Sokrates z Aten (V/IV w. p.n.e.)

Lubował się w nauczaniu zdolnej młodzieży, np. Platona i Ksenofonta. Żył wraz z rodziną w niedostatku, gdyż zaniedbywał życie codzienne (stąd postać Ksantypy - żony pzosotawionej samej sobie wraz z dziećmi). Uczył ludzi cnoty, a ściślej mówiąc, uczył ich rozumu, aby przez to doprowadzić do cnoty. W tej działalności widział sens swojego życia. Organicznie nienawidził demokracji a popierał arystokrację (skąd wybierał sobie uczniów). Do historii psychologii przeszedł z trzech powodów:

1. spopularyzował zasadę „poznaj samego siebie” (był to napis nad świątynią delficką) - uważał, że aby zrozumieć świat, trzeba najpierw poznać samego siebie

2. stosował charakterystyczną metodę nauczania (żywego dialogu), złożonej z części krytycznej (metoda elenktyczna -uczyła jak usuwać fałszywe przekonania, nazywana jest również metodą zbijania. Polegała na doprowadzaniu do absurdu. Fałszywą tezę przeciwnika Sokrates przyjmował poważnie - nazywano to „ironią” Sokratesa i pytaniami zmuszał do wyciągnięcia z tezy wniosków aż doprowadziły one do twierdzenia sprzecznego z twierdzeniami powszechnie uznawanymi bądź z samą tezą pierwotną. Celem było zdemaskowanie tego, co jest tylko pozorem wiedzy i oczyszczenie zeń umysłu) oraz z części konstruktywnej (metoda majeutyczna, tj. położnicza - uczyła jak zdobywać prawdziwe przekonania. Wynikała ona z założenia, że każdy człowiek nosi w sobie wiedzę prawdziwą, ale jej sobie nie uświadamia, więc trzeba mu w tym pomóc stawiając odpowiednie pytania. Sokrates dzielił pytania złożone na najprostsze i dawał im formę rozjemczą tak, iż odpowiedź wymagała tylko niewiele samodzielności i sprowadzała się do powiedzenia „tak” czy „nie”. Pytaniami takimi przyciskał do muru, zmuszała do dawania odpowiedzi. Odpowiedź na proste pytania etyczne musiała wypadać trafnie, nie wymagała bowiem żadnych specjalnych wiadomości, lecz tylko rozsądku, który każdy posiada) Metodę tę rozwinął później Platon.

3. operował pojęciem „daimonion” - był to głos boży w duszy ludzkiej, wewnętrzny głos ostrzegawczy, powstrzymujący człowieka od popełnienia zła. Człowiek, gdy nie wie co ma wybrać, to słucha daimoniona aby wybrać lepszą drogę. Sokrates zauważył i opisał sumienie ludzkie. Sumienie wynikające z wykształcenia, wychowania, jest to całokształt upodobań moralnych i społecznych jednostki.

Sokrates był społecznym manipulatorem - doprowadził do skazania siebie na śmierć i pomimo możliwości ucieczki nie skorzystał z niej. Nie zostawił po sobie żadnych pism i przeszedł do historii właśnie dzięki swojej śmierci (opisanej przez Platona w dialogu Fedon).

21. W. James i jego koncepcja świadomości.

Dla USA charakterystyczny jest funkcjonalizm. Funkcjonaliści uprawiają psychologię zorganizowaną na ujęcie motywacji. Koncentrują się na funkcji zachowania i świadomości w przygotowaniu się organizmu do środowiska. Funkcja ujęta jest w sposób matematyczny.

