Wykład 3 20.10.2014r.

Kultura masowa a czas wolny?

Kultura – „wszystko co człowiek czyni i w czym się wyraża jako człowiek jest kulturą”. Jest zbiorem społecznie nabywanych wzorów zachowań, transmitowanych symbolicznie za pomocą języka i innych symboli do członków społeczeństwa.

• Nabywana w wyniku procesów uczenia

• Transmitowana z pokolenia na pokolenie

• Adaptacyjna – dostosowana do warunków życia, zmienia się w zależności od zmian społecznych, ekonomicznych, powstawania nowych zjawisk i problemów

• Przekazuje normy i wartości

Rodzaje kultury:

• Elitarna (sztuka i literatura)

• Popularna (reklama)

• Narodowa (etnocentryzm)

• Ludowa

• Młodzieżowa

• Masowa

Socjologiczne ujecie kultury masowej

• Pojęcie kultury masowej pojawia się w pierwszej połowie XX wieku w pracach, np. Horkheimera, Macdonalda

• Morin zdefiniował kulturę masową jako „kulturę wytwarzaną zgodnie z uwzględniającymi masę towarową normami produkcji przemysłowej, rozprzestrzenianą przy pomocy technik przekazu masowego, zwracająca się do mas społecznych, to znaczy do gigantycznego zbiorowiska jednostek ludzkich”

• Kłoskowska uważa, że kultura masowa obejmuje zjawiska współczesnego przekazywania wielkim masom odbiorców identycznych lub analogicznych treści płynących z nielicznych źródeł

• Techniczne środki przekazu umożliwiają funkcjonowanie kultury masowej

• Kultura masowa to treści przekazywane za pomocą technicznych środków masowego przekazu (prasa, radio, TV), które cechują się z jednej strony dużym scentralizowaniem procesu nadawania i z drugiej strony dużym rozproszeniem licznych i różnorodnych odbiorców (Golka, 2007)

• Pojęcie kultury masowej i popularnej nie są tożsame

• Cechy wspólne: duża grupa odbiorców

• Różnice: mechanizm funkcjonowania i komunikowania – nie zawsze media

• Kultura popularna istniała długo przed pojawieniem się kultury masowej

• Kulturę popularną wyróżniają treści a nie forma przekazu

• Kultura popularna – treści, niezależnie od środka przekazu, które są łatwe w odbiorze, często zawierają wyraźne elementy rozrywkowe i tym samym przyciągają liczną publiczność

• Festyny, mecze, pokazy jarmarczne, odpusty

Uwarunkowania powstania kultury masowej

• Kłoskowska – kultura masowa jest produktem wytwornym rewolucji przemysłowej (jaka dokonała się na przełomie XVIII i XIX wieku)

• Sprzyjało jej powstaniu upowszechnienie mediów (łatwy dostęp, niskie koszty)

• Urbanizacja

• Upadek kultury ludowej (efekt industrializacji i urbanizacji)

• Rytm i charakter pracy

• Powstanie czasu wolnego

• Upowszechnienie oświaty

• Dążenie do pozyskania mas (kontekst polityczny)

Cechy kultury masowej:

• Stechnicyzowanie przekazu (system techniczny pomiędzy nadawcami a odbiorcami)

• Ogromna liczba odbiorców (ile osób ogląda teatr TV, a „ile wielkiego brata”)

• Standaryzacja treści (wspólne koncepcje, uniwersalne tematy, te same treści trafiają do różnych osób)

• Homogenizacja kultury (wymieszanie elementów kultury w konglomerat, np. włączenie do dzieła wyższego poziomu elementów zdolnych przyciągnąć szerszą publiczność, w rezultacie nie można jednoznacznie przeciwstawić kultury wyższej kulturze masowej)

• Brak kulturowej autonomii (kultura masowa nie jest autonomiczna, korzysta z kultur narodowych, etnicznych, religijnych, wykorzystuje ich elementy, upraszcza, zniekształca to lokalne swoiste)

• Zmiany w procesie twórczym – zależność twórców od gustu mas, oferta kultury masowej nakierowana jest na zaspokajanie potrzeb mas a nie ich kształtowanie – chleba i igrzysk? Ale jednocześnie dylemat kto i w czyim imieniu miałaby te gusta kształtować, liczy się tylko oglądalność, słuchalność, poczytność

• Wszystkie treści i przekazy mają być atrakcyjnym widowiskiem (trywializacja treści, wydarzenia dramatyczne jako atrakcyjne i pożądane)

• System projekcji i identyfikacji – projekcja oznacza porównywanie siebie, własnego życia z treściami kultury masowej a identyfikacja przenoszenie własnych pragnień na bohaterów kultury masowej

• Tworzenie własnych pragnień na podstawie inspiracji płynącej z kultury masowej

Konsekwencje kultury masowej

W rezultacie identyfikacji kultura masowa staje się:

• Źródłem wzorów konsumpcji, zachowań, stylów życia

• Dotyczy nie tylko reklamy, ale filmów fabularnych, seriali, talk-show

• Sposób ubierania się, wysławiania, powitania, używane meble, gadżety stają się systemem odniesienia i najczęściej pragnień milionów

• Kultura masowa jest źródłem wielu mitów: piękni, sławni, bogaci, szczęśliwi, stwarza złudzenie, że te wartości są łatwo osiągalne

Mechanizmy kultury masowej

• W tym celu tworzy się gwiazdy, idoli, które staja się „gwiazdami”

• „Gwiazdy” zastąpiły autorytety

• Czy aby autorytet mógł oddziaływać musi stać się „gwiazdą”?

• „Gwiazdy” chłopcy i dziewczyny z podwórka uosabiają zastępcze marzenie o własnej nieprzeciętności odbiorców

• „Gwiazdą” można stać się na różne sposoby

Ocena kultury masowej

• Instrument manipulacji politycznej – urabianie opinii odbiorców zgodnie z interesami panujących

• Ponadto najważniejszym orężem w walce politycznej nie są kwalifikacje intelektualne ale predyspozycje do bycia „gwiazdą”

• Przypadek Silvio Berlsuconi (media i władza)

• Instrument manipulacji ekonomicznej

• Stwarzanie sztucznych potrzeb „potrzeby, których nam nie potrzeba”

• „Większość” z nas pracuje ciężej po to, żeby zarobić więcej pieniędzy aniżeli nam potrzeba, żeby kupować rzeczy, których nie potrzebujemy i imponować ludziom, których nie lubimy”

• Kultura masowa = wzrost konsumpcyjności

• Wpływa na bierny stosunek do życia – włączam odbiornik i…

• Brak wiary w cokolwiek – relatywizm, wynikający z nadmiaru idei prezentowanych przez środki masowego przekazu?

• Stępienie wrażliwości odbiorców – nadmiar negatywnych informacji, oswajanie z cierpieniem, katastrofami, morderstwami, usypianie sumienia

• Zanik życia wewnętrznego, zanik myślenia – dokonuje się przez zaniechanie, treści kultury masowej są łątwe w odbiorze pod względem formy i zawartości, nie skłaniają do refleksji, nie ma pytań egzystencjalnych, utrzymuj w stanie „uśpienia”

• Zniekształcenie obrazu rzeczywistości, tendencyjne pokazywanie rzeczywistości, nadmiar zła, przemocy, występku, więcej piękna, bogactwa, powodzenia

• Zerwanie w kulturze jej związków z czasem i przestrzenią – bezceremonialne wykorzystywanie innych kultur

• Negatywne skutki wychowawcze wobec dzieci – brak entuzjazmu, brak zainteresowań, konsumpcjonizm, nuda, apatia, nieumiejętność bawienia się z innymi dziećmi

• W wielu rodzinach nie rozmawia się, nie współdziała, nie szuka innych form spędzania wolnego czasu

• Kultura masowa nie troszczy się o dobro publiczne – w rozumieniu niszczenia tych przejawów kultury, które wnosiły sprzeciw wobec zła, chciały „naprawiać świat”

• Działania edukacyjne – programy edukacyjne

• Wypełnia lukę po kulturze ludowej – środek przekazu wartości, bywa źródłem nauk moralnych, dla wielu ludzi główne źródło wiedzy o życiu

• Sprzyja integracji społecznej – „żyjemy na jednej planecie i mamy wspólne interesy”

Pozytywne cechy kultury masowej:

• Popularność – jakość kultury masowej nie zależy od tego ile osób jest jej odbiorcami, ale jakie wartości prezentuje

• Demokratyzacja odbioru – wytwory kultury wyższej trafiają do dużej grupy odbiorców, płyty z muzyką klasyczną jako dodatki do prasy kolorowej, tanie płyty w masowej dystrybucji

• działania edukacyjne – programy eduk.

• wypełnia lukę po kult. ludowej – środek przekazu wartości, bywa źródłem nauk moralnych, dla wielu główne źródło wiedzy o życiu

• sprzyja integracji społecznej – ‘żyjemy na jednej planecie i mamy wspólne interesy’

Zmiany w kulturze masowej

• Społeczeństwo informacyjne?

• Telewizja traci na wartości

Przekształcenia kulturowe, postmodernizm

• Postmodernizm (synonim – postnowoczesność)

• Zjawisko kulturowe cechujące się pluralizmem stylów i ideologii oraz potrzebą nadrzeczywistości

Wykład 4 Styl życia, zróżnicowanie stylów życia

Segmentacja - Proces dzielenia konsumentów na grupy o podobnych potrzebach i podobnej charakterystyce oraz o zbliżonych zachowaniach konsumpcyjnych.

Styl życia – aktywności (sposób życia) konsumentów, które odzwierciedlają to, jak chcieliby oni, aby wyglądało ich życie

Kryteria różnicowania segmentów wyodrębnione w badaniu stylów życia Polaków – 2003 r. Pentor – badaniem objęto kilkadziesiąt tys. osób – duża próba.

