Zadania pedagogiki społecznej:
- zmiana niekorzystnych warunków rozwojowych
- ulepszanie wpływów pozytywnych
Funkcje pedagogiki społecznej:
- kompensacja - wyrównanie braków utrudniających prawidłowy rozwój jednostki
- profilaktyka - zapobieganie powstawania niekorzystnych zjawisk
- doskonalenie - rozwijanie prac własnych, by doskonalić siebie i otoczenie
Podstawowe cechy pedagogiki społecznej:
- globalność
- dynamika
- kompensacja
- wartościowanie
Idee Radlińskiej:
- podmiotowości - traktować jednostkę jako podmiot
- sprawiedliwości społecznej - wszyscy mają równy dostęp do warunków rozwojowych
- pomocniczości - społeczeństwo ma obowiązek pomagania
- edukacji społecznej - wychowanie; jedno z elem. życia społ.- kul.
Siły społeczne - cechy, uzdolnienia i aspiracje jednostki przejawiające się w konkretnym działaniu
Źródła sił społecznych:
- grupa rówieśnicza
- instytucje społeczne
- role społeczne pełnione przez jednostkę
- sam człowiek
- sytuacje zagrożenia
TYPOLOGIA SIŁ SPOŁECZNYCH
wg Radlińskiej:
a) narastające
b) zanikające
c) jawne
d) ukryte
wg Kowalskiego:
a) podstawowe f) zorganizowane
b) współwyznaczające g) wsteczne
c) wzmacniające h) postępowe
d) osłabiające i) zachowawcze
e) spontaniczne j) rozwojowe
Wsparcie społeczne - wszelka pomoc jednostce w jej trudnej sytuacji (pomoc w jej przezwyciężeniu); istnieje cały czas, a aktywizuje się w sytuacjach trudnych
Rodzaje wsparcia społecznego:
- emocjonalne
- wartościujące
- informacyjne
- duchowe
Poznańska szkoła badań nad rodziną:
- wieloaspektowa, integralna analiza życia rodzinnego z uwzględnieniem interakcji z zewnętrznymukładem społecznym
- kompleksowa analiza - ważne elementy
elementy struktury i funkcji rodziny oraz świadomości rodziny dot. życia rodzinnego i zjawisk ściśle powiązanych z życiem rodzinnym
- bada się wzajemne uwarunkowania tych elem., wg zasad odwracalności kategoriami zmiennych niezależnych i zależnych
Funkcje rodziny wg Tyszki:
- biopsychiczne:
*prokreacyjne
*zewnętrzne
- ekonomiczne:
*materialno-ekonomiczne
*opiekuńczo-zabezpieczające
- społeczno-wyznaczające:
*klasowa
*legalizacyjno-kontrolna
- socjopsychiczne:
*socjalizacyjna
*kulturalna
*emocjonalno-ekspresyjna
*rekreacyjno-towarzyska
Szkoła środowiskowa wg Szackiego:
- jako placówka wychowawcza ściśle współpracująca z rodzicami i instytucjami, które rozwijają zainteresowania uczniów
- brak rozbieżności między celami wychowawczymi w domu i w szkole
- przygotowywanie dziecka do życia dorosłego
- pamiętać: szkoła jest dla dzieci, a nie dzieci dla szkoły!
- Krytyka tłumienia tego co spontaniczne
Cel wychowawczy szkoły środowiskowej:
- powiązanie szkoły z życiem
- zaspokojenie potrzeb duchowych uczniów (wszechstronne zaspokajanie potrzeb)
- kompleksowe realizowanie funkcji podstawowych (wychowawcza, opiekuńczo-socjalna i kształcenia)
- rozwijanie motywacji i umiejętności ucznia do dalszego poszerzaniu i pogłębianiu wiedzy
- aktywizacja różnorodnych sił społecznych, np.: rodziców
Podstawowe funkcje szkoły środowiskowej:
1.kształcąco-wychowująca
- optymalne wykorzystanie zdolności dziecka
- rozszerzanie różnorodnych form ich aktywności
- organizowanie współpracy z innymi instytucjami
2.opiekuńcza
- stała i kompleksowa opieka nad warunkami nauki
- rozpoznawanie i diagnozowanie braków spowodowanych opóźnieniem w rozwoju
- organizowanie czasu wolnego
- zapobieganie i usuwanie zagrożeń
3.koordynacyjna
- podział racjonalny
acjonalny zadań
- jednolita opieka wychowawcza
Zasady współdziałania szkoły ze środowiskiem: (wg Winiarskiego)
1)Oddolnej inicjatywy i dobrowolności
- chęć dobrowolnego współdziałania musi zrodzić się wśród członków danego środowiska (nauczyciele, rodzice, mieszkańcy...)
