Psychologia rozwoju i osobowości (wykłady)

Wykład 1

PRZEDMIOT I ZASOTOSOWANIE PSYCHOLOGII ROZWOJU

Rozwój: seria progresywnych zmian, które prowadzą do dojrzałości organizmu.

Progresywne - zmiany do przodu

• Zachodzą one w jednym kierunku

• Każda zmiana zależna jest od poprzedniej i wywiera wpływ na późniejszą

• Wpływa na pojawienie się nowych właściwości i zdolności

• Polega na przechodzeniu od funkcji niższych do wyższych

Badania nad rozwojem:

• Podejście normatywne (badania kontrolne, prawidłowości, nieprawidłowości do danego wieku)

• Badania długotrwałe ( w jaki sposób dochodzi do rozwoju, co jest potrzebne do tego aby dziecko było w stanie powiedzieć, że śliwka i gruszka to owoce, tworzy kategorie

Znaczenia normy w psychologii:

- Znaczenie statystyczne norm -

• Norma to średnia przeciętna 2/3 badanej populacji wyniki wykraczające poza to granice uznawane są za odchylenia od przeciętnej

• Czy osiągniecie wyniku normalnego upoważnia do oceniania go jako pożądanego?

• Statystyczna ocena częstotliwości jakiegoś zachowania pozwala ustalić tzw. normy rozwojowe tj. wskaźniki określające poziom rozwoju czynności psychicznych, ruchowych spotykanych najczęściej w danej grupie wiekowej.

Norma statystyczna

Stosowanie normy w sensie statystycznym nie może samodzielnie wyrokować o jakiejś sytuacji ale jest przydatne.

Społeczno- kliniczne znaczenie norm:

Norma to brak symptomów sygnalizujących stan patologiczny

Symptomy patologiczne

• Obiektywne - obserwowane w zachowaniu objawy nieprzystosowane

• Subiektywne - przykre uczucia przeżywane ale nie ujawniane na zewnątrz

Teoretyczne znaczenie norm:

• Celem jest sformułowanie wzorca dojrzałej osobowości

• Zbyt rygorystyczny ,, wszyscy są nienormalni''

• Zbyt liberalny ,, wszyscy są normalni''

Wykorzystanie norm:

• Czego należy oczekiwać od dziecka w danym czasie

• Czy jego rozwój jest prawidłowy (typowość zachowań)

• Stymulacja rozwoju

Rodzaje zmian w rozwoju:

• Zmiany wielkości: wzrost, słownik, rozumienie, pamięć

• Zmiany proporcji: ciała, wyobraźni (fantastycznej / realistycznej) zainteresowań (egocentryzm)

• Zanikanie starych właściwości: odruchów, zębów, mowy, impulsywności

• Nabywanie nowych właściwości : cechy płciowe, ciekawość, normy, język

Przyczyny rozwoju

Dojrzewanie- rozwój lub pojawienie się właściwości potencjalnie obecnych w jednostce a wynikających z jej wyposażenie dziedziczne.

Uczenie się - wymaga ćwiczeń wywołujących zmiany, okres największej plastyczności, w którym uczenie odgrywa największą rolę to dzieciństwo.

Dojrzewanie, a uczenie się

• Dojrzewanie -> uczenie się - szybki rozwój

• Uczenie się -> dojrzewanie - brak rozwoju

• Dojrzewanie -> brak uczenia się - wolny rozwój

Rozwój psychoruchowy dziecka

• Jest to proces rozwoju, w którym motoryka jest ściśle powiązane z psychiką

• Jedność ta jest szczególnie silna we wczesnym okresie życia

Tempo rozwoju:

Do urodzenia się osiągamy:

- 1/3 długości ciała

- 99% wzrostu wagi

Po urodzeniu

- 0-3 r. ż. platau przystosowawcze + intensywny rozwój

- 3-6 r. ż. nieco zwalnia, ale nadal szybko

- 6-12 r. ż. zwolnione

- 12-14 r. ż. szybkie

- 14-20 r. ż. zwolnione

Prawidłowości rozwoju reguła 1

Rozwój odbywa się według określonego prawa, nie jest przypadkowy i niezorganizowany. Każda faza opiera się na poprzedniej i stanowi przygotowanie do następnej, ogólna prawidłowość nie zmienia się mimo przyspieszenia.

Prawidłowości rozwoju reguła 2

Rozwój przebiega od reakcji ogólnych do specyficznych

• Widzi duże przedmioty zanim zobaczy małe

• Klasyfikacja

• Reakcja na obcych

• Manipulacja prostymi przedmiotami, a później złożonymi

Prawidłowości rozwoju reguła 3

Rozwój jest ciągły.

Prawidłowości rozwoju reguła 4

Różnice idenwidualne dotyczące rozwoju.

