TEMAT:
Państwa Bałtyckie /Litwa, Łotwa, Estonia/: porównywanie współpracy tych państw w okresie międzywojennym i po zimnej wojnie
na podst. artykułów: Region wschodniobałtycki: Konflikt i współpraca, E.Vareikis J. Zygelyte
W stronę zachodu (bałtycka zmiana sojuszy i odpowiedź Rosji) Y. Bilinski
Trzy kraje bałtyckie (Litwę, Łotwę, Estonię) traktuje się jako jednolity region. Po uzyskaniu przez kraje niepodległości (deklaracje już w 1918r.) panstwa zapowiadały wzajemną współpracę w celu zabezpieczenia swoich granic, bezpieczeństwa i obrony.
Relacje pomiędzy Litwą, Łotwą, Estonią w okresie międzywojennym.
(relacje sie zacieśniły, państwa poszukują też wsparcia na międzynarodowej arenie polit.)
a). ustalanie granic nowopowstałych państw
Łotwa - Estonia -> spór o miasto VALKA (znajduje się na granicy obu państw),
podpisano łacznie ok 20 porozumień w spr. granicy - ostateczne w 1920r.
Łotwa - Litwa -> również porozumienie z 1920r.
kraje bałtyckie - Rosja Sowiecka -> porozumienie z 1920r.
b). powstawanie projektów (planów) mających zacieśnić relacje między krajami bałt. oraz innymi państwami Morza Bałtyckiego (Polską, Finalndią, p. skandynawskimi)
BAŁTYCKA ENTENTA - międzynarodowy sojusz Litwy, Łotwy i Estonii, powstała w 1934r. w Genewie. Miał to być pierwszy krok do stworzenia polityczno-militarnej unii. Bałtycka Entena prztrwała faktycznie tylko do 1940r.
były tez inne projekty (tylko plany!!):
federacja w skład której wchodziłyby: kr. skandynawskie, Finlandia, Polska
koncepcja połaczenia unią wszystkich państw graniczących z Rosją na zachodzie (pojawił się problem między Polską a Litwą -> spór o Wileńszczyznę)
propozycje federacji fińsko-estońskiej, łotewsko-litwińskiej
1934r. - litwiński rząd przedstawił swoim bałtyckim sąsiadom memorandum, w którym dekla-
rowano wspólną chęć walki o utrzymanie niepodległości (obawa przed Niemcami),
oficjalna odpowiedź Łotwy i Estonii była przychylna
1939r. - uchwalenie deklaracji utrzymania neutralności w czasie wojny przez trzy kraje
bałtyckie - de facto przkreślenie jakiejkolwiek współpracy w sferach politycznej,
militarnej, czy bezpieczeństwa kraju.
2. Relacje między Litwą, Łotwą i Estonią po odzyskaniu niepodległości, po zimnej wojnie
(w 1991r.)
a). ustalanie granic: ogólnie postanowiono opierać się na ustalonych już wcześniej, istniejących
do 1940r.
Łotwa - Estonia -> znów spór o miasto VALKA/VALGA (w czasie sowieckiej okupacji funkjonowało jako jedno), po 1991r. granica dzieli miasto na część łotewską (VALKA) i estońską (VALGA)
Łotwa - Estonia -> spór o przebieg granicy morskiej (przedmiot sporu: strefa przybrzeżna jednej z wysp w Zat. Ryskiej) - porozumienie zawarto przy mediacji Szwecji w 1996r.
b). powstawanie organizacji mających zacieśnić współpracę polit. pomiędzy państwami bałtyckimi po zimnej wojnie..
the BALTIC STATES COUNCIL - powst.: maj 1990r, miała odpowiadać z współpracę krajów bałtyckich, podejmować kroki dyplomatyczne w celu obrony suwerenności kr. bałt. przed ZSRR (faktycznie isatniała do 1993r. ?)
RADA BAŁTYCKA - powst.: kwiecień 1990, w Wilnie, początek współpracy pomiędzy rządami kr. bałtyckich
ZGROMADZENIE BAŁTYCKIE - powst.: listopad 1991r, ciało opiniodawcze i koordynujące, skupia parlamentarzystów trzech krajów - Litwy, Łotwy i Estonii; liczba dokumentów uchwalanych przez to zgromadzenie w ciągu jednej sesji wynosiła nawet 10.
ZGROMADZENIE BAŁT. podejmuje kwestie : relacji z Rosją, kwestie bezpieczeństwa krajów bałt., działanie w organizacjach międzynarodowych, integracja z UE i NATO.
BAŁTYCKA RADA MINISTRÓW - powstała z inicjatywy RADY BAŁTYCKIEJ, skupia ministrów kr. bałtyckich, jej zadaniem jest podejmowanie, uchwalanie pomysłów proponowanych przez ZGROMADZENIE BAŁT., zacieśnianie współpracy pomiędzy trzema krajami.
BAŁTYCKA RADA PREZYDENTÓW - współpraca na “najwyższym szczeblu”, rada istnieje od 1993r., spotkania prezydentów odbywają się mniej więcej 2 razy do roku, celem: konsultacja i koordynacja działań podejmowanych przez BAŁTYCKĄ RADĘ MINISTRÓW, faktycznie: ciało tylko opiniodawcze
-----------------------------------------------------------