi (kryterium techniczne): pytania otwarte; pytania zamknięte.

Ze względu na cel pytania (kryterium celu pytania): wprowadzające; o opinię; o fakty; o wiedzę; o źródło informacji; o motywy; o sugestie; uzupełniające.

Ze względu na funkcję pytania (kryterium funkcji): dotyczące badanej problematyki; metryczkowe; filtrujące; wykluczające się; sprawdzające; podchwytliwe i puste.

3.   Zależność miedzy socjologią ogólną a socjologiami szczegółowymi.

Między socjologią a różnymi socjologiami szczegółowymi istnieje ścisła zależność. Socjologia ogólna dostarcza socjologiom szczegółowym, teorię, aparat pojęciowy oraz dyrektywy i metody badawcze. Socjologie szczegółowe dzięki swym konkretnym badaniom przynoszą wyniki z różnych dziedzin rzeczywistości społecznej, które to są uogólniane na gruncie socjologii.

4.   Praktyczna przydatność socjologii.

Znajomość wiedzy socjologicznej w praktyce pomaga człowiekowi w racjonalnym orientowaniu się w problemach społeczno-ekonomicznych, z którymi się styka w życiu codziennym. Pomaga dostrzec głębsze powiązanie stosunków społecznych, ich złożoności i zależności.

5.   Na czym polega funkcjonalistyczna koncepcja społeczeństwa?

Przedstawiciele funkcjonalizmu, ujmowali społeczeństwo jako system, całość, składającą się z powiązanych wzajemnie elementów, podsystemów (kulturowych, ekonomicznych, politycznych). Zarówno system, jak i jego elementy pełnią w stosunku do siebie odpowiednie funkcje, przyczyniają się do utrzymania pewnych całości w stanie równowagi. Wszelkie części składowe systemu mają własne specyficzne potrzeby, które należy tak zaspokoić , aby nie naruszać integracji w danym systemie. Nie wszystkie składniki systemu pełnią jednak funkcje pozytywne. Niektóre podsystemy mogą utrudniać realizację potrzeb i być wobec systemu dysfunkcyjne (alkoholizm, przestępczość).

 

6.   Pozytywne i negatywne aspekty teorii konfliktu.

W przeciwieństwie do teorii funkcjonalnej, dowodzi że zmiana społeczna nie jest czymś wyjątkowym i patologicznym anormalnym stanem każdego społeczeństwa. Konflikt społeczny, tj. brak zgody co do podstawowych wartości, interesów grupowych, nie jest zjawiskiem patologicznym lecz pełni pozytywne funkcje, prowadząc do postępowych zmian społeczeństwa. Wynika on z organizacji społeczeństw, ich gospodarki, polityki, kultury. Zbiorowości ludzkie zawsze są zorganizowane według reguł podporządkowania jednych grup innym grupom społecznym.

10. Na czym polega socjologiczna świadomość społeczna?

świadomość społeczna w ujęciu socjologicznym jest to całokształt charakterystycznych dla danego społeczeństwa w danej epoce treści i form życia zbiorowego składających się na sposób myślenia i kulturę umysłową tego społeczeństwa. W tym sensie świadomość społeczna obejmuje zarówno postawy, poglądy i opinie ludzi, właściwości układu psychicznego różnych grup danego społeczeństwa, jak i historycznie przez to społeczeństwo wytworzone zinstytucjonalizowane formy życia duchowego, takie j ale: ideologia, moralność, nauka,-sztuka, religia, prawo itp.

11. Kontrowersje związane z kulturą masową.

kulturę masową tworzy ogół jednolitych wytworów kultury, użytkowanych współcześnie przez wielkie, zróżnicowane masy odbiorców. W węższym znaczeniu kultura masowa odnosi się zwłaszcza do treści przekazywanych i odbieranych przez środki masowego przekazu: prasę, radio, telewizję, film, wielkonakładowe nagrania i wydawnictwa książkowe. Zjawisko kultury masowej wywołuje wiele kontrowersji. Często ma odcień pejoratywny, zwłaszcza w pracach krytyków tzw. społeczeństwa masowego, którzy zarzucaj ą kulturze masowej obniżanie gustów estetycznych i pojęć moralnych, mieszanie poziomów i gatunków artystycznych, preferowanie roziywki kosztem wartościowych treści ideowych i światopoglądowych.

