Przemocy można się oduczyć
Rozmowa z Hamisem Sinclairem
Hamish Sinclair jest twórcą programu edukacyjnego dla sprawców przemocy zwanego MANALIVE - jest to skrót, który w języku polskim oznacza „mężczyzna, który żyje” - „Mężczyźni zjednoczeniu w całym kraju przeciwko przemocy”. Jest to również program szkoleniowy dla sprawców, którzy sami chcieliby zostać terapeutami. Program ten współpracuje na rzecz zapobiegania przemocy z wieloma organizacjami: m.in. z Biurem Szeryfa San Francisco, Wydziałem Pomocy Społecznej Stanu Kalifornia, z sądami rodzinnymi, oraz z organizacjami kobiecymi.
Sam Sinclair współpracował z wieloma instytucjami i organizacjami amerykańskimi oraz międzynarodowymi w celu odnalezienia środków likwidujących przemoc wobec kobiet.
Przemoc dzieli na: fizyczną, emocjonalną, werbalną i seksualną.
Przemoc emocjonalna ma miejsce gdy pozbawia się innych ludzi dostępu do wspólnych wartości i zasobów jakie są niezbędne dla ich dobrostanu i poczucia wartości. Zaliczyć do niej można również kontrolę ludzkiej przestrzeni, sposobów gospodarowania czasem, obwinianie i osądzanie, a także próby oceniania poczucia rzeczywistości - kiedy wmawia się innym co powinni zrobić.
Za przemoc werbalną można uznać wykazywanie wyższości poprzez użycie wyrażeń mających na celu poniżenie innych ludzi, urzeczowienie ich lub zastraszenie.
Jeśli chodzi o przemoc seksualną to zawiera ona w sobie wszystkie rodzaje przemocy. Sprawca pozbawia ofiarę autonomii i tożsamości, traktując ofiarę jak rzecz. Przemoc seksualna zaczyna się od zwykłego rozbierania wzrokiem, opowiadania dowcipów.
Z rozmowy Osiatyńskiego z Sinclairem możemy dowiedzieć się iż jako działacz związkowy sam wielokrotnie i nieświadomie stosował przemoc. Przyznaje że jego stosunek do kobiet był nacechowany dążeniem do kontroli i stosowaniem przymusu. Związek z tym ma system przekonań, sprowadzający się do tego, że mężczyzna stoi wyżej w hierarchii i powinien stosować kontrolę. Wiara w męską wyższość, której nikt nie ma prawa się sprzeciwić jest źródłem przemocy i to nie tylko wobec kobiet i dzieci, ale także stosowanej między mężczyznami.
Program MANALIVE rozróżnia bardo istotny elementy przemocy - kontrolę - czyli podporządkowanie kogoś do określonej roli, w społeczeństwie mężczyźni uważani są za przywódców, toteż gdy dostrzegają najmniejsze nieposłuszeństwo ze strony podporządkowanych im kobiet czują zagrożenie - program nazywa tą sytuację momentem zgubnego zagrożenia - jest to chwila całkowitego kryzysu tożsamości. Ma on wielkie znacznie ponieważ właśnie w tej chwili pojawia się wybór - bliskość, czyli wysłuchanie drugiego człowieka oraz otworzenie się przed nim lub droga kontroli i przymusu, czyli przemocy.
Z obserwacji Sinclaira wynika iż mężczyźnie odrzucający przemoc muszą jednocześnie uczyć się zdolności do utrzymania bliskości, muszą czymś wypełnić pustkę, która odczuwają po odrzuceniu agresywnych zachowań i postaw.