Williams James (1842-1910) Ojciec psychologii amerykańskiej. Urodzony w Nowym Yorku, ale młodość spędzał w Europie. Studiował w Genewie i Harwardzie - dr medycyny. W Lipsku słuchał wykładów Wundta. W 1872r. objął katedrę na uniwersytecie w Harwardzie, gdzie wykładał fizjologię i psychologię. Pragnął oddzielić psychologię od innych nauk i uznać ją za samodzielną. Interesował się problematyką filozoficzną łączoną z psychologią. Na uniwersytecie w Harwardzie założył pierwsze laboratorium psychologiczne. W Europie kontaktował się z K. Stumplem i E. Machem. W 1890 r wydaje pracę: Zasady psychologii. W 1892 r zaprosił do Harwardu Monstenberga, ucznia Wundta i przekazał mu prowadzenie laboratorium psychologicznego, a sam zajął się problematyką woli, świadomości i etyki psychologicznej.

Wydał prace pt. „Filozoficzne koncepcje i praktyczne wyniki”, w której wyraził pierwszą deklarację na temat pragmatyzmu. Pragmatyzm traktował jako filozoficzną metodę rozstrzygania sporów.

James podkreśla znaczenie religii dla jednostkowej świadomości-„Różnorodność religijnego doświadczenia”

James wyodrębniał psychologię eksperymentalną i psychologię filozoficzną. Psychologia eksperymentalna wg. wzorowana jest na modelu nauk przyrodniczych, korzysta z metody indukcyjnej, zjawiska psychiczne ujmuje się analogicznie do zewnętrznych przyczyn.

Psychologia filozoficzna bada świat specyficznie ludzki, nie poddający się pomiarowi, eksperymentowi czy też wnioskowaniu indukcyjnemu. Akceptuje samodzielność zjawisk świadomości i ich nierozerwalność w stosunku do zjawisk i zdarzeń innego rodzaju.

Wg psychologii eksperymentalnej świadomość traktowana jest jako element świata przyrody. Natomiast wg psychologii filozoficznej akcentuje się odrębność i specyfikę świadomości jako nieredukowalnej do przyczyn zewnętrznych, stąd potrzeba badania struktury wewnętrznej.

Świadomość jest częścią doświadczenia odnoszonej do czegoś. Mam świadomość czegoś tzn. odnoszę swój akt psychiczny i temu odpowiada akt świadomości. Doznanie stanie się wówczas treścią świadomości, jeśli będzie przeżyciem znaczącym.

Cechy doświadczenia świadomego.

Zjawisko świadomości ma charakter indywidualny i całościowy. Istotą zjawiska świadomości jest wzajemne odnoszenie się do siebie (odróżnia swoją koncepcję od wundtowskiej, wg której świadomość to elementarne jednostki które mają swoje specyficzne własności i są względnie niezależne).

Żaden stan miniony nie może powrócić ani być identyczny z poprzednim. Doświadczenie zmienia kształt w każdym momencie obejmując wszystko co było dotąd, czyli przeciwstawia się koncepcji jednorodnie niezidentyfikowany (mamy wrażenie, spostrzeżenie, emocje a później dopiero z nich składamy).Są one ciągle zmienne. Ta ciągłość jest doświadczana. Istnieje wewn. związek części należących do jednej wspólnej całości. Ta ciągłość jest doświadczana. Istnieje wewnętrzny związek części należących do jednej wspólnej całości. Tę całość określamy terminem " ja". Określamy nasze "ja" wskazując na jego właściwości.[BM1]

James jest autorem terminu "self" a więc doświadczalne "ja". To doświadczalne "ja" określane w aspekcie właściwości fizjologicznych, fizycznych, biologicznych; to "ja" materialne, to "ja" określone w aspekcie ról społecznych, psychicznych zdolności, to "ja" duchowe.

Świadomość ma charakter przedmiotowy, czyli doświadczamy zawsze czegoś. Jest to charakter, czyli celowościowy świadomości.

Czynnikiem, który selekcjonuje świadomość jest wola, czyli świadomy akt chcenia. Wola określa za równo to, co staje się przedmiotem przeżyć jak i to, w jaki sposób przedmiot ten jest przez moją jaźń ujmowany.

