WYKŁAD 19.02.11

PROBLEMY ZDROWIA W SKALI MIĘDZYNARODOWEJ

kwiecień/maj - kartkówki

MEDYCYNA

Medycyna jest nauką, wiedzą i ma zastosowanie praktyczne; jest sumą wiedzy o człowieku, przeznaczoną dla jego dobra

Ze wszystkich sztuk medycyna jest najszlachetniejsza (Hipokrates)

Hipokrates 460 - 377 pne ojciec medycyny europejskiej:

Dobre samopoczucie - zdrowie; złe - choroba

Medycyna jest nauką o człowieku, o jego zdrowiu i chorobie oraz umiejętnością leczenia i zapobiegania chorobom

Medycyna należy do nauk przyrodniczych i nauk ścisłych, tworzą ja: biologia, fizyka, chemia

Medycyna zmierza do praktycznego zastosowania swoich osiągnięć wobec człowieka zdrowego i chorego

Def. zdrowia indywidualnego:

WHO: „Zdrowie jest dobrostanem fizycznym, psych, i społ., a nie jedynie nieobecnością choroby lub niepełnosprawnością”

Biomedyczna: „Zdrowie to nieobecność choroby lub bólu, normalny stan org., w którym nie występuje fizyczna lub psychiczna choroba.”

Socjologiczna: „Zdrowie jest zdolnością do pełnienia ról społ. i wykonywania zadań.”

Istnieje ok. 130 def. zdrowia.

Istnieją jeszcze inne sposoby wyrażania obszarów określających zdrowie jako:

• zdr. fizyczne (somatyczne), prawidłowe funkcjonow. wszystkich narządów org.;

• zdr. psychiczne (umysłowe i emocjonalne);

• zdr.społeczne (prawidłowe relacje z ludźmi

• zdr. duchowe (powiązane z wirą i praktykami religijnymi oraz z innymi osobistymi zasadami i zachowaniami

CHOROBA jest stanem org, w którym objawy złego samopoczucia spowodowane są dolegliwościami wywołanymi przez zmiany strukturalne lub zmienioną czynność org.

FUNKCJE MEDYCYNY:

• rehabilitacyjna

• profilaktyczna

• diagnostyczna

• terapeutyczna

• prognostyczna

PODZIAŁ MEDYCYNY

ze względu na zdrowie populacji i jednostki:

1) Medycyna społeczna

• epidemiologia

• higiena

• zdrowie publiczne

2) Dziedziny nauk medycznych

• dyscypliny podstawowe

• dyscypliny kliniczne

Medycyna społeczna - zajmuje się badaniem praw biologicznych i społecznych decydujących o zdrowiu u chorobie grup ludności, populacji ludzkich i całych społeczeństw

Medycyna kliniczna - zajmuje się zdrowiem i chorobą pojedynczej osoby

Dyscypliny medyczne:

1. Teoretyczne: biologia, anatomia, histologia, fizjologia, patologia, fizjopatologia, anatomia patologiczna, farmakologia, higiena, epidemiologia, zdrowie publ., med. sądowa, parazytologia itp.

2. Kliniczne: choroby wewn., chirurgia, ginekologia, położnictwo, pediatria, neurologia, psychiatria, laryngologia, dermatologia, okulistyka, ortopedia, radiologia, stomatologia, medycyna katastrof itp.

Medycyna społeczna zajmuje się problemami zdrowotnymi w makroskali, a mianowicie:

• stanem zdrowia ludności i jego uwarunkowania;

• prognozowaniem stanu zdrowia ludności;

• zdrowotnymi warunkami środowiska;

• wyznaczaniem kierunków ochrony zdrowia;

• oceną efektywności działań na rzecz zdrowia;

czyli jednym słowem: teorią i praktyką utrzymania i poprawy stanu zdrowia ludności.

MEDYCYNA SPOŁECZNA jest inspirowaną medycznie działalnością na rzecz zdrowia w szerszej skali społecznej. // prof. Maciej Latalski

Med. społ. tworzy podstawy teoretyczne ochrony zdrowia

Epidemiologia - nauka badająca wpływ czynników środowiskowych na występowanie chorób w populacji lub wpływających na stan zdrowia ludności.

Definicja szczegółowa:

Epidemiologia jest nauką o rozpowszechnieniu i o czynnikach warunkujących występowanie związanych ze zdrowiem stanów lub zdarzeń w określonych populacjach oraz jako dyscyplina służąca do kontroli problemów zdrowotnych (Last, 1995)

EPIDEMIE NA ŚWIECIE

Gorączka krwotoczna Ebola - 400 l. pne

VI - XIV w. - brak epidemii

Jedynie w Rzymie (III żona Klaudiusza - Mesalina (nimfomanka) - chora na syfilis)

Kolumb - przywiózł kiłę (syfilis) od Indian

W Europie dur plamisty - ogromna epidemia; trąd (przywleczony z Indii); cholera

Po I WŚ w Europie grypa Hiszpanka - zginęło 20 mln. ludzi czyli więcej niż w II WŚ