12. Rola opinii społecznej.

opinia publiczna jest swoistą postacią świadomości społecznej, obejmującą ogół poglądów wielkich odłamów społeczeństwa i grup społecznych na tematy aktualnie ważne dla danego społeczeństwa, zwłaszcza dotyczące problemów rozwiązywanych przez władze państwowe w ramach polityki wewnętrznej i zewnętrznej. Współcześnie w krajach kapitalistycznych opinia publiczna traktowana jest jako narzędzie wpływu na rządy. Wpływ ten jest zróżnicowany w zależności od sposobu sprawowania władzy, ale nie można go lekceważyć, szczególnie w związku z rozwiązywaniem różnego rodzaju problemów kontrowersyjnych w drodze konsultacji społecznych.

13. Czym jest osobowość?

Socjolog, analizując osobowość, wskazuje, że nie jest ona cechą gatunkowa człowieka, lecz jest cechą kulturową, W socjologii, analizując osobowość, ma się na 'uwadze następujące pytania.: i. W jaki sposób dana jednostka ludzka wkomponowana jest w społeczeństwo, w jaki sposób uczestniczy w jego życiu zbiorowym, co od tego społeczeństwa otrzymuje, a co w zamian daje?

14. Czynniki kształtujące osobowość społeczną

tym, co kształtuje osobowość i jej indywidualność jest swoisty sposób, w jaki konkretna jednostka uczestniczy w życiu zbiorowym, w jaki działa i zachowuje się 1    społecznie. Bogactwo życia osobowego jednostek związane jest z bogactwem form aktywności, bogactwem kontaktów i relacji społecznych, różnorodnością form uczestnictwa w przyswajaniu i współtworzeniu wartości kulturowych.

15. Co znaczy, że osobowość uwarunkowana jest przez makro i mikrostruktury społeczne

W strukturze każdego społeczeństwa wyróżnia się dwa jego poziomy: makro strukturalny i mikrostrukturalny.

terminem makio struktura określa się charakterystyczny dla danego społeczeństwa układ kategorii społecznych w odpowiedni sposób funkcjonalnie ze sobą powiązanych. Obok makrostruktury społecznej istotny wpływ na osobowość wywiera mikro struktura, tzn. grupy społeczne, w których człowiek się wychowuje i działa np. rodzina, szkoła, grupa pracownicza, krąg towarzyski, społeczność lokalna itd. W makro strukturze przebiegaj ą przede wszystkim procesy socjalizacji i kształtowania się charakterystycznych dla danego społeczeństwa typów osobowości. Tutaj interesy, wzory ideowe i kulturowe wyrosłe w makrostrukturach przeplataj ą się ze specyficznymi interesami i wzorami kulturowymi małych grup społecznych. Uczestnictwo człowieka w tych grupach pozostawia trwały ślad w jego osobowości, one bowiem w dużym stopniu kształtuj ą j ego poglądy, zainteresowania, ideały, nawyki i normy postępowania

17. Struktura społeczna i jej postrzeganie przez jednostki i grupy społeczne

Struktura społeczna społeczeństwa jest to układ jego części składowych, ich rozmieszczenie i powiązanie między sobą oraz społeczeństwem jako całością. Struktura społeczna oznacza sposób ułożenia i przyporządkowania sobie członków, instytucji, grup i podgrup składających się na grupę oraz innych elementów tej grupy, takich jak elementy materialne, symbole i wartości, wzory zachowań i stosunków, pozycje społeczne zajmowane przez członków. Struktura społeczna dostrzegana przez grupy społeczne, jednostki, które w niej uczestniczą oraz przez nie oceniana przybiera różne aspekty. Stanisław Ossowski zwraca uwagę na pięć takich ocen.

1. Struktura społeczna jest składnikiem społecznej sytuacji, który determinuje stosunki międzyludzkie.

2. Ujmowanie struktury społecznej przez pewne klasy, środowiska pozwala dostrzegać zainteresowania ludzi tych środowisk, klas odnośnie do ważnych w ich oczach stosunków społecznych;

3. Porównywanie przeciwnych sobie lub różnych aspektów tej samej struktury społecznej danym okresie lub w różnych okresach historycznych ułatwia głębsze wniknięcie w system stosunków międzyludzkich.