Świadomość ma charakter twórczy. Obraz świata istniejący w świadomości jest wytworzony. Specyficzny charakter nadaje mu ludzka wola.

Unikalność i plumilizm świadomości - każdy strumień świadomości jest unikalny, bo kształtuje go indywidualna wola. Poza nimi istnieje mnóstwo innych odmiennych doświadczeń indywidualnych, a zatem doświadczam pewnej ograniczoności.

Świadomość pełni funkcję czynnika integrującego procesu między narządami receptorycznymi a efektorycznymi - akceptacji fizjologicznego.

James przeciwstawiał się wprowadzeniu przedmiotu badań psychologicznych do podstawowych jednostek, które nazwał artefaktami.

Jeżeli psycholog ma analizować świadomość, to powinien brać pod uwagę, że jest ona zawsze czyjaś i nie ma charakteru abstrakcyjnego.

Założenia funkcjonalizmu Jamesa:

1. Należy uwzględnić fizjologiczne struktury wszystkich procesów. Człowiek kierowany jest nie tylko przez rozum i wolę, ale także przez potrzeby i popędy.

2. Stosował metodę introspekcji do analiz własnych doświadczeń lub doświadczeń innych osób. Przypisywał znaczenie metodom eksperymentalnym, ale nie angażował się w nie.

Cała koncepcja Jamesa jest nacechowana pewną niespójnością. Z jednej strony proponuje koncepcje duchowego selfu, jakby odwoływał się do czynników niematerialnych, a z drugiej strony mówi, że świadomość jest wynikiem rozwoju w aspekcie integracji czynników fizjologicznych.

24. Założenia psychologii funkcjonalnej według James Angella.

J. R. Angell (1863-1921)- w 1907 wydaje swój podręcznik „Dziedzina psychologii funkcjonalnej”, jak na to nazwa wskazuje funkcjonalizm akceptuje pojęcie funkcji, czyli czynności. Realnie istnieje żywy strumień świadomości, stanowiący swoistą czynność organizmu o istotnym znaczeniu życiowym, oraz że struktury i elementy treści świadomości są sztucznymi wytworami abstrakcji. Według funkcjonalistów, nie jest na tyle ważne, z czego składają się treści świadomości/różne struktury psychiczne np. spostrzeżenia wzrokowe przedmiotów, lecz do czego służą, jaka rolę spełniają, czyli jaka jest ich funkcja. Wszystko spełnia w organizmie jakąś życiowa funkcję, jest potrzebne do życia. Co musi się odnosić oczywiście nie tylko do świadomości, lecz przede wszystkim do jej poszczególnych procesów.

37. Interpretacje zaburzeń histerycznych według: Liebault, Bernheima,

Jean M. Charcota, J.Janeta.

Psychoanaliza - praktyka nad leczeniem histerii za pomocą hipnozy.

W 1845 r. założono w Kalkucie szpital mesmeryczny (system leczenia oparty na istniejącym w świecie fluidzie uniwersalnym, który w postaci magnetyzmu zwierzęcego emanuje z człowieka, reguluje układ nerwowy toczy różne choroby).

James Braid w 1846 r. przyznał zasługi mesmeryzmowi, konkretnie stanowi trans. Jest to sen spowodowany przez sparaliżowanie mięśnia oka wskutek pracy w czasie transu. W 1856 r. Braid używa terminu hipnotyzm w sen, co obaliło teorię o zmęczeniu oka.

Szkoła nansyjska:

Bernheim i Liebault psychiatrzy francuscy - hipnoza, że hipnoza i historia przynależą do sugestii. Może to być pomocne w usunięciu lokalnego paraliżu.

Szkoła paryska:

Charco - psychiatra - aby leczyć historię stosuje się formy snu hipnotycznego. Na jawie i w zdrowej osobowości człowieka jest czynnością całością. W czasie snu tworzą się dwie osobowości, które o sobie nie wiedzą.