Potem Amerykanie (jako pierwsi) wprowadzili penicylinę w wojsku

We współczesnym świecie: grypa - przychodzi głównie z Azji i Chin (przenoszona przez ptactwo, wirus mutuje); AIDS ( w l. 60 w USA brakowało krwi, w Europie sprowadzali „tanią” krew z Afryki i wysyłali ją do stanów za duże pieniądze)

DEMOGRAFIA (gr. demos - lud, grapheia - opis) - jest nauką o prawidłowościach rozwoju ludności w konkretnych warunkach gospodarczych i społecznych badanego regionu. Zajmuje się opisem zmian stanu i struktury ludności, uwarunkowania tych zmian i ich skutków

WYKŁAD 05.03.11

UZUPEŁNIĆ

Medycyna społeczna:

• epidemiologia

• higiena

• zdrowie publiczne

Higiena - jest definiowana jako zespół czynności i przyzwyczajeń, mających na celu uniknięcie chorób, zapobieganie skażeniom środowisk, oraz utrzymanie właściwych warunków zdrowotnych.

ZDROWIE PUBLICZNE (1952 WHO) - ZP zajmuje się w sposób zorganizowany problemami zdrowia populacji ludzkiej, oceną stanu zdrowotnego zbiorowości ludzi, zorganizowaniem usług zdrowotnych oraz administracyjnym nadzorem nad opieką zdrowotną.

2-ga def.: ZDROWIE PUBLICZNE - jest to naua i sztuka zapobiegania chorobom, przedłużania życia i promowania zdrowia.

INTERDYSCYPLINARNOŚĆ ZDROWIA PUBLICZNEGO:

Zdrowie publiczne

Prawo Etyka Medycyna kliniczna Ekonomia Psychologia społeczna Informatyka

Zdrowie publiczne:

• polityka zdrowotna

• promocja zdrowia

• organizacja i zarządzanie systemem opieki zdrowotnej

Polityka zdrowotna to ogół działań z zakresu zdrowia mających za cel wywarcie wpływu w celu osiągnięcia określonego stanu zdrowotności społeczeństwa.

Politykę zdrowotną realizują:

• organy administracji publicznej

• organizacje społeczne

• partie polityczne

• inne podmioty

Promocja zdrowia realizuje się przez:

• stosowanie właściwej polityki zdrowotnej

• przygotowanie prozdrowotnych miejsc pracy

• działanie społeczeństwa na rzecz zdrowia

• propagowanie indywidualnego zaangażowania na rzecz zdrowia

• reorientację służby zdrowia

Kierunki realizowania promocji zdrowia

• zapobieganie chorobom

• ochrona zdrowia

• edukacja zdrowotna

Promocja zdrowia obejmuje 5 obszarów działania:

• promowanie zdrowotnej polityki publicznej

• tworzenie środowisk sprzyjających zdrowiu (życia, pracy, nauki)

• zachęcanie całego społeczeństwa do działań prozdrowotnych

• rozwijanie u ludzi umiejętności społecznych i osobistych służących zdrowiu

• reorientacja służby zdrowia

Decyzyjne gremia na świecie doszły wniosku opracowania wspólnych zasad prawnych umożliwiających realizowanie postępu cywilizacyjnego na świecie.

Niektóre światowe akty prawne:

1. Powszechna Deklaracja Praw Człowieka (Rezolucja Zgromadzenia Ogólnego ONZ przyjęta 10.12.1948)

2. Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych (Zgromadzenie Ogólne ONZ 16.12.1966)

3. Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych (Zgromadzenie Ogólne ONZ 16.12.1966)

Powszechna Deklaracja Praw Człowieka przyjęta i proklamowana 10.12.1948

ART. 1 Wszyscy ludzie rodzą się wolni i równi w swej godności i w swych prawach. Są oni obdarzeni rozumem i sumieniem i powinni postępować wobec innych w duchu braterstwa.

ART. 25

1. Każdy człowiek ma prawo do poziomu życia zapewniającego zdrowie i dobrobyt jemu i jego rodzinie włączając w to wyżywienie, odzież, mieszkanie, opiekę lekarską i niezbędne świadczenia socjalne oraz prawo do zabezpieczenia na wypadek bezrobocia, choroby, niezdolności do pracy, wdowieństwa, starości lub utraty środków do życia w sposób od niego niezależny.

2. Macierzyństwo i dzieciństwo upoważniają do specjalnej opieki i pomocy. Wszystkie dzieci zarówno małżeńskie, jak i pozamałżeńskie będą korzystać z jednakowej pomocy społecznej.

Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych

Otwarty do podpisu w Nowym Jorku dnia 9.12.1966

ART. 12

1. Państwa Strony niniejszego Paktu uznają prawo każdego do korzystania z najwyższego osiągalnego poziomu ochrony zdrowia fizycznego i psych.

2. Kroki, jakie Państwa Strony nienijeszego Paktu powinny podjąć dla osiągnięcia pełnego wykonania tego prawa, będą obejmowały środki konieczne do:

1. zapewnienia zmniejszenia wskaźnika martwych urodzeń i śmiertelności niemowląt oraz do zapewnienia zdrowego rozwoju dziecka;

2. poprawy higieny środowiska i higieny przemysłowej we wszystkich aspektach;

3. zapobieganie chorobom epidemicznym, endemicznym, zawodowymi innym oraz ich leczenia i zwalczania

4. stworzenia warunków, które zapewniłyby wszystkim pomoc i opiekę lekarską na wypadek choroby.

