Międzynarodowe

problemy zdrowia

Wiktoria Pantylej

Definicje oraz mierniki

stanu zdrowia ludności

• WHO. Struktura organizacji, krotka

historia, regiony, podstawowe cele i

osiągnięcia, działalność WHO w Europie i

w Polsce.

• Definicje oraz mierniki stanu zdrowia

ludności.

• Działalność międzynarodowych organizacji

na rzecz zdrowia publicznego.

• Demograficzne uwarunkowania stanu

zdrowia ludności w skali globalnej i

regionalnej.

Treści merytoryczne

Treści merytoryczne

• Społeczno-gospodarcze uwarunkowania

stanu zdrowia ludności w skali

globalnej i regionalnej.

• Starzenie się ludności – przyczyny,

skutki oraz zróżnicowanie przestrzenne

w skali globalnej i regionalnej.

• Choroby społeczne i cywilizacyjne na

świecie: aspekt przestrzenno-czasowy.

• Stan zdrowia ludności Polski i Ukrainy

oraz jego uwarunkowania w warunkach

transformacji ustrojowej

Literatura

•

Gębska-Kuczewska A., Miller M. Supranowicz P.,

Zagrożenia zdrowotne w XXI wieku wynikające

ze starzenia się populacji, [w.:] Problemy higieny

i epidemiologii u progu XXI wieku. Materiały

pokonferencyjne, Warszawa, 2001, nr 74, s. 138-

142.

•

http://www.who.int/en/

•

Kawczyńska-Butrym Z., Zdrowie-choroba jako

kategoria opisu położenia społecznego, [w.:] Red.

W. Piątkowski, A. Titkow, W stronę socjologii

zdrowia. Wydawnictwo UMCS, Lublin, 2002.

•

Pantylej W., Przemiany społeczno-gospodarcze a

stan zdrowia ludności Ukrainy i Polski w latach

1990-2002. Wydawnictwo UMCS, Lublin, 2008.

Literatura

• Social Determinants of Health. Red. M. Marmot,

R.G. Wilkinson. Oxford University Press, Oxford,

2000.

• Zdrowie i choroba. Wybrane problemy socjologii

medycyny. Red. J. Barański, W. Piątkowski.

Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe, Wrocław,

2002.

• Zdrowie publiczne w zmieniającej się Europie i w

Polsce. Red. J. Nosko. Instytut Medycyny im. Prof.

J. Nofera w Łodzi, Łódź, 2004.

• Zdrowie w medycynie i naukach społecznych. Red.

T.B. Kulik, I. Wrońska. Wydział Nauk Społecznych

Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Filia w

Stalowej Woli, Stalowa Wola, 2000.

Koncepcje zdrowia

Biomedyczna (kartezjańska);

Socjomedyczna (człowiek jako
całość);

Socjoekologiczna (holistyczna
– wielowymiarowość zdrowia);

Neotyczna (człowiek –
podmiot leczony ale i kierujący
leczeniem).

Zdrowie

1.

Stan pełnego fizycznego, psychicznego i społecznego
dobrostanu, a nie tylko brak choroby lub kalectwa
(Światowa Organizacja Zdrowia…1946).

2. Stan swoistej równowagi albo oddziaływania między

układem, jaki stanowi organizm człowieka, a
otaczającym go środowiskiem zewnętrznym, równowagi
umożliwiającej trwanie, rozwój i reprodukcję człowieka
(Zdrowie w medycynie i naukach społecznych…2000).

Z d r o w ie

fi z y c z n e

Z d r o w ie

s p o łe c z n e

Z d r o w ie

e m o c jo n a ln e

Z d r o w ie

d u c h o w e

Z d r o w ie

u m y s ło w e

Struktura

pojęcia zdrowia

Źródło: Zdrowie publiczne...2000, s. 362.

Relacje pomiędzy zdrowiem a chorobą

Konsekwencje chorób

Źródło: Dintiman, Greeberg 1989, s. 12.

Źródło: Globalne obciążenie chorobami...2000, s. 93.

Międzynarodowa Klasyfikacja Upośledzeń, Niesprawności i Kalectwa

International Classificaction of Impairments, Disabilities and Handicaps

[ICIDH]

•upośledzenie (impairment) – utrata bądź
nieprawidłowość funkcji lub struktury
psychologicznej, fizjologicznej czy anatomicznej;

•niesprawność (disability) – ograniczenie lub
brak (na skutek upośledzenia) zdolności
wykonywania czynności w sposób normalny, lub
w zakresie powszechnie uważanym za normalny;

•kalectwo (handicap) – wada danej osoby,
będąca konsekwencją upośledzenia lub
niesprawności, która ogranicza lub uniemożliwia
jej prawidłowe (w odniesieniu do wieku, płci
oraz czynników kulturowych) wypełnienie roli
społecznej (Globalne obciążenie
chorobami...2000, s. 92).