Wzorce rozwoju psychoruchowego

Rozwój harmonijny: rozwój wszystkich czynności psychomotorycznych odbywa się z taką samą szybkością

• Przeciętne tempo rozwoju ruchowego WR =WŻ

• Globalne opóźnienie rozwoju WR < WŻ

• Globalne przyspieszenie rozwoju WR > WŻ

Rozwój nieharmonijny - poszczególne sfery rozwijania się w innym tempie.

• Parcjalne, fragmatyczne, opóźnienie rozwoju przy prawidłowym rozwoju innych funkcji

• Głębokie parcjalne opóźnienie przy opóźnionym rozwoju ogólnym innych funkcji

• Parcjalne przyspieszenie rozwoju w zakresie jakiejś funkcji Np. mowy, czy myślenia

• Różne tempo rozwoju wszystkich funkcji

Wykład II

MÓZGOWE PODSTAWY ZACHOWANIA

(Asymetria półkulowa i lateralizacja)

Różnica między półkulami - asymetria półkulowa, żadna istota nie ma tak asymetrycznego mózgu.

Znaczenie różnych pięter układu nerwowego dla funkcjonowania człowieka:

• Rdzeń kręgowy i przedłużony

• Międzymózgowie

• Kora mózgowa

Rdzeń kręgowy - zarządza funkcjami i odruchami, podejmuje decyzje o odruchach

Rdzeń przedłużony - jedna z najbardziej wrażliwych części, odpowiada za : temperaturę, oddychanie, fizjologie

Międzymózgowie - zarządza naszym zachowaniem, zestaw zachowań

Kora mózgowa- czucie w ręku, błysk, pusta struktura

Rozkład funkcji w korze mózgowej:

- teorie frenologiczne

- koncepcje współczesne

Metody badania mózgu

• Obserwacja pacjentów (uszkodzenia C.U.N, komisurotomia)

• Drażnienie kory mózgowej podczas operacji neurochirurgicznych

• Próba Wada

• Pomiar przepływu krwi przez korę mózgową

• Tomografia komputerowa

Dwie półkule - jeden mózg

Prawa i lewa półkula połączona spoidłem wielkim.

Wad usypiał jedną półkule człowieka. Do tętnicy szyjnej wstrzykiwał środek usypiający. Jedna z nich usypiała od razu a druga w ciągu minuty. W tym czasie dostrzegł, że człowiek zachowuje się jak dwie istoty,

Myślenie - prawa półkula:

• konkretno - obrazowe,

• holistyczne, ta śpi półkula to opisywała zimę, ale nie powie co to jest gdy ją zobaczy, widzi znaczenie, nie widzi obrazu

Lewa półkula:

• analityczna, abstrakcyjne, symbolicznie

• powie, że jest zima gdy ją zobaczy, ale jej nie opisze

Mowa - prawa półkula:

• słuch muzyczny, niski próg wrażliwości na niewerbalne dźwięki, niewerbalne aspekty wypowiedzi, intonacja, melodia głosu, płeć

Lewa półkula:

• słuch fonematyczny, niski próg wrażliwości na słowo, gadatliwość ( nie wie kto mówi czy dziecko, czy dorosły)

Emocje- prawa półkula:

• negatywne nastawienie

Lewa półkula:

• pozytywne nastawienie

Preferencje półkul

• Obrazy

• Metafory

• Emocje

• Rytm

• Przestrzeń

• Listy

• Liczby

• Logika

• Słowa

• Szczegóły

Współpraca półkul:

,,stare dobre małżeństwo''

,,dwoje na huśtawce''

Asymetria półkulowa:

Asymetria funkcjonalna - różnią się funkcjami, lewa półkula większa o 1/3 od prawej. Lewa ma więcej funkcji, są dominujące, kiedy lewa półkula dominuje, to prawa strona ciała dominuje. Lewa dominuje to tam jest centrum dowodzenia, dominuje słowo.

Wzorce lateralizacji:

- jednostronna ustalona

- nieustalona

- skrzyżowana

Dynamika ustalenia lateralizacji:

• Okres płodowy - przewaga prawej półkuli

• Pierwsze lata życia - równowaga półkul

• 4 - 6 lat - początki dominacji lewej półkuli

• 12 lat - ustalenie lateralizacji

• 30 lat - ostateczny wzór asymetrii półkulowej

Wykład III

ROZWÓJ PERCEPCYJNY - DYSLEKSJA, DYSGRAFIA

Percepcja wzrokowa:

- zlokalizowana w płacie potylicznym

Oko- odbicie rzeczywistości

Nerw wzrokowy - droga doprowadzająca impulsy

Płat potyliczny - procesy analizy i syntezy wzrokowej - rozpoznawanie

Znaczenie percepcji wzrokowej dla nauki pisania i czytania

Analiza wzrokowa -> czytanie

Synteza słuchowa -> pisanie

Percepcja słuchowa:

Ucho - odbicie rzeczywistości

Nerw słuchowy - droga doprowadzająca impulsy

Płat skroniowy - proces analizy i syntezy słuchowej - rozpoznawanie

Dojrzewanie percepcji:

Kasa - kasza

Tacka - taczka

Fura - szura

Wór - żur

Baśń - waśń

Kara - para

Musi umieć rozróżnić głoski!!!!

