PIELĘGNOWANI

E

TRZEBIEŻ

dr inż. Jan Ceitel

METODA TRZEBIEŻY…

METODA TRZEBIEŻY…

…PRZEDSTAWIA CELOWE WSKA-

ZÓWKI DLA OSIĄGNIĘCIE ŚWIADOMIE
OKREŚLONEGO

CELU

ZABIEGU

PIE-

LĘGNACYJNEGO (Korpel 1991).

Trzebież

2

Trzebież

3

CECHY TRZEBIEŻY

CECHY TRZEBIEŻY

Jakościowe definiowanie rodzaju trzebieży opiera

się na określeniu, z której części drzewostanu
(główny,

podrzędny),

wycina

się

drzewa.

Pomocne

w

jakościowym

definiowaniu

są

klasyfikacje socjalne drzew.

Ilościowe definiowanie rodzaju trzebieży opiera się

na wskaźnikach, które charakteryzują przeciętne
rozmiary strzał i pni drzew usuwanych z drzewostanu
przy określonym rodzaju i stopniu trzebieży.

Z punktu widzenia powyższych klasyfikacji wyróżnia się

trzy rodzaje trzebieży:
a) dolną,
b) kombinowaną,
c) górną.

Trzebież

4

RODZAJ I STOPIEŃ TRZEBIEŻY

RODZAJ I STOPIEŃ TRZEBIEŻY

Stopień trzebieży wiąże się z określoną klasą

biosocjalną, z której usuwa się wszystkie albo

większość drzew.

Klasyfikacja socjalna drzew jest zgodna z używaną w

danej metodzie trzebieży.

Taki sposób wyboru drzew do wycięcia związany jest

głównie z trzebieżami niemieckimi.

Ze względu na przypisywanie poszczególnym stopniom

liter alfabetu, mówi się o „trzebieży abecadłowej”.

A – trzebież dolna słaba,
B – trzebież dolna umiarkowana
C – trzebież dolna silna
D – trzebież górna umiarkowana,
E – trzebież górna silna

5

Trzebież

RODZAJ I STOPIEŃ TRZEBIEŻY

RODZAJ I STOPIEŃ TRZEBIEŻY

Trzebież

6

Indeksy trzebieżowe (Korpel 1991)

Indeksy trzebieżowe (Korpel 1991)

Zarówno rodzaj jak i stopień trzebieży, po wyznaczeniu

w konkretnym drzewostanie, można określić także

ilościowo według wskaźników liczbowych )indeksów

trzebieżowych).

Indeksy (wskaźniki) wyrażają stosunek wymiarów

przeciętnego drzew wyciętego do wymiarów

przeciętnego drzewa z drzewostanu przed trzebieżą.

Dla charakterystyki przeciętnego drzewa używa się

najczęściej:

a) grubości:

d

m

- przeciętna grubość drzewa usuniętego,

D

m

- przeciętna grubość drzewa w drzewostanie przed

trzebieżą),

b) wysokości:

h

m

- przeciętna wysokość drzew usuwanych,

H

m

- przeciętna wysokość przed trzebieżą,

c) miąższości:

v

m

, V

m

- oznakowanie odpowiednio jak dla cech poprzednich.

RODZAJ I STOPIEŃ TRZEBIEŻY

RODZAJ I STOPIEŃ TRZEBIEŻY

Trzebież

7

Stosuje się 3 następujące indeksy:

%

%

n

v

I

D

d

I

H

h

I

V

v

I

v

m

m

d

m

m

h

m

m

v









Indeksy trzebieżowe (Korpel 1991)

Indeksy trzebieżowe (Korpel 1991)

Indeksy I

d

, (grubości) I

h

, (wysokości) I

v

(objętości)

charakteryzują liczbowo przede wszystkim rodzaj trzebieży.

Najczęściej używa się indeksu objętościowego (I

v

).

