Na ostatnim wykładzie z kultury „omawialiśmy” malarstwo i muzykę II poł. XIX wieku.
Oto kilka przydatnych (na egzamin) informacji:
Malarstwo:
Передвижники czyli wielcy realiści rosyjscy
Nazwa pochodzi m.in. od „передвигаться” - przesuwać się, przemieszczać, jeździć - bo Передвижники jeździli ze swoimi obrazami po całej Rosji, wystawiając je w wielkich salach wystawowych w bibliotekach ziemskich i gminnych. Za założyciela tego stowarzyszenia uznaje się Iwana Kramskoja, który by inicjatorem buntu malarzy przeciw akademizmowi (sztampowość i tendencyjne tematy w malarstwie z kręgu Akademii Petersburskiej).
Kramskoj był inicjatorem powstania Stowarzyszenia (artelu) wolnych Artystów, przekształconego później w Towarzystwo Wolnych Artystów, do którego należało 14 malarzy - co istotne najsłynniejszy Илья́ Ре́пин do Передвижников dołączył później.
Na egzaminie będziemy musieli podobno wymienić 8 nazwisk (tyle że pani prof. podała tylko 7 )
A więc do Передвижников zaliczamy:
Iwan Kramskoj,
Iwan Ajwazowski - tematyka morska (marinista)
Izaak Lewitan - pejzażysta
Wasyl Surikow - malarstwo historyczne
Wiktor Wasniecow - malarstwo historyczne
Mikołaj Ge ( Ге Николай Николаевич)
Ilia Repin
Материал из Википедии — свободной энциклопедии
Товарищество передвижных художественных выставок (Передвижники) — творческое объединение российских художников, существовавшее в последней трети XIX века. В эстетическом плане участники Товарищества, или передвижники, целенаправленно противопоставляли себя представителям официального, академического художественного направления. Основателями общества были И. Н. Крамской, Г. Г. Мясоедов, Н. Н. Ге и В. Г. Перов. В своей деятельности передвижники вдохновлялись идеями народничества. Передвижники вели активную просветительскую деятельность, в частности, организуя передвижные выставки; жизнь Товарищества строилась на кооперативных началах. В состав передвижников в разное время входили:
И. Е. Репин,
В. И. Суриков,
В. Е. Маковский,
И. М. Прянишников,
А. К. Саврасов,
И. И. Шишкин,
В. М. Максимов,
К. А. Савицкий,
A. M. и В. М. Васнецовы,
А. И. Куинджи,
В. Д. Поленов,
Н. А. Ярошенко,
И. И. Левитан,
В. А. Серов и др.
Impresjnizm:
Walenty Sierow, Konstanty Korowin, Konstanty Sołow
Muzyka:
Potężna gromadka (ros. Могучая кучка) - grupa pięciu rosyjskich kompozytorów nawiązujących do tradycyjnej rosyjskiej muzyki ludowej, połączonej z nowoczesnymi elementami muzyki Europy zachodniej. Są oni przedstawicielami tzw. rosyjskiej szkoły narodowej, kierunku w muzyce XIX wieku.
Kontynuowali oni tradycje uważanego za twórcę rosyjskiej opery narodowej Michała Glinki. Duży wpływ na Potężną gromadkę wywarła też twórczość Aleksandra Dargomyżskiego.