Piotr Janet - twórca teorii podświadomych mechanizmów, dostarcza przesłane do pojmowania psychiki osobowości. Mówił o rozszczepieniu osobowości. W czasie hipnozy osoba zachowuje się inaczej niż na jawie. Osobowość jest to całość wyobrażeń i skłonności.

38. Z. Freud działalność badawcza.

Zygmunt Freud (1856-1936)„Wstęp do psychoanalizy”, „Wizerunek własny”, „Psychopatologia dnia codziennego”.

Studiował w Wiedniu i tu działał prawie do końca życia. Zmarł w Londynie. Od 1920 r. był profesorem neuropatologii na uniwersytecie w Wiedniu. W latach 1885-1886 był uczniem Charcosta. W 1910 r. wyjechał do USA na II Kongres Psychologiczny. Dwa lata później założył Międzynarodowe Towarzystwo Psychologiczne.

Własną pracę rozpoczyna od zagadnienia historii. W jej leczeniu posługuje się początkowo hipnozą. Niepowodzenia w jej stosowaniu skłoniły go do szukania nowej metody leczenia i osobliwej teorii osobowości. Freud zaczął akceptować rolę wzruszeń i popędu. Stopniowo jego teoria podświadomości - osobowości stawała się teorią podświadomych popędów. Osobowość jest organizacją doświadczeń pod wpływem energii instytutu seksualnego. Narzuca się więc potrzeba opracowania patogenezy histerii i innych nerwic z zakłóceń czynności seksualnych oraz ontogenezy normalnej osobowości z przeobrażeń instynktu seksualnego pod wpływem doświadczeń osobistych.

39. Z. Freuda koncepcja osobowości i metody jej analizy.

Freud rozpoczął swoją karierę od konstrukcji metody i ulepszając ją w praktyce, stopniowo rozbudował swą teorię. Sens metody psychoanalizy polega na wydobywaniu z podświadomości pacjenta ukrytych, dręczących go i powodujących nerwicę kompleksów. Można to osiągnąć za pomocą hipnozy, sugestii. Podstawą praktyki psychoanalitycznej stanowiła metoda swobodnych skojarzeń w której pacjent mówił wszystko co przychodziło mu na myśl.

Świadomość jest powierzchnią życia psychicznego. Istotą jego jest podświadomość. W niej tkwią ślady po wszystkich doświadczeniach osobistych danego osobnika oraz po doświadczeniach całego gatunku ludzkiego. Doświadczenie jest swoistą energią uzależniającą wszelkie poczynania ludzkie w przystosowaniu się do konkretnych doświadczeń. Energia ta pcha człowieka przed wszystkim do zachowania gatunku jest więc głównie natury seksualnej. Popęd seksualny rządzi ludźmi obojętnie czy zdają sobie z tego sprawę czy nie. Ujawnienie popędu seksualnego hamowane jest przez tradycję, zasady moralne itd. Na tym tle powstają konflikty między "zasadą rzeczywistości" a "zasadą rozkoszy". Pragnienie seksualne kiedy zostaje stłumione jest zepchnięte do podświadomości gdzie trwa nadal. Pojawia się jednak w symbolicznej treści marzeń sennych i marzeń na jawie. W pewnych wypadkach stłumienie pragnień seksualnych stanowi przyczynę nerwicy.

40.Rozwuj idei psychoanalizy w Europie i w Stanach Zjednoczonych.

Carl Gustav Jung (1875-1961) Psycholog i psychiatra szwajcarski, studia w Bazylei. Paryżu: kierownik kliniki psychiatrycznej w Zurychu. Od 1907 r. zwolennik Freuda. W 1910 r. na II Kongresie Psychoanalitycznym założył Towarzystwo Psychologiczne, którego prezesem był Jung. w 1913 r. zrywa z koncepcją Freuda. W 1948 r. zakłada Instytut Junga.