RODZAJ I STOPIEŃ TRZEBIEŻY

RODZAJ I STOPIEŃ TRZEBIEŻY

Trzebież

8

Rozkład struktury grubości drzew usuniętych przy trzebieży
dolnej (indeks I

d

=0,64)

w porównaniu do struktury całego drzewostanu przed trzebieżą –
świerk 45 lat (wg Halaj 1975)

RODZAJ I STOPIEŃ TRZEBIEŻY

RODZAJ I STOPIEŃ TRZEBIEŻY

Trzebież

9

Struktura grubości drzew usuniętych przy trzebieży
kombinowanej (indeks I

d

=1,00)

w porównaniu do struktury całego drzewostanu przed trzebieżą –
świerk 38 lat (wg Halaj 1975)

RODZAJ I STOPIEŃ TRZEBIEŻY

RODZAJ I STOPIEŃ TRZEBIEŻY

Trzebież

10

Struktura grubości drzew usuniętych przy trzebieży górnej
(indeks I

d

=1,33) w porównaniu do struktury całego drzewostanu

przed trzebieżą – świerk 28 lat (wg Halaj 1975)

RODZAJ I STOPIEŃ TRZEBIEŻY

RODZAJ I STOPIEŃ TRZEBIEŻY

Trzebież

11

Indeksy trzebieżowe (Korpel 1991)

Indeksy trzebieżowe (Korpel 1991)

Trzebież dolna - d

m

< D

m

, h

m

< H

m

, v

m

< V

m

, a indeksy

I

d

, I

h

i I

v

mają wartości mniejsze od 1,0. Obowiązuje

tu także zależność, że v (%) < n (%). Gdzie v (%) -

procent usuniętej miąższości; n (%) - procent

usuniętej liczby drzew - wskaźniki natężenia (siły)

trzebieży.

Trzebież kombinowana (neutralna) - d

m

= D

m

, h

m

=

H

m

, v

m

= V

m

, a więc I

d

, I

h

, I

v

= 1,0. Również v (%) =

n (%).

Trzebież górna - d

m

> D

m

, h

m

> H

m

, v

m

> V

m

, a więc

wszystkie trzy indeksy mają wartość większą od

1,0. Również v (%) > n (%).

RODZAJ I STOPIEŃ TRZEBIEŻY

RODZAJ I STOPIEŃ TRZEBIEŻY

Trzebież

12

Indeksy trzebieżowe (Korpel 1991)

Indeksy trzebieżowe (Korpel 1991)

Wartości indeksów grubościowych (I

d

) dla

rodzajów i stopni trzebieży, obowiązujące dla
wszystkich gatunków drzew (Humel 1953):

< 0,7 umiarkowana trzebież dolna,

0,7 - 0,9

silna trzebież dolna lub

umiarkowana trzebież

górna,

0,9 - 1,0

silna trzebież górna,

> 1,0 jakościowa (selekcyjna) trzebież
górna.

RODZAJ I STOPIEŃ TRZEBIEŻY

RODZAJ I STOPIEŃ TRZEBIEŻY

Trzebież

13

Indeksy trzebieżowe (Korpel 1991)

Indeksy trzebieżowe (Korpel 1991)

Indeks miąższościowy dla różnych rodzajów i
stopni trzebieży (Johnston 1967):

0,6

słaba i umiarkowana trzebież dolna,

0,8

silna trzebież dolna,

1,0

trzebież kombinowana,

1,2

typowa trzebież górna.

RODZAJ I STOPIEŃ TRZEBIEŻY

RODZAJ I STOPIEŃ TRZEBIEŻY

Trzebież

14

Indeksy trzebieżowe (Korpel 1991)

Indeksy trzebieżowe (Korpel 1991)

Indeksy trzebieżowe wg Halaja (1976) dla świerka w

Czechosłowacji.

Rodzaj trzebieży

Indeks trzebieży

I

v

I

d

I

h

Naturalne wydzielanie się drzew

0,24 0,61

0,71

Typowa trzebież dolna

(z usuwaniem poj. drzew z warstwy górnej)

0,38

0,65 0,76

Trzebież dolna z umiarkowanym wkraczaniem

do warstwy górnej

0,62 0,81

0,89

Trzebież górna z umiarkowanym zabiegiem

dolnym

0,88 0,96 0,98

RODZAJ I STOPIEŃ TRZEBIEŻY

RODZAJ I STOPIEŃ TRZEBIEŻY

Trzebież

15

SPOSÓB I FORMA WYBORU

SPOSÓB I FORMA WYBORU

DRZEW

DRZEW

Dobór naturalny:

- wpływ na: wzmożenie odporności, na
wzrost drzew oraz na jakość drzew.

Dobór sztuczny:

- selekcja pod względem wydajności, jakości
i naturalnej odporności drzew.