Polska ratyfikowała pakt 3 marca 1976.

Rekomendacje do art. 12 inaczej „Prawo do zdrowia”

Prawo do zdrowia,

we wszystkich jego formach i na wszystkich szczeblach, obejmuje następujące, wzajemnie ze sobą powiązane elementy, których szczegółowa interpretacja zależy od warunków panujących w poszczególnych krajach:

1. dostępność - urządzenia, dobra i usługi związane ze zdrowiem i opieką zdrowotną powinny być dostępne w wystarczającej ilości, dotyczy to również wymienionych wcześniej czynników społ.- gospodarczych warunkujących zdrowie, a także kwalifikacji personelu med., jego wynagrodzeń oraz zaopatrzenia w leki określone w programie działania.

2. przystępność - urządzenia, dobra i usługi związane ze zdrowiem powinny być przystępne dla każdego bez dyskryminacji w ramach jurysdykcji Państwa - strony. Przystępność obejmuje cztery częściowo pokrywające się ze sobą aspekty:

zasadę niedyskryminacji:

przystępność dla wszystkich bez jakiejkolwiek dyskryminacji tak w prawie, jak i w praktyce, zwłaszcza zaś dla grup najbardziej zagrożonych i zmarginalizowanych;

fizyczną przystępność:

urządzenia, dobra, usługi zdrowotne oraz usługi med. i czynniki warunkujące zdrowie (np. urządzenia sanitarne, woda zdatna do picia) powinny znajdować się w dogodnym fizycznym zasięgu dla wszystkich, zwłaszcza zaś dla grup zagrożonych i marginalizowanych, takich jak mniejszości etniczne, ludność rdzenna, kobiety, dzieci, młodzież, osoby starsze, osoby niepełnosprawne i osoby z HIV/AIDS.

Przystępność obejmuje również odpowiednio dostosowany dostęp do budynków dla osób niepełnosprawnych.

przystępność pod względem finansowym:

urządzenia, dobra i usługi zdrowia powinny być przystępne finansowo dla wszystkich. Opłaty za usługi zdrowotne, jak również usługi związane z czynnikami warunkującymi zdrowie powinny być zgodne z zasadą sprawiedliwości, bez wzgl. na to, kto jest ich dostawcą

dostępność do informacji:

oznacza prawo do poszukiwania, otrzymywania i udzielania informacji dotyczących zagadnień związanych ze zdrowiem, nie może jednak oznaczać naruszenia prawa o poufnego traktowania osobistych danych dotyczących stanu zdrowia.

5. akceptowalność - wszystkie udogodnienia, dobra i usługi zdrowia, powinny być zgodne z zasadami etyki medycznej, dostosowywane kulturowo i wrażliwe na społeczeństwo…. f) ….

SYSTEMY OCHRONY ZDROWIA:

• system bismarkowski;

• system Siemaszki,

• system Beveridge'a;

• system wolnorynkowy.

Wzorujemy się na bismarkowskim - jeden z najlepszych. Bismarck

WYKŁAD 12.03.2011

ZAŁOŻENIA SYSTEMU BISMARCKOWSKIEGO (wprowadzono w latach 1883 - 1889):

• uzupełnianie przez budżet państwa składek pracodawców i pracobiorców

• system ubezpieczeń zabezpieczony niezależnie przez kasy chorych

• kontraktowanie świadczeń zdrowotnych

PRZYCZYNY STWORZENIA OCHRONY ZDROWIA W NIEMCZECH:

Stworzenie systemu ochrony zdrowia było reakcją rządu Prus i osobiście premiera Bismmarck'a na zagrożenia dla rozwoju przemysłu jak również rosnącego ruchu socjalistycznego. (……..)

SYSTEM SIEMASZKI (radziecki):

Założenia systemu ochrony zdrowia:

• finansowany przez budżet państwa

• pełna kontrola przez władze państwowe

• pełna dostępność świadczeń zdrowotnych

• zatrudnienie i opłacanie personelu według tabeli wynagrodzeń

WIELKA BRYTANIA (system brytyjski):

Etapy powstawania systemu zdrowia:

1. Prace Winslowa

2. Raport Beveridge'a

3. Koncepcja Lalonde'a

Charles Amory Edward WINSLOW 4.02.1877 - 8.01.1957

1910 studia w Massachusetts Institute of Technology, rozpoczął pracę jako bakteriolog

W 1915 w Yale ….. założył…. Był pierwszym kier,.