Wyodrębniono: zainteresowania, cechy psychologiczne, postawy/zachowania wobec rynku, system wartości światopoglądowych. Na pdst. tego wyróżniono 6 grup – segmentów:

• dojrzali (nie imponuje im konsumpcja na pokaz, spełnieni, zamożni)

• zdobywcy (prą do przodu niezależnie jaki już osiągnęli status – zorientowani na sukces, głównie młodzi)

• sceptycy (relikt PRL-u nie do końca się odnaleźli, raczej wykształceni)

• swojacy (pragmatyczni, racjonaliści, trzeźwo myślący, lubią samemu coś zrobić, aby było zgodne z ich gustem, roztropni, wiek powyżej 30)

• sfrustrowani (frustracja ekonomiczna – nie są w stanie zaspokoić swoich konsumpcyjnych potrzeb i skłonni do zapożyczania się, podatni na reklamy, 20-30 lat, średniego szczebla)

• tradycjonaliści (tradycyjny system wartości etnocentryzmu – patriotyzm konsumencki) różne grupy wiekowe)

W czasie wolnym:

• dojrzali (książki, internet, mniej TV – bardziej wyszukane podejście do tego co chcieliby robić w czasie wolnym, aktywne spędzanie czasu wolnego)

• zdobywcy (muzyka, radio, internet, restauracje, puby, sport – chcieliby więcej tego samego)

• sceptycy (leniuchują, wycieczki za miasto, chcieliby częściej wyjeżdżać na wycieczki za miasto)

• swojacy (czytają gazety, pracują na działce, rozmawiają z rodziną – te zajęcia jak również chodzenie na zakupy dla przyjemności – szczególnie dla nich atrakcyjne)

• sfrustrowani (leniuchują, nie marzą o czymś szczególnym co chcieliby robić częściej w czasie wolnym, TV, prace domowe, gry hazardowe)

• tradycjonaliści (TV, gazety, rozmowy z rodziną, spotkania z krewnymi, praca na działce)

swojacy i tradycjonaliści podobnie spędzają czas wolne. Swojacy są aktywniejsi, jeśli uznać robienie zakupów za aktywne, a oglądanie TV (dominujące wśród tradycjonalistów) za bardziej bierne.

Personicx – Ogólnopolska Segmentacja Gospodarstw Domowych (segmenty _gdzie żyją ludzie z tych segmentów)

- uniwersalna, ogólnopolska, konsumencka segmentacja gosp. domowych

- oparta o cechy gosp. domowych i indywidualnych osób

- opiera się na zmiennych: socjodemograficznych, konsumenckich, life-style, cechach miejsca zamieszkania (dane przestrzenne)

- Personix składa się z 40 segmentów

- Personix jest oparty o kilka pdst. wymiarów – faza życia rodziny, poziom zamożności, stopień urbanizacji

- każdy segment ma swój kod

Na egz.: jakie mogą być kryteria segmentacyjne?

1. społ-demograf (wiek, wykształcenie, dochody, typ gosp. domowego)

2. system wartości (zachowania konsumpcyjne przy czasie wolnym)

3. aktywności podejmowane w czasie wolnym (czy oglądają TV, jakie aktywności rekreacyjne, spędzanie czasu z innymi – towarzyskość, oferta gastro – czy korzystają)

Wykład 5 Potrzeby miary czasu wolnego

Czas wolny a jednostka

• Ujęcie biocentryczne – uwarunkowania przetrwania osobniczego (regeneracja sił, odpoczynek)

• Ujęcie psychologiczne – zaspokojenie pdst. potrzeb warunkuje przejście do potrzeb wyższego rzędu

• Podejście socjometryczne (socjologia, psychologia społ., teoria kultury) – jednostka to wytwór określonych historycznie stosunków społ. i kultur.

- analiza potrzeb człowieka jako członka zbiorowości

• Podejście ekonocentryczne – człowiek uczestniczy w systemie gospodarczym, jest wytwórcą dóbr i usług oraz ich użytkownikiem

Potrzeba – odczuwany przez jednostkę stan braku czegoś, co w związku ze strukturą organizmu, indywidualnym doświadczeniem oraz miejscem jednostki w społ. jest niezbędne do:

- utrzymania jej przy życiu,

- umożliwienia jej rozwoju,

- utrzymania określonej roli społ,

- zachowania równowagi psychicznej

Sposoby zaspokajania potrzeb

fizjologiczne - zdrowie/uroda - leki/vit./salon piękności

emocje – humor – dowcipy, komedie

intelektualne – twórczość – sztuka, narzędzia

duchowe – spokój – medytacje

Prawo homeostazy - dążenie do równowagi potrzeb niższego rzędu

Niezaspokojenie potrzeb niższego rzędu będzie naruszać ustaloną równowagę organizmu człowieka, zaś ich zaspokojenie będzie tę równowagę przywracać i stan napięcia zniknie

Prawo wzmocnienia – do potrzeb wyższego rzędu

Zaspokojenie wyższych potrzeb, nie powoduje ich zaniku, lecz wręcz przeciwnie, człowiek odczuwa je jako przyjemne i będzie dążyć do ich wzmocnienia

Wniosek: muszą być zaspokojone przede wszystkim potrzeby niższego rzędu, aby było możliwe zaspokojenie potrzeb wyższego rzędu

Można powiedzieć, że potrzeby są: różnorodne, zmienne w czasie i przestrzeni, nieograniczone ilościowo, niemierzalne, stale się odnawiają

Socjologia czasu wolnego wskazuje, że sposób w jaki ludzie spędzają czas wolny zależy m.in. od

- ich zasobów finansowych

- edukacji

- tradycji rodzinnych i środowiskowych

- wieku

Czas wolny w ujęciu historycznym

• Czasem wolnym w społeczeństwach przedindustrialnych dysponowały stany wyższe

• dla pozostałych zacierała się różnica między czasem wolnym a czasem poświęconym na różnorodne zajęcia

• obce były odczucia spędzania czasu dla samego siebie

• Czas istniał wyłącznie w formie już wypełnionej,

• Nawet jeśli był to czas sacrum to należało go święcić.

• W społeczeństwach przemysłowych czas wolny staje się obszarem zajmującym określone miejsce = wyróżnione w opozycji do pracy.

Znaczenie czasu wolnego w wymiarze kulturowym – kolejność ujawniania się w różnorodnych typach społeczeństw

• społeczeństwo tradycyjne – brak różnicy między czasem wolnym a pracą; czas wolny w święta

• społeczeństwo feudalne – niższe warstwy – brak zróżnicowania pomiędzy czasem pracy a czasem wolnym; warstwy wyższe – czas rozrywki

• społeczeństwo industrialne – umasowienie czasu wolnego; wyraźne rozróżnienie między czasem pracy i czasem po pracy (czas po pracy – oszczędzony na pracy)

• społeczeństwo postindustrialne – wydłużenie czasu wolnego przy różnorodnym wykorzystaniu czasu zależnie od potrzeb indywidualnych

Czas wolny – sposoby pozyskania

1. skracanie czasu pracy

=> czas wolny => konsumpcja

1. ograniczanie czasu zaspokojenia potrzeb bytowych

ad 1. zależy od dł. czasu pracy, ale jest to tylko część czasu pracy, uzyskane nadwyżki mogą być zamienione w np. czas pracy w gosp. domowym

ad. 2. Zmniejszenie się czasu niezbędnego do zaspokajania potrzeb bytowych (pochodna rozwoju cywilizacyjnego i technologicznego) – obecność dóbr czasoszczędnych

Czy czas wolny zostanie zredukowany do manifestowania postaw konsumpcyjnych?

Modele: autonomiczny i instrumentalny

Model autonomiczny (humanistyczny)

• czas wolny traktuje się jako cel sam w sobie

• szansa na uratowanie godności człowieka

• czas wolny powinny wypełniać: refleksja, kontemplacja, celebrowanie życia, tworzenie podstaw dla kultury i sztuki

• inni – najważniejsze jest manifestowanie obecności człowieka w czasie wolnym; miarą bogactwa stanie się nie czas pracy, lecz czas wolny

Model instrumentalny (terapeutyczny, kompensacyjny)

• czas wolny traktuje się jako okres, który można wypełnić czynnościami korygującymi/regulującymi bilans wewnętrznych napięć i emocji

• czas wolny to narzędzie służące do osiągania celów, jednostka ma czas wolny, ale ktoś inny ustala jak spędzać czas wolny

Kompresja czasu <-> Kompresja przestrzeni

- pracoholizm – masowość i dostępność podróży m.nar. i m.kraj.

- zahamowanie wzrostu ilościowego czasu wolnego - nowe wynalazki w telekomunikacji

- nowe formy pracy i czasu pracy - telecommuting

- nowe produkty pozwalające zawrzeć więcej czynności – dłuższe dojazdy
w jednostce czasu

- szybszy obieg info

- szybszy styl narracji

Czas wolny a czas pracy

- liczba godzin pracy narzucona przez pracodawcę

- poświęcenie wypoczynku na rzecz pracy daje dochód umożliwiający nabywanie dóbr i usług konsumpcyjnych

Teoria W.S. Jeronsa

Maksymalizacja użyteczności – rekompensata przykrości (jaką każdy człowiek odczuwa podejmując pracę wymagającą od niego wysiłku fiz/psych) przyszłym zadowoleniem, przyjemnością

Wycena czasu wolnego

- Czas wolny nie posiada wartości w ekonomicznym tego słowa znaczeniu

- czas wolny posiada wartość użytkową, rozumianą jako zdolność do zaspokojenia określonej potrzeby

Jak mierzyć?

Przy ograniczonym zasobie popyt na czas wolny może być traktowany jako popyt na dobra materialne

Co jest konsumowane w czasie wolnym?

potrzeby	aktywności	Odpowiedniki rzeczowe
Naturalne (organiczne)	Relaks, regeneracja, rekreacja	Dobra i usługi „czasochłonne” pdst.
Środowiskowe (prospoł)	Zachowania kompensacyjne, naśladownictwo i budowanie prestiżu	Luksusowe „prestiżowe”
Kulturalne	Kształcenie, obcowanie z wartościami	Wytwory, efekty, postawy twórczej/ aktywności wytwórczej (np. DIY)

Miary czasu wolnego

• jakościowe – badania ankietowe, wywiady

• ilościowe – częściej stosowane

Miary ilościowe – miary czasu

- budżet czasu w ujęciu dobowym lub tygodniowym – zapisywanie otrzymanych drogą ankietową danych (minuty, h, % dobowe, tygodniowe)

-średni czas trwania wszystkich czynności oraz przeciętny czas wykonywania czynności (tylko osoby które wykonują daną czynność)

- wskaźnik częstotliwości – odsetek respondentów wykonujących daną czynność (wszyscy – 100%)

(na egz. zapamiętać 2 z 6)

- Brak ostrej różnicy pomiędzy czasem wypoczynku a czasem obowiązków czy pracy –nadobowiązkowe formy kształcenia, działalność społeczno-polityczna, czynności produkcyjno-usługowe dla własnych potrzeb, praktyki religijne

- Bilans roczny –odliczenie dni wolnych

- Popularny miernik czasu –ujęcie chronologiczne –dobowe (noc –czas snu i wypoczynku) oraz roczne (lato i okres świąt jako czas wypoczynku)

MIARYI LOŚCIOWE – MIARY WYDATKÓW

• Działania czasooszczędne –wygospodarowanie czasu wolnego

• Dobra czasooszczędne –artykuły gospodarstwa domowego, przetworzone artykuły żywnościowe; usługi gastronomiczne, pralnicze, naprawcze …

• Działania czasochłonne -sprzęt sportowy , sprzęt turystyczny, środki transportu, sprzęt elektroniczny, artykuły ogrodnicze, hobbystyczne

• Miary wydatków na dobra i usługi -w wielkościach absolutnych i względnych;

MIARY ILOŚCIOWE – UCZESTNICTWO W FORMACH CZASU WOLNEGO

• Odsetek osób korzystających w różnych formach czasu wolnego w danym czasie –świadczy o powszechności danej aktywności

• Dane dotyczące absolutnych wielkości sprzedaży np. książek, czasopism, gier komp., wycieczek turyst.

