Akceleracja w biologii oznacza wcześniejsze

1. Akceleracja rozwoju a akceleracja nauczania.

Teoria akceleracji rozwoju i akceleracji nauczania nie jest powszechnie akceptowana. Jedni twierdzą, ze akceleracja rozwoju dokonuje się tylko pod względem biologicznym, inni uważają, że dotyczy również procesów umysłowych. Nierzadko wreszcie głoszone są poglądy o następującym w ostatnich dziesięcioleciach zwolnieniu tempa i obniżaniu się poziomu rozwoju umysłowego kolejnych pokoleń. Nie ma również jednomyślności w odniesieniu do zakresu występowania akceleracji - czy obejmuje wszystkich, czy tylko niektóre grupy i jednostki. Nie są także jednoznacznie wyjaśnione przyczyny przyspieszonego rozwoju lub braku tego przyspieszenia. Ostatnie jednak badania dostarczają coraz więcej dowodów, że akceleracja ma zakres szeroki i obejmuje wszystkie sfery rozwoju człowieka.
Twierdzenie, że akceleracja rozwoju dotyczy tylko rozwoju biologicznego, ewentualnie też umysłowego, nie wydaje się uzasadniona. Obejmuje ona wszystkie sfery rozwoju osobowości: biologiczną, emocjonalną, intelektualną i społeczną. Dzieje się tak choćby dlatego, że człowiek funkcjonuje jako wzajemnie powiązana i zintegrowana struktura biologiczno - psychiczna. Akceleracja rozwoju odnosi się do całych pokoleń, a w jego ramach do poszczególnych jednostek i grup. Przyczyną przyspieszania rozwoju są coraz lepsze warunki życia i wzbogacanie się środowiska społecznego i kulturowego, podwyższanie wymagań zawodowych, upowszechnianie i przedłużanie lat nauki szkolnej oraz doskonalenie nauczania i wychowania.
Ogólna akceleracja rozwoju nie dowodzi jednak równomiernego i harmonijnego tempa doskonalenia się poszczególnych sfer osobowości, dlatego czasem mamy do czynienia ze zróżnicowanym rytmem rozwoju. Rytm rozwoju - to stopień regularności zachodzenia tych zmian w czasie. Oznacza to, że z akceleryjnego rozwoju biologicznego nie wynika, iż taki sam stopień osiągnie rozwój psychiczny oraz społeczny i vice versa. Występuje więc mniej lub bardziej wyraźna różnica pomiędzy rozwojem biologicznym a psychicznym, jak też w ramach samego rozwoju psychicznego. Uwidocznić to można choćby na przykładzie jednostek wybitnie zdolnych. Już w zakresie rozwoju różnych zdolności, pomimo wysokiej korelacji, występują u nich do pewnego stopnia intraindywidualne i interindywidualne różnice pomiędzy wieloma zdolnościami. Jednoznaczne zróżnicowanie poziomu rozwoju spotykamy wtedy, gdy porównamy ze sobą poszczególne jego sfery. Przy bardzo dużym przyspieszeniu rozwoju intelektualnego, mniejsza zdaje się być akceleracja rozwoju emocjonalnego i społecznego, a najniższa biologicznego. Tę dysharmonię miał chyba na myśli Terman, gdy postulował przyspieszenie nauki szkolnej uczniów wybitnie zdolnych najwyżej o dwa lata.
Co to jest akceleracja nauczania? Akceleracja nauczania polega na przyspieszonym osiąganiu przez dzieci i młodzież poszczególnych szczebli szkoły podstawowej, średniej i wyższej czy też grup przedszkolnych, albo na szybszym zaliczaniu niektórych tylko przedmiotów obowiązujących w danym typie szkoły. Mówiąc o akceleracji nauki szkolnej mamy na uwadze w zasadzie przypadki jednostkowe, gdy tymczasem należy również uwzględnić grupy i pokolenia. Dowodem jest wprowadzenie w wielu krajach obowiązku szkolnego od szóstego, a w niektórych państwach nawet od piątego roku życia. U nas również rozważa się możliwość wprowadzenia takich zmian w systemie szkolnym. Staje się to możliwe dzięki akceleracji rozwoju dzieci. Podstawowym celem akceleracji nauczania jednostek i grup jest zmniejszenie stopnia nieprzystosowania procesu nauczania i dostosowanie wymagań szkoły do wzrastających możliwości uczenia się uczniów.
Szybciej realizować obowiązek szkolny mogą tylko uczniowie o bardzo wysokiej inteligencji, czyli ogólnej zdolności, natomiast poszczególne przedmioty szkolne szybciej opanowują jednostki o zdolnościach specjalnych, czyli uczniowie utalentowani (por. D. R. Green, 1970; Borzym, 1979). Jednostki o wybitnej inteligencji nazywamy wybitnie zdolnymi, a o wysokim uzdolnieniu - jednostkami utalentowanymi.