Trzebież

16

SPOSÓB I FORMA WYBORU

SPOSÓB I FORMA WYBORU

DRZEW

DRZEW

Cięcia pielęgnacyjne: selekcja
negatywna i pozytywna.

DOBÓR

NATURALNY

SELEKCJA

DOBÓR

SZTUCZNY

+

NEGATYWNA

+

-

POZYTYWNA

+

Trzebież

17

Selekcja indywidualna oraz masowa.

Cięcia schematyczne:
- rzędowe,
- liniowe,
- jednostkowe schematyczne.

NATĘŻENIE TRZEBIEŻY

NATĘŻENIE TRZEBIEŻY

Trzebież

18

Natężenie trzebieży definiuje się wartościami
drzew, tj.:

liczbą drzew - n,
powierzchnią przekroju - g,
miąższością - v,

na jednostkę powierzchni, które usuwa się w
jednym zabiegu trzebieżowym (jednorazowo).

NATĘŻENIE TRZEBIEŻY

NATĘŻENIE TRZEBIEŻY

Trzebież

19

Natężenie trzebieży można określić dwojako:

1. Według wartości absolutnych - liczbą
usuniętych drzew (n), usuniętą powierzchnią
przekroju (g) lub miąższością drzew (v);

2. Według wartości względnych natężenie
trzebieży określa się w % usuniętej liczby (n),
powierzchni przekroju (g) oraz miąższości
drzew (g). Oblicza się je w stosunku do tych
wartości dla całego drzewostanu (N, G, V), wg
poniższych wzorów:

n

n

N

g

g

G

v

v

V

%

;

%

;

%







100

100

100

NATĘŻENIE TRZEBIEŻY

NATĘŻENIE TRZEBIEŻY

Natężenie trzebieży zależy od:
• Od warunków siedliskowych (bonitacji) – im wyższa tym

silniejsze mogą być zabiegi. Przy wyższej bonitacji
później następuje kulminacja.

• Wieku – w młodszych drzewostanach natężenie może być

silniejsze niż w starszych. Natężenie trzebieży rośnie
z wiekiem, aż do maksimum, a potem maleje.

• Stopnia zadrzewienia – z obniżeniem zadrzewienia

zmniejsza się także miąższość drzew usuwanych.
Natężenie nie obniża się proporcjonalnie do zmian
zadrzewienia (1,0 - 100; 0,9 - 75; 0,8 - 50; 0,7 - 25; 06 -
0).

• Gatunku drzewa – u gatunków cienioznośnych (buk,

jodła, świerk) natężenie trzebieży jest większe niż u
gatunków światłożądnych (sosna, modrzew, dęby,
brzozy).

NATĘŻENIE TRZEBIEŻY

NATĘŻENIE TRZEBIEŻY

Trzebież

21

NATĘŻENIE TRZEBIEŻY

NATĘŻENIE TRZEBIEŻY

Natężenie pojedynczego zabiegu w młodych
drzewostanach iglastych wg Pollanschütz’a
(1971):

Natężenie zbiegu

n %

v %

trzebież słaba

0 - 20 %

5 -

10 %

trzebież umiarkowana

20 - 30 %

8 -

20 %

trzebież silna

30 - 50 %

14 -

40 %

Trzebież

22

Stopnie natężenia trzebieży według procentu
usuniętej miąższości za Tkačenko (1939):

< 15 %

-

słaba,

15 - 25 %

-

umiarkowana,

26 - 35 %

-

silna,

> 35 %

-

bardzo silna.

NATĘŻENIE TRZEBIEŻY

NATĘŻENIE TRZEBIEŻY

Natężenia i intensywności trzebieży wg
Hummel’a

i

Hart-Becking’a

(czynniki

rozstępu). Drzewostan optymalny ze względów
produkcyjnych i stabilności to taki, w którym
przeciętny rozstęp równa się 20% wysokości
górnej.

 

Natężenie (intensywność) trzebieży definiuje
Becking (wyjaśnienie pojęcia intensywność
trzebieży przedstawimy dalej) za pomocą
czynnika

rozstępu

(S%),

który

wyraża

przeciętną wielkość odstępu (s) w procentach
wysokości górnej:

Trzebież

23

5

o

H

s 

S

s

H

o



100

NATĘŻENIE TRZEBIEŻY

NATĘŻENIE TRZEBIEŻY

Trzebież

24

Określenia stopnia trzebieży w zależności od
wartości S:

S = 16 % trzebież słaba,

S = 19 % trzebież umiarkowana,

S = 22 % trzebież silna,

S = 25 % trzebież bardzo silna.