• Dane pochodzące z badań ankietowych

MIARY ILOŚCIOWE – MIARY INFRASTRUKTURY (WYBRANE)

• Miejsca na widowniach teatrów, sal kinowych, obiektów sportowych;

• Liczba obiektów sportowych, siłowni

• Liczba bibliotek, punktów czytelniczych, wypożyczeń itp.

• Liczba muzeów, wystaw galerii, ekspozycji czasowych

• Liczba imprez kulturalnych

• Ilość wyjazdów na różne formy wypoczynku

• Ilość użytkowników usług gastronomicznych i hotelarskich

• Ilość biur podróży i stopień ich wykorzystania

• Wskaźnik dostępności do internetu, wskaźnik oglądalności stacji TV, wskaźnik słuchalności radia

BADANIE BUDŻETU CZASU - CEL

1. wycena wartości czasu wolnego

2. informacja o rozmiarach czasu pracy/ rozmiarach i sposobie wykorzystania czasu wolnego

3. praca tzw. nierejestrowana

4. analizy ekonomiczne z zakresu czasu pracy i dojazdów do pracy

5. sporządzanie ogólnokrajowego bilansu czasu pracy

- Badania budżetów -badania wykorzystania czasu przez ludność

- Jednostka badania – osoba

GRUPOWANIE CZASU – RODZAJE WYKONYWANYCH CZYNNOŚCI

Grupy główne - czynności

• czynności związane z zaspokojeniem potrzeb fizjologicznych

• praca zawodowa

• nauka

• zajęcia i prace domowe

• dobrowolna praca w organizacjach i poza nimi

• życie towarzyskie i rozrywki

• udział w sporcie i rekreacji

• realizacja zamiłowań osobistych

• korzystanie ze środków masowego przekazu

• dojazdy i dojścia

• pozostałe czynności

Grupy czynności w ramach grupy głównej: zajęcia i prace domowe:

• obróbka żywności

Czynności szczegółowe w ramach grupy czynności obróbka żywności:

• przygotowanie posiłków

• pieczenie

• zmywanie naczyń

• robienie przetworów i inne

• utrzymanie porządku

• przygotowanie i utrzymanie odzieży

• ogrodnictwo i opieka nad zwierzętami domowymi

• budowa, remonty, naprawy mieszkania i sprzętu gospodarstwa domowego

• zakupy i korzystanie z usług

• zarządzanie gospodarstwem domowym

• opieka nad dziećmi

• opieka nad dorosłymi

WSKAŹNIKI TRWANIA CZYNNOŚCI

1. wskaźnik średniego czasu trwania czynności (na jedną osobę)

2. wskaźnik średniego czasu wykonywania czynności (na jedną osobę)

3. wskaźnik częstotliwości wykonywania czynności

WSKAŹNIK ŚREDNIEGO CZASU TRWANIA CZYNNOŚCI

• Średnia określa miejsce danej czynności w strukturze budżetu czasu badanej zbiorowości.

• Zaniżanie długości trwania czynności –uwzględnienie osób, dla których wystąpił zerowy czas trwania czynności.

ROZKŁADY EMPIRYCZNE CZASU TRWANIA CZYNNOŚCI

1. określenie typowych (najczęściej występujących) rozmiarów czasu trwania czynności

2. określenie kierunku asymetrii rozkładów

3. określenie frakcji badanej populacji, dla której czas wykonywania czynności jest niższy od czasu średniego wyznaczonego dla całej próby

AGREGATOWE I CZĄSTKOWE WSKAŹNIKI STRUKTURY WYDATKOWANIA DOBOWEGO CZASU

1. wskaźnik czasu wolnego: udział czasu zajęć wykonywanych w czasie wolnym w stosunku do czasu wszystkich czynności wykonywanych poza pracą i związanymi z nią czynnościami

2. wskaźnik czasu efektywnej pracy: współczynnik czasu efektywnej pracy to udział czasu rzeczywistej pracy zawodowej w czasie wszystkich zajęć zaliczonych do czasu związanego z pracą zawodową

3. wskaźnik aktywności kulturalnej: udział czasu zajęć kulturalnych w czasie wolnym

4. wskaźnik czasu obowiązku: udział czasu zajęć obowiązkowych w czasie wszystkich czynności wykonywanych poza pracą i związanymi z nią czynnościami

5. wskaźnik strat czasu: udział czasu poświęcanego na zakupy towarów i usług oraz na załatwianie spraw urzędowych w czasie wszystkich czynności wykonywanych poza pracą i związanymi z nią czynnościami

6. wskaźnik czasu zaspokajania potrzeb fizjologicznych: udział czasu związanego z zaspokojeniem potrzeb fizjologicznych w czasie wszystkich czynności wykonywanych poza pracą i związanymi z nią czynnościami

7. wskaźnik czynnej i biernej rekreacji fizycznej: udział czasu poświęconego na rekreację fizyczną w czasie wolnym

USŁUGI CZASOCHŁONNE I CZASOOSZCZĘDNE

- Usługi czasooszczędne –prowadzenie gospodarstwa domowego i porządkowe

- Usługi czasochłonne –kultura, odnowa biologiczna, turystyczno-rekreacyjna, gastronomiczna

Wykład 6

Konsumowanie multikulturalizmu

• globalizacja niesie wiedzę o różnych kulturach i zainteresowanie nimi, wywołując pragnienie doświadczenia tej różnorodności

Konsumpcja tożsamości

• rynek i marketing tożsamości (identity market)

• komercja dot. również sfery religii czy etniczności

• obecnie częściej mamy do czynienia z kulturową stratą niż z kulturowymi więziami – kiedyś nie możliwe było zaakceptowanie przejścia na inną religię

• tożsamość – budowla z elementów pochodzących z różnych zbiorów

• akceptacja różnych stylów życia, możliwych do kupienia na rynku

Po co ludziom posiadanie rzeczy na własność?

1. Zaspokojenie potrzeb

2. Wskazują na status osoby nimi dysponującej, dają prestiż i szacunek, jakimi cieszą się ich posiadacze, wyróżnienie spośród innych

3. Posiadanie własności zaczyna być konieczne do uzyskania przyzwoitej pozycji w społeczeństwie

Consumer Society – bogactwo, władza

• bogactwo i jego zewnętrzne objawy determinuje poczucie siły i mocy

Consumer Society – seryjność

• tasiemcowe seriale

• serie produktów AGD określonych linii

• przedmioty nabywane w postaci pakietów

• zakup jednego produktu wymusza zakup kolejnych jego części

Consumer Society – brak umiaru

• Z. Bauman Płynne życie – społeczeństwo konsumpcyjne opiera się na obietnicy spełnienia ludzkich pragnień w takim stopniu, o jakim żadne z dawniejszych społeczeństw nie mogło nawet zamarzyć

Fenomen społeczeństwa konsumpcyjnego

Nieustanne dążenie i zaspokajanie kolejnych pragnień i zachcianek, które wydaje się nie mieć końca

Syndrom konsumpcyjny

Zespół zróżnicowanych, ale ściśle powiązanych ze sobą postaw i strategii, nastawień poznawczych, sądów wartościujących (…)

Czy konsumpcja to domena czasu wolnego?

• Czas wolny – czas poświęcony przyjemnościom (a nie obowiązkom, szczególnie zawodowym)

• G. Ritzer Magiczny świat konsumpcji 2001 r. – Instytucje życia społecznego (obiekty sportowe, szpitale, zamknięte luksusowe osiedla) wzorują się na sposobie funkcjonowania świątyń – podejście do klienta

Czy chcesz nabywać? Nie takie pytanie, tylko – który produkt - A czy B - chcesz nabywać?

Konsumentów portret własny – raport 2007 r.

• świadomi entuzjaści (30%)

głównie mieszkańcy miast; osoby młode z wykształceniem średnim i wyższym, określający swoją sytuację materialną jako dobrą

• pewni siebie pragmatycy (22%)

ignorują przyznawane produktom znaki jakości ekologicznej produkcji; zróżnicowani ze względu na wiek; najczęściej mieszkańcy większych miast; wykształcenie średnie, sytuacja materialna: średnia i dobra

• niepewni przeciętniacy (33%) i wycofani (15%)

sytuacja materialna – uniemożliwia szerokie korzystanie z oferty rynkowej; nie czują się dobrze w sytuacji oferent-klient; kupują produkty najbardziej potrzebne za najniższą cenę;

niepewni przeciętniacy – wykształcenie średnie zawodowe, pdst., średni wiek;

wycofani – mieszkańcy wsi w wieku senioralnym, wykształcenie pdst. zawodowe

Kult ciała

Ciało konsumenta, ciało konsumenckie jest autoteliczne, samo dla siebie jest celem i wartością (…) bywa ono wartością najwyższą (Baumann, Płynne Życie, 2007)

Konsument - marionetka?

ZMIANY W KULTURZE MASOWEJ

A.Toffler - pisarz, socjolog i futurolog; zainteresowania –rewolucja cyfrowa, rewolucja komunikacyjna, osobowość technologiczna.

A.TOFFLER HISTORIĘ LUDZKOŚCI ROZPATRUJE W KONTEKŚCIE TRZECH NASTĘPUJĄCYCH PO SOBIE FAL TECHNOLOGICZNYCH:

• pierwsza fala - agrarna - związana była z pojawianiem się około 10000 lat temu wynalazkami i umiejętnościami związanymi z rolnictwem i upowszechnieniem osiadłego trybu życia

• druga fala – przemysłowa to związane z wynalazkiem druku i maszyny parowej pojawienie się industrializmu; wzbierająca około 300 lat temu fala przyniosła wytwarzanie stali, elektryczność, nowe środki transportu i masowej komunikacji…

• trzecia fala – doświadczana obecnie, związana jest bezpośrednio z powstaniem nowych technologii umożliwiających nieograniczoną komunikację między jednostkami dzięki rozwojowi usług i odejściu od masowej produkcji; trzecia fala jest jedynie w początkowej fazie i spotyka opór obrońców drugiej fali

Przekształcenia kulturowe, postmodernizm

• postmodernizm=ponowoczesność

• zjawisko kulturowe cechujące się pluralizmem stylów i ideologii oraz potrzebą nad rzeczywistości

Jean Baudrillard (lata 60-te XXw.)