Znaczenie percepcji słuchowej dla nauki pisania :

K r o w a

S a m o l o t

- uczyć czytać sylabami

Analiza słuchowa -> pisanie

Synteza słuchowa -> czytanie

Sprawność erafomotoryczna (sprawność manualna, a sprawność grafomotoryczna)

Sprawność manualna - sprawność ręki przy dobrych ruchach

Sprawność grafomotoryczna - sprawność ręki przy pisaniu

Proces pisania

Analiza słuchowa

Synteza wzrokowa

Grafomotoryka

Proces czytania

Analiza wzrokowa

Synteza słuchowa

Dysleksja i dysgrafia

Dysleksja - specyficzne trudności w nauce pisania i czytania

Objawy :

- mylenie liter

- opuszczanie liter

- zniekształcanie liter

- przestawianie

- ortografia - błędy

- zjadanie końcówek

Przyczyny:

- percepcja wzrokowa

- percepcja słuchowa

- lateralizacja

Koncepcja

- genetyczna

- mikrouszkodzenia

- społeczna

- rozwojowa

- psychodysleksja

- neurohormonalna

Dysgrafia - specyficzne trudności w nauce pisania

Objawy:

-brzydkie pismo

- niekształtne litery

- kleksy

-zamazanie łączenia

Przyczyny:

- Grafomotoryka

- lateralizacja

- koordynacja wzrokowo - słuchowa

Koncepcja:

TAK SAMO.

WYKŁAD IV

ROZWÓJ ROZUMIENIA U DZIECI WG. PIAGETA

Dzieci w wieku 5 -6 lat nie liczą tego czego nie ma. Musi mieć coś przed sobą.

Zasady rozwoju wg Piageta:

1. Zasada organizacji:

Inteligencja - forma struktur poznawczych budowanych przez dziecko ( ilościowo, jakościowo)

2. Zasada adaptacji:

Inteligencja - narzędzie, którym posługują się do wyzwań stawianych przez środowisko

Asymilacja otoczenia - dla naszych struktur poznawczych

Akomodacja struktur - tak aby obejmowały nowe dane

3. Zasada rozwoju:

Dzieci budują coraz to bardziej złożone struktury, które pozwalają im na lepsze rozumienie świata.

4. Zasada stadiów rozwojowych:

- okres sensoryczno - motoryczny 0-2 r. ż.

- okres przedoperacyjny 2-6 r. ż.

- okres operacji - konkretnych 6-12 r. ż.

- okres operacji formalnych 12-13 r. ż.

Okres sensoryczno - motoryczny 0-2 r. ż.

• Granice między stadiami są płynne

• Ważna i niezmienna jest kolejność stadiów

• Stadium ćwiczenia odruchów 0-1 r. ż. powolny modyfikacyjny wpływ doświadczenia

• Stadium rozwijania schematów 1-4 r. ż. schemat dających się plastycznie zastosować (ssanie)

• Stadium odkrywania procedur 4-8 r. ż. wykorzystywanie dla zainteresowań nie dla przyjemności

• Stadium intencjonalnych zachowań 8 - 12 r. ż. oddzielenie środków od celów, zachowanie intencjonalne nie przypadkowe

• Stadium nowości i eksploracji 12- 18 r. ż., eksperymentowanie dla przyjemności, nowe schematy, skutki

• Stadium reprezentacji myślowych 18 - 24 r. ż. reprezentacje myślowe zastępują metodę błędów i prób

Osiągnięcia:

• Pojęcie stałości przedmiotów

• Progresywna decentracja - świadomość własnego ja i świata

Okres przedoperacyjny

• Większa ilość reprezentacji - zdolność do tworzenia funkcji symbolicznych

• Inteligencja reprezentacyjna - zdolność do antycypacji, operowanie przeszłością

• Tożsamość jakościowa - jakość nie zmienia się ze zmianą wyglądu

• Różnicowanie pozbr. Rzeczywistość

Ograniczenia:

• Brak operacji pozwalających na efektywne rozwiązywanie problemów

• Egocentryzm - inni widzą to samo co ja

• Centracja - skupienie się na jednym elemencie problemu

• Animizm

• Artyficjalizm - przyczynowe myślenie o rzeczywistości

Okres operacji konkretnych

• Kształtowanie się ogólnego systemu logicznego

• Kształtowanie się pojęcia: - stałości (liczby, długości, ciężaru, objętości), klasy, relacji

• Operacje są przeciwstawne do schematów sensoryczno - motorycznych są schematami wewnętrznych działań, jest to logiczne wykonywanie w umyśle rozwiązywanie problemów (odwracalność - pozwala systemowi poznawczemu na korygowanie potencjalnych zakłóceń)

• Stadia rozwoju związane są nie tylko ze zmianą struktur ilościowych ale też jakościowych niezmiennie.