Mierniki zdrowia

I. Wg WHO

 sytuacja demograficzna: liczba ludności, jej

wzrost, struktura ludności według wieku i płci,
poziom urbanizacji, migracje ludności, płodność
kobiet w wieku rozrodczym, ludność w wieku
podeszłym (65 lat i więcej) przypadająca na 100
osób w wieku 20-64 lata;

 stan zdrowia: umieralność niemowląt, średnia

spodziewana długość trwania życia, umieralność
dzieci do 5 roku życia, standaryzowana
umieralność ludności według wieku i płci,
umieralność w poszczególnych grupach wieku
według płci (5-19, 20-64, 65 lat i więcej),
umieralność macierzyńska, zachorowalność na
AIDS, gruźlicę, malarię, odrę i inne choroby,
odsetek kobiet w ciąży z anemią (Hb mniej niż 110
g/l);

Mierniki zdrowia

• organizacja służby zdrowia oraz środowisko

życia ludności: udział porodów przyjętych w

zakładach służby zdrowia, szczepienie dzieci,

zabezpieczenie ludności dobrą wodą pitną,

częstotliwość aborcji kryminalnych, dostępność

najpopularniejszych medykamentów (20-30 rodzajów

leków);

• oświata: poziom wykształcenia ludności, udział PKB

przeznaczony na cele edukacyjne i naukę;

• wskaźniki ekonomiczne: PKB w USD wg PPP,

przypadający na 1 mieszkańca, poziom ubóstwa i

inne.

Mierniki zdrowia, c.d

.

II.

Wg V.P. Goč (2000)



wskaźniki dotyczące polityki
zdrowotnej;



wskaźniki społeczno-ekonomiczne;



dostępność pomocy medycznej;



wskaźniki stanu zdrowia populacji:

udział noworodków z masą ciała mniejszą niż 2500
g w ogólnej liczbie noworodków;

udział dzieci do 16 lat z masą ciała odpowiadającą
wiekowym normom w ogólnej liczbie dzieci w tej
grupie wieku;

wskaźniki fizycznego i psychicznego rozwoju dzieci;

Mierniki zdrowia, c.d.

• poziom umieralności dzieci (według grup

wieku);

• średnia spodziewana długość trwania życia;
• umieralność z powodu poszczególnych chorób;
• umieralność macierzyńska;
• ogólna zachorowalność i niepełnosprawność

ludności;

• wskaźniki społecznej i intelektualnej patologii

(samobójstwa, spożycie alkoholu, tytoniu,

narkomania, przestępczość dziecięca).

Mierniki zdrowia, c.d.

III. Wskaźnik zdrowia społecznego [Index of

Social Health, ISH]

Grupy wieku

Problemy

Dzieci

Umieralność niemowląt

Wykroczenia popełnione na dzieciach

Nędza

Młodzież

Samobójstwa nastolatków

Narkomania

Dostęp do szkolnictwa wyższego

Dorośli

Bezrobocie

Średnie tygodniowe zarobki

Stopień zaspokojenia potrzeb leczniczych

Starsi

Nędza w wieku powyżej 65 roku życia

Brak środków na opiekę wśród ludzi powyżej 65 roku życia

Wszystkie

grupy wiekowe

Zabójstwa

Wypadki spowodowane użyciem alkoholu

Talony żywnościowe dla ubogich

Dostępność mieszkań

Luka ubóstwa (mierzona rozpiętością między dochodami ludzi

ubogich a przyjętą granicą, za którą przyjmuje się najczęściej

średnią płacę)

Źródło: Charles M. A. Clark 1997, s. 22.

Mierniki zdrowia, c.d.

IV. Wg Narodowego Instytutu Zdrowia,
USA:

mierniki pozytywne

Wskaźnik przyrostu naturalnego ludności
Wskaźnik przeciętnej długości trwania życia
Wskaźnik samooceny stanu zdrowia ludności

mierniki negatywne

Wskaźnik umieralności ludności wg różnych przyczyn
Wskaźnik umieralności niemowląt
Wskaźnik zachorowalności ludności (zapadalność)

L – liczba nowych zachorowań w danym okresie czasu;
C – przeciętna liczba osób narażonych na początku danego okresu czasu;
k – przelicznik pozwalający na wyrażenie współczynnika zapadalności w postaci liczby

nowych zachorowań przypadających na przyjętą standardowo liczbę osób w populacji
narażonej, np. 100 tys. osób.

Wskaźnik chorobowości ludności

L – liczba osób chorujących na daną chorobę w danym okresie czasu;
C – liczba osób w populacji objętej ryzykiem w określonym czasie;
k – przelicznik pozwalający na wyrażenie współczynnika chorobowości w postaci

liczby osób chorych przypadających na przyjętą standardowo liczbę osób w populacji
narażonej, np. 100 tys. osób.

:

,gdzie

k

C

L

W





:

,gdzie

k

C

L

W