DEFINICJA WINSLOWA:

„Zdrowie publiczne to nauka i sztuka” 1920

• Zapobieganie chorobom,

• Przedłużanie życia i promocji zdrowia fizycznego poprzez wysiłek społeczności

• Higiena środowiska

• Kontrola zakażeń

• Nauczanie zasad higieny indywidualnej

• Org. Służb med. I pielęgniarskich ukierunkowana na zapobieganie chorobom i wczesną diagnozę

• Rozwój mechanizmów społecznych zapewniających każdemu indywidualnie i społeczności warunki życia pozwalające na utrzymanie zdrowia

System Beveridge'a

W 1942 opublikował rapoirt pt. Social insurance and allied services - Ubezpieczenie społeczne i służby pokrewne

System opracował Sir William H. Beveridge w 1946 r., w pełni wprowadzono go w 1948

Założenia systemu służby zdrowia:

• Finansowanie przez budżet państwa z podatków

• Pełna kontrola przez rząd lub jego terenowe agendy

• Pełna dostępność dla wszystkich obywateli

• Personel opłacany wg pensji lub liczby podopiecznych

• Udział pacjentów w kosztach

• Udział sektora prywatnego w kosztach

Streszczając system przyjęto:

• Wprowadzenie narodowej służby zdrowia,

• Przyjęcie ustaw regulujących bezpieczeństwo socjalne

• Wzmacniające funkcje państwa opiekuńczego

Od 1950 system Beveridge'a został wprowadzony w: Danii, Szwecji, Norwegii, Finlanfii, Irlandii, Kanadzie, Grecji, Hiszpani, Portugalii, Włoszech

W latach 60' XX w. w całej Kanadzie wprowadzono jednolity i częściowo finansowany przez rząd federalny system powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego. Nastąpił gwałtowny wzrost kosztów opieki zdrowotnej. Zlecono wyjaśnienie przyczyny tego zjawiska. Powstał RAPORT LALONDE'A

Marc Lalonde 26.07.1929 w Ile-Perrot w Kanadzie. Jako minister zdrowia ogłosił raport o stanie zdrowia społeczeństwa kanady

MARC LALONDE i jego holistyczny model zdrowia publicznego

1947 opublikował raport jako min. Zdr. Kanady pt: A new Perspective on the Health od Canadians” podał nową koncepcję “pól zdrowia publicznego (obszary zdrowia publicznego)

Wyróżnił 4 podstawowe czynniki:

1. Styl życia (ok 50%udziału)

2. Środowisko fizyczne i społeczne (ok 20%)

3. Czynniki genetyczne (ok 209%)

4. Organizacja opieki medycznej (ok 10%)

Lalonde wprowadził pojęcie Nowego Zdrowia Publicznego

Def. Zdrowia wg. Lalonde'a:

„Zdrowie jest wynikiem działania czynników związanych z dziedziczeniemgenetycznym, środowiskiem, stylem życia i opieką medyczną”

SYSTEM WOLNORYNKOWY

W 1943 Frank Delano Roosevelt (32 prezydent USA) ogłosił raport pt. Polityka bezpieczeństwa pracy i pomocy społecznej - Report of security policy and social assistance

Zasada systemu:

„Świadczenia zdrowotne w systemie rynkowym są:

• Przedmiotem transakcji handlowych

• Kupowane i sprzedawane jak każdy inny towar”

Skala transakcji jest wyłącznie funkcją siły nabywczej kupującego.

Pod koniecz XX i na początku XXI wieku prezycenci USA John F. Kennedy, Lyndon B. Johnson i Bill Clinton starali się wprowadzić systemy zwiększające powszechną dostępność do opieki zdrowotnej w postaci programów (lata 1966-2006)

Medicare - obejmuje ubezpieczenie zdrowotne osób po 65 r.z., które nie miały ubezpieczenia. Program pokrywa usługi w chorobie i obrażenia w wypadkach. Nie pokrywa kosztów opieki okresowej (badania kontrolne, opieka dentystyczna, okulistyczna i inne).

Medicaid - programy rządowy i stanowe skierowane do osób najbiedniejszych, których nie stać na pokrycie kosztów ubezpieczenia. W niektórych stanach obowiązuje miesięczna składka w wys. 25$

SCHIP (State Children's Health Insurance Program) - Stanowy program ubezpieczenia zdrowia dzieci. Obejmuje dzieci, których rodzice nie kwalifikują się do Medicaid.

MIERNIKI ZDROWIA ZBIOROWOŚCI

Podstawowe:

Zapadalność (zachorowalność) - to liczba nowych zachorowań na 100 000 ludzi w ciągu określonego czasu (np. 1 roku)

Chorobowość - określa się jako sumę już istniejących zachorowań do nowych zachorowań na 100 000 ludzi w ciągu określonego czasu

Umieralność - liczba zgonów w odniesieniu do 100 000 ludzi w ciągu 1 roku

Umieralność niemowląt = syntetyczny wskaźnik - liczba żywych urodzeń na 1000 noworodków, wyrażana w promilach

Umieralność matek - liczba zgonów matek na 100 000 porodów

MIERNIKI SYTUACJI ZDROWOTNEJ LUDNOŚCI

Tradycyjne:

Negatywne - umieralność, zapadalność, chorobowość, śmiertelność, absencja chorobowa, niepełnosprawność

Pozytywne - przyrost naturalny, przeciętna długość życia, płodność kobiet, liczba osób 100-letnich

/STARE/ Mierniki negatywne oceniające zmiany umieralności:

PYLL (Potential Years of Life) - potencjalne utracone lata życia

PEYLL (Period Expected of Life Lost) - okres utraconych oczekiwanych lat życia

SEYLL ( Standard Expected Years of Life Lost) - utracone oczekiwane lata życia

CEYLL (Cohort Expected Years od Life Lost) - kohorta utraconych oczekiwanych lat życia

NOWE MIERNIKI SYTUACJI ZDROWOTNEJ LUDNOŚCI

HDI (Human Developement Index) - Wskaźnik rozwoju ludności: stosowany do oceny sytuacji społeczno-ekonomicznej w poszczególnych krajach

• Jest jednym ze wskaźników, które rozważa UE podczas tworzenia budżetu wydatków na ZP

• 1/3 - długie i zdrowe życie - ile lat zdrowo żyją w danym kraju

• 1/3 - wykształcenie

• 1/3 - dochód na osobę w rodzinie

• Np. Norwegia wskaźnik 2009 1,84, PL: 0,84, Sierra Leone: 0,25 - w sierra ludzie żyją krótko

DALY (Disability Adjusted Life Years) - Wskaźnik utraty lat życia spowodowanej niepełnosprawnością. Służy do pomiaru obciążenia chorobami, długości życia i obniżenia się jakości życia, związanego z niepełnosprawnością i inwalidztwem

1 Daly = utrata jednego roku życia

• Ile lat życia się traci przez niepełnosprawność

• Bierze się pod uwagę: długość życia, obniżenie jakości życia

QUALY (Quality Adjusted Life Years) wskaźnik lat życia korygowany jego jakością.

1 rok = 1 QUALY

• Obliczany dla różnych zawodów

HALE (Health Adjusted Life Effort) - Wskaźnik oczekiwanej długości życia w zdrowiu

• Pl: M-63, K-68,5 Szwecja: M-71,9, K-74,8; Indie: M-53, K-53, Sierra Leone (Afryka): M-27,2, K-29,9

HRQL (Health Related Quality od Life) - wskaźnik jakości życia związany ze zdrowiem i chorobą. Pacjent ocenia jakość życia w chorobie, w okresie leczenia i w zdrowiu. Wykorzystuje się kwestrionariusz SF - 36 oraz inne kwestionariusze.

YLD (Years Lived with Disability) - wskaźnik na lata przeżyte w niepełnosprawności

Znaczące dokumenty w zakresie zdrowia publicznego na świecie:

1. A New Perspective on the Health of Canadians. Raport, M.Lalonde, 1974 - Nowe perspektywy dla zdrowia Kanadyjczyków

2. Health for All by the Year 2000. Deklaracja, Alma - Ata, 6-12.08.1978 - Zdrowie dla wszystkich do roku 2000.

3. Healthy People: Surgeon's General Report on Health Promotion and Desease Prevention. Raport, USA, 1979

4. Ottawa Charter for Health Promotion. Karta Ottawska. Kanada, 17-21.11.1986 pierwsza międzynarodowa Konferencja Promocji Zdrowia - we wszystkich krajach należy stworzyć społeczną politykę zdrowotną - udział społeczności lokalnej

5 pól działąnia w zakresie promocji zdrowia

5. Achiewing Health for All: A Framework for Health Promotion. Rząd Kanady, 1986 (3x3 zalecenia)

6. The Adalaide Recommendations on Healthy Public Policies. Adelaida, Australia, 1988 - wspieranie zdrowia kobiet; „trzeba zacząć produkować żywność, ale tą żywność trzeba kontrolować”; szkodliwe skutki palenia tytoniu

7. Sundswalska deklaracja dotycząca wspierania środowisk zdrowotnych (1991). „Sundswvall statement on supportive enviroments for health”. Ochrona zdrowia poprzez społeczność lokalną

8. Deklaracja Bogocka (Kolumbia, 1992) - „The Bogota Declaration” - nie będzie poprawy w zdrowiu jeśli nie będzie wśród ludzi solidarności; integracja kobiet w ratowaniu zdrowia (dzieci)

9. Deklaracja Dżakarcka (Indonezja, 1997) - „Jackarta Declaration” - infrastruktura potrzebna do promocji zdrowia

10. Inicjatywa Werońska (1998/2000) - „The Verona Initiative” - inwentaryzowano jakie dotychczas osiągnięcia uzyskano podczas konferencji

11. Deklaracja Meksykańska (2000) - „Mexico Declaration” - promocja zdrowia powinna mieć priorytet na świecie; należy korzystać z ekspertyz WHO

12. Statut Bangkocki (Tajlandia, 2005) - „Bangkok Charter” - stosunek zdrowia do globalizacji, czy Państwo zabezpiecza zdrowie pracowników

13. Systemy zdrowotne dla zdrowia i dobrobytu. (Estonia, Tallin, 2008) - „The Tallin Charter: Health Systems for Health and Wealth” - system ochrony zdrowia a system opieki zdrowotnej; starzenie się społeczeństw; rozwój chorób cywilizacyjnych (szacuje się, że w latach ok. 2030-35 będzie ok. 25% ludzi z depresją)

Pola zdrowia Lalonde'a:

• BIOLOGIA CZŁOWIEKA

• ŚRODOWISKO ŻYCIA

• STYL ŻYCIA

• ORGANIZACJA SŁUŻBY ZDROWIA

Ad 2)

Promocja i ochrona zdrowia ludzi jest podstawą zrównoważonego, ekonomicznego i społecznego rozwoju życia na świecie. Rządy są odpowiedzialne za zdrowie ich obywateli, do ich zadań należy uzyskanie poziomu zdrowia umożliwiającego produktywne życie do 2000 r.