NATĘŻENIE TRZEBIEŻY

NATĘŻENIE TRZEBIEŻY

Trzebież

25

NATĘŻENIE TRZEBIEŻY

NATĘŻENIE TRZEBIEŻY

Wielkości powierzchni przekroju wg Assmanna
(1961)
– zadrzewienie naturalne (przyrodzone):

1. Maksymalna powierzchnia przekroju, którą
odpowiednio dla gatunku i wieku reprezentują
powierzchnie kontrolne - bez zabiegu. Jest to
maksimum jakie może w danych warunkach
siedliskowych i wieku wytworzyć określony
gatunek.

2. Optymalna powierzchnia przekroju, to taka,
która zapewnia największy przyrost. Jest niższa
aniżeli maksymalna lub się z nią zrównuje.

3. Krytyczna powierzchnia przekroju…

Trzebież

26

NATĘŻENIE TRZEBIEŻY

NATĘŻENIE TRZEBIEŻY

Wielkości powierzchni przekroju wg Assmann (1961)
– zadrzewienie naturalne (przyrodzone):

1. Maksymalna powierzchnia przekroju...
2. Optymalna powierzchnia przekroju…

3. Krytyczna powierzchnia przekroju, to taka przy
której osiąga się jeszcze 95% maksymalnego
przyrostu. Przyjmuje się, że zapewnia to osiągnięcie
pożądanej produkcji miąższości.

Naturalny

(przyrodzony)

stopień

zadrzewienia wyliczany jest ze stosunku
powierzchni

przekroju

rzeczywistej

do

maksymalnej:

G

G

rzeczywista

maksyma

a

ln

Trzebież

27

NATĘŻENIE TRZEBIEŻY

NATĘŻENIE TRZEBIEŻY

Kontrola natężenia trzebieży

Kontrola natężenia trzebieży

WYKRESY

Przebieg krzywych optymalizacyjnych jako
zależność względnego przyrostu miąższości
od względnej powierzchni przekroju, dla
drzewostanów świerkowych w różnych
przedziałach wiekowych (wg Assmanna
1961).

Trzebież

28

Trzebież

29

INTENSYWNOŚĆ TRZEBIEŻY

INTENSYWNOŚĆ TRZEBIEŻY

Korpel

(1991),

definiuje

intensywność

trzebieży jako miarę natężenia jednego
zabiegu lub większej liczby zabiegów
następujących

po

sobie,

ewentualnie

wszystkich zabiegów trzebieżowych w
trakcie życia drzewostanu, ale takimi
wskaźnikami

ilościowymi,

które

są

niezależne od długości nawrotu cięć.

Trzebież

30

INTENSYWNOŚĆ TRZEBIEŻY

INTENSYWNOŚĆ TRZEBIEŻY

Wskaźniki intensywności trzebieży można
wyrazić poprzez określenie między innymi:

1.Przeciętnej rocznej wielkości trzebieży z
jakiegoś okresu w wartościach absolutnych
lub względnych.

2.Sumarycznej wielkości pozyskanego drewna
w jakimś okresie w wartościach absolutnych
lub względnych.

3.Cech drzewostanowych dla całego
drzewostanu lub jego części głównej.

Trzebież

31

INTENSYWNOŚĆ TRZEBIEŻY

INTENSYWNOŚĆ TRZEBIEŻY

1. Przeciętnej rocznej wielkości trzebieży z

jakiegoś okresu w wartościach absolutnych
lub względnych.

a) intensywność absolutna (v), wyraża w m

3

na ha

przeciętną roczną miąższość z jakiegoś okresu
pozyskaną w trzebieży,

a) względna intensywność (v %) wyraża udział

procentowy przeciętnej rocznej trzebieży w
m

3

/ha) do przyrostu rocznego miąższości

(bieżącego lub przeciętnego) w m

3

/ha.