• Zafascynowany nauką o znakach - semiotyką, szybko rozwijającym się kierunkiem filozofii -zaczął odchodzić od klasycznego marksizmu.

• Zafascynowało go to, w jaki sposób elementy życia społecznego -strój, samochód, sposób zachowania -wyznaczają ukryte struktury władzy.

• Do jego najgłośniejszych książek należą Symulakry i symulacje (1983), w której rozwinął tę tezę do stwierdzenia, że

• W nowoczesnym społeczeństwie liczą się już nie tyle fakty, ile ich pozory - obywateli interesują już nie prawdziwe działania polityków, ale ich obraz w mass mediach.

POSTMODERNIZM

Baudrillard

• twierdzi, że żyjemy w epoce obrazu, w której rzeczywistość została wchłonięta przez jej własne przedstawienie.

• W epoce, w której prawda, referencja albo przyczyna obiektywna przestały istnieć.

• Wg filozofa nie postrzegamy już rzeczywistości, tylko symulację, która nie poprzedza już, jak kiedyś działania, lecz to działanie po prostu zastępuje; w następujący sposób widzi kolejne fazy rozwoju obrazu:

• obraz jest odbiciem głębszej rzeczywistości

• przesłania i wynaturza głębszą rzeczywistość

• przesłania brak głębszej rzeczywistości

• nie ma związku z jakąkolwiek rzeczywistością

• Media prowadzą do unieważnienia realności i do przyspieszenia obiegu informacji.

• Każde zdarzenie ulega rozdrobnieniu, co według tego autora prowadzi do utraty poczucia całości i następstwa zdarzeń.

• Symulacja w prostej linii prowadzi do wytworzenia hiperrzeczywistości, czyli do rzeczywistości bardziej rzeczywistej niż sama rzeczywistość.

• Media oferują nam piękno piękniejsze od piękna oraz prawdę prawdziwszą od prawdy.

• Baudrillard twierdzi, że nie ma rzeczywistości, ale nie ma tu na myśli tego, że żyjemy wyłącznie w świecie fantazji.

• Twierdzi tylko, że nie sposób już dotrzeć do rzeczywistości niezapożyczonej.

• Baudrillard mówi, że to nie rzeczywistość znikła, to znikła różnica między tym co rzeczywiste a tym co symulowane.

• Nasze zmysły nie są już w stanie odróżnić wyobrażenia (czy przedstawienia) od rzeczy samej w sobie

John Ellis

• Stwierdził on, że media audiowizualne stawiają odbiorcę w pozycji świadka. Możemy obserwować rzeczywistość, nawet tę bardzo odległą, ale nie mamy na nią wpływu.

• Co więcej, ten zapośredniczony przez telewizję lub Internet obraz jest naszym głównym doświadczeniem, z którym się stykamy i na podstawie, którego wydajemy sądy o rzeczywistości.

Zdaniem postmodernistów:

• Człowiek utracił możliwość bezpośredniego kontaktu z rzeczywistością, na rzecz kontaktu zapośredniczonego przez media.

• Rozwój technologii doprowadził do sytuacji, w której nasza percepcja w dużym stopniu uzależniona jest od maszyny.

• Bezpośrednią percepcję zastępują nam maszyny widzenia które umożliwiają nam postrzeganie na odległość.

KULTURA SOCJETALNA (SPOŁECZNE)

• Podmiotem i przedmiotem działania są ludzie

• Regulujący wpływ kultury odnosi się do stosunków, ról, wkładów ludzi w ich wzajemnych powiązaniach

• Elementy kultury, które wprost odnoszą się do porządkowania świata społecznego

Kulturowe wzmacnianie integracji i tożsamości społecznej

• potoczna wiedza i podzielone przez ludzi przekonania

• zwyczaje, obyczaje, obrzędy

Wykład 7

Obyczaj – jest elementem kontroli społecznej, stąd jego naruszenie powoduje zazwyczaj negatywną reakcję ze strony grupy

Obyczaje są przekazywane z pokolenia na pokolenie i ulegają zmianom bardzo powoli

Zwyczaj – w mowie potocznej używany jest często zamiennie ze słowem obyczaj, jednak w niektórych naukach ma różne znaczenie

Dla socjologa – zwyczaj oznacza ustalony w zbiorowości sposób zachowania się (jest w skali zbiorowej odpowiednikiem indywidualnego nawyku)

Jego istnienie jest oparte na tradycji, ma charakter nieuświadomionego naśladownictwa tego co robią inni członkowie

Zwyczaj różni się od mody o wiele większą trwałością natomiast od obyczaju, tym że jego nieprzestrzeganie nie niesie dla członka grupy żadnych negatywnych konsekwencji.

Obyczaj – mężczyźni będący katolikami zdejmują nakrycie głowy przed wejściem do kościoła

Zwyczaj – przychodzenie do kościoła niektórych kobiet (szczególnie starszych) w odświętnych chustach – niezałożenie chusty nie będzie postrzegane przez współwyznawców jako coś nagannego

Zwyczaje

1. Codzienne przyzwyczajenia

2. Zwyczaje społeczne, zachowania zwyczajowe; konwencje

3. Sposoby rozwiązywania problemów praktycznych, nie mających bezpośredniego związku z relacjami społ.

4. Odmienne style życia

Obyczaje

• gotowy repertuar działań odpowiednich do różnych społ sytuacji

• powiązane z wartością ważną dla przetrwania i utrzymania tożsamości danej grupy

• przypisuje im się moc magiczną

• bywają kultywowane jako odniesienie i potwierdzenie grupowej tożsamości

• naruszając obyczaje mamy poczucie wstydu i poczucie winy

Obrzęd – zespół zakorzenionych w tradycji nierzadko określonych przepisami, czynności i praktyk o znaczeniu symbolicznym, towarzyszących uroczystości o charakterze związanym z charakterem społeczności

(religijne i świeckie)

Obrzędy - zespoły działań i praktyk, odnoszących się do sytuacji i zdarzeń niecodziennych, odświętnych, mających istotne znaczenie dla podtrzymywania ducha społecznej spójności i tożsamości. Są zbiorem powinności, które dot. już nie tylko zachowań zewnętrznych, ale również przeżyć wewnętrznych człowieka. Np. święcenie pól na Zielone Świątki

Rodzaje obrzędów

• inicjacyjne (np. chrzciny)

• współżycia (np. świąt rodzinnych)

• izolacji (np. pożegnanie, pogrzeb)

Kulturowe zasoby regulacji ludzkich zachowań

Normy i wartości – trwałe wskazówki

Normy moralne (uzasadniane wartości i powiązane z sankcjami) – zasady działania ujmowane w formę wskazówek lub w konkretne wzorce zachowań, które mogą być zalecane lub zakazane

Odnoszą się do wszystkich członków zbiorowości.

Normie moralnej towarzyszy zapowiedz sankcji.

Normy moralne są niezbędne, ponieważ:

• trwale regulują stosunki

• umożliwiają rozpoznawanie, jakie zachowania są społecznie akceptowane lub nie

• pozwalają przewidywać zachowania w różnych relacjach społecznych

• dostarczają poczucia społecznego bezpieczeństwa

• umożliwiają uspołecznienie pokoleń

• chronią słabszych i mniej zaradnych

• rola moralna?

Dyfuzja kultur – rozprzestrzenianie się różnych osiągnięć cywilizacyjnych, jak i wiedzy, przekonań, wierzeń i wzorców zachowań, wzorców osobowych

Czas wolny Polaków

CBOS 2010 r., prawe 1 tys. osób

Na co brakuje czasu – przede wszystkim

- odpoczynek, relaks, czas tylko dla siebie

- przebywanie z dziećmi, małżonkiem, rodziną, pomoc rodzinie

- zaległe prace domowe lub urzędowe

- życie towarzyskie

- wczasy, wycieczki, podróżowanie

Co robią w wolne sob i ndz?

- tv 52%

- rodzina, mąż, dzieci 36%

- leżenie, odpoczynek 27%

- spacery 24%

- wysypianie się 22%

Wyjazdy i wycieczki za miasto – 30% - preferowane i niewykonywane

Hobby – 12% - pref. i niewyk.

Imprezy, kino, teatr, koncerty – 18% - pref. i niewyk.

Podsumowanie

1. Osoby młode i pracujące zawodowo – dostrzegają zmniejszenie się ilości wolnego czasu - w tygodniu nie mają czasu wolnego dla siebie lub też nie starcza im go nawet na wypełnienie wszystkich obowiązków (chcieliby odpoczywać, spędzać czas z rodziną, wykonywać zaległe prace domowe)

2. Więcej cz.w. niż pozostali ankietowani mają osoby starsze i niepracujące, które niekiedy mówią nawet o jego nadmiarze

3. Większość badanych pracujących zawodowo przyznaje, że zdarza im się pracować w sob i ndz

Najwięcej respondentów/wybierany sposób spędzania cz.w. – oglądanie TV, przebywanie z rodziną i bierny wypoczynek

Deklarują, że chcieliby w tym czasie wyjeżdżać za miasto oraz korzystać z dóbr kultury i innych rozrywek

Usługi związane z kulturą (2009/2010), Dąbrowska/Gutkowska/Janoś-Kresło/Ozimek (%)

N=600, miasta pow. 200 tys. mieszkańców

Diagnoza społeczna 2009

12,4 – 19% gosp. domowych – rezygnacja z wyjścia do teatru, opery, muzeum, filharmonii

Usługi turystyczne 2010

- w pełni zaspokojone 48% (częściej osoby z najwyższym poziomem dochodów, mężczyźni oraz ludzie z wyższym wykształceniem)

- częściowo 39%

- niezaspokojone 13%

CBOS Wyjazdy na wypoczynek 2009 (N=1022)

Stopniowo wzrasta odsetek osób wyjeżdżających na dłuższy (min. 1 tydzień), jak i na krótszy wypoczynek

Maleje odsetek tych, którzy w ogóle nie wypoczywają poza domem

Instytut Turystyki – przeciętne miesięczne wydatki polskich konsumentów związane z podróżowaniem (krótko i długookres.) wzrosły

Eurometr – prawie połowa Polaków w 2010 r. planowała wyjazd na wakacje

- jednak tylko co 4 miała na to środki finansowe

- większość deklarowała spędzenie urlopu w Polsce

Z tych, którzy planowali urlop, 26% deklarowała, że dysponuje środkami

- 49% odkłada

4% gotowi są się zadłużyć

Wykład 8 1.12.14. Czas wolny czasem realizacji potrzeb – wybrane wyniki badań

Badanie: Zachowania konsumentów w czasie wolnym i uwarunkowania na przykładzie konsumentów klasy średniej regionu zachpom.