Opracował teorie typów psychicznych opartą na materiale obserwacyjnym i historycznym. Rozróżnił dwa podstawowe typy osobowości introwertyka i ekstrawertyka, tj. człowieka zwróconego ku własnemu wnętrzu i zwróconego ku światu zewnętrznemu. Z nich wywiódł szereg typów pochodnych. Za podstawę rozróżnienia przyjął jakość podstawy wobec rzeczywistości.

Alfred Adler (1870-1937) psychiatra, pracował na uniwersytecie w Wiedniu i Columbii. W 1910 r. utworzył „Pogląd psychologiczny”- czasopismo redagowane przez samego Adlera. W 1913 r. odstąpił od Freuda.

Uważany jest za twórcę psychologii indywidualnej. Życie psychiczne powinno być traktowane całościowo, a więc na plan pierwszy w badaniu psychologicznym należy wysuwać problemy osobowości.

Adler przeczył istnieniu jakichkolwiek roli przemocy w życiu człowieka, a jeśli to przypisywał je warunkiem środowiskowym. Osobowość to odzwierciedlenie warunków otoczenia i przebiegu życia. Dziedziczność ma pewną rolę aczkolwiek pośrednią.

Między ludźmi już od niemowlęctwa, istnieją rozmaite różnice fizyczne żyjąc w społeczeństwie nieustannie się porównują (oglądając się w zwierciadle społecznym). Na tym powstaje przykre poczucie własnej niższości, a to może stanowić zarzewie nerwic. Ludzie nabywają w ciągu swojego życia energii instynktowej, energii mocy.

Najpierw więc starają się te braki uzupełnić, lub je ukryć. Starają się wyrównać defekt przez osiągnięcie na innym polu.

Świadomość braków i potrzeba działań kompensacyjnych, oto energia działalności życiowej człowieka.

42. Psychologia w Polsce w okresie od 1914 do 1939.

Prof. Wiszniewski 1865

Zajmował się typami psychicznymi - na wzór Teofrasta

Trentowski - pedagog - 1869

"Chowanna" opracował teorię wychowania na przedszkolach terbartowskich

Ochorowicz - "Duch z mszą" - "O kształtowaniu własnego charakteru"

LWÓW

Twardowski - uczeń Brentan'y 1885 objął katedrę filozofii we Lwowie

Procedura opisu zjawisk: wyjście - proste zjawisko psychologii podlega analizie, ku temu poglądowi dochodzi się od uogólnień, opis uzyskujemy na drodze intuicji.

Wyróżniał psychologię:

a. eksperymentalna - fakty psychologiczne

1) obserwację

2) wywiad

3) kwestionariusz

b. opisowa - opis i klasyfikacja zjawisk

1) przedstawienia

2) przekonania

3) uczucia

4) pragnienie

Jako intencjonalne akty świadomości istota zjawisk - z introspekcji

Wykorzystuje się tu to co wczesnej zostało ujęte jako istota przez metodę opisową. Posługuje się uogólnieniem indukcyjnym.

Co konkretne- istotne wewnątrz oglądanych cech jego introspektywność, subiektywność, nie zmysłowość czy oczywistość

1901 - Laboratorium psychologiczna założyli uczniowie Ajdulweiwcz, Wilwicki, Kreutz

1898 - "Wyobraźnia i pojęcie" Heinrich U.J.

KRAKÓW

1903- Pracownia psychologiczna - założenie tam szkoły psychologii wundtowskiej

1907- " Psychologia uczuć" - napisał uczeń: Szewczuk

WARSZAWA

Abramowski Psychologia z psychoanalizą - próba połączenia "Teoria jednostek psychicznych"

W. Dawid (1858-1911) "O duszy nauczycielstwa"

Zasłużeni lekarze: Mazurkiewicz (kontynuator poglądów Jackson'a) "Zarys filozofii teorii uczuć" uczeń: Strojnowski

K. Dąbrowski "Dezintegracja pozytywna" uczeń: Cekiera

Czasopisma: Kwartalnik psychologiczny

Przegląd psychologiczny

Psychologia wychowawcza

(1950-1951)- konferencja polskich i radzieckich psychologów według zasady Pawłowa. Zlikwidowano katedry psychologii tylko na KUL-u została katedra filozofii i tam znajdował się wydział psychologii.