Potężną gromadkę tworzyli:
Miliusz Bałakiriew (założyciel, stąd często nazywano ich kółkiem Bałakiriewa)
Aleksander Borodin
Cezar Cui
Modest Musorgski
Mikołaj Rimski - Korsakow
Czajkowski nie należał do Potężnej gromadki, był z nimi luźno związany
Literatura:
Jeśli chodzi o literaturę- dokończyliśmy Tołstoja
omówione zostało znaczenie motta do Anny Kareniny: „mnie pomsta a ja oddam”: motto zwraca uwagę na fakt, iż nie możemy osądzić Anny, chroni ją przed przekonaniem, że mamy ocenić jej postępowanie, osądzić jej postać;
Motto sugeruje że oceni i osądzi Annę jakaś instancja wyższa - Tołstoj nie wie czy będzie to Bóg czy inna istota - pewne jest, że człowiek tego zrobić nie może, bo to nie leży w jego mocy
Rozróżnienie wg Tischnera: osądzić można całą osobę, ocenić postępowanie, a potępić tylko czyn, bo potępienie to odmowa prawa do istnienia, więc nie możemy potępiać osoby, gdyż odmawiamy jej prawa do istnienia, a tego nam nie wolno, bo nie leży to w gestii i mocy człowieka
Motto pochodzi z Listu św. Pawła do Rzymian
Motto zwraca także uwagę na fakt, że Tołstoj nie tworzy powieści polifonicznej, bohaterowie nie wchodzą z innymi w dialog w sferze moralności i wartości (czy cos takiego )
Wymienione zostały ważne utwory Tołstoja po 1886 roku (tj. po wyjściu z kryzysu):
Śmierć Iwana Ilicza - tołstoizm „wcielony”
Zmartwychwstanie - powieść flagowa dla tołstoizmu
Sonata Kreutzerowska - anatomia zazdrości
Dramaty Tołstoja:
Potęga ciemnoty (Власть тьмы)
Płody edukacji (Плоды рассвещения)
Żywy trup (Живой труп)
Realiści:
Władimir Korolenko: Sen Makara, Ślepy muzykant
Wsewołod Garszyn: Czerwony kwiatek
Mikołaj Leskow: Urzeczony pielgrzym, widoczne wpływy Tołstoja, idea doskonalenia wewnętrznego
Naturalizm:
Piotr Bobrykin: Górskie złoto, Ofiara wieczorna
Dymitr Mamin - Sybirak - utwory o Syberii, darwinowska filozofia człowieka podległego przyrodzie
Czechow
Debiutuje w latach osiemdziesiątych, utworami humorystycznymi i prozatorskimi - ze względu na duża ilość pseudonimów nie można ustalić konkretnej daty ani konkretnego tytułu debiutu
humorystyczne opowiadania drukuje w czasopiśmie Осколки
w twórczości brak naturalizmu, pisze najwięcej o inteligentach, urzędnikach, chłopach i zdeklasowanej szlachcie
psychologizm postaci zbliża go do Tołstoja, a realizm do Korolenki
specyfika dramatu Czechowa:
Nowa struktura dramatu: bez punktu kulminacyjnego i typowego zakończenia
Psychologizacja: osiąganie nastrojów i napięć emocjonalnych
Retardacje
Przeniesienie akcji do sfery przeżyć
utwory:
2 tomy opowiadań: Pstre opowiadania 1886 i O zmierzchu (В сумерках) - najbardziej znane to Człowiek w futerale, Kameleon i Sala nr 6 - jedyny element ideowy u Czechowa, polemika z Tołstojem
Dramaty: Płatonow, Чайка, Wujaszek Wania, Trzy siostry, Wiśniowy sad
Modernizm
inspiracje filozoficzne: Schopenhauer, Nietzsche, Platon i neoplatonizm, rosyjski renesans religijny: Sołowiow, Fiodorow i Szestow
Dymitr Mereżkowski - 1893 Manifest modernizmu: „O przyczynach upadku i nowych kierunkach we współczesnej literaturze rosyjskiej”: w literaturze pojawiły się nowe elementy: mistycyzm, nowa wrażliwość artystyczna (synestezja), symbolika
4 tendencje modernizmu:
Dekadentyzm: D. Mereżkowski, Zinaida Gippius, Walery Briusow
Symbolizm: A. Błok, A. Biełyj, W. Iwanow,
Akmeizm: A. Achmatowa, Osip Mandelsztam, Lew Gumilow,
Futuryzm: W. Majakowski,