2004 r. – badanie w formie ankiet bezpośrednich, N=516, klasa średnia, wykształcenie co najmniej średnie, praca umysłowa, praca na własny rachunek, wolny zawód

Segmentacja konsumentów

S1 - 34,6% tradycjonaliści

Spokojne życie, akceptują swój los, tradycyjne wartości, powyżej 45 roku życia, satysfakcja z dzieci, przeciętne zadowolenie z całokształtu własnej egzystencji

S2 – 21,5% zdobywcy

Jeszcze nie osiągnęli sukcesu, chcą zdobywać świat, ludzie młodzi, gosp. domowe pracujące na własny rachunek, dochody nieco wyższe niż w S1, mniej niż inne grupy usatysfakcjonowani z życia

!S3 – 19,6% zwycięzcy

Osiągnęli sukces w życiu zawodowym, ważna jest też rodzina, ustabilizowana syt. zawodowa i rodzina (36-55 lat), wykształcenie wyższe, wolne zawody i kierownicze stanowiska, dochody wyższe; dzieci, życie osobiste, praca zawodowa – ważne

S4 – 13,6% indywidualiści

Życie w zgodzie z samym sobą, tworzenie czegoś nowego, angażowanie się w sprawy społecznie, różnie grupy wiekowe i zawodowe, wyższe wykształcenie, bardziej niż pozostali cenią sobie życie osobiste, dzieci, posiadanie przyjaciół i własne samopoczucie, mniej istotna pozycja społeczna

!S5 – 5,6% egoiści

Samorealizacja i zaspokojenie potrzeb, jednoosobowe gosp. domowe, żyjący w wolnych związkach, wolne zawody, pracujący ma własny rachunek, wykształcenie powyżej średniego, powyżej 55 lat lub 25 r.ż.

S6 – 4,3% niezadowoleni

Średnie wykształcenie, 45+, stanowiska umysłowe, niższego szczebla, niższe dochody, gosp. – co najmniej 4os., najmniej usatysfakcjonowani

Najwyższe zadowolenie z życia ogólnie: zwycięzcy (53) i egoiści (55)

Najniższe zadowolenie z życia: niezadowolenie (56)

Najbardziej zadowolenie z jakości czasu wolnego: zwycięzcy

Najbardziej zadowoleni z ilości cz.w.: tradycjonaliści i indywid.

Niezadowoleni (56) – niezadowoleni z ilości i jakości cz.w.

Egoiści, zwycięzcy, indywidualiści – ogólnie lepszy poziom zaspokojenia potrzeb

Niezadowoleni – najniższy poziom zaspokojenia potrzeb

Zdobywcy i niezadowolenie – brak czasu, duże niedobory, u niezadowolonych też nadmiar cz.w.

Niezadowolenie:

- częściej niż pozostali w w.cz. oglądają TV, słuchają radia, czytają prasę, książki oraz odpoczywają w sposób bierny

- rzadziej uprawiają sport, oglądają imprezy sportowe, spacerują, działają w organizacjach świeckich lub religijnych, zajmują się hobby

- mniej aktywne życie towarzyskie

Tradycjonaliści:

- częściej niż przeciętnie spędzają czas na działalnościach w org. świeckich i religijnych, życiu towarzyski,. rozmowach z członkami rodziny, uprawianiu hobby

- niewielu uprawia sport

Zdobywcy:

- duże zróżnicowanie aktywności

- najbardziej ożywione życie towarzyskie

- sport

- kino, dyskoteki

- intensywne korzystanie z komputera i Internetu

- dokształcanie

- rzadko teatr, muzeum, koncert, opera

Indywidualiści:

- najczęściej działalność w organizacjach świeckich i religijnych

- dokształcanie

- relatywnie częściej – kino i dyskoteki, wyjazdy turystyczne

- rzadko TV i sport

Egoiści:

- leniuchują mniej niż pozostali

- teatr, opera, koncert - częściej niż pozostali

- zajęcia sportowe, hobby, dokształcanie – częściej niż pozostali

- prasa, książki, chodzenie do muzeum – rzadko

Zwycięzcy:

- częściej: rozmowy z rodziną, korzystanie z wyjazdów

- częściej: teatr, opery, wystawy, prasa, książki, dokształcanie

- mniej leniuchują

- spacerują, oglądają TV, działają w organizacjach

Podsumowanie:

- działalność w organizacjach – zwycięzcy, indywidualiści, tradycjonaliści

- udział w kulturze – najczęściej zwycięzcy, egoiści

- TV, rozmowy z rodziną – różnie w poszczególnych segmentach

- zwycięzcy - najbardziej aktywny wzorzec wykorzystania cz.w

- zwycięzcy - najbardziej zadowolenie ze sposobów spędzania cz.w.

- zwycięzcy - najczęściej niedobór i brak cz.w.

- OGÓLNIE: Czas wolny staje się też czasem konsumpcji – spożycie dóbr i usług czasochłonnych

Czas wolny singli

Koniec lat 90-tych

- seriale o perypetiach życiowych singli (Ally McBill?, SATC)

- prasa, internet – artykuły o singlach

- sympatia.pl, single.pl, fora internetowe

Wizerunek singli w polskich mediach

- Osoby młode, mieszkające w pojedynkę, w dużych miastach, nie mające stałego partnera

- ponadprzeciętne wykształcenie z wysokimi dochodami, dumne ze swojego położenia, robiące karierę zawodową

- uprawiający sporty ekstremalne

- wyjeżdżający na zagraniczne wycieczki

- przedstawiciele firm, wolny zawód

Badanie – styl życia polskich singli, 2007

Mieszkający w miastach pow. 500 tys. mieszkańców, 25-40 lat, 60 wywiadów (30 K i 30 M), dobór metodą kuli śniegowej (znajomi znajomych)

Single w weekendy

- w kulturze indywidualizmu – należy żyć przede wszystkim dla siebie, rozwijać się i próbować nowych rzeczy

- Robić wszystko by pokonać rutynę, monotonię

* Czas w weekendy – single (najczęściej)

- spotkania ze znajomymi

- wyjścia do kina, teatru

- spotkania z rodziną

* Krąg przyjaciół

- przyjaciele, znajomi

-stałe grono znajomych

- clubbing

- spotkania na mieście

- domówki

* Czas na kulturę

- kino, teatr, koncerty muzyczne

- niektórzy – ambitne filmy na DVD, kino

- teatr – są single regularnie bywający w teatrze

* Rodzina

- objazdy niedzielne u rodziców – tradycja, wygoda

- wartość nadrzędna – kobiety – potrzeba przebywania z rodziną

* Prasa, nauka

- prawie 27 osób – praca i nauka – elementy cz.w.

- pracują osoby wykonujące wolne zawody (prawnik, dziennikarz)

- praca to pasja

- 15 osób pracują lub uczą się w każdy weekend

- wiek singli – studia podyplomowe, warsztaty, specjalistyczne kursy

- podróże

- wyjazdy weekendowe

- aktywny wypoczynek

- TV – seriale, programy rozrywkowe, szczególnie zimną

* Zajęcia domowe

- zakupy są najprzyjemniejsze

- gruntowne porządki domowe

* Pracoholicy

- brak większej ilości cz.w. w weekendy w porównaniu do tygodnia pracy

- realizacja zawodowych zobowiązań

- spędzają również czas ze znajomymi

- raczej bierne formy wypoczynku

* Epikurejczycy

– czasem praca w weekend, ale raczej sporadycznie

- spotkania towarzyskie w domu

- kino, teatr

- puby, kluby ze znajomymi

* Imprezowicze

- mało czasu w domu w weekend

- bywalcy klubów, pubów

- odsypianie, obowiązki domowe

- niedzielny obiad u rodziców

* Domatorzy

- weekend – głównie doprowadzenie domu do ładu

- sporadycznie poza domem

* Aktywiści

- każdy wolny weekend – wyjazdy, podróże, sport

- rower, narty, basen, siłownia

- wyjazdy ze znajomymi

Podsumowanie

- nikt spośród badanych nie przyznał, że spędza czas na nicnierobieniu

- czas musi być maksymalnie wykorzystany

- podróżują, uprawiają hobby, spotykają się ze znajomymi, rodziną -> szukają konkretnych efektów swoich działań

Wykład 9 8.12.14 r. Czas wolny młodych ludzi

J. Dumazedier: Czas wolny obejmuje wszystkie zajęcia, którym jednostka może oddawać się z własnej chęci bądź dla odpoczynku, rozrywki, rozwoju swoich wiadomości (lub swego kształcenia, swego dobrowolnego udziału w życiu społecznym po uwolnieniu się z obowiązków zawodowych, rodzinnych, społecznych.

3 rodzaje czasu wolnego (Kamiński 1999 r.)

• dyspozycyjny

do wyłącznej dyspozycji jednostki dla jej rozwoju i rekreacji wolny od pracy zarobkowej; nie obejmuje zaspokojenia pdst. potrzeb biologicznych oraz prac domowych ani opiekuńczych

• czas na wpół wolny

część budżety czasu przeznaczona na czynności, którym towarzyszy poczucie ich wykorzystania lub świadomości rzeczowych korzyści, ale które zarazem wykonujemy z pewnym marginesem swobody (np. wychowywanie dzieci)

• wczasowanie

część cz.w., którą swobodnie i dobrowolnie możemy wypełniać odpoczynkiem, zabawą oraz podejmowaną z własnej potrzeby, dla własnego rozwoju pracą umysłową, aktywnością społeczną, artystyczną, sportową, techniczną itp.

