PROTOKOŁY PRÓB WYSIŁKOWYCH

Podział wysiłków fizycznych stosowanych w testach wysiłkowych

• izotoniczne (dynamiczne)

• izometryczne (statyczne)

• oporowe (kombinacja izometrycznych i izotonicznych)

• W ocenie rezerwy sercowo-naczyniowej najczęściej stosuje się protokoły z wykorzystaniem wysiłku dynamicznego, które powinny uwzględnić fazę rozgrzewki o całej intensywności.

• Optymalny pod względem diagnostycznym i terapeutycznym jest wysiłek trwający od 6-12 min. o stopniowo narastającym obciążeniu, podczas którego liniowo narasta zapotrzebowanie mięśnia serca na tlen do wartości maksymalnych dla danego osobnika. Protokół ten powinien zawierać odpowiedni czas odpoczynku i powrót parametrów wyjściowych po wykonanym wysiłku.

• Jeśli protokół jest zbyt frasowany dla pacjenta test przerywa się i nie ma możliwości zaobserwowania ważnych reakcji. Jeśli protokół jest zbyt łatwy wydłużona procedura testuje wytrzymałość a nie wydatek tlenowy. Protokół powinien być zindywidualizowany i dostosowany do możliwości pacjenta (ustalenie czasu ćwiczeń i ich intensywności).

Ćwiczenia statyczne

• Polegają na generowaniu siły przy nieznacznym skracaniu mięśni i powoduje większą reakcję ciśnienia tętniczego niż ćwiczenia dynamiczne

• Pojemność minutowa zwiększa się w mniejszym stopniu (większe opory naczyniowe)

• Odnotowanie max siły pacjenta na uchwyt dynamometru

• Utrzymanie przez pacjenta 25-33% siły max przez 3-5 min z jednoczesnym monitorowaniem EKG i ciśnienia krwi

• Wzrost VO₂ w mięśniu sercowym jest często niewystarczalny do zapoczątkowania reakcji niedokrwiennej

Ergometria ręczna

• Reakcja HR i RR przy pracy kończynami górnymi jest większa niż przy wykonywaniu tej samej pracy dolnymi

• U osób zdrowych VO₂ max przy pracy kończynami górnymi zbliża się do 50-70% wartości uzyskiwanych przy pracy kończynami dolnymi

• Podstawę protokołów ręcznej ergometrii jest obracanie kolby rękami przy wzrastającym o 10-20 W obciążeniu w 2 lub 3 minutowych etapach

• Częstość obrotów utrzymuje się na poziomie 50 0brotów/minutę

Ergometria rowerowa

• Protokoły z użyciem ergometru rowerowego charakteryzuje się wzrastającym obciążeniem (W)

• W mechanicznych hamowanych rowerach praca jest wypadkową natężenia i dystansu, co wymaga pedałowania ze stałą prędkością 60-80 obrotów/min.

• Większość protokołów zaczyna się mocą wyjściową 10 lub 25 W/min, z następowym wzrostem zaczynamy 25W co 2-3 min.

• Młodsze osoby mogą zacząć od 50W ze wzrostem o kolejne 50W co 2 min

• Protokół typu rampa - zaczyna się 3 minutowym pedałowaniem bez obciążenia z prędkością 60 obrotów/min. Wzrost obciążenia następuje, co minutę o 5-30W (w zależności od wydolności pacjenta). Test przerywa się, gdy pacjent nie jest wstanie utrzymać prędkości większej niż 40 obrotów/min.

• VO₂ max i próg tlenowy określany za pomocą ergometru rowerowego jest niższy niż na bieżni

• Umożliwia dokładną rejestrację EKG (doprowadzeń podsercowych)

Protokół ruchomej bieżni

• Powinien być dostosowany do wydolności fizycznej pacjenta oraz celu badania

• U osób zdrowych, ale także w celach diagnostycznych najczęściej stosuje się protokół Bruce'a.