Osiągnięcia:

Pojęcie stałości liczby i klasy.

Okres operacji formalnych:

1. Rozumowanie hipotetyczno - dedukcyjne (gdyby, może, jeśli)

2. Wymyślanie możliwości.

3. Ocenianie hipotez.

4. Operacje przybierają postać jedynie działania umysłowego, zadania piagetowskie - z plasteliną, monetami i wodą w szklankach.

-> Jedynie przez trening - doświadczane dziecko nabywa nowych umiejętności i następuje rozwój

Cechy treningu:

• Trudny ale nie niemożliwy - nie można dziecku ani powiedzieć ani wytłumaczyć np. pojęcia stałości liczby - musi tego doświadczyć, proces rozumienia jest powolny i związany z doświadczeniem.

• Jego efekty zależą od poziomu rozwoju dziecka:

Dojrzewanie -> ćwiczenie -> szybki rozwój

Ćwiczenie -> dojrzewanie -> brak rozwoju

Dojrzewanie -> brak ćwiczeń -> spowolnienie

Cechy edukacji:

• Nowe doświadczenie musi być zasymilowane do struktur poznawczych dziecka - musi mieć sens

• Adekwatne treści kształcenia budzą motywację do aktywności poznawczej - trudność zadań

• Inteligencja to działanie

• Stałe diagnozowanie umiejętności dzieci

WYKŁAD V

INTELIGENCJA

Podejście psychometryczne :

Badanie inteligencji za pomocą standaryzowanych testów służących określaniu różnic indywidualnych między ludźmi.

Kontrowersja:

1. Normatywność:

Piaget i teorie przetwarzania informacji - nacisk na podobieństwa, procesy wspólne.

Psychometria - nacisk na różnice w zakresie inteligencji (identyfikacja i mierzenie) - ocenianie

2. Cele i zastosowania:

Piaget i teorie przetwarzania informacji, ukierunkowane na teorię, opisywanie procesów psychometrio - ukierunkowane na praktykę.

ISTOTA TESTÓW INTELIGENCJI

1. Binet 1905, Paryż - selekcja dzieci z trudnościami szkolnymi. Badał 4 rodzaje zdolności:

- rozumowanie werbalne, ilościowe, abstrakcyjne, pamięć krótkotrwała

Inteligencja nie ma miary absolutnej.

TO CO MIERZĄ TESTY, FUNKCJE INTELEKTUALNE:

• Wiedza

• Logiczne rozumowanie synteza ( w czym są podobne: radość i gniew, jabłko i śliwka i oko i ucho i ma nazwać jedną kategorią np. owoce)

• Logiczne rozumowanie analiza (koń i drzewo żyją podaj różnice)

• Wnioskowanie słowne ( rower, koło, opona dętka, co będzie następne: szprycha)

• Wnioskowanie wzrokowe

• Zasób słownictwa ( co to znaczy hazard, definiowanie pojęć, rozumowanie)

• ALGORYTMY - ROZUMOWANIE PROBLEMÓW

• Wyjście poza algorytmy

• Pamięć - wprost

• (931 265 487 - i teraz odtwórz je z pamięci)

• Pamięć - wspak

• Rozumowanie moralne (jeśli zgubisz piłkę kolegi co zrobisz - odkupić)

• Analiza wzrokowa (znaleźć brakujący element)

• Synteza wzrokowa ( składanie z elementów w całość) ułożenie w jakiś wzór

Co to jest iloraz inteligencji?

Wiek rozwoju/ wiek życia * 100 = II

Wariant I => 715 x 100 = 140

Wariant II => 7/11 x 100 = 63

Wariant II => 717 x 100 = 100

Struktura inteligencji:

Czy inteligencja jest cechą ogólną? Czy istnieje wiele specyficznych inteligencji (werbalna, przestrzenna, mechaniczna)

Spearman- dwuczynnikowa teoria inteligencji (pogląd o ogólności inteligencji)

Czynnik g - inteligencja ogólna przenikająca każdą formę funkcjonowania intelektualnego

Czynnik s - zdolności specyficzne

Thurstone- 7 podstawowych zdolności umysłowych: rozumowanie słów, płynność słowa, zdolności liczbowe, wzrokowo - przestrzenne, pamięć, rozumowanie, szybkość spostrzegania

Guilford - 180 różnych zdolności umysłowych słownych

Hierarchiczny model inteligencji - hierarchiczna organizacja zdolności intelektualnych: na szczycie znajdują się zdolności ogólne, niżej usytuowane są zdolności specyficzne

Stabilność inteligencji, a wiek

Wiek	3	6	9	12	18
3		0,57	0,53	0,36	0,35
6			0,80	0,74	0,61
9				0,90	0,76
12					0,78

Czy struktura inteligencji zmienia się wraz z wiekiem?

