W opowiadaniach:
-iluzja, marzenie zderza się z brutalnością świata;
-po zatknięciu z rzeczywistością bohaterowie zostają odarci ze swoich złudzeń i ideałów;
-nie ma prawdziwej miłości, przyjaźni, wierności;
-życie jest pełne brudu, fałszu, niesprawiedliwości;
-pozytywny, prawy bohater pozostaje bezradny wobec złej rzeczywistości;
twórczość w first okresie uważana za wyraz sprzeciwu wobec schematyzmu literat okresu stalinowskiego , np. opowiadanie 8 dzień tyg, Następny do raju (1958),
CZARNA PROZA
poczucie degradacji - określały debiut prozaików (1956); proza nazw czarną. Charakt bohater - outsider, z niejasna przeszł, zmęczony życiem, nieszczęśliwy, z półświatka, skłócony z porząd prawnym i obyczajowżyjący według własnego kodeksu, męska przyjaźń, honor. rozpad wartości w społecz.
Proza Marka Hłaski
Motywy:
walka dobra ze złem (bohaterowie niewinni i niosący zło),
klęska miłości, która nie może być dobra i prawdziwa,
kobieta -demon zła i fałszu,
poszukiwanie prawdy w opozycji wobec fałszu świata.
Mity pokolenia (u Hłasko i hłaskoidów):
mit odrębności, nieszczęścia, erotyczny, lumpen - proletariusza.
Język prozy:
potoczności,elem języka ulicy,gwara środowiskowa,słownictwo pijackie,pokaz sztuczności oficjal języka, Brutalny jęz dawał obraz świata, gdzie społeczeń deportowane na margines, obrócone w lumpa.
Przestrzeń w prozie po 56:
realia codziennej egzystencji Polaków lat 50,
ulic, mieszkań, zakładów pracy, knajp, przedmieść,mpodkreślenie brzydoty i nędzy,
kontrast między rzeczywistością nędzy bytowania a marzeniami o lepszym świecie.
Nowatorstwo Hłaski wynik z treści i formy. lit socrealizmu zarzucała krajobrazem fabryk, gmachów, przodowników pracy. to ulega u Hłaski odkształceniu. obserwujemy margines społ, prymitywizm, alkoholizm, prostytucję,. ujawnia, że takie rzeczy istnieją, i anal je jako zjawiska psychol i społ..
Kompozycja prosta, bez komentarza odautorskiego. budowa opowiadań opiera się o kontrast dobro-zło, prawda-fałsz. podobny w swej technice do Hemingwaya,. duże napięcie emocjonal, żywa akcja
pokaz beznadziejność życia w PRL-u, otępienie społecze, pustkę ideologii, nędzę materialną, i moral.
manifestacja pogardy dla konwencji socrealizmu, zapowiedź new lit wyzwolonej z kłamstwa i obłudy,
Dostrzeżono gest lit sprzeciwu wobec schematów ideowych oraz estetyki prozy socreal, choć, Bazę Sokołowską, mającą wiele wspólnego z poetyką realizmu socjal
Praca -znamię egzysten udręki, rozgrywa się w samotności przy zmaganiu z własną ułomnością, propagandowe fety wręcz zaprzeczają wartości, jaką praca ma dla każdego z bohaterów. Fałszywie zastępując przekleństwo triumfalizmem, „dumą” i „radością”,
Doświadczenie najważ w realnym socjalizmie będzie totalna alienacja,
nie wnika w sfery społecz marginesu. Bohaterami opowiadań są robotnicy (nie lumpenproletariusze), studenci, artyści (nie osoby z półświatka)
Mowa o marginesie w sensie tym, że właśnie tam, na margines, oficjalny dyskurs (propagandowy i literacki) przesunął całe połacie egzystencjonalnego doświadczenia: codzienną nędzę, niemożność samorealizacji - albo skazując je na milczenie, bądź opisując jako patologię.
Bohaterowie czują się zdegenerowani przez otaczającą real. Podjęcie takiej kwestii w poł lat 50 -stanowiło bunt literacki, polityczny
Bunt jest idealistyczny i emocjonalny. postacie, zepchnięte na margines, gdzie przypadła im egzystencja upodlana - nie akceptują jej. Pragą etycznej czystości. Przy świadomości, iż to jest niedostępne.
Chmury:
Niemożliwość zaspokojenia egzystenc dążeń popycha boh do autodestrukcji, dokonanej czasem przez kogoś, kto ma być kozłem ofiarnym.mężczyźni w upokarzają parę, mszczą się na „młodym” w sobie, na własnej skryw fascynacji czystym uczuciem. nie spełniona inicjacja erot staje się dla pary ludzi młodych przewrotnym wprowadzeniem społ, wkroczeniem w dorosłość, przy poczuciem egzystencjalnego i emocjonalnego niespełnienia.
Bunt rozgrywa się w kat generacyjnych: krzyk pokolenia, które żywione iluzjami tym silniej porażone zostało ujawnieniem się kłamstw. Im silniejsze poczucie zawodu, tym silniejszy gniew.
Postacie nie projektują karier, wypraw po władze, nie podejmują prób „przekroczenia real”
Podmiotowość H nie oznacza wolności „ku” czemuś, jest zawsze uwalnianiem się „od”, artykułuje się przez negacje i bunt, jej figurą jest gest odrzucenia. Ta podmiotowość pragnie i szuka silniejszego, który dałby jej uzasadnienie.
2