Trzebież

32

INTENSYWNOŚĆ TRZEBIEŻY

INTENSYWNOŚĆ TRZEBIEŻY

2. Sumarycznej wielkości pozyskanego drewna

w jakimś okresie w wartościach absolutnych
lub względnych.

a) absolutna odnosi się do wielkości sumarycznej

pozyskanego drewna od rozpoczęcia trzebieży aż
do określonego wieku (m

3

/ha),

b)względna intensywność wyraża tę sumaryczna

wielkość w procentach całkowitej produkcji do
tego wieku. Przy uwzględnieniu wieku rębności
drzewostanu

charakteryzuje

całkowitą

intensywność

trzebieży.

Inaczej

procent

pozyskania przedrębnego.

Trzebież

33

INTENSYWNOŚĆ TRZEBIEŻY

INTENSYWNOŚĆ TRZEBIEŻY

3.

Cechy

drzewostanowe

dla

całego

drzewostanu lub jego części głównej.

Używa się tu liczby drzew (N), powierzchni
przekroju (G) lub miąższości (V) na hektar
wyliczonej w zależności od wieku i bonitacji, a
także średniej grubości lub wysokości.

Trzebież

34

Do czasowych charakterystyk trzebieży należy termin
rozpoczęcia i czas ich trwania w życiu drzewostanu oraz
nawrót.

Nawrót

trzebieży

określa

periodyczność

powtórzeń zabiegów. Tę periodyczność można
wyrazić albo liczbą lat między dwoma
następującymi po sobie zabiegami, albo w
metrach przedziałów przyrostu wysokości
(według wysokości średniej albo górnej)
drzewostanu, w którym przeprowadza się
trzebież.

Za średni nawrót trzebieży uznaje się ogólnie okres 5 lat.
Nawroty krótkie to te o interwale mniejszym niż 5 lat, a
długie powyżej 5 lat.

Przy nawrocie określanym przyrostem wysokości używa się
wysokości górnej. Najczęściej stosowany przedział dla
nawrotu to 2 - 4 m.

NAWRÓT TRZEBIEŻY

NAWRÓT TRZEBIEŻY

Nawrót trzebieży określany liczba lat

zależy od:

• warunków siedliskowych (bonitacji),
• wieku,
• natężenia poprzedniego zabiegu,
• złożoności drzewostanu (stopnia i formy

zmieszania, budowy pionowej),

• gatunku – dynamiki wzrostu.

NAWRÓT TRZEBIEŻY

NAWRÓT TRZEBIEŻY

Trzebież

36

Zasady Hodowli Lasu
2002

ELEMENTY CZASOWE

ELEMENTY CZASOWE

TRZEBIEŻY

TRZEBIEŻY

PIELĘGNOWANI

E

trzebież

ZIELONKA 2006

Ćwiczenia terenowe

dr inż. Jan Ceitel

mgr inż. Mariusz Zabielski

Dane liczbowe z terenu:

A 1 - Pomiar drzew na powierzchni,
A2 - Wyznaczenie, pomiar i klasyfikacja drzew dorodnych,

Prace kameralne:

B1 - Liczba drzew [sztuk], średnia arytmetyczna grubość [cm], suma powierzchni przekroju
[m

2

],

A3 - Wyznaczenie, pomiar i klasyfikacja drzew szkodliwych.

suma miąższości [m

3

] oraz przeciętna miąższość pojedynczego drzewa [m

3

]:

- drzewostanu przed trzebieżą – tab.1,
- drzewostanu po trzebieży – tab.1,
- drzew dorodnych – tab.1,
- drzew szkodliwych – tab.1.

B2 - Współczynnik natężenia (nasilenia) trzebieży w wartościach bezwzględnych i względnych
wg wyciętej:

a) miąższości,
b) powierzchni przekroju pierśnicowego,
c) liczby drzew.
B3 - Indeksy: grubości I

d

i miąższości I

v

, I

v%

.

B4 - Współczynnik selekcyjności.

drzewostanu:

B5 - Stosunek średniej arytmetycznej pierśnicy drzew dorodnych do średniej arytmetycznej
pierśnicy całego

a) przed trzebie

żą,

b) po trzebie

ż

y.

