WOJNA W EUROPIE W 1940. AGRESJA NA FINLANDIĘ I PÓŁWYSEP SKANDYNAWSKI
„DZIWNA WOJNA”
3 września 1939 Francuzi przekroczyli granicę niemiecką, weszli kilka kilometrów w głąb terytorium Rzeszy i zatrzymali się . Ten etap wojny nazywany jest Sitzkrieg, „dziwną wojną” lub „śmieszną wojną”. Gwarancją bezpieczeństwa Francji wydawał się ciąg umocnień wzdłuż granicy z Niemcami, zwany linią Maginota, gdzie znajdował się trzon armii francuskiej. Linia ta liczyła 450 kilometrów, rozbudowana była w głąb ziemi, możliwy był dowóz amunicji.
Francja myślała, że Niemcy będą chcieli powtórzyć plan Schlieffena z I wojny światowej, a wtedy przy wojnie konwencjonalnej, linia Maginota byłaby nie do przejścia. Wtedy jednak istniały już samoloty, a w dodatku linia sięgała tylko do Luksemburga, a neutralna Belgia, nie chciała takiej linii obronnej. Naprzeciwko linii Maginota istniała linia Niemców - linia Zygfryda, która była jednak znacznie słabsza.
30 września Francuzi opuścili ostatnie miejsce na terytorium Rzeszy i powrócili do Francji. Hitler odczytał to jako przyjazny gest i 6 października zaproponował aliantom pokój w zamian za wyrzeczenie się Polski. Premierzy Francji- Daladier i Wielkiej Brytanii- Chamberlain powiedzieli jednak stanowcze nie dla takiego pokoju. W związku z tym na 12 listopada Hitler zarządził realizację Fall Gelb (- kryptonim wojny z Francją). Wtedy jednak nie wszedł on w fazę realizacji ( stało się to dopiero wiosną 1940), głównie dlatego, że generalicja niemiecka odwiodła Hitlera od tego pomysłu. Sztabowcy przekonali go, aby odstąpił od planu jesiennego, ze względu na to, że wtedy ciężko jest poruszać się czołgom, a Wehrmacht odniósł duże straty w Polsce, które należało teraz nadrobić.
Na granicy z Niemcami do wiosny 1940 znajdowało się około 3 milionów francuskich żołnierzy * wizytacje tam odbywały się jednak często o umówionych porach i bardziej stwarzano pozory, że wojna trwa.
27 września 1939 w Moskwie rozpoczęły się rozmowy o granicach Niemiec i ZSRR, a 28 września podpisano układ o granicach i przyjaźni, który był niejako modyfikacją paktu Ribbentrop - Mołotow, ale występował w nim korzystniejszy dla Niemiec podział wzdłuż rzek Pisa - Narew -Bug - San. Niemcy obiecały także, że oddadzą pod wpływy radzieckie, obiecaną im w poprzednim pakcie Litwę. Do układu o granicach i przyjaźni również dołączony był protokół, który zawierał dwa podstawowe punkty:
- ZSRR może zniewolić Litwę,
- oba kraje solidarnie będą zwalczać polski ruch oporu.
* Istniała koncepcja Hitlera, by utworzyć marionetkowe państewko polskie, którego jedną z granic byłaby linia Kerzona, a drugą granica II Rzeszy ( z 1914). Stanowcze veto postawił jednak Stalin, mówiąc, że żadnego marionetkowego państwa polskiego nie będzie.
WOJNA ZIMOWA
Pierwszą agresją po wojnie z Polską była agresja na Finlandię. Była to agresja sowiecka i dużą rolę odegrał wtedy czynnik osobisty. W 1939 Stalin kończył 50 i będąc zazdrosnym o sukcesy Hitlera, też chciał coś pokazać i zdobyć jakiś teren. Wybrał Finlandię, choć ZSRR z Finlandią łączył pakt o nieagresji z 1932, który miał upłynąć dopiero w 1945.
W październiku 1939 Moskwa wysunęła żądania terytorialne pod adresem Helsinek. Po pierwsze twierdzono, że granica fińsko-radziecka jest zbyt blisko Leningradu i należy ją przesunąć, a po drugie chodziło o Półwysep Kolski, który chcieli Rosjanie. Była to właściwie prowokacja, gdyż wiadomo było, że Finlandia powie - nie.
30 listopada 1939 Rosjanie rozpoczęli wojnę, nazwaną wojną zimową. Na skutek agresji ZSRR na Finlandię, 14 grudnia 1939 Rosja została wykluczona z Ligii Narodów.
Rosjanom w wojnie nie szło jednak najlepiej. Długo nie potrafili zdobyć linii Mannerheima. Udało im się to dopiero w lutym 1940. Zachód doszedł do wniosku, że Finlandii należy pomóc - zorganizowano korpus ekspedycyjny. W jego skład wchodzili także Polacy - Samodzielna Brygada Strzelców Podhalańskich, którą dowodził gen. Z. Bohusz-Szyszko, możliwa więc byłoby pierwsza okazja do walki z wrogiem. Jednak 12 marca Finlandia zgodziła się na pokój, na mocy którego zachowała ona niepodległość, ale straciła 10% terytorium, m.in. Karelię, gdzie ZSRR utworzyło Karelo- Fińską Socjalistyczną Republikę Radziecką. W wyniku działań wojennych Finowie stracili 11 tysięcy żołnierzy, a Rosjanie 280 tysięcy ( co w pewnym stopniu mógł spowodować także brak umiejętności jazdy na nartach rosyjskich żołnierzy).
AGRESJA NA NORWEGIĘ I DANIĘ
W Norwegii znajdował się port Narwik, a po stronie szwedzkiej miasto i zagłębie Kiruna, skąd do Narwiku, a dalej na statki i do portów niemieckich transportowane były materiały na czołgi i okręty. Niemcy chcieli więc zdobyć Narwik, choć jego zdobyciem zainteresowana była także Wielka Brytania. Niemcy mieli jednak większe szanse, ponieważ w Norwegii rozwijał się ruch Quislinga, który sympatyzował z Hitlerem.
8 kwietnia 1940, z zachowaniem wszelkich obowiązujących praw, po ostrzeżeniu rządu, Wielka Brytania rozpoczęła minowanie terytorium Norwegii.
9 kwietnia 1940 Niemcy bez żadnego uprzedzenia uderzyły na Danię, którą zdobyli w ciągu jednego dnia. Następnie toczono walki o Oslo, a Narwik, ze względu na górzysty teren, bronił się aż do maja. Broniono by się dłużej, gdyby nie fakt, ze 10 maja Niemcy zaatakowały Francję, gdzie przeniósł się Brytyjski Korpus Ekspedycyjny.
W Norwegii walczyła Samodzielna Brygada Strzelców Podhalańskich. Straciliśmy tam niszczyciel „Grom”, transportowiec „Chrobry”.
Niemcy wygrali, a w Norwegii powstał marionetkowy rząd Quislinga, całkowicie podporządkowany Niemcom.