Zasady udzielania pierwszej pomocy Pierwsza pomoc - definicje

Termin "pierwsza pomoc" obejmuje zespół czynności podejmowanych w celu ratowania osoby w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego. Czynności te podejmuje osoba znajdująca się na miejscu zdarzenia, wykorzystując powszechnie dostępny sprzęt medyczny oraz leki.

Stan nagłego zagrożenia zdrowotnego polega na nagłym lub możliwym do przewidzenia w krótkim czasie pogorszeniu się stanu zdrowia, które może prowadzić do poważnego zakłócenia funkcji organizmu bądź uszkodzenia ciała lub utraty życia i wymaga podjęcia natychmiastowych medycznych czynności ratunkowych i leczenia.

Polskie prawo (Ustawa o Państwowym Ratownictwie Medycznym, Kodeks Karny) nakłada na świadka zdarzenia obowiązek powiadomienia o nagłym zagrożeniu zdrowotnym pogotowia ratunkowego lub innych służb ratowniczych (straż pożarna, policja), a także udzielenia pierwszej pomocy poszkodowanemu.

Postępowanie

1. Sprawdź, czy miejsce jest bezpieczne i zadbaj o własne bezpieczeństwo. Załóż kamizelkę.

2. Oceń stan poszkodowanego.

3. Jeżeli stan poszkodowanego jest poważny, powiadom o zdarzeniu służby ratownicze.

4. Wezwij pogotowie ratunkowe - zadzwoń pod numerTELEFONU 999. Numer wspólny dla wszystkich służb ratowniczych to 112. Obowiązuje na terenie całej Unii Europejskiej (połączenie bezpłatne jest możliwe nawet bez aktywnejKARTY SIM).

Pamiętaj!

Jeśli widzisz, że dana osoba jest w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego, niezwłocznie. powiadom służby ratownicze: zadzwoń pod numer 999 (pogotowie ratunkowe) lub 112 (Centrum Powiadamiania Ratunkowego). 
Pozostań przy poszkodowanym do czasu przyjazdu służb medycznych

Ratownik i miejsce zdarzenia

Najważniejszą zasadą w ratownictwie jest dbałość o bezpieczeństwo. Przed przystąpieniem do udzielania pierwszej pomocy należy pamiętać o zastosowaniu w miarę możliwości środków ochrony osobistej (rękawiczki jednorazowe) oraz o zabezpieczeniu miejsca zdarzenia.

Postępowanie

1. Przed udzieleniem pomocy sprawdź, czy miejsce zdarzenia jest bezpieczne dla poszkodowanego, ratowników oraz innych świadków zdarzenia.

2. W przypadku zdarzenia na drodze przed podejściem do poszkodowanego włóż kamizelkę odblaskową, rękawiczki jednorazowe oraz postaw trójkąt ostrzegawczy w odległości przewidzianej przez kodeks ruchu drogowego.

3. Następnie podejdź do poszkodowanego.

4. Nie wchodź tam, gdzie istnieje ryzyko zawalenia, pożaru lub podejrzenie skażenia chemicznego.

5. W przypadku urazów spowodowanych przez porażenie prądem wyłącz źródła zasilania.

6. W wyżej wymienionych przypadkach powiadom służby przygotowane do działania w takich warunkach.

7. Jeżeli jesteś uczulony na lateks, używaj rękawiczek jednorazowych z innego materiału (np. nitryl).

Pamiętaj!

Bezpieczeństwo jest priorytetem. W przypadku zdarzenia w miejscu niebezpiecznym dla ratowników (skażenie chemiczne, porażenie prądem elektrycznym, pożar, miejsce przestępstwa, katastrofa budowlana) należy natychmiast zadzwonić pod numer 112, a następnie poczekać na przybycie służb ratowniczych. W miarę możliwości w trakcie udzielania pierwszej pomocy trzeba pracować w rękawiczkach jednorazowych.

Krew i choroby zakaźne

Krew oraz wydzieliny poszkodowanego są materiałem potencjalnie zakaźnym. Większość chorób zakaźnych, takich jak wirusowe zapalenie wątroby typu B i C czy AIDS przenosi się przez kontakt z zakażoną krwią.

Skóra człowieka stanowi naturalną barierę dla wirusów oraz bakterii, czasem jednak w jej obrębie znajdują się drobne skaleczenia, poprzez które drobnoustroje przedostają się do organizmu. Dlatego niezmiernie ważne jest stosowanie rękawiczek jednorazowych.

Należy pamiętać, iż:

1. Wirus wirusowego zapalenia wątroby typu B oraz typu C (WZW B lub C), przenoszony ze skażoną krwią lub poprzez kontakt seksualny z zakażoną osobą, wywołuje zapalenie, które może doprowadzić do marskości wątroby oraz raka wątroby. Warto pamiętać, że wirus WZW jest około 100 razy bardziej zakaźny niż wirus HIV. Przed zakażeniem WZW typu B chroni szczepienie; zaleca się je zwłaszcza osobom przygotowującym się do planowego zabiegu operacyjnego.

2. Nie ma natomiast skutecznej szczepionki chroniącej przed wirusem WZW C.

3. Wirus ludzkiego niedoboru odporności (HIV) może wywołać chorobę polegającą na upośledzeniu odporności organizmu na zakażenia znaną jako AIDS. Organizm człowieka chorego na AIDS nie może sobie poradzić na przykład z zapaleniem płuc, czy też prostymi odmianami grypy. Nie każdy nosiciel wirusa HIV choruje na AIDS, stanowi on jednak źródło zakażenia, do którego może dojść na skutek kontaktu ze skażoną krwią lub poprzez kontakt seksualny z zakażoną osobą. Zazwyczaj do zakażenia nie dochodzi podczas zwykłych codziennych kontaktów z nosicielem.

