J. Trzebiński: Narracyjne konstruowanie rzeczywistości:

 

 

narracyjna struktura wiedzy =>narracyjne pojmowanie świata => narracja w komunikacji

 

 

Proces rozumienia ma charakter konstruowania

 

zrozumienie czegoś - wytworzenie się w umyśle reprezentacji poznawczej obiektu poprzez jego interpretację

 

interpretacja - odnosi się do zarówno b. prostych operacji poznawczych (identyfikacja obiektu), jak i b. skomplikowanych (poznanie rzeczywistości wewnętrznej prof. Sułka  )

- polega na (w przypadku identyfikacji obiektu) na zestawieniu danych sensorycznych płynących ze środowiska ze znajdującą się w pamięci wiedzą o obiektach

 

Poznawcze reguły interpretowania rzeczywistości

 

różnice międzykulturowe i międzyosobnicze w interpretowaniu tego samego zjawiska

 

źródło reguł - uczenie się:

jednostka w toku rozwoju zdobywa wiedzę upowszechnioną w społeczności, w której żyje oraz wiedzę wynikająca z jej indywidualnych, niepowtarzalnych doświadczeń

 

Proces rozumienia jest sterowany schematami poznawczymi

 

znaczenia pojęcia „schemat”:

potoczne - nawyk, stereotyp usztywniający myślenie i eliminujący różnorodność poznawanej sytuacji/obiektu

w psychologii - model elementu rzeczywistości, pełniący 2 funkcje:

                                                                                    @ reprezentacji rzeczywistości

                                                                                    @ procedury przetwarzania informacji o tej                                                                                     rzeczywistości

 

schemat jako aktywna struktura poznawcza

- działa podobnie jak hipoteza naukowa - wzbudzony przez napływające dane - ukierunkowuje percepcję i inne procesy poznawcze na zbieranie informacji mających testować tę hipotezę

- system poznawczy, uzyskując niepełne dane o jakimś obiekcie, może dzięki schematowi (mimowolnie) je uzupełnić (możliwości nieprawidłowych uzupełnień, zniekształceń, itp.)

 

Różne rodzaje schematów poznawczych

przestrzenne - relacje nad/pod - góra, stół, ptak

czasowe - kolejka po bilety

przyczynowo-skutkowe - wybory prezydenckie, proces sądowy

narracyjne

 

 

 

Narracyjny sposób rozumienia

 

narracje - historie/opowiadania zbierające w całość zdarzenia pojawiające się na drodze do osiągnięcia celów

 

Struktura narracji i schematu narracyjnego

„bohater z określonymi intencjami napotyka na trudności, które w wyniku zdarzeń toczących się wokół zagrożonych celów zostają bądź nie przezwyciężone”

 

schemat narracyjny: forma/zbiór względnie stałych elementów i ról oraz relacji miedzy nimi, nakładana na podobne do siebie klasy zdarzeń

elementy:

              bohaterowie historii

              ich wartości/intencje/cele/plany realizacji

              możliwe komplikacje

              szanse i przyczyny przezwyciężenia bądź nie trudności

 

Udział schematów narracyjnych w procesach poznawczych

 

schemat narracyjny procedurą poznawczą - układamy wedle schematu docierające do nas informacje i tworzymy z nich całość, czyli historię i przez to rozumiemy percypowaną rzeczywistość - odnajdujemy znaczenie

sch narr - narracyjne konstruowanie/interpretacja rzeczywistości

- umieszczanie napływających danych/postaci w „formach”, „pustych miejscach” zawartych w schemacie - przez to konstrukcja pojedynczych zdarzeń z całość

- wiążą się z tym zniekształcenia typowe dla wszystkich schematów - koncentracja uwagi na jednych informacjach a ignorowanie innych, tendencja do określonego łączenia ze sobą danych, etc.

- jeśli napływające dane zbyt mocno nie pasują do schematu, aktywizujemy następny, bądź tworzymy taki, który najlepiej pasuje

 

 

Wewnętrzna dynamika narracyjnego rozumienia zdarzeń

 

zmienność epizodów negatywnych i pozytywnych w narracji - odnajdywane do pewnego stopnia stałe wzorce w poszcz. kulturach

w kulturze europejskiej:

tragedia - od epizodów pozytywnych do negat

komedia - od neg do poz

saga - wymieszanie obu

 

 

Społeczne tworzenie narracji:

 

przejmowanie schematów z kultury i stosowanie ich do własnych epizodów

negocjowanie znaczeń i interpretacja poszcz. zdarzeń w procesie interakcji społecznej

„zwrotność” opowiadanych innym historii - mówiący poprzez werbalizację innym sam lepiej rozumie zdarzenia; także reakcje innego mają wpływ na to, co zostanie lepiej a co gorzej zapamiętane przez mówiącego (mówiący może werbalnie bądź niewerbalnie podkreślać zainteresowanie dla określonych wątków, etc.)

Narracyjne doświadczenie - „uczestniczenie” w opowiadanym doświadczeniu, „poczucie go”

narracyjna refleksja - rozumienie biegu zdarzeń na wyższym poziomie ogólności, odnalezienie sensu z układzie elementów, etc.

 

 

Narracje w społecznych zachowaniach ludzi

 

jeżeli intencje i cele bohaterów pojawiaja się na początku historii, jest ona bardziej zrozumiała

jeżeli zdarzenie jest podane w formie narracji - trudniej wykryć, czy jest fałszywe

dlaczego? => nacisk na kontekst, w którym pojawia się zdarzenie oraz wykorzystanie wiedzy jednostki zawartej w schematach narracyjnych

 

 

Autonarracje

 

narracje odnoszące się do zdarzeń wokół jednostki, których jednostka była uczestnikiem, - także - narracje dotyczące całego życia jednostki, której jest ona głównym bohaterem

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---