Natura

(z łac. Natura) - szerokie i wieloznaczne pojęcie, które może, w zależności od kontekstu oznaczać:

1. Całość świata przyrodniczego - zarówno jego część żywą (rośliny, zwierzęta, ludzie) jak i nieożywioną (minerały, planety, gwiazdy), wraz z prawami regulującymi funkcjonowanie tego świata. W tym sensie jest ten termin tożsamy z całym wszechświatem.

2. Całość świata przyrodniczego przeciwstawioną światu kultury, a więc nie obejmującą wytworów człowieka, zarówno materialnych jak i niematerialnych: maszyny, budynki, ubiory, miasta, państwa, idee, poezja itd. W tym rozumieniu jest to stan pierwotny, prymitywny.

3. Żywą część świata przyrodniczego, jednak zwykle z wyłączeniem ludzi - czyli świat roślin i zwierząt

4. Ogół praw rządzących światem przyrody ożywionej lub ożywionej i nieożywionej razem wziętych. W tym sensie słowa "natura" używa się w takich pojęciach jak prawo naturalne, zjawiska naturalne itp.

5. Charakter rzeczy - zbiór charakterystycznych lub wrodzonych cech właściwych dla danych przedmiotów czy zjawisk, np. natura człowieka - zespół cech właściwych zachowaniu ludzi albo "taka jest natura słońca, że nie pyta tylko świeci".

6. Wrodzone predyspozycje behawioralne, które charakteryzują przedstawicieli danego gatunku, np. "zgodnie z wilczą naturą".

7. Siłę, która kształtuje organizmy żywe, w szczególności człowieka - "natura obdarzyła go bystrym wzrokiem".

8. Przedmioty, towary wykorzystywane jako środek płatniczy - "otrzymać zapłatę w naturze"

Jednym z największych dzisiaj zagrożeń globalnych dla egzystencji ludzkości to problemy środowiska, problemy spowodowane przez ludzi. Sami niszczymy przyrodę która daje nam pożywienie, czystą wodę i powietrze. Ludzie na szczęście zaczęli rozumieć że jakoś temu trzeba zapobiec i starają się znaleźć strategie mogące uporać się z tymi problemami. Niektórzy uważają że powinniśmy uczyć się od ludów pierwotnych, ponieważ przez długi okres żyli oni w harmonii z naturą. Inni z kolei obwiniają religie monoteistyczne za to że dzisiaj znajdujemy się w kryzysie ekologicznym.

Degradacja środowiska naturalnego należy do najistotniejszych zagrożeń współczesnego świata z kilku przyczyn. Po pierwsze środowisko naturalne jest jedno, a jego elementy, takie jak: człowiek, powietrze, gleba, wody, szata roślinna, świat zwierząt są ze sobą powiązane. Oznacza to, że zniszczenie gleby powoduje zakłócenia równowagi w pozostałych elementach systemu. Po drugie proces degradacji postępuje znacznie szybciej niż proces odnowy, który nie zawsze jest możliwy, ponieważ przekracza możliwości człowieka. Natura okazuje się silniejsza od zdolności cywilizacji. Po trzecie degradacja środowiska naturalnego jest przyczyną innych zagrożeń. Człowiek potrafi świadomie zniszczyć środowisko naturalne.

Główną przyczyną degradacji środowiska naturalnego jest nie kontrolowany postęp cywilizacji.

Bóg i natura

Od najdawniejszych czasów człowiek poszukiwał swego miejsca w świecie, próbował zdefiniować istotę życia na ziemi i odnaleźć się w tym pełnym zagadek niezrozumiałym dla nikogo miejscu.
W Średniowieczu to Bogu przypisywano główną rolę na scenie świata. Stał się najwyższą wartością i miarą wszechrzeczy. Twórcy filozofii tych wieków tj. Św. Augustyn czy Tomasz postrzegali Go jako absoluta, istotę będącą wszystkim ponad wszystkim, której nikt i nic nie jest w stanie dorównać. Człowieka zaś uznawali jedynie za pośrednika między stworzeniami. Nie miał on żadnej wartości- a w oczach Boga stawał się jedynie szarym popiołem. Został stworzony dla swego Pana, by służyć Mu, wielbić Go i wysławiać Jego wielkość. Poświęcał na to całe życie stroniąc od wszelakich uciech ziemskich- nawet od natury, której musiał się wyrzec. Według średniowiecznych dogmatów natura postrzegana była jako źródło pokus, grzechu i zła stworzona przez szatana, który starał się nas zwieść na łono czeluści piekielnych. Poprzez służbę Bożą, człowiek mógł zasłużyć sobie na życie wieczne i miejsce przy Bogu. Jednakże dzielił go Niego ogromny dystans. Swe modlitwy, pochwały i prośby kierował pośrednio poprzez Matkę Boską bądź Jezusa. Nie był godny rozmowy z Panem- absolutem i stwórcą, stanowiącym dla niego najwyższą wartość, będąc przy tym jedynie marnym i nietrwałym prochem, który z łaski Boga pełni u Niego służbę.
Sytuacja zmieniła się w renesansie - epoce pobudzającej ludzkość do pracy twórczej oraz do korzystania darów Boskich, które na nią spłynęły.- oczywiście nie zapominając przy tym o podzięce. Odrodzenie przyniosło ze sobą ogromne zmiany w koncepcji życia. Stało się epoką poznawania, wszechstronności umysłu człowieka ale również i zmagania się z chaosem w świecie.

