KATARZYNA WAŁKIEWICZ

DIANE ARBUS Z KRAINY OZ

Untitled ( 1970 - 1971 )

Fotografia od początków istnienia budziła kontrowersje . Niegdyś ludzie wierzyli, że zdjęcia kradną duszę. Z biegiem lat fotografia utraciła na swojej mistyczności stając się ogólnie dostępną forma użytkową . Fotografie wykonywane przez Diane Arbus są na pograniczu dawnych wierzeń i teraźniejszych przekonań.

Diane wychowała się w zamożnej, żydowskiej rodzinie prowadzącej dom mody . Od dzieciństwa miała do czynienia z branżą modową , którą potem fotografowała wraz ze swoim mężem Allanem Arbus'em . Początkowo tylko asystowała swojemu partnerowi przy pracy, jednak z czasem sama zapragnęła stanąć za obiektywem . Dopiero jak wzięła udział w kursie fotograficznym odkryła swoje powołanie i swój artystyczny styl. Arbus wydobywała część wnętrza z fotografowanych przez nią ludzi , poprzez zbliżanie się do nich i poznawanie ich .

W kręgu zainteresowania artystki znajdowali się ludzie o cechach wyróżniających ich ze społeczeństwa,często outsiderzy, ludzie napiętnowani chorobami lub doznający szykanowania ze względu na wygląd. Diane Arbus posiadała niesamowity dar wydobywania indywidualnych cech każdego człowieka. Podczas tworzenia fotografii nawiązywała z każdym fotografowanym intymną więź, dzięki czemu modele otwierali się przed artystką, pozując bardzo naturalnie . Uważała iż, piękno ludzi których fotografuje tkwi w ich indywidualizmie .

Jednym z najbardziej znanych projektów było fotografowanie mieszkańców domu dla ludzi chorych psychicznie podczas obchodów Halloween . Zdjęcie, które wybrałam do interpretacji, pochodzi właśnie z tej sesji . Fotografia przedstawia cztery osoby , przedstawione na stosunkowo pustym tle ,aby nie rozpraszać widza . Dzięki temu cała uwaga zostaje zwrócona na ludzi ubranych w prześcieradła,z twarzami schowanymi w papierowe torby, przerobione na maski. Mimo iż postacie mają ukryte twarze , ich postura oraz postawa sugeruje , że nie są to ludzie zdrowi. Co ciekawe, Diane Arbus nigdy nie planowała fotografii,tworzenie odbywało się spontanicznie pod wpływem więzi nawiązanej z modelami . Uważam, że sceneria tego zdjęcia niesie ze sobą przesłanie.

Ludzie inni, bardzo często zostają odsunięci w kąt,osamotnieni co ich obecność postaci na pustym polu może sugerować . Maski na twarzach ludzi chorych wywołują u widza szok moralny . Pokazują stosunek społeczeństwa do osób upośledzonych oraz okrutność dnia codziennego. Przechodnie na ulicy bardzo często odwracają wzrok, czują się skrępowani widokiem, który spostrzegają jako brzydki, jednak z drugiej strony wyjątkowo ciekawy . Maski stanowią barierę, którą społeczeństwo odgradza od outsiderów ,a z drugiej strony kryją tajemnice inności , którą chcemy poznać, ale się boimy .Diane Arbus wkraczała w sfere tabu , nie oceniała jednak ludzi, których fotografowała, nie zastanawiała się nad tym czy coś jest normalne . Czarno-białe, surowe fotografie pokazują sprzeciw wobec bezlitosnej rzeczywistości, istniejącego układu społecznego oraz odgórnie przypisanych ról.Artystka pokazywała bogaty i różnorodny świat, w którym jest miejsce dla brzydoty i inności. Zdjęcia „dziwaków” jednocześnie bulwersują , przerażają jak i emanują zwykłą ludzką czułością, którą na zdjęciach okazują sobą modele .

Na przykładowej fotografii cztery postacie, stoją blisko siebie, trzymają się za ręce , widz wkracza w sytuacje intymną. Dodatkowo samo przebranie budzi mieszane uczucia. Jednocześnie nawiązuje do kultowych postaci i bajowego czarnoksiężnika z krainy Oz, z drugiej jednak strony przywołują na myśl skazańców prowadzonych na śmierć lub zwolenników Ku Klux Klanu. Samo nawiązanie do Dorotki, Lwa, Stracha na wróble i Cynowego Żołnierza pokazuje nam bohaterów, którzy wyruszają w niebezpieczną podróż, żeby zdobyć cechy którym im brakuje: rozum, odwaga i serce. Jak dobrze wiemy u finału swojej magicznej podróży dowiadują się ,iż nie trzeba być w stu procentach doskonałym, żeby być wartościowym człowiekiem. Myślę, iż podobne przesłanie może nieść ze sobą ta fotografia. Cztery niepełnosprawne osoby, które nie są idealnie piękne, ani idealnie mądre , są takimi samymi ludźmi jak my wszyscy, ponieważ istotą piękna jest różnorodność.

Niestety mimo upływu czasu, wciąż mało jest takich osób jak Diane Arbus , która potrafiła to dostrzec i pokazać następnym pokoleniom w formie zdjęć . Społeczeństwo w dwudziestym pierwszym wieku wciąż jest powierzchowne, ciągle widząc osobę o odmiennym, wyróżniającym się wyglądzie , boimy się na nią spojrzeć, a także nie potrafimy traktować jej na równi z innymi . Praca Diane Arbus mimo wciąż budzących kontrowersji pozostaje wspaniałym dorobkiem artystycznym i (przynajmniej mnie) skłania do pewnych refleksji na temat postrzegania piękna w szerzej rozumianym tego słowa znaczeniu.

---