• Protokoły Naughtona i Webera (1-2 minutowe etapy z przyrostem 1-MET między etapami) są bardziej odpowiednie dla pacjentów z ograniczoną tolerancją wysiłku

• Podczas wykonywania testu pacjent nie powinien przytrzymywać się poręczy, zwłaszcza z przodu. Wydolność czynnościowa może być wtedy przeszacowana nawet o 20%, a VO₂ max obniżone

• VO₂ max jest niezależnie od użytych protokołów, jedyną różnicą jest czas potrzebny do jego osiągnięcia

Protokół Bruce'a

• Wieloetapowy i maksymalny protokół Bruce'a na bieżni składa się z 3 minutowych etapów umożliwiających obciążenie fazy plateau przed kolejnym zwiększeniem obciążenia

• U osób starszych lub u których wydolność fizyczna jest ograniczona chorobą serca, protokół można zmodyfikować dodając 2-3 minutowe etapy rozgrzewki przy prędkości 1,7 mil/h (2,72 km/h) i 0% nachylenia oraz tę samą prędkość i 5% nachylenia.

Przeciwwskazania bezwzględne do wykonania próby wysiłkowej

• ostry zawał serca (<2dni)

• wysokie ryzyko niestabilnej dławicy

• zdekompresowana niewydolność serca

• niekontrolowane zaburzenia rytmu serca z objawami lub zaburzeniami hemodynamicznymi

• zaawansowany blok przedsionkowo-komorowy

• ostre zapalenie mięśnia sercowego lub osierdzia

• ciężka objawowa stenoza aortalna

• ciężka kardiomiopatia przerostowa z zwężeniem drogi dopływu z lewej komory serca

• niekontrolowane nadciśnienie tętnicze

• ostre choroby systemowe (zatorowość płuca, rozwarstwienie aorty)

Wskazania bezwzględne do przerwania próby wysiłkowej

• spadek kurczowego ciśnienia krwi 0 > 10 mmHg w stosunku do wyjściowego, mimio wzrastającego obciążenia, przy towarzyszących innych objawach niedokrwienia

• umiarkowana do ciężkiej dławica (stopień ¾)

• objawy neurologiczne (ataksja, zawroty głowy, stan przedomdleniowy)

• objawy hypopersfuzji (sinica, bladość)

• trudności techniczne w monitorowaniu EKG lub skurczowego ciśnienia krwi

• żądanie zakończenia próby przez pacjenta

• utrwalony częstoskurcz komorowy

• uniesienie odcinka ST (≥ 1mm) obszarze bez przebytego zawału

Wskazania względne do przerwania próby wysiłkowej

• spadek skurczowego ciśnienia krwi 0 > 10 mmHg w stosunku do wyjściowego, mimo wzrastającego obciążenia, przy braku innych objawów niedokrwienia

• zmiany odcinka ST lub zespołu QRS (nadmierne obciążenie ST lub istotna zmiana osi elektronicznej serca

• zmęczenia, zadyszka, kurcze łydek lub chromanie przestankowe

• nasilający się ból w klatce piersiowej

• reakcja hipertensyjna

Informacje niezbędne w raporcie z protokołu wysiłkowego

• dane: nazwisko, identyfikacja pacjenta, data urodzenia, wiek, płeć, masa ciała, wzrost, data badania

• wskazania do testu

• opis stanu pacjenta: profil miażdżycy, stosowane leki, nieprawidłowości spoczynkowe EKG

• wynik próby wysiłku

• powód przerwania wysiłku

• dane hemodynamiczne: spoczynkowa; szczytowa częstość skurczów serca, spoczynkowe i szczytowe ciśnienie krwi, procent osiągniętej maksymalnej częstości serca, wskaźnik max odczuwania zmęczenia (skala Borga), max obciążenie, max obciążenie wyrażone liczbą MET, całkowity czas trwania wysiłku w min.

• dowody na niedokrwienie mięśnia sercowego: czas początku i czas końca niedokrwiennych zmian odcinka ST lub dławicy, max odchylenia odcinka ST, nieprawidłowe reakcje ciśnienia krwi

• ogólny komentarz

4

---