Korelacja pomiędzy II na różnych poziomach wieku.

Wnioski:

• Różnicowanie się zdolności wraz z wiekiem - zmiany ilościowe

• Zmiana jakości zdolności wraz z wiekiem - zmiany jakościowe

Skąd się biorą różnice indywidualne w zakresie inteligencji?

Dziedziczność, czy wychowanie?

1. Rodzina:

• stopień pokrewieństwa - podobieństwo genetyczne:

Dziecko - rodzic - 50%

Rodzeństwo - 50 %

Dziadek - wnuk - 25%

Kuzynowie - 12,5%

• korelacja między II w zależności od związku genetycznego

Wnioski:

Podobieństwo II wiąże się z podobieństwem genetycznym:

Inteligencja ogólna	30	0, 82	0,59
Rozumowanie werbalne	0, 27	0,78	0,59

Dzieci adoptowane.

• Iloraz inteligencji dzieci adoptowanych a iloraz inteligencji matek biologicznych

• Korelacja II u bliźniąt:

Warunki	Korelacja	Liczba
Bliźnięta jednojajowe wychowanie razem	0,85	526
Bliźnięta dwujajowe, wychowanie razem	0, 53	517
Bliźnięta jednojajowe wychowane oddzielnie	0, 74	69
Rodzeństwo wychowane razem	0,54	1671
Niespokrewnione wychowane razem	0,37	259

Wnioski: I.I dzieci adoptowanych silniej korelacje z I.I matek biologicznych niż rodziców adoptujących, bliźnięta jednojajowe - większa korelacja I.I.

Bliźnięta wychowane oddzielnie - oddzielenie wpływu środowiskowego do genetycznego I. I niespokrewnionych i spokrewnionych dzieci wychowanych w różnych warunkach I.I bliźniąt koreluje w znacznym stopniu mimo oddzielenia.

JAKI WPŁYW MA ŚRODOWISKO NA KSZTAŁTOWANIE SIĘ INTELIGENCJI

Znaczenie deprywacji

• Dzieci wychowywane w instytucjach w wielu przypadkach mają problemy w późniejszym rozwoju (Liban)

• Odwracalność nawet uporczywych skutków znaczenie rodziny

• Wrażliwość matki na potrzeby dziecka badania HOME np. 6 - 4 m. ż - 0,5

• Znaczenie struktury rodziny wpływ liczebności rodziny na I.I dzieci na inteligencje dzieci wpływa ogólny poziom intelektualny rodziny

1. Wykład VI

ROZWÓJ EMOCJONALNY DZIECKA

KOMPONENTY EMOCJI

ludzie mówią o emocjach na poziomach:

• fizjologicznym

• psychicznym

FIZJOLOGIA A PSYCHOLOGIA

Czy można czuć emocje bez pobudzenia fizjologicznego?

BADANIA

Efekt Romea i Julii - dążenie do czegoś, ciche spotykanie się ukradkiem, występuje adrenalina, pobudza się i się zakochują

Eksperyment 1 - witamina E, a wzrok; 3 substancje: adrenalina, sól fizjologiczna i środek blokujący; oglądali komedie Ci z adrenaliną uważali, że film jest super.

Eksperyment 2 - atrakcyjność, atrakcyjność subiektywne tętno (są zdjęcia kobiet, mężczyźni oceniają ich atrakcyjność, puszcza się niby swoje tętno i tam gdzie przyspieszało kobiety były bardziej atrakcyjne, a ze stabilnym nie były atrakcyjne

Eksperyment 3 - emocje okoliczności, a emocje osoby ( z psych. ogól. z mostem i mężczyznami, kiedy most się trzęsie to faceci chcą się umówić z kobieta która stoi za mostem)

DEFINICJE

Emocje - wewnętrzne stany lub uczucia, które mogą mieć charakter pozytywny lub negatywny

Afekt - zewnętrzny wyraz emocji poprzez mimikę, gesty i intonację.