Z dalszej części rozmowy dowiadujemy się jak trafić do programu - bardzo pomocne są w tym sąd, kierujące do programu mężczyzn znęcających się nad swoimi partnerkami. Związane jest to ze zmianami prawa - wcześniej przemoc traktowana była jako prywatna sprawa. Jednak wiele kobiet pod wpływem ruchów kobiecych uświadomiło sobie, że ma wspólne przeżycia jako ofiary przemocy. Budowane dla nich schroniska nie rozwiązywały problemu - im więcej schronisk budowano, tym szybciej zapełniały je bite kobiety. Doprowadziło to do zmian w prawie i w zmianie przepisów, gwarantującym kobietom ochronę. Wprowadzono ustawowy obowiązek bezwarunkowego aresztowania każdego sprawcy przemocy domowej. Stopniowo następowały także inne zmiany, stworzono osobne wydziały sądów do szybkiego osądzania sprawców przemocy domowej, jednocześnie pojawiały się programy terapeutyczne, w których można było leczyć sprawców. Jeśli ktoś ukończył taki program sprawa przeciwko niemu była umarzana.
W 1993 roku zmieniono prawo, wprowadzając w sprawach przemocy domowej obowiązkowy areszt, rozprawę i wyrok. Od tej pory sądy decydują o tym kto gdzie będzie uczestniczył w programie - więzienie, areszt lub na wolności według ściśle określonych reguł: każdy kto już raz był sprawcą przemocy domowej musi iść do więzienia, z programów na wolności mogą korzystać jedynie ci, którzy po raz pierwszy dopuścili się przemocy. Koszty uczestnictwa w programie pokrywają oni sami, gdyż jest to częścią kary i jest zależne od ich zarobków.
Za kontrolę uczestnictwa skazanych w programie odpowiedzialni są kuratorzy.
Uczestnicy programu, w zależności od wysokości wyroku przez cztery do sześciu miesięcy uczestniczą w sześciu dwuipółgodzinnych sesjach tygodniowo, podczas których zajmują się tylko i wyłącznie powstrzymywaniem własnej przemocy.
W pierwszej fazie uczą się zauważać moment zgubnego zagrożenia oraz wybierać bliskość zamiast przemocy, uczą się radzić sobie z męskim dążeniem do władzy oraz jak analizować każdy akt przemocy.
W drugiej fazie uczą się bliskości, czyli umiejętności utrzymywania relacji międzyludzkich za pomocą innych środków niż przemoc, kontrola i przymus. W tej fazie istotny jest trening asertywności.
Trzecia faza polega na właściwej resocjalizacji.
Sinclair uważa, że najlepszymi nauczycielami powstrzymywania przemocy, są ludzie, którzy sami uznali swoją przemoc i nauczyli się ją powstrzymywać. To właśnie ich doświadczenie pomaga im nie tylko utożsamiać się z innymi, ale również rozumieć, w jakim miejscu się znajdują.
Sinclair współpracował z wieloma instytucjami i organizacjami amerykańskimi oraz międzynarodowymi w celu odnalezienia środków likwidujących przemoc wobec kobiet.
Ostatnio stworzył nowe programy, które mają na celu zapobieganie przemocy w szkołach podstawowych oraz średnich. Zauważa on że nie ma różnicy pomiędzy pracą z młodymi chłopcami, a starszymi mężczyznami w więzieniach, którzy dłużej się w swych rolach ćwiczyli.
Przez pierwsze kilka sesji w szkołach chłopcy stawiają opór uważając iż zachowują się w sposób normalny dla mężczyzny. Dopiero podczas następnych spotkań, kiedy przedstawiane im są typowo męskie zachowania, a wśród nich stosowanie przemocy w celu zamanifestowania dominacji dostrzegają że rzeczywiście są przekonani o własnej wyższości nad kobietami. Wówczas przedstawiany im jest moment zgubnego zagrożenia i alternatywne sposoby agresywnych zachowań, w postaci sposobów pozwalających na większe zbliżenie się do ludzi.
Powoduje to zwiększenie się poczucia bezpieczeństwa dziewcząt wśród takich chłopców ale także ich samych w swoim towarzystwie. Zamiast wzajemnego podsycani wrogości, młodzi ludzie zaczynają podtrzymywać działania na rzecz zmniejszenie agresji i przemocy.