Podstawowa opieka zdrowotna jest zasadniczą opieką nad zdrowiem zapewniającą powszechną dostępność.

Zapewnienie opieki zdrowotnej dla wszystkich poprzez promocję właściwego odżywiania się, oraz opiekę nad matką i dzieckiem, zapewnienie edukacji zdrowotnej, zrównoważonego rozwoju ekonomicznego i społecznego.

ŚWIATOWA ORGANIZACJA ZDROWIA (WHO - World Health Organization)

1851 - I Międzynarodowa Konferencja Sanitarna w Paryżu

• 94 lata

24 października 1945 - powstała Organizacja Narodów Zjednoczonych (ONZ)

Wykład 02.04.11

ONZ prowadzi do powstania WHO (Historia powstania i rozwoju ONZ i WHO)

Geneza powstawania WHO

1851 - I międzynar. Konferencja Sanitarna w Paryżu

Dotyczyła zwalczania cholery i kwarantanny zaburzającej wymianę handlową

1859 - Paryż; 1866 - Konstantynopol; 1874 - Wiedeń; 1881 - Waszyngton; 1885 - Rzym; 1892 - Wenecja; 1893 - Drezno; 1894 - Paryż

Kolejne międzynarodowe konferencje sanitarne. Ostatnia z udziałem delegatów już 12 państw.

1907 - Rzym, powołanie Międzynarodowego Biura Higieny Publicznej z siedzibą w Paryżu

Międzynarodowe Biuro Higieny Publicznej

Office d'Internationale Higiene Publique

Główne zadania:

• zbieranie i rozpowszechnianie informacji dotyczących zdrowia publicznego

• kontynuacja walki z chorobami zakaźnymi dżumy, cholery i żółtej febry

• przeciwdziałanie szerzeniu się chorób wenerycznych w krajach położonych wzdłuż szlaków nawigacyjnych

LIGA NARODÓW

Powstała z inicjatywy Prezydenta Stanów Zjedn. Wodorowa Wilsona

Liga Narodów zostala powołana w wyniku Traktatu Wersalskiego przez pokojową konferencję w Wersalu 28 czerwca 1919 r.

Siedzibą Ligi Narodów była Genewa.

Celem powołania Ligi Narodów było utrzymanie pokoju po I-szej WŚ

Liga Narodów działała w latach 1919 - 1946

Założycielem były 42 państwa w tym PL.

Działalność Ligi realizowano w 6 Komisjach.

Druga Komisja zajmowała się m.in: „…..powołaniem stałej organizacji komunikacji i tranzytu oraz higieny, sprawami tyfusu, opium, kontrolą wykonania porozumień odnośnie traktowania kobiet i dzieci,….”

W 1946 r. rozwiązano Ligę Narodów. Wtedy należały do niej 63 państwa. Rozwiązanie ligi nastąpiło z powodu powołania ONZ.

PANAMERYKAŃSKA ORGANIZACJA ZDROWIA

Epidemia cholery i żółtej febry, która dotarła z Europy, Ameryki Pd i śr. do USA zmobilizowała społeczeństwo do działań przeciwepidemicznych. W 1901 na Konferencji Krajów Amerykańskich w Meksyku postanowiono powołać:

w 1902 - Biuro Sanitarne z siedzibą w Waszyngtonie, które nawiązało współpracę z Międzynarodowym Biurem Higieny Publicznej w Paryżu

w 1923 - Biuro Sanitarne zostało przemianowane na Panamerykańskie Biuro Sanitarne

w 1944 - utworzono Biuro Administracji Narodów Zjednoczonych ds. pomocy Doraźnej i Rehabilitacji (United Nations Relief and Rehabilitation Administration /UNRRA/ )

W ciągu 2 lat wydała 58 mln funtów na pomoc zniszczeniom powojennym w Europie

w 1949 - wspólnie z WHO powstaje amerykańskie Biuro Regionalne w Waszyngtonie, obejmujące swą działalnością oba kontynenty Ameryki.

TOWARZYSTWA CZERWONEGO KRZYŻA

Inicjatorem utworzenia CK był Henry Dunant (szwajcarski finansista i filantrop).

Obraz pola po bitwie pod Solferino, w której zginęło i było rannych 40.000 żołnierzy austriackich i włoskich wywarł mocne wrażenie i determinację stworzenia systemu pomocy rannym żołnierzom. Napisał książkę Pt.”Wspomnienie Solferino”

Razem z ….. powołał Międzynarodowy Komitet Pomocy Rannym (1863)

W 1864 r. Międzynar. Komitet Czerwonego Krzyża w Konwencji Genewskiej podpisał podstawy prawne używania symbolu czerwonego krzyża jako symbolu dla wolontariuszy niosących pomoc rannym żołnierzom.