Emocje są pierwotnym systemem komunikowania się (płacz - emocje opiekuńcze)

Emocje gadzie (atak, obrona, agresja, są najbardziej pierwotne, chęć bronienia się, agresja słowna, międzymózgowie się odzywa i chcemy się bronić. Trudno je opanować. Płacz, złość, radość. )

Emocje intelektualne - w korze mózgowej, chce się dowiedzieć, poczucie piękna, łatwo je opanować

EMOCJE PIERWOTNE

Płacz

• najbardziej wyrazista reakcja emocjonalna

• najlepiej percypowana reakcja emocjonalna

• ulega kontroli dziecka i może być modyfikowany

• bodziec wyzwalający wrodzone zachowania opiekuńcze

ROZWÓJ EMOCJI

• 3-4 tygodnie - uśmiech

• 3-4 miesiące - smutek, złość

• 7 miesięcy - strach

• 1 rok - złożone reakcje afektywne np. nieśmiałość i wstyd

SOCJALIZACJA EMOCJI - MECHANIZM

• modelowanie emocji - dopasowanie reakcji afektywnych zachowań matki - od 3 miesiąca

• wzmacnianie - około 1 roku życia, uczy się emocji, wzmacnia płacz by przyszła matka

• identyfikowanie i nazywanie emocji - po 2 roku życia nazywa emocje, identyfikuje się. „Ja przeżywam emocje, ja chce, ja jestem zły”

• nauka kontrolowania emocji - zasady okazywania emocji - oczekiwania i postawy społeczeństwa odnośnie sposobu wyrażania afektu (tłumienie emocji, uświadamianie, przyzwalanie na dobre emocje, a na złe nie)

ROZPOZNAWANIE EMOCJI

• początek od 6 tygodnia życia

• od 1 roku - odniesienie społeczne - wykorzystanie informacji o mimicznym wyrazie emocji innych osób do regulowania własnego zachowania np. urwisko wzrokowe

REGULACJA EMOCJI

1. Ośrodki emocjonalne stanowią skomplikowany, wielopiętrowy system, który grupuje się głównie poniżej kory mózgowej w strukturach podkorowych

2. Dzięki korze mózgowej dochodzi do uświadamiania przezywanych emocji, a na drodze uczenia się możliwe jest kontrolowanie uczuć:

- hamowanie (nie ujawnianie)

- wypieranie (nie zdawanie sobie sprawy)

3. Drogi pobudzenia ośrodków emocjonalnych:

- zewnętrzne - przeżycia zdarzenia

- wewnętrzne - narządy wewnętrzne

- ślady pamięciowe

4. Emocje dziecięce:

• impulsywne,

• silne,

• zmienne,

• nietrwałe,

Z wiekiem układ nerwowy dojrzewa - nastepuje regulacja zachowania przez korę mózgową

• Przechodzenie od emocji słabo kontrolowanych do świadomie kontrolowanych

• Rozwój uczuć wyższych:

Intelektualnych - ciekawość

Społecznych - współczucie

Estetycznych - poczucie piękna

INTELIGENCJA EMOCJONALNA

Badania praspektywne nad EQ

• Test cukierkowy - dylemat zjeść natychmiast jeden czy pięć potem odracza przyjemność, motywuje się by go nie zjeść. Wyniki : 5-10% potrafi sobie odmówić.

• Badanie nad grupą studentów - jakie masz plany życiowe? Wyniki: 10% ma plany precyzyjne, 30% zna kierunek, reszta - jakoś to będzie

• Po 15 latach w teście satysfakcji życiowej potwierdzają się

INTELIGENCJA EMOCJONALNA - podsumowanie

• Znajomość własnych emocji

• Kierowanie emocjami

• Zdolność motywowania siebie

• Rozpoznawanie emocji u innych

• Nawiązywanie i podtrzymywanie związków z innymi

RADZENIE SOBIE Z EMOCJAMI

Zdarzenie

Przekonanie

Emocja

CZAS INTERWENCJI

1. Wykład VII

ZNACZENIE SZKOŁY

• nauczanie wpływa istotnie na fakt przyswojenia niektórych piagetowskich pojęć, jedynie może przyspieszyć ich tempo (pojęcie słabości, rozumowanie logiczne)

• nauczanie wpływa na:

- analizę percepcyjną,

- pamięć,

- klasyfikację obiektów,

- zasób słownictwa,

- używanie pojęć ogólnych,

- myślenie abstrakcyjne,

- metapoznania (myslenie o mysleniu)

Od czego zależy jakość kształcenia (Rutter)

• nie ma znaczenia: finansowe i materialne zaplecze szkoły, wielkość klas, szkoły

• znaczenie ma:

- wspólne ustalanie programów przez nauczyciela

- aktywne metody nauczania

- regularne zadawanie i ocena prac domowych

- stosowność, sprawiedliwość ( bez nadmiernej restrykcyjności)

- stworzenie poczucia więzi ze szkołą efektywność prowadzenia zajęc

NADPOBUDLIWOŚĆ RUCHOWA

Sfera ruchowa :

• dynamizm,

• konieczność częstego ruchu,

• zmiany miejsca,

Sfera poznawcza :

• słaba koncentracja, mała odporność na dystrakcje (zakłócenia),

• powierzchowność analizy (nudzą się, chcą bawić się ciągle czymś innym, nie mają cierpliwości na poznanie zabawki)