4. Istniejące w społeczeństwie struktury społeczne wpływaj ą bezpośrednio na występujące w nim ideologie i programy społeczne natomiast występujące idee, ich aprobata lub "dezaprobata mogą być wyjaśnione przez analizę struktury społecznej.

18. Czym różnią się zbiory społeczne od zbiorowości społecznych?

Podstawą istnienia społeczeństwa oraz wszelkich grup społecznych jest człowiek, funkcjonujące w nich zbiory ludzi bliżej nie określone dla przeciętnego członka. Między poszczególnymi członkami tych zbiorów mogą bądź też nie mogą zachodzić różne oddziaływania ze względu na przynależność do nich. Wszelkie zbiory ludzkie dzielą się na proste zbiory społeczne i zbiorowości społeczne. Proste zbiory społeczne to zbiory ludzi wydzielone w sensie dystrybutywnym w praktyce życia społecznego ze względu na jakąś wspólną cechę lub cechy, które są niezależne od ludzi, zastane przez obserwatora zewnętrznego bez względu na to, czy ludzie sobie uświadamiaj ą te cechy czy też nie. Cechami tymi mogą być: miejsce zamieszkania, wiek, płeć, zawód, wykształcenie, cechy osobowości. Zbiorowisko społeczne to zbiór ludzi przebywających mniej lub więcej stale w pewnych określonych ramach przestrzennych (na jakimś terytorium) w takim skupieniu, że praktycznie możliwa jest styczność bezpośrednia osobników tego zbioru ze sobą(np. zbiorowisko miasta Poznania oznacza wszystkich mieszkańców obszaru tego miasta).

19. Możliwość przekształcenia się zbiegowiska i publiczności w tłum.

Zbiegowisko, publiczność oraz tłum to zbiorowości oparte na podobieństwie zachowali. Wśród tych zbiorowości na plan pierwszy wysuwa się zbiegowisko, jest to przelotne skupienie, od kilku do kilkudziesięciu osób, zainteresowanych jednym zdarzeniem. Coś się zdarzyło, zebrała się grupa ludzi, łączy ich zainteresowanie, tym co się właśnie zdarzyło, albo co się może zdarzyć np. zbiorowisko gromadzi się wokół wypadku na ulicy lub czegoś innego co przyciąga uwagę przychodniów.
"Przyczyna zbiegowiska jest nagła i występu je silnie działająca  podnieta, j est to też 
ciekawość, a ciekawość jest podstawą tworzenia więzi społecznych, ciekawość łączy
wszystkich ludzi. Wymienić tu należy również wymianę spostrzeżeń, wymiany informacji na temat co się zdarzyło i wiążą ludzi również w zbiegowisku podobne reakcje emocjonalne na to co się zdarzyło. Np. albo lęk albo zainteresowanie albo ogólna radość jeśli jest to wydarzenie radosne. W zbiegowisku występuje skłonność do podobnego działania, do udzielania pomocy, do porad. Uczestnicy zbiegowiska wy stępuj ą tak, jakby mieli prawo do stwierdzenia co się stało, prawo do wyjaśnień, niechętnie słuchaj ą nakazów wzywających do rozejścia się. Właśnie z tych powodów w zbiegowisku mogą wystąpić podstawy i skłonności do wspólnego działania, do podejmowania wspólnych czynności, albo do zamienienia się w tłum. Czyli zbiegowisko może zamienić się w tłum.

20. W czym ujawnia się organizacja społeczna grupy?

Grupa społeczna jest to wszelki zbiór ludzi obejmujący co najmniej trzy osoby i

wykazujący w swoim współżyciu, postępowaniu i zachowaniu jakąś organizację

społeczną.

Organizacja społeczna grupy ujawnia się w:

a) Zróżnicowaniu działań ludzkich według kategorii członkowstwa

b) Wzajemnym dopełnianiu się tych zróżnicowanych działań

c) Powtarzalności działań

d) Względnej niezależności tych zróżnicowanych i uzupełniających się działań do wypełniania ich w czasie przez tych właśnie a nie innych członków.

e) Kontroli działań i zabezpieczeniu ich sankcjami pozytywnymi (nagrodami) i negatywnymi (karami).