Wnioski

38

Trzebież - ćw. terenowe

A 1 - Pomiar drzew na powierzchni:

Sosna:

Brzoza: 2 sztuki, d

1.3

=16cm

11,7313+20%=14,0775
cm

Sosna
d

1.3 średnia

= 3754/320 =

11,7313 cm

39

Trzebież - ćw. terenowe

A2- Wyznaczenie, pomiar i klasyfikacja drzew dorodnych:

40

Trzebież - ćw. terenowe

A3- Wyznaczenie, pomiar i klasyfikacja drzew
szkodliwych:

41

Trzebież - ćw. terenowe

B1 - Dane liczbowe

42

Trzebież - ćw. terenowe

B2 - Natężenie trzebieży

43

Trzebież - ćw. terenowe

B3 - Indeks grubości I

d

i miąższości I

v

86

,

0

11,73cm

10,13cm





I

d

63

,

0

0,07m

0,04m

3

3





I

v

64

,

0

49,37%

31,59%

%





I

v

44

Trzebież - ćw. terenowe

B4 - Współczynnik selekcyjności

27

.

2

300

ha]

1

na

dorodnych

drzew

[liczba

680



45

Trzebież - ćw. terenowe

B5 - Stosunek średniej arytmetycznej pierśnicy
drzew dorodnych
do średniej arytmetycznej pierśnicy całego
drzewostanu:

a) po trzebieży:

(14,82 : 13,30)cm =

1,11

Dominacja przeciętna 11%

b) przed trzebieżą: (14,82 : 11,73)cm =

1,26

Dominacja przeciętna 26%

46

Trzebież - ćw. terenowe

47

Trzebież - ćw. terenowe

48

Trzebież - ćw. terenowe

49

Trzebież - ćw. terenowe

C. WNIOSKI - 1

1. W

wyniku

przeprowadzonej

trzebieży

na

powierzchni ok. 10 arów z 320 drzew pozostały 162
sztuki.
Słabszym zabiegom trzebieżowym w drzewostanie w
wieku 33 lat odpowiadałaby liczba ok. 2150
sztuk/ha,

silniejszym:

1700-1800

sztuk/ha.

Przeprowadzona na naszej powierzchni silna
trzebież była konieczną próbą „nadrobienia”
zaległości pielęgnacyjnych ubiegłych lat – o ile
sukces tej próby odnieść można do liczby zabiegów,
tak ich efekt będzie niezadowalający i odbije się na
przyszłym gospodarowaniu w tym drzewostanie.

50

Trzebież - ćw. terenowe

C. WNIOSKI - 2

2. Analiza indeksów trzebieżowych wskazuje, iż

przeprowadzona trzebież miała charakter trzebieży
dolnej - parametry grubościowe i miąższościowe
drzewa wyciętego są mniejsze od odpowiednich
wartości drzew drzewostanu sprzed zabiegu, a
procent pozyskanej miąższości jest mniejszy od
procentu pozyskanej liczby drzew.
Indeks grubości (0,86) wskazuje na silną trzebież
dolną lub umiarkowaną trzebież górną. Na słabą lub
umiarkowaną trzebież dolną ale z pewnym
wkroczeniem w warstwę górną wskazuje indeks
miąższościowy (0,63) - potwierdza to załączony
wykres.
Pomimo tak silnej ingerencji w liczbę drzew i
usunięcia prawie 50% sztuk (usuwane drzewa
pochodziły z całego zakresu pierśnic), pozyskana
miąższość stanowiła ok. 30% zapasu sprzed zabiegu
(wśród drzew szkodliwych przeważały osobniki
cienkie - potwierdza to struktura liczebności - na
wykresie wyraźnie widać z jakich przedziałów
pobrane zostały użytki).

51

Trzebież - ćw. terenowe

C. WNIOSKI - 3

3. Wg skali, którą zaproponował Tkačenko (1939),

natężenie

wykonanego

zabiegu

odpowiada

trzebieży silnej; potwierdza to również klasyfikacja
Pollanschütz

’

a (1971).

4. Wielkości: ok. 225 m

3

/ha (miąższość) oraz ok. 30

m

2

(pole powierzchni przekroju pierśnicowego),

powinny

charakteryzować

drzewostan

potrzebieżowy w wieku 33 lat - o ile wielkość
przekroju pierśnicowego można było teoretycznie
zachować, tak oczekiwanej miąższości po zabiegu
drzewostan nie posiadał przed rozpoczęciem
czynności

pielęgnacyjnych.

Wskazuje

to

na

konieczność

utrzymywania

zalecanej

przez

Schädelina ciągłości zabiegów pielęgnowania
drzewostanu - skutki naruszenia tej zasady
obserwowano

w

drzewostanie,

do

którego

pielęgnacji przystąpiono 13 lat za późno.

52

Trzebież - ćw. terenowe

KONIEC