Po 1956 r. reaktywowano katedry posługiwano się "Psychologią ogólną" Pastuszki.

Psychologia na KUL

Wśród nauki filozoficznej na wydziale humanistycznym.

Program - psychologia ogólna; doświadczalna; wychowawczej; dziecka poznania i mowy.

1934 - przyjmuje ją ks. prof. Pastuszko/ psychologia osobowości, woli i uczuć, życie religijnego.

1946 - wydział filozofii chrześcijańskiej na tym wydziale psychologii (filozofia praktyczna,

teoretyczna i psychologia)

1950- specjalizacja: filozoficzno - psychologiczna

1954- katedra rozwojowej Rendt

1956 -psychologia kliniczna Dąbrowski

1958 -wychowawcza

1958- ćwiczenia z psychologii osobowości mgr. Płużek

1981- reaktywowano WNS, gdzie znalazła się psychologia.

J. Watson- (1878 - 1958) twórca kierunku i sprawca skandalu, w owym czasie w stanach zjednoczonych panowała moralność wiktoriańska. Usunięto go z uczelni ponieważ poderwał studentkę i ożenił się z nią. Jest autorem książki pt. „Psychologia z punktu widzenia behawiorystów” i „walka o behawioryzm”. Doktoryzował się, pisał pracę pod kierunkiem Angela, prowadził badania nad uczeniem się szczurów, wykrył że szczury po oślepieniu równie szybko uczyły się drogi w labiryncie (pytanie o etykę badań - oślepianie szczurów)

3 główne uwarunkowania:

• pragmatyzm amerykanski

• był uważany za jednego ze słynniejszych zoopsychologów

• zapoznał się z dorobkiem Rosjan (reflesocjologią)

Z zainteresowaniem studiował pracę Pawłowa, interesował się głównie jego metodami badań.

Behawioryzm był pretekstem przeciwko nieefektywności ówczesnej psychologii Wundtowskiej. Watsona denerwował introspekcjonizm jako metoda badawcza. Uważał że jeżeli teza jest nie weryfikowalna to znaczy że nie jest tezą naukową. Watson powiadał że w psychologii jeżeli ktoś coś zbadał to za chwilę przestaje to być aktualne. Uważał że terminologia w psychologii jest nieprecyzyjna, język jest potoczny, trzeba więc odrzucić tradycyjne rozumienie i terminologię i wprowadzić nowy przedmiot i termonologię. Przedmiotem badań powinno być zachowanie obserwowalne - behawioryzm. Zachowanie to ruchy (gesty, skłony, uniki), to wydzielanie gruczołów np. łzy. Zachowanie występuje pod wpływem stymulacji i pod wpływem bodżców zewnętrznych i wewnętrznych. Wg Watsona powinniśmy badać relację S - R. Był przekonany że istota badań psychicznych sprowadza się do odpowiedności między S a R, jeżeli będzie x to nastąpi reakcja (przypomina to teorię skryptów). Nie określał dokładnie co to jest bodziec. Watson nie interesował się świadomością, więc behawioryzm określano jako psychologię bez duszy. Watson powiadał że dziecko po urodzeniu reaguje spontanicznie, ma reakcje wrodzone na utrzymanie równowagi, hałas, światło i tylko tyle jest wrodzone, pozostałe reakcje są wyuczone. Podkreślał więc istotność badania procesów uczenia się. Do lat 80-tych uczenie się było kojarzone jednoznacznie z behawioryzmem. Uczymy się przez warunkowanie (od Pawłowa), Watson uprościł: obserwował Alberta w szpitalu, zrobił eksperyment- pokazywano mu kotki, króliczki i jednocześnie zrobiono wielki hałas (chłopiec się przestraszył), powtórzono to kilka razy i w efekcie Albert na widok królika (i innych mu podobnych) reagował panicznym strzachem. Wprowadził pojęcie generalizacji (że np. Albert reaguje strachem na wszystkie futrzaki). Powiadał „dajcie mi niemowlaka, a wychowam kogo chcecie” (empiryzm poznawczy”. Zaproponował uprawianie badań odwykowych w terapii behawioralnej (skoro można uwarunkować lęk to można i odwrotnie. Wyznawał radykalne poglądy, wszelkie nie sprawdzone wyniki traktował jako niedopuszczalne. Sądził, że w psychologii jest zbyt dużo mitów (naraził się przez to na krytykę). Ruch behawiorystyczny szybko się rozprzestrzenił, w latach od 20 do 60-tych XIX w - podstawowy ruch w psychologii. Realny behawioryzm zwany też neobehawioryzmem, reprezentował głównie E. Guthirie, bechawioryzm radykalny. Autor badań, zachowanie to skurcze mięśni i wydzielanie gruczołów, ruch jest instrumentem przystosowującym do środowiska, ruch jest wynikiem uczenia się, zachowania powtarzane utrwalają się i tworzą system nawyków. Można operować pojęciem osobowość (to system nawyków) (Watson nie używał pojęcia osobowość), krytyk Pawłowa, reakcja kojarzy się z reakcja a nie jak mówił Pawłow. Swojego czasu Watson był człowiekiem bardzo wpływowym.