Czas wolny ucznia – czas który pozostaje po

- wypełnieniu szkolnych i domowych obowiązków

- w którym może ona wykonywać czynności wg swego upodobania

- związane z wypoczynkiem, rozrywką i zaspokajaniem własnych zainteresowań

Funkcje czasu wolnego

- regeneracja sił fiz. i psych. ucznia

- rozwijanie zainteresowań

- rozrywka – kompensacja monotonii dnia codziennego

4 aspekty cz.w. dzieci i młodzieży

• socjologiczno-ekonomiczny

kontakty i przeżycia społeczne, współdziałanie z innymi, młodzi ludzie nie powinni spędzać cz.w. w samotności – przeciwdziała to uspołecznieniu

• higieniczno-zdrowotny

niezbędny jako zabezpieczenie młodego organizmu przed nadmiernym obciążeniem obowiązkami i zadaniami szkolnymi

• pedagogiczny

umiejętność organizowania sobie zajęć poza obowiązkowym programem – uczy techniki gospodarowania czasem

• psychologiczny

otoczenie powinno zapewnić dzieciom odpowiednie warunki rozwoju życia wewnętrznego

Zachowania dzieci i młodzieży w cz.w. podzielić można na następujące kategorie:

1. związane z uczestnictwem w kulturze_ percepcja środków masowego przekazu, teatr, kino, koncert, muzea

2. związane z uczestnictwem w życiu społecznym: rodziny i grupy rówieśników

3. zachowania zorientowane na zabawę i rozrywkę: imprezy, przebywanie w kawiarni

4. związane z realizacją indywidualnych zamiłowań

5. związane z przyjętymi na siebie obowiązkami

6. bierny odpoczynek: sen, wylegiwanie się

7. zachowania o charakterze patologii społecznej: narkomania, przestępczość

Badania: dzieci 5-13 lat (60dz, 60ch), 2006, USA Nebraska

*Zabawki

- dziewczynki - zabawki żeńskie (n p. lalki) lub neutralne

- chłopcy - zabawki męskie

- może to mieć wpływ na zdolności socjalne

*Gry wideo i komputerowe

- ok 90 min dziennie

- może wyrabiać zdolności przestrzenne, ale:

- gry ukazują przemoc, co zwiększa agresję (dzieci mogą stawać się nieczułe)

- zmniejsza to ich zdolności społeczne i komunikacyjne

- chłopcy spędzają więcej czasu na graniu niż dziewczynki

- chłopcy wybierają gry fantastyczne, przygodowe, sportowe; dziewczynki edukacyjne i przygodowe

* TV

- 3. miejsce pod względem spędzanego czasu

- do 3h dziennie

- młodsze dzieci spędzają więcej czasu prze TV

- b. duża rola w procesie socjalizacji

- TV może wzmagać agresję

* Sport

- chłopcy – bardziej energiczne i zespołowe sporty – piłka nożna, koszykówka

- dziewczynki – preferują indywidualne, mniej energiczne sporty, bez rywalizacji – pływanie, rower, rolki

- starsze dzieci wolą uprawiać sport, który wymaga od nich większego wysiłku i zaangażowania, ustalenia zasad, pobudzenia wyobraźni

- wymaga to posiadania cech przywódczych, umiejętności współpracy

* Wnioski

- duży wpływ płci na wybór sposobu spędzania cz.w.

- chłopcy najwięcej czasu spędzają w aktywny sposób na zewnątrz, uprawiając sport, a dziewczynki w bardziej statyczny sposób, wewnątrz, częściej niż chłopcy pomagają w gosp. domowym

- dziewczynki – najczęściej oglądanie TV, sporty, granie na komputerze

- chłopcy – sport, TV, gry na komputerze

- zabawa uczy dziewczynki zasad/reguł, a u chłopców ma wpływ na zdolności strategiczne

Badanie – zajęcia zorganizowane/niezorganizowane

Kwestionariusz, 900 dzieci, 10-15 lat, Europa Zach.

• Niezorganizowane

• zajęciami z dziedziny kultury zajmują się zwłaszcza dziewczęta 10-15 lat, w różnych grupach społecznych

• dziewczęta ze średniej i wyższej klasy społecznej - bardziej zaangażowane w kulturalne aktywności

• w porównaniu z chłopcami, dziewczynki częściej – muzyka, pisanie listów/pamiętników

• chłopcy – najwięcej czasu przed komputerem i TV, słuchają muzyki albo oddają się nicnierobieniu, nie przywiązują zbyt wielkiej wagi do zajęć kulturalnych

• młodzież bez względu na płeć – towarzyskie formy spędzania cz.w.

• Zorganizowane

• ponad ¾ badanych posiada wcześniej zaplanowane zajęcia dodatkowe w tygodniu i średnio 1-2 zajęcia pozalekcyjne, na które uczęszczają co tydzień

• 12% - grupa osób mających ponad 4 zaplanowane zajęcia w tygodniu

• większość badanych – nie poświęca czasu na zajęcia zorganizowane w weekendy

• więcej zajęć pozalekcyjnych mają 10-13-latkowie niż 14-15

• duży wpływ na uczestnictwo w tego typu zajęciach ma sytuacja materialna

• na częstotliwość uczestnictwa w zajęciach dodatkowych w ciągu tygodnia nie ma wpływu płeć

• dziewczynki z rodzin o wyższym poziomie kulturalnym i finansowym -> łatwiejszy dostęp

• nastolatki wybierają coraz częściej sposoby spędzania cz.w., które kiedyś głównie przeznaczone były dla osób dorosłych

Badanie – czas wolny ucznia

7-13 lat, woj. śląskie, 2001 r., N=504

Zachowania dominujące

- gra w piłkę

- oglądanie TV

- gry komputerowe

- spotkania z przyjaciółmi

dziewczęta – tv, filmy

chłopcy – komputer

W dni wolne

- czas wolny z rodzinami

- wspólne wycieczki

- spacery

- TV

Badanie – czas wolny dzieci

2005 r., młodzież gimnazjalna, woj. warmińsko-mazurskie

- czas wyłącznie przed komputerem

- ponad 4h dziennie, dochodzi nawet do 20h dziennie

- prawie połowa polskich dzieci – 5h dziennie na TV(lub nawet 8h)

- prawie połowa dzieci – odrabianie lekcji przy tv

- wakacje przed TV

PRZYSTANKERSI

– młodzież wiejska ucząca się w różnych typach szkół ponadpodstawowych; przystanki PKS są miejscem spotkań’

- przystankersi to wiejski odpowiednik blokersów

– terytorializm przestrzeń trwała; zjawisko względnie niezmienne; możliwość dysponowania terytorium czyni z niego przestrzeń naznaczoną, oswojoną – grupa wyznacza funkcje i nadaje znaczenie

- Obiekty publiczne - dostęp łatwiejszy; zainteresowane różnych grup, również z biednych rodzin i środowisk dotkniętych procesem marginalizacji wykluczenia społecznego, szukających własnej przestrzeni.

WYPOWIEDZI BADANYCH

- brakuje wszystkiego, co jeszcze niedawno było” (ale zostało zlikwidowane po upadku miejscowych zakładów pracy)

- Czego najbardziej brakuje?? „miejsca”, nie ma tutaj miejsca dla mnie i moich ziomków. I to dosłownie.

- Na stałe nie ma nic, stały jest tylko przystanek

Wykład 15.12.14 r.

ZJAWISKA I TENDENCJE W SFERZE KONSUMPCJI

• Ekologizacja

- Oszczędne (racjonalne) wykorzystanie dóbr konsump.

- Ograniczenie konsumpcji dóbr o wysokiej chłonności nieodnawialnych zasobów ziemi

- Nabywanie/konsumowanie dóbr wytwarzających niewielką ilość odpadów

- Konsumowaniu tzw. dóbr ekologicznych np. żywności ekologicznej

- Ekokonsumpcja – zielona konsumpcja – duża dynamika rozwoju

• Serwicyzacja

- Szybki rozwój wytwarzania oraz użytkowania dóbr materialnych, dla których dobrami komplementarnymi są usługi (samochód, komputer)

- Substytucja - rzeczy mogą być zastąpione przez usługi (pralka lub usługi pralnicze)

• Dematerializacja

- Postęp cywilizacyjny pociąga za sobą potrzebę rozbudowy sektora usług niematerialnych np. edukacji, kultury, informacji

- Szybki wzrost konsumpcji wartości niematerialnych

- Sprzedaż symboli, tęsknot, przeżyć, wizji, marzeń

• Domocentryzacja

Domocentryzacja konsumpcji –„przenoszenie się” konsumpcji spoza domu (z instytucji publicznych) do domu

dom - miejsce zaspokojenia potrzeb kulturalnych, edukacyjnych, ochrony zdrowia, rekreacji

• Prywatyzacja

1) Komercjalizacja (zamiana konsumpcji publicznej w prywatną)

2) proces indywidualizacji/dekolektywizacji konsumpcji (GD –źne zawieranie związków małżeńskich, małe GD) – telewizor, radio, samochód –dobra indywidualne)

CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE DOMOCENTRYZACJI I PRYWATYZACJI KONSUMPCJI

1. Ucieczka w prywatność / indywidualizacja stylów życia

2. Wzrost wyposażenia gosp dom w środki transportu oraz nośniki informacji i przekazu kulturowego

3. Poprawa warunków mieszkaniowych i możliwość instalowania w domu sprzętu służącego do komunikowania się z bliższym i dalszym otoczeniem

4. Skracanie/modyfikacja czasu pracy zawodowej -wzrost ilości czasu wolnego

• Homogenizacja

Czynniki homogenizacji

- Procesy globalizacji oraz konsumpcji - globalna kultura konsumpcyjna

- Przesuwanie i zacieranie się cezur faz życia ludzkiego oraz emancypacja ekonomiczna ludzi starszych

- Upodabnianie się stylów życia różnych grup wiekowych i społecznych

- Wydłużenie ludzkiego życia

• Heterogenizacja

1. Rozwój demokracji -zanikanie wielkich ideologii

2. Indywidualizacja stylów życia i tworzenie się różnych subkultur

3. Wzrost mobilności ludzi i przedmiotów konsumpcji, wyrażający się w narastaniu procesów migracji, turystyki wypoczynkowej i poznawczej ….

4. Zmiany w technologii produkcji oraz dystrybucji dóbr konsumpcyjnych

5. Rozwój i upowszechnienie Internetu

• Dekonsumpcja

- Narastanie znużenia i rozczarowania wysoką konsumpcją

- Nadkonsumpcja – konsumpcja nadmierna

- Dekonsumpcja – świadome ograniczenie konsumpcji do rozmiarów racjonalnych

CZYNNIKI STYMULUJĄCE PROCESY DEKONSUMPCJI

1. Narastanie znużenia i rozczarowania wysoką konsumpcją

2. Obniżanie się rangi konsumpcji w systemie wartości człowieka tj. traktowanie jej nie jako samoistnego celu życia, lecz głównie jako środka dożycia, czyli tzw. instrumentalizacja konsumpcji

3. serwicyzacja i dematerializacja konsumpcji

4. Ochrona środowiska naturalnego

• Prosumpcja

• Produkcja (-pro)

• Konsumpcja (-sumpcja)

CZYNNIKI STYMULUJĄCE PROSUMPCJĘ

1. Wzrost czasu wolnego -atrakcyjne zagospodarowanie

2. Możliwość wykonania pracy zawodowej w domu i przeplatania jej z czynnościami konsumpcyjnymi

3. Rozwój i upowszechnianie edukacji

4. Zmiany w organizacji pracy oraz przewartościowanie jej roli w życiu człowieka

• Wirtualizacja

- Przenoszenie się zaspokojenia potrzeb z instytucji publicznych do domu

- Zastępowaniu kultury znaku przez kulturę obrazu -wizualizacja kultury

- Rozdwojeniu się życia ludzkiego na rzeczywiste (świat realny) i wirtualne (to, co na ekranie telewizora i na monitorze komputera).