21. Dlaczego nie wszystkie zbiory ludzi mogą być grupami społecznymi? grupa społeczna powinna posiadać:

a) Przynajmniej trzech członków pełniących pewne role w grupie w myśl określonego wzoru społecznego

b) Własną odrębność od innych grup i różnych zbiorowości

c)  Środki skupienia w postaci pewnych wartości

d) Zadania i cele grupy, które chce osiągnąć

e)  Organizację grupy utożsamioną z j ej strukturą

-czym wiedza potoczna różni się od naukowej socjologicznej?

Nie należy dyskredytować wiedzy potocznej, ponieważ wystarcza ona ludziom na co dzień, w sytuacji stabilnej, gdy nie ma zmiany społecznej. Kierują się wiedzą, ktorej nabywają w toku wrastania w społeczeństwo i przyswajania sobie kultury. Wiedza naukowa nie jest po prostu lepsza od potocznej. Do czego innego każda z nich służy. Proszę też zauważyć, że do wiedzy potocznej, do wiedzy publicznej, przenikają pojęcia z nauk społecznych. Wykształcony człowiek wie, że jest coś takiego jak dysonans poznawczy, wyuczona bezradność, a nawet anomia, karierę zrobiła „prożnia socjologiczna” i „brudna wspolnota”. Te pojęcia powoli, kaskadowo spadają z książek naukowych do czasopism, do gazet, do telewizji, a w końcu do ludzi. Czym jeszcze nauka się odrożnia? Nauka sięga poza to, czego możemy dotknąć, co możemy zobaczyć i o czym myślimy na co dzień. Sięga dalej i w głąb rzeczy. Socjologia wykracza poza nasze potoczne doświadczenie. Na tym polega jej siła jako nauki.

Socjologia a wiedza potoczna

 wiedza potoczna

o nieusystematyzowana

o tendencja do przedstawiania świata w kolorach czarno-białych

o skłonność do traktowania następstwa w czasie jako związku przyczynowego

o skłonność do upatrywania przyczyn w celowych działaniach ludzkich

o generalizacje i stereotypy

o fakt społeczny - wszelkie treści pojawiające się w zbiorowościach ludzkich

dotyczące norm i reguł zachowania, zasad działania i sposobów myślenia, które

obiektywizują sie i wywierają wpływ na członków zbiorowości

o potoczny język, przysłowia

o związana z wartościowaniem

 wiedza socjologiczna

o dążą do usystematyzowania

o poszukuje ogólnych praw rządzących wszystkimi zjawiskami i procesami

społecznymi

o tworzy teorie, tezy i założenia, które stara sie sprawdzić poprzez systematyczne

badania - twierdzenie historyczne i teoretyczne

o posługuje sie ustalonym aparatem badawczym i pojęciowym

o bada wiedze potoczna - np. procesy upowszechniania sie twierdzeń sprawiających

wrażenie złudnych (wiara w horoskopy) oraz fakty społeczne

-po co ekonomiście socjologia?

Za ojca socjologii uważany jest A. Comte. Wprowadził on nazwę „socjologia” do obiegu publicznego i sformułował program nowej nauki. Socjologia jest nauką o społeczeństwie, o zachowaniach jednostek i grup społecznych, o normach, wartościach instytucjach, będących wytworami kultury, a także o zjawiskach społecznych, będących efektem zachowań ludzkich: m.in. stratyfikacji i strukturze klasowej, statusie i nierównościach społecznych, sprawiedliwości i dyskryminacji, migracjach i zmianach społecznych4. Przedmiotem badań w ekonomii jest gospodarka, która podlega nieustającym zmianom. Gospodarka powstała wraz z pojawieniem się zbiorowości ludzkich pozyskujących zasoby przyrody w celu zaspokajania stale zwiększających się potrzeb. Ekonomia jako dyscyplina mająca własny, wyodrębniony przedmiot badania oraz własne metody badawcze narodziła się w czasach europejskiego Oświecenia

Warto odnotować, iż obecnie na gruncie nauk społecznych toczy się intensywna dyskusja nad sposobami interpretacji relacji zachodzących pomiędzy gospodarką a społeczeństwem. W wielu pracach ekonomicznych, rynek jest charakteryzowany

w oderwaniu od aspektu społeczno-kulturowego. Nie można zgodzić się z taką interpretacją ponieważ rynek tworzą ludzie funkcjonujący w danym społeczeństwie, które z kolei określa normy i zasady, wzory zachowań co w efekcie wpływa na proces decyzyjny w gospodarce.

---