Psychologia genetyczna J. Piageta

Piaget - (1896 - 1980)

• twórca psychologii genetycznej (szkoła szwajcarska)

• chciał zbadać jak rozwija się myślenie dziecka

• przyjął założenie że dzieci myślą inaczej niż dorośli pod względem jakościowym

• nie wchodzi tu w grę logika

• zastanawiał się jak określić siły napędowe prowadzące do samo rozwoju - wg niego to mechanizm równowagi i występują trzy poziomy równowagi:

1. poziom 0

2. poziom równowagi probalistycznej

3. poziom równowagi strategicznej

• na rozwój składa się również - asymilacja i akomodacja

• asymilacja (przyswajanie)

1.asymilacja sensoryzno-motoryczna

2.asymilacja po operacji (przetwarzanie informacji, zdolność abstrakcyjnego myślenia), operacja charakteryzuje się odwracalnością (do wniosków można dochodzić różnymi drogami)

• jest autorem poglądu: strukturalizm - w organizmie występują różne struktury i sam organizm stanowi strukturę. Strukturalizm nakazuje badanie zależności funkcjonalnej, zrozumienie jak elementy na siebie oddziaływują, wzajemnych zalezności.

• Wywarł wpływ na psychologie rozwoju, P. Siemińska była współpracownica Piageta

( wykłady z dnia 28.05.2006 zamieszczone dzięki uprzejmości koleżanki Małgorzaty Lipińskiej)

9. Co to znaczy, że zasada paralelizmu psychologicznego ujmuje we wzajemnej relacji przyrodoznawczy i psychologiczny punkt widzenia na poznawanie doświadczenia?

Psychologię od nauk przyrodniczych różnią 2 kierunki:
- kierunek przyrodoznawstwa- przedmioty doświadczenia traktuje się jako istniejące niezależnie od podmiotu, odwołuje się do doświadczenia pośredniego
- kierunek psychologii- bada treść doświadczenia w powiązaniu z podmiotem i jego cechami, odwołuje się do doświadczenia bezpośredniego.

Oba te kierunki łączy zasada paralelizmu psychofizycznego- prawidłowe stosunki między zjawiskami psychicznymi a fizycznymi, nie są identyczne i jedne nie mogą przekształcać się w drugie ponieważ są nieporównywalne. Pewnym zjawiskom psychicznym odpowiadają pewne zjawiska fizyczne.

---