4. Bakterie gruźlicy przenoszą się drogą kropelkową, zwłaszcza w czasie kaszlu lub kichania. Źródło zakażenia stanowią jedynie osoby z aktywną gruźlicą płuc lub gardła.

Rękawiczki

W miarę możliwości podczas udzielania pierwszej pomocy używaj jednorazowych rękawiczek, które zabezpieczają dłonie przed kontaktem z krwią i innymi płynami ustrojowymi.

1. Jeżeli jesteś uczulony na lateks, używaj rękawiczek jednorazowych z innego materiału (np. nitryl).

2. Jeśli poszkodowany krwawi, używaj okularów ochronnych, które zabezpieczają oczy przed kontaktem z krwią i innymi płynami ustrojowymi.

3. Używaj specjalnych maseczek zasłaniających nos i usta.

4. Środków ochrony osobistej, które były narażone na kontakt z krwią lub płynami ustrojowymi, nie wyrzucaj do kosza. Przekaż je personelowi karetki pogotowia lub umieść w odpowiednio oznakowanym opakowaniu na odpady.

5. Po udzieleniu pierwszej pomocy zawsze dokładnie umyj ręce wodą z mydłem.

W przypadku narażenia na materiał potencjalnie zakaźny po prawidłowym zdjęciu rękawiczek bardzo dokładnie umyj i spłucz silnym strumieniem wody skażony obszar skóry. Jeśli nie masz natychmiastowego dostępu do wody i mydła, postaraj się zrobić to jak najszybciej. Niezwłocznie skontaktuj się z lekarzem pierwszego kontaktu lub poinformuj zespół ratownictwa medycznego o zaistniałym narażeniu na materiał zakaźny.

Pamiętaj!

Nosicielstwo WZW typu B i C w Polsce ocenia się obecnie na około 1,5% populacji, natomiast nosicielstwo wirusa HIV - około 0,07% populacji. To niewiele, trzeba jednak pamiętać o środkach ochrony osobistej, takich jak rękawiczki jednorazowe, maseczki i okulary. 
Zdejmując rękawiczki należy wywinąć je wewnętrzną, czystą stroną na zewnątrz.

Zdejmowanie rękawiczek

Rękawiczki stosowane podczas udzielania pierwszej pomocy mogą mieć kontakt z krwią lub innymi płynami ustrojowymi poszkodowanego, a więc substancjami, które często zawierają groźne dla życia bakterie i wirusy. Podczas zdejmowania rękawiczek nie należy gołą ręką dotykać ich zewnętrznej powierzchni.

W tym celu:

1. Przytrzymaj pierwszą rękawiczkę i zdejmij ją z ręki.

2. Zwiń ją ręką w rękawiczce i pozostaw wewnątrz dłoni.

3. Dwa palce ręki bez rękawiczki wsuń pod mankiet drugiej rękawiczki.

4. Zsuń ją z dłoni tak, aby odwróciła się na wewnętrzną stronę z pierwszą rękawiczką wewnątrz.

5. Jeśli rękawiczki były zabrudzone krwią lub płynami ustrojowymi, odpowiednio je zabezpiecz.

6. Umyj ręce wodą z mydłem.

Poszkodowany

Wywiad i badanie poszkodowanego

Postępowanie z poszkodowanym ułatwia przeprowadzenie badania według usystematyzowanego i prostego schematu ABCD. W trakcie badania od poszkodowanego lub też osób bliskich zbiera się wywiad. Najlepiej to robić na podstawie schematu o mnemotechnicznym skrócie SAMPLE.

Postępowanie z poszkodowanym

Ocena stanu poszkodowanego wg określonego schematu ułatwia dalsze postępowanie. Ocena oraz wywiad (jeśli poszkodowany jest przytomny) oraz wszelkie informacje dotyczące wcześniejszego stanu zdrowia poszkodowanego będą niezwykle pomocne służbom ratunkowym. Postaraj się uzyskać takie informacje, zanotować je, a następnie przekazać służbom ratunkowym.

Ocena stanu - ABCD

A - airway - Sprawdź, czy drogi oddechowe są drożne, jeżeli nie, udrożnij.

B - breathing - Sprawdź, czy poszkodowany oddycha i jak (ile oddechów na minutę); jeśli nie oddycha, podejmij resuscytacje.

C - circulation - Oceń, czy nie ma krwawień zewnętrznych, jeżeli są, zatamuj je. Sprawdź kolor i temperaturę skóry poszkodowanego i zapewnij mu komfort termiczny.

D - disability - Oceń stan przytomności poszkodowanego, zadając mu proste pytania, zbierz wywiad SAMPLE.

Wywiad SAMPLE

S - symptomy - Zapytaj, co się stało i jakie dolegliwości ma poszkodowany.

A - alergie - Zapytaj, czy poszkodowany jest na coś uczulony.

M - medykamenty - Zapytaj, czy poszkodowany przyjmuje stale jakieś lekarstwa; postaraj się zanotować te informacje.

P - poprzednia historia - Zapytaj, czy poszkodowany choruje przewlekle.

L - lunch - Zapytaj, kiedy poszkodowany jadł ostatni posiłek.

E - ewentualnie - Zapytaj, czy poszkodowany pamięta okoliczności zdarzenia.

Jeżeli poszkodowany jest nieprzytomny, postaraj się uzyskać te informacje od rodziny; ewentualnie poszukaj, czy poszkodowany ma identyfikatory medyczne (np. bransoletka z informacją o cukrzycy, padaczce itp).

8

---