2)Równorzędności i poszanowania partnerów
- jednakowe traktowanie wszystkich uczestników współdziałania
3)Kompleksowości współpracy
- holistyczne podejście do współpracy (wszystkie aspekty pod uwagę)
4)Korelacji celów i działań
- elementy współpracy nie są sprzeczne, nie przeciwstawiają się sobie, nie wykluczają się wzajemnie
5)Autentyczności zadań i działań
6)Planowości współpracy
- współdziałanie musi mieć charakter świadomy, celowościowy, intencjonalny
- współpraca powinna opierać się na wcześniej opracowanym integralnym planie działania
7)Ciągłości i systematyczności
- długotrwałość, duża częstotliwość, rytmiczność, płynność,aktywność wszelkich działań
8)Elastyczności i różnorodności form oraz metod działania
- (elas.) przeciwstawienie się schematyczności, sztywności, uniformizacji, niezmienności
- (różn.) przeciwstawienie się unifikacji, jednorodności, monotonii, ubóstwu treści, form i metod działania
9)Innowacyjności w pracy środowiskowej
- nowatorstwo społeczno - pedagogiczne, twórcze podejście (nie odtwórcze)
10)Stopniowego poszerzania zakresu współdziałan
Typologie grup społecznych:
1.ogólny podział:
*zwarte
*luźne
*okazyjne
2.ze wzgl. na wiek członków:
*rówieśnicze
*zróżnicowane
3.ze wzgl. na płeć:
*jednorodne
*mieszane
4.ze wzgl. na społeczna podstawę ich istnienia:
*celowe (grupy wtórne)
*spontaniczne (grupy pierwotne)
Funkcje grupy rówieśniczej: (wg Misztala)
MAKROSPOŁECZNE
- wyznaje określony
określony system wartości
- kreuje wzorce zachowań
- egzekwuje ich przestrzeganie
MIKROSPOŁECZNE (złożone)
- dostarcza motywacji do działania celowego
- wyznacza role społeczne , uczy samodzielności
MIKROSPOŁECZNE (proste)
- zaspokaja potrzebę przynależności i akceptacji
- źródło zabawy i rozrywki (organizowanie czasu wolnego)
- dostarcza wrażeń, przygód i nowych doświadczeń
Grupa rówieśnicza - organizm społeczny, który wyróżnia się spośród innych nie ze względu na cechę demograficzną, lecz ze względu na typ więzi, bliskie, nacechowane wzajemną aprobatą uczestnictwo
Typy kierowania grupą rówieśniczą:
PRZODOWNICTWO- gotowość do współdziałania, osoba ta ze względu na swój charakter i
opiekuńczość obdarzona jest przez grupę zaufania
PRZYWÓDZTWO- jest zdobywane przy aprobacie członków grupy, może wynikać z
kwalifikacji lub możliwości jednostki
PANOWANIA(władza)- zdobywana instrumentalnie, głównie siłą,
autokratyzm, rygoryzm, centralizacja decyzyjna
Pierwotność i wtórność grup rówieśniczych
GRUPA PIERWOTNA GRUPA WTÓRNA
- członkostwo spontaniczne, nacechowane poczuciem uczestnictwa
- dominują więzi osobowe i powszechna identyfikacja wzajemna (znajomość osobista)
- niewielkie rozmiary
- grupa o ustalonym świecie wartości wzorców o różnorodnych implikacjach organizacji grupy
- istnieje umowny system kontroli i doraźne sankcje
- zmienność okazjonalności celów i wew. hierarchii
- przywództwo
hierarchii
- przywództwo wynika z cech osobowych i aprobaty grupy - członkowie pochodzą z rekrutacji formalnej
- dominacja więzi rzeczowych i stosunków organizacji
- możliwie wielkie rozmiary grupy o rozgałęzionej strukturze
- istnienie własnych celów i interesów dominujących nad interesami innych
- posiadanie formalnych wzorów zachowań egzekwowanych formalnymi sankcjami
- centralizacja decyzyjna i koordynacja działań
- wyspecjalizowane kierownictwo, wyalienowani przywódcy
Tolerancja - wyrozumiałość w stosunku do przekonań odmiennych od naszych
Uprzedzenie -negatywna i nieracjonalna postawa wobec innych osób, która jest silna, sztywna i odporna na zmianę
Ubóstwo- brak dostatecznych środków do życia, nędza, bieda i niedostatek w sensie ekonomicznym
Podstawowe przyczyny ubóstwa:
- bezrobocie
- bezdomność
- brak wykształcenia