• pochopność myślenia (odpowiada, szybko reaguje, a jeszcze nie zadano pytania do końca)

• chaos myślowy (wielowątkowość)

• nieuporządkowanie

Sfera emocjonalna:

• labilność (chwiejność) emocji,

• intensywność,

• kłopoty z opanowaniem uczuć,

Sfera społeczna:

• szybko nawiązują przyjaźnie,

• często popadają w konflikty

• nie chowają urazy

Cechy układu nerwowego

1. wysoka reaktywność

2. niski próg pobudzenia

3. przewaga procesów pobudzenia nad procesami hamowania

RADY DLA RODZICÓW DZIECI Z ADHD

1. Rytualny rytm dnia - wstaje o podobnej porze, kładzie się spać, je obiad…

2. Telewizja - wpływa na pobudzenie układu nerwowego, rzeczywistość w TV jest większa, jest więcej wydarzeń, osób. Te dzieci muszą sobie radzić w przetwarzaniu tak wielu bodźców, dziecko z ADHD szuka wrażeń i stymulacji. Oglądając TV nie może tych wrażeń rozładować siedząc na kanapie i reaguje impulsywnie, duża jest dynamika wrażeń i emocji podczas rzeczywistości rozładuj ją biegając, kiedy ona się nakumuluje.

3. Zadaniowe funkcjonowanie - dziecko nie wytrzymuje przy odrabianiu lekcji, dzieci z ADHD szybko się dekoncentrują, potrzebują zmienności, nie może planować czynności, wszystko przykuwa jego uwagę trzeba raz odrobić polski raz matematykę, robić przerwy, dać konkretną uwagę, polecenie w małym czasie .

4. Negatywne zdarzenia, które spowoduje dziecko - przez dzieci z ADHD inne dzieci są np. pokaleczone, wtedy rodzice widząc złamaną nogę obwiniają dzieci z ADHD, biją j, krzyczą. Jest to błąd. O silna ekspresja w działaniu silnie wzbudza w nim emocje, mają poczucie zagrożenia. Nie wolno zabraniać wychodzić na dwór i siedzieć w pokoju, one muszą się wyładować w ruchu. Trzeba dać mu jakąś odpowiedzialność, nosić plecak koleżanki ze złamaną ręką, przepisywać lekcje jest to konsekwencją jego zachowania. Dając mu rozkaz pokazać trzeba skutek i konsekwencje, gdy tego nie zrobi, nie jest to ara jest to branie konsekwencji, odpowiedzialności. Jest ono podmiotowo związane z osobą.

SPORT - rozładowuje emocje - gry z samym sobą np. pływanie.

ZAHAMOWANIE EMOCJONALNE

• Sfera ruchowa - powolny, stoi na uboczu, niezgrabny

• Sfera poznawcza - powolny w myśleniu, potrzebuje dużo czasu, niechętni przejawia inicjatywy, zadaje mało pytań

• Sfera emocjonalna - czerwieni się, nieśmiały, uczucia bardzo stonowane

• Sfera społeczna - wycofany, podporządkowuje się, nie ma wielu przyjaciół, typ samotnika, nie są duszą towarzystwa

Cechy układu nerwowego

1. niska reaktywność

2. wysoki próg pobudzenia

3. przewaga procesów hamowania nad procesami pobudzenia

RADY DLA RODZICÓW ZAHAMOWANYCH DZIECI

1. nie wymagać, ze będzie asertywny, dynamiczny, nie wystawiać na publiczne ocenianie

2. nie oczekiwać czegoś innego niż są ich predyspozycje.

3. nie oczekiwać ekspresji ruchowej, dawać poczucie bezpieczeństwa, czas, akceptacje.

4. rozmawiać, zwracać uwagę na talenty, zalety, nie wymuszamy, nie stawiamy przed presje.

RADY DLA NAUCZYCIELI

ADHD:

- posadź w 1 ławce, ma mniej bodźców, które go rozproszą,

- reaguj na jego zachowanie, połóż rękę na ramieniu,

- elastyczny, sprawdzaj (sprowokuj) aktywność (podaj kredę, umyj gąbkę),

- kontroluj wątek myślowy,

- daj stałe, drobne obowiązki,

- wycisz w trakcie procesu formułowania wypowiedzi

ZAHAMOWANIE

- nie przepytuj publicznie

- doceń to dziecko, podkreśl zalety,

- nie przydzielaj do drużyny lepiej rola sędziego w meczu, kiedy jest rywalizacja,

- nie dawaj głównej roli, ona go spali, lepiej rola tła, statysty, inaczej się wycofa,

20.04.2009

Idea metod projekcyjnych

Metody projekcyjne polegają na tym, aby zaaranżować takie sytuacje, które pozwolą osobie badanej rzutować swoje doświadczenia na sytuacje pozornie obojętne.