• Lata 70-te XX wieku - negatywne skutki rozwoju – degradacja środ., perspektywa wyeksploatowania zasobów surowcowych, hałas, zatłoczenie

• Ruchy ekologiczne, ruchy intelektualne, ruchy społeczne – przejście od ego-racjonalności do eko-racjonalności

• Świadomość ekologiczna, etyka środowiska naturalnego – próba przełożenia tych zasad na codzienne zachowania konsumpcyjne

• Masowa konsumpcja -> masa pokonsumpcyjnych odpadów

Wykład 10 12.01.15 r. Formy spędzania cz.w. wśród młodzieży

Badanie

woj. lubelskie, 2010 r., uczniowie liceum, 100 ankiet

bierne

Spotkania z przyjaciółmi 74%

TV 62%

czytanie 58%

komputer 56%

kino 42%

teatr 6%

inne 2%

aktywne

koszykówka 41%

spacery 34%

tenis 34%

rower 31%

Czas wolny studentów

Badanie – ankiety wypełniane przez interner, 2010 r.

• 27% komputer; 17% spotkania; 14% muzyka; 12% czytanie/TV, DVD; 8% biernie/spacery/aktywność ruchowa

• rzadko – poniżej 8% - kino, hobby, zakupy, koncerty, teatr

• 25% ćwiczenia fizyczne: 20% rower/pływanie, 20% inne – bieganie, spacery, taniec, joga; 18% fitness; 14% siłownia

• czas przed komputerem: 47% - 4h+; 38% - 2-3h; 13% - 0,5-1h; 2% - nie spędza

Badanie - czas wolny studentów

badanie StudentBus, prawie 2tys. badanych, 2011 r., różne uczelnie, wywiad audytoryjny

- spotkania ze znajomymi 41%; TV 20%; książki 23%, spotkania z partnerem 24%, komputer 20%, sport 15%

*Dane literaturowe

- silne poczucie szczęścia – związek z uprawianiem sportu w cz.w.

- szczęście w wieku dojrzałym – zależy od sposobu spędzania cz.w. w okresie dorastania

- TV – niejednoznaczne

- wolontariat – satysfakcja, przyjemność

Badanie – cel – określenie sposobu spędzania cz.w.

psychologia KUL, turystyka Uniw. Rzeszowki. Wypisywane od najwyższych do najniższych wartości

- znajomi, czytanie, sport, podróże, internet, TV, praca, wolontariat

- co różnicuje studentów: więcej studentów turystyki woli podróże, więcej psychologii woli czytanie

- TV; filmy, news, publicystyka, rozrywka, seriale

- internet (turystyka – częściej fora i gry sieciowe)

- doszkalanie (języki, organizacje, szkolenia, praktyki)

Podsumowanie:

- osoby aktywne – dużo różnych czynności (a jednocześnie lepsza organizacja czasu)

- zaskakujące – studenci turystyki – mało czasu na języki (może dlatego, że już je znają)

- czas studiów – czas rozwijania znajomości i zabawy

Czas wolny osób starszych

• Wyniki badań (Polska) – os. starsze cz.w. – TV (2-6h/dzień), czasem książka, kilka razy w roku Kluby Złotego Wieku

• starość w warunkach polskich – obarczona negatywnym stereotypem; zagubieni, mało widoczni, nie nadążają za współczesnym światem

• cz.w. człowieka starszego – nie związane z przygotowaniem posiłków, prowadzeniem gosp. dom., higieną osobistą, zakupami, zabiegami wokół własnego zdrowia

Formy

- Uniwersytet Trzeciego Wieku – ok. 110 lat w Polsce, profilaktyka zdrowotna, sekcja artystyczna, hobbystyczna, prawna, historyczna, kulinarna, języki obce, gimnastyka

- Kluby Seniora – prelekcje, „wieczorki”, bale, konkursy

- wolontariat

1. łączmy pokolenia – fundacja PZU, Akademia Filantropii w Polsce

2. Same plusy. Wolontariat 50+ (Elbląg)

3. Społeczny Bank Czasu – np. godzina pracy hydraulika, informatyka, porad prawnych

- podróże – wycieczki i ruch pielgrzymkowy

ZARZĄDZANIECZASEM

• Proces ściśle związany z podstawowymi uwarunkowaniami egzystencji ludzkiej.

• Reguluje go czas zegarowy, biologiczny i hierarchia potrzeb człowieka.

• Czas jest ograniczony ilościowo,

• nie daje się go cofnąć, składować, nie można go kupić, zwielokrotnić, nie daje się niczym zastąpić i… upływa.

• Problem ludzi - marnowanie czasu.

CZYM JEST ZARZĄDZANIE CZASEM?

• konsekwentnym i zorientowanym na cel stosowaniem w praktyce sprawdzonych zasad i technik pracy

…tak aby…

• kierowanie samym sobą i swoim otoczeniem odbywało się bez zbędnego trudu a otrzymany do dyspozycji czas mógł być wykorzystywany sensownie i optymalnie

wg L.J. Seiwerta

MARNOTRAWSTWO CZASU

• uwarunkowania wewnętrzne

  • brak przemyśleń nad sobą oraz brak uzmysłowienia sobie przemijania czasu;

  • brak wiedzy na temat zarządzania czasem;

  • cechy osobowościowe człowieka.

• uwarunkowania zewnętrzne

• czynniki niezależne od człowieka: droga do pracy, zebrania, kolejki, telefony, przeszkody w pracy płynące z otoczenia (zgiełk, gwar), potrzeba czytania prasy codziennej i fachowej, konieczność oglądania audycji telewizyjnych, awarie urządzeń, instalacji

Teorie zarządzania czasem

1. Właściwa organizacja (wkład: porządek)

+ oszczędza czas, redukuje lub eliminuje marnotrawienie czasu

- staje się raczej celem niż środkiem do większego celu, daje złudzenie produktywności

- nie zawsze pomaga osiągnąć to co ważne

1. Walka o czas (wkład: duża niezależność w wykonywaniu zadań)

+ Zakłada osobistą odpowiedzialność za wykorzystanie czasu i rezultaty

+ Sprawia, że nic nie przeszkadza w pracy nad niezależnym doraźnym działaniem

- Zachęca do zdecydowanej, a nawet aroganckiej niezależności

- Często zraża innych

- Prowadzi do manipulacji

- Na dłuższą metę jest nieskuteczna

1. Cel (wkład: poświęcenie i koncentracja)

+ Rzuca światło na uznawane wartości

+ Zapewnia plan w kolejności osiągania celów

- Stwarza fałszywe oczekiwania, że samo osiąganie celu zapewni rezultaty decydujące o jakości życia

- Zakłóca życiową harmonię przez to, że czas i energię poświęca się jednemu celowi

- Osiągnięcie celu jest sprawą życia i śmierci, przez co tłumione są spontaniczne reakcje na bogactwo sytuacji życiowych

- Niezależne osiągnięcie staje się wartością najwyższą

1. ABC (wkład: ustalenie priorytetów)

+ nadaje zadaniom kolejność i porządek

- nie pozwala reagować na spontanicznie wynikające, prawdziwe priorytety

- ignoruje zewnętrzną rzeczywistość, która rządzi jakością życia

1. Zarządzanie czasem (wkład: umiejętności)

+ Rozwija zdolności pomagające w osiąganiu celów

+ Poprawia jakość wykonania

- Stwarza iluzję, że skuteczności można się nauczyć

- Powoduje brak zgodności między jakością życia a orientacją instrukcji na „rzeczywistą północ”

- Przeważnie powoduje koncentrację na umiejętnościach uznawanych w firmie za cenne

1. Płyń z prądem/ harmonia

+ odchodzi od paradygmatu pilności; sprawia, że idziemy krokiem bardziej zgodnym z naturalnymi rytmami życia

- nie ma zalet właściwych teoriom bardziej nastawionym na cel; kłóci się z wartościami tj. dotrzymywanie terminów spotkań, wywiązywanie się z obietnic

Sprawy pilne

- co mógłbyś robić na co dzień, by znacznie poprawić swoje życie prywatne?

- co mógłbyś robić na co dzień, by znacznie poprawić swoje życie zawodowe?

Skoro wiesz, że to doprowadziłoby do tak znaczących zmian, dlaczego tego nie robisz?

Pilność – ważność

- należy uświadomić sobie, że sama pilność nie stanowi problemu

- problem powstaje dopiero wtedy, gdy to pilność, a nie ważność, okazuje się czynnikiem dominującym w naszym życiu

I generacja – rzeczy najważniejsze to te, z którymi ma akurat do czynienia

II generacja – rzeczy najważniejsze to te, które są w planie

III generacja – rzeczy najważniejsze to te, które są pilne, zgodne z wartościami

Zarządzanie czasem 4. generacja – posiada zalety poprzednich generacji

(raczej) wyeliminowanie wad

Zarządzanie czasem – 4. generacja	pilne	niepilne
Ważne	I Sytuacje kryzysowe Sprawy naglące zadania z datą realizacji, zebrania, przygotowania do zebrań	II Przygotowanie Zapobieganie Planowanie Powierzanie odpowiedzialności Budowanie związku Sprecyzowanie wartości Prawdziwa reakcja
Nieważne	III Niektóre telefony, listy, raporty, spotkania, sprawy naglące	IV Codzienność, zwykłe zajęcia Pożeracze czasu Przyjemności Zbyt długie oglądanie TV Niektóre telefony

- planowanie i ustalanie priorytetów oraz sprawowanie kontroli

- ustalanie kolejności działań wg hierarchii ważności

A. Najpierw opracuj plan. W Twoim planie powinny znaleźć się:

- sprawy przewidziane do załatwienia w tym dniu

- sprawy niezałatwione z dni poprzednich

- zadania konieczne do realizacji Twoich celów życiowych

- zajęcia powtarzające się okresowo

	Pilne	Niepilne
Ważne	Zadanie B	Zadanie A
Nieważne	Kosz	Zadanie C - zlecić

B. Podziel zadania na grupy:

- ustal limit czasu na określone działania

- ustal termin początkowy i termin końcowy

Wartość czynności
65%
Zadania A Wykonać
15%
Rzeczywisty nakład czasu

Priorytety

- koncentrowanie sił na celach i sukcesach

- zadania – klasy priorytetów (ABC)

- ważność, pilność – kryteria działań

- przewaga ważności nad pilnością

- dzień realizowany przez wykonanie zadań A

1. Wielozadaniowość

- największą efektywność – a więc i oszczędność czasu – można osiągnąć skupiając się na 1 zadaniu

- skupiając na nim pełną uwagę, zrealizujesz go znacznie szybciej. „podzielna uwaga” to tylko umiejętność przeskakiwania z jednego podmiotu na drugi

1. Nie korzystanie z bloków czasu

- jeśli nie planujesz swojego czasu i nie dzielisz zadań na bloki tematyczne, prawdopodobnie większość czasu stracisz na robieniu rzeczy, których nie trzeba robić lub na drobiazgach.