- dysfunkcjonalność rodziny
- niedostateczna troska o ludzi starszych
- zły stan zdrowia
- niekorzystna sytuacja np.: państwa
Rodzaje ubóstwa:
- absolutne
- względne
Trzy teorie przyczyn ubóstwa:
1) skażonych charakterów
- ubóstwo upatrywane w jednostce
- indywidualne defekty
- brak zdolności i możliwości podjęcia pracy
2)ograniczonych możliwości
- nierówność dostępu do szkół i miejsc pracy
- dyskryminacja płciowa lub rasowa
3)”wielkiego brata” - wina po stronie rządu, bo poprzez wysokie podatki zniszczył on bodźce do umacniania niezależności ekonomicznej rodziny
Przyczyny bezrobocia:
- niskie i „wąskie” wykształcenie
- zwolnienie z pracy na skukutek redukcji etatów (zwolnienia grupowe)
- niewznowienie umowy o pracę
- handel zagraniczny (kapitał zagraniczny w kraju, import)
- postęp technologiczny i techniczny
Skutki przyczyn bezrobocia:
- pogorszenie się sytuacji materialnej rodziny
- popadnięcie w alkoholizm
- złe warunki mieszkaniowe
- izolacja społeczna
- kłopoty wychowawcze z dziećmi
- poczucie winy
- niski wzory zaspokajania potrzeb kulturalnych (tylko TV)
- negatywny stosunek do nauki
Formy przeciwdziałania bezrobociu:
- inicjowanie i finansowanie szkoleń
- organizowanie dodatkowych miejsc pracy i udzielanie pracownikom pomocy finansowej
- inicjowanie i finansowanie robót publicznych
- udzielanie pożyczek z Funduszu Pracy
- przyznawanie i wypłata zasiłków
- aktywizowanie bezrobotnych w ramach programów specjalnych i zajęć w klubach pracy
Bezdomność - względnie stała sytuacja człowieka pozbawionego mieszkania (domu)
Rodzaje bezdomności:
- z wyboru
- z konieczności
- JAWNA - akceptacja braku mieszkania i tułaczki (sensu - stricto)
- UTAJONA - mieszkanie w miejscach do tego nieprzystosowanych (sensu -largo)
Przyczyny bezdomności:
- dobrowolnie wybrany styl życia
- uchodźstwo (desperackie decyzje)
- własne lub cudze zachowanie dewiacyjne)
- zdarzenia losowe
- wadliwa polityka społeczna
- brak pracy i pieniędzy
- bycie byłym więźniem
- bycie byłym wychowankiem domu dziecka
- warunki lokalne
- przemoc w rodzinie
Przeciwdziałanie bezdomności:
- działalność instytucji opiekuńczych (przytułków, szpitali, hospicjów)
- rozwój instytucji charytatywnych
- system gwarantowanych prawemświadczeń państwowych
- kontrolowane przez państwo programy poprawy warunków życia
- instytucje dyscyplinujące (np.: domy pracy)
- instytucje opiekuńczo - wychowawcze
- zakłady dysponujące kwaterami zastępczymi dla grup bezproblemowych
Diagnoza - rozpoznanie, tzn. zebranie potrzebnych danych i ich krytyczne opracowanie w drodze rozumowania
Walory dobrej diagnozy:
- ciągłość
- łatwość zmian
- unikanie błędów
- obiektywizm
- pełność
Etyczne aspekty diagnozy:
- bronić się przed przedmiotowym traktowaniem osoby badanej
- podmiotowi działającemu zależy na poprawności stosunków społecznych
- niezbędne jest zaufanie, zachowanie poufności, współpraca, obustronne poczucie odpowiedzialności
- osoba diagnozująca powinna sobie zdawać sprawę ze specyficznych cech badania diagnostycznego
- zdawać sobie sprawę z konsekwencji z zależności interpersonalnych
Radlińska:
- „przede wszystkim nie zaszkodzić” - nie wolno zmuszać do zeznań (np.: poprzez szantaż)
- nie wolno wywoływać silnych stresów
- nie wolno stosować niewychowawczych i niehumanitarnych metod
- nie wolno stosować pozornej anonimowości
- nie wolno kierować się zdarzeniami z przeszłości
Błędy diagnostyczne:
a)orzekania
- przypisanie komuś jakiejś cechy mimo braku podstaw do tego
b)pominięcia
- pomija się pewnego typu ważne zjawiska pojmowane jako złe
a)obserwacji
- nie dostrzegamy wszystkich cech lub widzimy te, których nie ma
b)techniczne
- dotyczą aparatury i notatek
c)rozumowania
- ?????????????