1 1949 zatwierdzono znaki czerwonego półksiężyca oraz czerwonej gwiazdy Dawida.

W 1919 zostało powołane Polskie Towarzystwo Czerwonego Krzyża. W 1927 przyjęło nazwę Polskiego Czerwonego Krzyża.

Działalność Międzynarodowego Czerwonego Krzyża realizowana jest w trzech międzynarodowych organizacjach:

1. Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża

2. Międzynarodowa Federacja Towarzystw czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca

3. Stowarzyszenia krajowe Czerwonego Krzyża, Czerwonego Półksiężyca i Czerwonej Gwiazdy Dawidowej.

Zadania realizowane przez towarzystwo Czerwonego Krzyża:

• ochrona życia i zdrowia;

• zapewnienie poszanowania istoty ludziej, zwłaszcza podczas konfliktów zbrojnych i innych krytycznych sytuacjach;

• praca na rzecz zapobiegania chorobom i rozwijania pomocy społecznej;

• aktywizowanie pracy wolontariuszy i stała gotowość do niesienia pomocy;

• poczucie solidarności z wszystkimi, którzy potrzebują ochrony i pomocy

Priorytetowe kierunki działania CK:

• humanitarność

• bezstronność

• neutralność

• niezależność

• dobrowolność

• jedność

• powszechność

Historia powstania ONZ:

Idea powołania powstała jeszcze w czasie II WŚ, na konferencji w Teheranie w 1943 Prezydent USA Franklin D. Roosevelt był pomysłodawcą, z kolei premier Wlk Brytanii Winston Churchill zaproponował nazwę nowej instytucji.

W drugiej połowie 1944 przedstawiciele Francji, Chin, Wielkiej Brytanii, USA oraz ZSRR spotkali się w Waszyngtonie, gdzie przedyskutowano zakres, cele i sposoby działania nowej organizacji.

Pierwsza onferencja ONZ odbyła się 25.04.1945 w San Francisco. Uczestniczyło w jej posiedzeniu 50 państw, jako członów założycieli ONZ.

Za członka ONZ od założenia uznawana jest też Polska, której przedstawiciele z powodów politycznych nie mogli uczestniczyć w konferencji w San Francisco.

Akt prawny regulujący działalność ONZ podpisano podczas konferencji w dniu 26.06.1945 roku jako Kartę Narodów Zjednoczonych.

Dopiero, iedy postanowienia konferencji ratyfikowało 5 przyszłych, stałych członków Rady Bezpieczeństwa, tj: Chiny, Francja, ZSRR, Wlk Brytania i USA oraz większość pozostałych państw członkowskich dnia 24.10.1946 r, powołano Organizację Narodów Zjednoczonych.

Wcześniej, 18.04.1946, rozwiązano Ligę Narodów, której funkcję przejęła ONZ.

W grudniu 1945 Kongres USA wystosował propozycję, aby siedziba ONZ mieściła się w Nowym Jorku. Budynek siedziby głównej ONZ otwarto 9.01.1951 na terenach podarowanych przez Johna Rockefellera, gdzie mieści się do dziś.

Część instytucji funkcjonuje jednak w innych miastach świata, m.in. w Genewie, Hadze, Nairobi i Wiedniu.

ONZ (United Nation UT)

Cel działania ONZ:

• zapewnienie pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego;

• rozwój współpracy między narodami;

• popieranie przestrzegania praw człowieka;

Zadania ONZ:

1. Utrzymanie międzynarodowego pooju i bezpieczeństwa za pomocą zbiorowych i pokojowych wysiłków

2. Rozwijanie przyjaznych stosunków między narodami na zasadach samostanowienia i równouprawnienia

3. Rozwiązywanie konkretnych problemów międzynarodowych (gospodarczych, społecznych, kulturalnych, humanitarnych, czy dotyczących praw człowieka) na zasadzie współpracy międzynarodowej oraz uznania równości ras, płci, języków i wyznań.

4. Stanowienie ośrodka uzgadniania działań narodów w imię wspólnych celów

HISTORIA WHO

WHO została utworzona na podstawie konwencji podpisanej 22.07.1946 przez Organizację Narodów Zjednoczonych w miejsce Międzynarodowego Biura Higieny Organizacji Ligi Narodów.

WHO została powołana do życia 7.04.1948; ratyfikowało ją 26 państw.

Od tego czasu co roku 7.04 jest Światowym Dniem Zdrowia

WYKŁAD 16.04.11

Uzupełnić (struktura WHO)

WŁADZE WHO:

1. Zgromadzenie Ogólne (34 członków wykwalifikowanych w dziedzinie zdrowia); Zbiera się raz do roku w Genewie, zawsze w maju i wybiera

2. Komitet Wykonawczy wybierany na okres 3 lat

3. Dyrektor Generalny, wybierany na 5 lat

DYREKTORZY GENERALNI WHO:

1. Broc Chisholm 1948-1053, Kanada

2. Marcelino Gomes Candau, 1953-1973, Brazylia

3. Halfdan T. Makler, 1973-1988, Dania

4. Hiroshi Nakajima, 1988-1998, Japonia

5. Gro Harlem Brundtland, 1998-

KONSTYTUCJA WHO zawiera: 19 rozdziałów, 82 Artykułów

PREAMBUŁA do KONSTYTUCJI WHO:

…… Zdrowie jest stanem zupełnej pomyślności fizycznej, umysłowej i społecznej, a nie jedynie brakiem choroby lub ułomności…..