RYSUNEK RODZINY

1. Poziom graficzny:

Na podstawie poziomu graficznego można powiedzieć czy dziecko jest lękowe, zahamowane emocjonalnie, zrównoważone emocjonalnie, nadpobudliwe.

Dzieci zahamowane

- duża przestrzeń pusta

- kolory blade

- małe postacie

Dzieci lękowe

- puste postacie

- mogą być duże

- czarna kredka

- słabe kontury

Dzieci nadpobudliwe

- duży nacisk na kartkę

- chaotyczne kolorowanie

- wychodzenie za linie

- zmiana kierunku rysowania

2. Kolorystyka - kolory w psychologii mają swoje znaczenie

Czerwony - to kolor dynamiki, ekspresji, nadmiar może być wyrazem agresji bądź uczuć

Czarny - osoba zdecydowana, zasadnicza, wymagająca, bezwzględna

Szary - osoba, nieangażująca się, ostrożna

Niebieski - potrzebująca miłości, która daje miłość, otwarta ciepła

Zielony - zdecydowana, wie czego chce, nie łatwo narzucić

Żółty - optymistyczna, radosna

Fioletowy - osoba ambiwalentna, nie chcąca angażować się w głęboki więzi

Brązowy - miła, umiarkowana, zależy jej na poczuciu bezpieczeństwa w rodzinie

3. Kolejność postaci - jako pierwsze rysuje postacie najważniejsze dla rodziny

4. Wielkość postaci - postać powiększona jest osobą najbardziej istotną dla stabilności rodziny

5. Identyfikacja kolorystyczna

6. Dom

7. Ręce i podpory

8. Przegrody i klamry

9. Pominięcie postaci

27.04.2009 HARLOW

• Małpki wychowujące się w klatce z matką naturalną 1

• Małpki wychowujące się w klatce z matką z pluszu, ze smoczkami zamiast brodawek (daje pożywienie i przytula) 2

• Małpki wychowujące się w klatce z matką z drutu, ze smoczkami zamiast brodawek (daje pożywienie nie jest przytulana) 3

• Małpki same w klatce 4

Małpki 1 i 2 podobnie się zachowywały, miały pożywienie, bezpieczeństwo, mogły się przytulić do matki;

3 i 4 zachowywały się podobni, nie czuły się bezpiecznie, nie mogły się przytulić.

I OKRES DZIECIŃSTWA

• „Przyleganie do…” małpki 1 i 2 kiedy do klatki wsadzono misia z bębenkiem pod wpływem strachu przylegały do matki, potem zbliżały się do misia i znowu kryły się za matką i tak poznając misia oswajały się z nim, zabierały mu pałeczki, siadały na niego.

Małpki 3 i 4 pod wpływem strachu przylegały do podłogi, aby poradzić sobie ze strachem ssią kciuk, kiwają się, nadal czują strach.

• Matka daje poczucie bezpieczeństwa dzieci z zapewnioną tą potrzebą uruchamiają inne potrzeby, małpki 1 i 2 zaczęły poznawać, odkrywać nowy przedmiot, a te 3 i 4 same zaspokajają sobie bezpieczeństwo i innych potrzeb nie może uruchomić

• Matka to wzorzec, pokazuje sposoby relacji społecznych, daje poczucie własnej wartości. Małpki z matką bez problemu znajdą partnera, ich relacje intymne są dobre, nie mają zahamowań, są płodne, mają młode, rozumieją, dają się zapłodnić (1i2) małpki 3 i 4 trzeba zapładniać sztucznie, nie mogą nikogo znaleźć, nie dają się zapłodnić

• Matka to wzorzec budowania relacji intymnych, zachowań związanych z obdarowaniem i przyjmowaniem; (małpki z klatek mają swoje dzieci jakimi są matkami)

• 1 i 2 są troskliwe, przytulają, noszą ze sobą, karmią, pozwalają potem odejść do grupy rówieśniczej; małpki 3 i 4 zapłodnione sztucznie odtrącają dzieci, nie karmią ich, nie ma żadnej relacji

• te małpki, które nie mają bliskości matki potem nie mają instynktu matczynego

• przywierania nie zawsze można się nauczyć

OKRES KRYTYCZNY:

Okres szczególnej otwartości, gotowości układu nerwowego do nauczenia się danej funkcji, nie ma go całe życie. Potem już się go nie nauczysz w takim stopniu jak w okresie krytycznym, funkcje słyszenia, chodzenia, mówienia, widzenia

Widzenie do 12 - 13 r.

Mowa i słyszenie do 12 - 13 r.

Przywiązanie 6 miesięcy do 2 -3 lat

Czynniki

psychiczne

Czynniki

fizjologiczne

Tu możesz zacząć przepraszać

Tu możesz się zatrzymać

---