Praca socjalna - urządzenia i przedsięwzięcia, które powinny i ogólnodostępnych świadczeń tekpowinny pomóc ludziom w ich integracji ze społeczeństwem, by prowadzili oni godne życie
Pacjent - jednostka potrzebująca pomocy na skutek wydarzenialosowego, niezdolny do pokierowania sobą
Formy pracy socjalnej:
1)RATOWNICTWO- pomoc doraźna
2)POMOC- dość krótkotrwała (niewielka interwencja)
3)OPIEKA- pełna odpowiedzialność za drugiego człowieka, pacjent nie potrafi sobie poradzić
Zasady etyczne pracownika socjalnego:
- człowiek- najwyższa wartość, ma swoje prawa np.: samostanowienia i popełniania błędów, własnej godności
- każdy ma równy dostęp do usług socjalnych
- działać bezinteresownie (bez liczenia na własne korzyści)
- podopieczny ma pełne prawo do informacji o swojej sytuacji (podpisany kontrakt ze zobowiązaniami wobec siebie pr. socj. i pacjenta
- obowiązuje tajemnica zawodowa
- formy pracy dostosowane do podopiecznych (są w różnym wieku)
- traktować podopiecznych indywidualnie
- tolerancja wobec pacjentów (oddzielenie poglądów prywatnych od pracy)
- kierować się bezstronnością, sprawiedliwością, zasadą dobra pokrzywdzonego
- stawiać prawidłowe diagnozy
METODY PRACY SPOŁECZNO - WYCHOWAWCZEJ
1)Prowadzenie indywidualnego przypadku
-metoda swoistego dialogu między pracownikiem socjalnym a pacjentem
-jest to metoda, która polega na
analizie jednostkowych losów ludzkichw określone sytuacje wychowawcze
lub
analizie konkretnych zjawisk natury wych. przez pryzmat jed .biografii ludzkiej
Zadania pracownika socjalnego:
- zrozumienie jednostki
- zabiegi terapeutyczne mające na celu rozładowanie lęku
Zasady pracownika socjalnego:
- akceptacji
- komunikacji
- indywidualizacji
- uczestnictwa
- zaufania i poszanowania prywatności
- zmierzać do takiego nastawienia jednostki, by zapragnęła ona sama skorygować swoje życie. Opracować własny plan postępowania i dopomagać jednostce w uchwyceniu konsekwencji jej własnych pomysłów
2)Metoda pracy grupowej
-jest to metoda, która polega na kontakcie pracownika socjalnego z zespołem przez wspólne działanie jego członków, prac. socj. Stoi na straży wykonywanych zadań (są one sugerowane przez prac. socj. i samych członków grupy)
ODMIANY METODY GRUPOWEJ:
a) rozwojowo - wychowawcza
- kształtowanie na gruncie pracy kulturalno - oświatowej dorosłych i młodzieży (np.: w domach kultury czy klubach)
- sposób bycia nie odbiega od ogółu
- ich zadaniem jest służenie pomyślnemu rozwojowi fizycznemu, psychicznemu i kulturalnemu (a nie opiekuńczość)
b) psychoterapeutyczna
- nastawienie na poczynania terapeutyczne: ratownicze, opiekuńcze dorosłych osób nieprzystosowanych społecznie, o zaburzeniach w zachowaniu się
c) rewalidacyjna
- organizowanie pracy wychowanków wychowanków przez prac. socj.
Zasady pracy z grupą:
- samorządności
- dobrowolności
- styczności osobistej
- wzajemnego wspomagania
- perspektywy działalności (cel, który ukierunkuje działalność)
- działalności demokratycznej (każdy jest członkiem tej grupy)
PRACA SOCJALNA
Praca socjalna - urządzenia i przedsięwzięcia, które powinny pomóc ludziom w ich integracji ze społeczeństwem, by prowadzili oni godne życie
Pacjent - jednostka potrzebująca pomocy na skutek wydarzenialosowego, niezdolny do pokierowania sobą
Formy pracy socjalnej:
1)RATOWNICTWO- pomoc doraźna
2)POMOC- dość krótkotrwała (niewielka interwencja)
3)OPIEKA- pełna odpowiedzialność za drugiego człowieka, pacjent nie potrafi sobie poradzić
Zasady etyczne pracownika socjalnego:
- człowiek- najwyższa wartość, ma swoje prawa np.: samostanowienia i popełniania błędów, własnej godności
- każdy ma równy dostęp do usług socjalnych
- działać bezinteresownie (bez liczenia na własne korzyści)
- podopieczny ma pełne prawo do informacji o swojej sytuacji (podpisany kontrakt ze zobowiązaniami wobec siebie pr. socj. i pacjenta
- obowiązuje tajemnica zawodowa
- formy pracy dostosowane do podopiecznych (są w różnym wieku)
- traktować podopiecznych indywidualnie
- tolerancja wobec pacjentów (oddzielenie poglądów prywatnych od pracy)
- kierować się bezstronnością, sprawiedliwością, zasadą dobra pokrzywdzonego
- stawiać prawidłowe diagnozy