……Korzystanie z najwyższego, osiągalnego poziomu zdrowia jest jednym z podstawowych praw każdej istoty ludzkiej bez różnicy rasy, religii, przekonań politycznych, warunków ekonomicznych lub społecznych.

Zdrowie wszystkich ludów jest podstawą dla osiągnięcia pokoju i bezpieczeństwa, a zależne jest od najpełniejszej współpracy jednostek i państw.

…..Zdrowy rozwój dziecka ma znaczenie podstawowe; zdolność do harmonijnego życia w zmieniającym się całokształcie środowiska jest istotna dla takiego rozwoju…..

…..Uświadomiona opinia i czynna współpraca ze strony ludności mają największe znaczenie dla poprawy zdrowia szerokich mas….

GŁÓWNE CELE I ZADANIA WHO:

Głównym celem WHO określonym w Konstytucji jest osiągnięcie przez wszystkich ludzi możliwie najwyższego poziomu zdrowia.

Cel jest realizowany przez:

• koordynację współpracy pomiędzy państwami;

• przygotowanie strategii polityk zdrowotnych;

• przygotowanie standardów;

• transferu technologii i informacji w zakresie ochrony zdrowia.

Działania są ukierunkowane na:

wsparcie i pomoc państwom członkowskim, aby jak najdokładniej odpowiadały, z jednej strony ich specyficznym wymaganiom i problemom, a z drugiej zapewniały bezpieczeństwo i poprawę zdrowia na świecie.

STRATEGIA DZIAŁANIA WHO:

Główną misją WHO w Europie jest służenie państwom członkowskim.

Po 2000 r. strategia działania została skierowana z poziomu międzykrajowego do potrzeb konkretnych państw.

Obecnie za: „system ochrony zdrowia przyjmuje się wszystkie organizacje, instytucje i zasoby, których podstawowym zadaniem jest podejmowanie działań w kierunku poprawy, utrzymania i odbudowy zdrowia.”

Za system ochrony zdrowia przyjmuje się wszystkie organizacje, instytucje i zasoby, których podstawowym zadaniem jest podejmowanie działań skierowanych na poprawę, utrzymanie i odbudowę zdrowia.

WHO zaproponowała w 2007 roku program działania;

1. promocja rozwoju

2. wzmacnianie bezpieczeństwa zdrowotnego

3. wzmacnianie systemów ochrony zdrowia

4. wykorzystywanie badań, informacji i dowodów naukowych

5. poszerzenie współpracy partnerskiej

6. poprawa wyników działania.

POLSKA W WHO:

PL odgrywa aktywną rolę w pracach WHO. Uczestniczy w Światowych Zgromadzeniach na rzecz zdrowia, w pracach Komitetów Regionalnych, w innych gremiach kierowniczych.

POLSKA I WHO:

W Pl Biuro Światowej Org. Zdrowia powstało w 1992.

Głównym partnerem Biura WHO w Polsce jest Ministerstwo Zdrowia.

Zadaniem Dyrektora Biura jest:

• reprezentowanie WHO w Pl.

• negocjowanie, planowanie i koordynacja działań WHO w kraju

• działanie na arenie stosunków publicznych, poprzez pełnienie roli rzecznika WHO.

Status prawny Biura WHO opiera się na porozumieniu między Rządem Polskim, a WHO, które podpisano w 1965 oraz prawnie związana jest z Konwencją Genewską o Przywilejach i Immunitetach, której Polska jest sygnatariuszem od 1969.

GŁÓWNE DZIAŁANIA PODEJMOWANE W PL PRZEZ WHO EURO:

• działanie wynikające z umów 2-letnich

• działanie na rzecz zwalczania gruźlicy

• program Zdrowie Dzieci i Środowisko

• ……..

Niektóre osiągnięcia w postępie zdrowia Publ. realizowane w ciągu 60 lat przez WHO:

1946 - Konstytucja WHO

1948 - opublikowanie Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób

1950 - wprowadzenie masowego szczepienia dzieci przed gruźlicą (szczepionka BCG)

1955 - wprowadzenie programu eradykacji malarii

1958 - wprowadzenie eradykacji ospy

1963 - licencja na szczepionkę przeciw poliomyelitis

1969 - międzynarodowe przepisy sanitarne przeciw cholerze, dżumie, ospie i żółtej gorączce

1976 - zidentyfikowanie wirusa Ebola w Sudanie i w Zairze.

1997 - opublikowanie listy leków podstawowych (obecnie lista leków liczy 340w schorzeniach ……)

…………………………

2003 - rozpoznanie ostrej ciężkiej niewydolności oddechowej (SARS, POCHP)

1004 - wykorzystanie strategicznego Centrum Działań Zdrowotnych do usuwania skutków tsunami

2005 - wprowadzenie partnerstwa na rzecz zdrowia mate, noworodków, dzieci….

---