- Są to rzeczy, które nie zbliżają Cię do najważniejszych celów w życiu.

- Jeśli bloki są rozbudowane, dzielisz je na podbloki

- kluczem do skutecznego zarządzania sobą w czasie jest planowanie zadań i układanie ich w bloki tematyczne

1. Wykonywanie zbyt wielu czynności

- Zasada Pareta (80/20)

– 20% czynności, które wykonujemy, wpływa na 80% rezultatów, które otrzymujemy. Czyli jeśli w ciągu dnia wykonasz 10 czynności, tylko 2 będą ważne.

Metoda ABCDE

A – najważniejsze

B – mniej ważne

C – dobrze byłoby zrobić

D – delegacja

E – eliminacja

Techniki zarządzania sobą w czasie

#1 listy spraw do zrobienia

- zapisuj na listach wszystkie zadania, spotkania, wydarzenia, które…

#2 ustalaj priorytety

- metoda ABC lub ABCDE

- uszeregować A1, A2 – priorytety na tym samym poziomie

#3 zapisać daty realizacji

- ustalenie ile czasu potrzeba na wykonanie zadania

#4 planuj w przód

#5 używaj zasady 80/20

#6

#7 zapisuj każdy pomysł

#8 ustalaj cele i codziennie do nich dąż

Wykład 11 19.01.15 r. Kobiety pracujące zawodowo - druga zmiana

Projekt – elastyczny pracownik – partnerska rodzina (listopad 2004 – maj 2008)

Spędzanie cz.w.

- intelektualny – czytanie, podróże, teatr

- nastoletni – filmy, gry, imprezy, spotkania z przyjaciółmi

- kobiecy – sprzątanie, gotowanie, zakupy

- dorosły – spacer, majsterkowanie, oglądanie TV

- sport mało aktywny – chodzenie na mecze, wędkowanie

- poziom wykształcenia rodziców

- model rodziny pochodzenia

• Konsekwencją, dla kobiet pracujących zawodowo, istniejącego stanu braku równowagi w podziale odpowiedzialności za obowiązki domowe i utrzymanie finansowe rodziny, jest tzw. praca na „drugą zmianę” („secondshift”) (Hochschild, 1989)

• mniej cz.w. dla siebie niż M; więcej czasu na opiekę nad dziećmi <10 lat

Badanie budżetu czasu ludności w 2013 r./GUS/Departament Badań Społecznych i Warunków Życia

Struktura doby przeciętnego Polaka +15 lat w 2013 r.

46,5% potrzeby fizjologiczne

14,3% zajęcia i prace domowe

12% praca zawodowa

10,8% korzystanie ze mass media

4,6% życie tow. i rozrywki

4,4% dojazdy i dojścia

2,4% zamiłowania osobiste

1,7% sport i rekreacja

1,6% nauka

1,5% wolontariat, działalność w org., praktyki religijne

POTRZEBY FIZJOLOGICZNE

• Najwięcej czasu - osoby najstarsze (65 lat i więcej) oraz dzieci do lat 14 (ponad 50% doby),

• Najmniej - osoby w wieku 25–54 lat (od 44% do prawie 45% doby).

PRACA ZAWODOWA

• Najwięcej czasu zajmowała osobom dorosłym w przedziale wieku od 25 do 54 lat i stanowiła od ok. 17% do 19% doby.

EDUKACJA

• Wśród osób powyżej wieku nominalnie przypisanego w Polsce do zdobywania wykształcenia w ramach edukacji formalnej (tzn. mających ponad 24 lata), zanikał udział nauki (także tej podejmowanej dodatkowo w czasie wolnym) w strukturze doby.

• Dla osób mających więcej niż 24 lata przeciętny czas trwania tej czynności wyniósł poniżej 1% w skali doby. Wynikało to przede wszystkim z niewielkiego odsetka osób podejmujących czynności związane z nauką, także w czasie wolnym (4% dla osób 25-34-letnich i poniżej 2% dla pozostałych).

ZAJĘCIA DOMOWE

• Zajęcia i prace domowe pochłaniały najwięcej czasu osobom dorosłym mającym 25 lat i więcej. Od tego wieku do końca życia, czynności te miały znaczny udział w strukturze czasu na poziomie od 14% do 17%.

ŚRODKI MASOWEGO PRZEKAZU

• Czas poświęcany na korzystanie ze środków masowego przekazu rósł wraz z wiekiem badanych –od 7% w skali doby dla osób w wieku 20-24 lata, do 16% dla osób mających co najmniej 65 lat.

ŻYCIE TOWARZYSKIE I ROZRYWKI

• Najwięcej czasu -osoby z dwóch grup wieku: osoby młode w wieku 18-19 lat oraz najstarsze (przeciętnie ok. 6% doby).

• Najmniej -osoby w wieku od 35 do 44 lat (poniżej 4% doby), a więc te, które najwięcej pracowały zawodowo oraz były w grupie osób poświęcających najwięcej czasu na zajęcia domowe.

UCZESTNICTWO W SPORCIE I REKREACJI

• największy udział w budżecie czasu dzieci i młodzieży do 17 lat (średnio ok. 3% doby).

• Wśród osób dorosłych udział czasu przeznaczanego na te czynności -malał i był najniższy w grupach wieku 35-44 i 45-54 lata (średnio 1,3% doby).

• Niewielki wzrost można zauważyć wśród osób w wieku 55 lat i starszych.

KOMPUTER

• Osoby co najwyżej 19-letnie więcej czasu niż pozostałe poświęcały na zamiłowania osobiste (w tym korzystanie z komputera i Internetu) –od 6,5 do 8,3% doby.

ORGANIZACJE, POMOC, PRAKTYKI RELIGIJNE

• największy udział w ciągu doby u osób w wieku 60 lat i więcej (od 2,6 do 2,8% doby).

DZIECI

• Dzieci w wieku 10-14 lat potrzebowały nieco ponad 50% czasu w ciągu doby na zaspokojenie potrzeb fizjologicznych (sen, jedzenie, higienę osobistą itp.).

• Wykonywanie różnego typu obowiązków, także tych podejmowanych dobrowolnie (nauki, prac domowych, drobnych prac zarobkowych, pomocy innym, praktyk religijnych itp.) zajmowało im ok. 22% doby.

• Prawie 24% czasu mogły przeznaczyć na odpoczynek (spotkania towarzyskie, uprawianie sportu, rekreację, hobby, komputer, telewizję, kino itp.). Pozostały czas zajmowały im przede wszystkim dojazdy i dojścia w różnych celach.

• W porównaniu z dorosłymi i starszą młodzieżą, dzieci więcej czasu mogły przeznaczyć łącznie na zaspokojenie swoich potrzeb fizjologicznych oraz odpoczynek (grupa wiekowa 10-14 lat –74,2% doby; osoby od 15 lat –66,0% doby).

ZMIANY

W porównaniu z poprzednim badaniem budżetu czasu, przeprowadzonym w okresie 1.06.2003-31.05.2004 r. zaobserwowano wzrost czasu trwania czynności związanych z:

• zamiłowaniami osobisty mi (+18 min)

• pracą zawodową (+12 min)

• zaspokojeniem potrzeb fizjologicznych (+7 min)

• zajęciami i pracami domowymi (+5 min)

Natomiast zmniejszył się czas przeznaczany na:

• korzystanie ze środków masowego przekazu (-14 min)

• naukę (-10 min)

• pracę w organizacjach, pomoc innym i praktyki religijne (-7 min)

• dojazdy i dojścia (-7 min)

• życie towarzyskie i rozrywki (-4 min)

PODSUMOWANIE

• W 2013 r. grupą najbardziej obciążoną różnego typu obowiązkami (także podejmowanymi dobrowolnie) były osoby w wieku między 25 a 44 lata.

• Obowiązki te miały większy udział w strukturze doby kobiet niż mężczyzn, ale dysproporcja ta zmniejszyła się w ciągu ostatnich 10 lat.

• W porównaniu z poprzednim badaniem z lat 2003/2004, więcej pracujemy i bardziej dbamy o siebie i swoje rodziny. Przede wszystkim, więcej czasu poświęcamy naszym dzieciom. Wzrósł odsetek osób wykazujących opiekę nad dziećmi, zarówno wśród kobiet (z 24,0% do 27,0%), jak i mężczyzn (z 15,4% do 18,2%).

• Wśród tych osób wydłużył się również czas poświęcany dzieciom –u kobiet wzrósł z 2 godz. 17 min. do 2 godz. i 47 min., a wśród mężczyzn –z 1 godz. 28 min. do 1 godz. 49 min. dziennie.

• W grupie osób dorosłych, które skończyły 25 lat, nauka (poza godzinami pracy zawodowej) ma bardzo niewielki udział w strukturze doby. Wynika to przede wszystkim z niskiego odsetka osób, które na tym etapie życia poświęcają czas na naukę (poza czasem pracy).

• W ramach czasu przeznaczanego na odpoczynek, znaczny odsetek badanych (ponad 27%) korzystał z komputera m. in. zdobywając informacje i komunikując się z innymi.

• Prawie 70% dzieci w wieku 10 –14 lat angażowało się w zajęcia i prace domowe i zajmowało im to przeciętnie 1 godz. 15 min. dziennie.

CZAS WOLNY - PODSUMOWANIE

free time - rozmiary czasu i jego odcinki; miary ilościowe; zegar, minuty, godziny

leisure – całość złożona z czynności nieprodukcyjnych; czas wartości spokoju, kontemplacji; brak pośpiechu; uwolnienie od obowiązków i przymusów; raczej sposób życia niż odcinek czasu