2. Akceleracja rozwoju i akceleracja nauczania a różnice indywidualne między uczniami.

Równocześnie z akceleracja rozwoju biologicznego i psychicznego młodego pokolenia w stosunku do rodziców, wzrasta wewnętrzne zróżnicowanie następnych pokoleń, polegające na powiększeniu się indywidualnych różnic osobowościowych między ludźmi, w tym inteligencji i uzdolnień.
Zróżnicowanie rozwoju intelektualnego uwarunkowane jest następująco:
1. Im wyższy poziom rozwoju intelektualnego, tym silniej wzbogacone środowisko wpływa na szybsze tempo rozwoju intelektualnego.
2. Różna wrażliwość i podatność jednostki na czynniki środowiskowe powoduje w procesie ontogenetycznego rozwoju stopniowy wzrost intelektualnych różnic wśród dzieci i młodzieży.

Systematyczny wzrost różnic intelektualnych między dziećmi widoczny jest najwyraźniej na terenie szkoły. Grupa uczniów klasy pierwszej jest bardziej jednolita, aniżeli ta sama grupa w klasie szóstej. Równocześnie tym większe będzie zróżnicowanie w klasie VI, im większe było w klasie pierwszej, tj. najwyższy poziom osiągają uczniowie najzdolniejsi, a najniższy - najmniej zdolni.
Te jednoznacznie zaznaczone i wzrastające różnice zmuszają do elastycznego traktowania każdego ucznia, stałego różnicowania wymagań i zmian w procesie dydaktyczno - wychowawczym. Dostrzeganie przez nauczyciela progresywnego różnicowania się uczniów i dostosowanie nauczania do tych zmian może ułatwić mu pracę i zapobiegać trudnościom dydaktyczno - wychowawczym. Jakość procesu nauczania zależy od uwzględniania różnego poziomu intelektualnego uczniów.

3. Rodzaje akceleracyjnego kształcenia uczniów zdolnych i utalentowanych.

W polskim systemie szkolnym najczęściej stosowane są cztery praktyczne kierunki działań z uczniami zdolnymi i utalentowanymi:
- praca indywidualna;
- praca w kołach zainteresowań;
- udział w konkursach przedmiotowych;
- nauka w klasach sprofilowanych i tworzenie klas z przedmiotami fakultatywnymi.

Te cztery opieki nad uczniami zdolnymi występują w systemie klasowo - lekcyjnym, są jego modyfikacja i uzupełnieniem i dotyczą właściwie wszystkich uczniów, a nie tylko zdolnych i utalentowanych. Tymczasem chodzi o to, aby stworzyć system opieki nad uczniami zdolnymi, który umożliwiłby wszystkim uczniom, w tym również najzdolniejszym, pełne wykorzystanie i rozwój swoich możliwości psychicznych. Jedną z systemowych form pracy z uczniem zdolnym i utalentowanym jest właśnie akceleracyjne nauczanie. Akceleracja całościowa dotyczy przyspieszenia nauczania w zakresie wszystkich przedmiotów objętych programem szkolnym, polegającego na wcześniejszym rozpoczynaniu nauki szkolnej albo na otrzymaniu w jednym roku podwójnej promocji , czyli „przeskakiwaniu” klas , na przykład z klasy II do IV.
Najmniej wskazana i najbardziej ryzykowna jest, zdaniem Lewowickiego, podwójna promocja. Wówczas uczeń jest zobowiązany samodzielnie opanować materiał klasy , którą przeskoczył. Należy podkreślić, że obecnie w naszym systemie szkolnym ten rodzaj przyspieszania jest dozwolony i zalecany obok wcześniejszego rozpoczynania nauki szkolnej. Uczenie się zgodnie z indywidualnym tempem polega na opanowaniu materiału w różnym okresie czasu i zaliczanie go przez ucznia w wybranym przez niego terminie.
Istnieje jeszcze wiele innych form przyspieszania nauki szkolnej jednostek zdolnych i utalentowanych, które popiera się lub stosuje. Między innymi na Uniwersytecie w Baltimore w Stanach Zjednoczonych kształceniem uczniów wybitnie zdolnych i utalentowanych zajmuje się Studium Matematyczne Uzdolnionej Młodzieży.