Pozytywne działanie człowieka

Na pierwszy rzut oka wszystko wygląda cudownie, bo zakłady energetyczne mają obowiązek kupowania „czystej energii”. Ale nie jest określona suma, jaką muszą za nią zapłacić. Jaki jest tego efekt - nietrudno się domyśleć.
Zielone źródła energii to słońce, wiatr, rzeki i oceany, gorące podziemne źródła i tzw. biomasa, czyli np. słoma, trociny czy wierzba energetyczna.

Energię słoneczną przetwarza się na elektryczność albo wykorzystuje bezpośrednio do odgrzewania np. wody. Ta metoda jest rzecz jasna bardziej wydajna w krajach położonych bliżej równika. Instalacje zakłada się przede wszystkim na dachach domów, ale nie tylko. Mogą one np. oświetlać drogowe znaki ostrzegawcze. W tym przypadku są to mrugające w nocy światła na zakręcie.

Za to elektrownie wiatrowe można budować praktycznie w każdym zakątku świata. Aby osiągnęły one dużą moc, muszą się składać z wielu turbin. Bywa to przyczyną oskarżeń o niszczenie krajobrazu. Dlatego też coraz częściej buduje się pojedyncze wiatraki, które zaopatrują w energię poszczególne domy.

Wspaniałym źródłem energii jest moc ukryta w wodzie. Na rzekach buduje się tzw. małe elektrownie wodne. Powstają oczywiście i duże, ale tylko te małe nie mają złego wpływu na środowisko naturalne.

Wielkim bogactwem jest też woda z wnętrza ziemi. Gorące wody geotermalne występują na obszarze prawie 80% powierzchni Polski. Jednak są trudne do wykorzystania. Dotychczas uruchomiono u nas jedynie trzy zakłady tego typu np. w Pyrzycach koło Szczecina. Ciepło z ziemi podobnie jak inne źródła zielonej energii można też wykorzystywać do ogrzewania pojedynczych domów. Energię można też wycisnąć z pozornie zimnej ziemi, wody czy powietrza. Jakim cudem? Dzięki pompom cieplnym, które działają na tej samej zasadzie co lodówka. Ale, jeśli mają służyć do ogrzewania, to układ działa w przeciwnym kierunku. Stosując pompę cieplną, 75% energii otrzymuje się za darmo! Urządzenia takie mogą pracować nawet w minusowych temperaturach i są bardzo popularne np. w Skandynawii. Innym wyjściem są paliwa, które się co prawda spala, ale efekty uboczne tego procesu są mniej szkodliwe niż w przypadku paliw konwencjonalnych. Takim źródłem energii jest biomasa, np. słoma, trociny albo wierzba energetyczna. Przy ich spalaniu tworzy się dwutlenek węgla, ale jego ilość jest taka sama jak ta, którą rośliny pobrały, kiedy jeszcze rosły. Natomiast powstający w procesie popiół jest wspaniałym nawozem.

Z biologicznych odpadków, zwierzęcych i roślinnych można tworzyć biogaz. Organiczne śmieci nie trafiają więc na wysypiska, a dodatkowo produktem ubocznym fermentacji jest wartościowy nawóz. Nowy wiek został już nazwany wiekiem cywilizacji solarnej. Cywilizacji, która korzysta wyłącznie z energii odnawialnej, a człowiek żyje w zgodzie z naturą.

Produkcja naturalnej żywności

Ogólnie można przyjąć, że produkcja ekorolnicza odbywa się bez użycia chemii rolnej, a przetwórstwo bez środków chemii spożywczej. Jednak należy zwrócić uwagę, że jest to działanie uzasadnione, które wymaga podjęcia innych metod i sposobów, aby produkcja była możliwa. Tak więc, nie wystarczy tylko zaprzestać, na przykład, nawożenia gleby, aby w ten sposób otrzymać produkt ekorolnicza (to samo dotyczy przetwórstwa).

Potocznie mówi się, że jakość biologiczna żywności zaczyna się w glebie, a prawidłowa uprawa to sztuka płodozmianu. Tak jest też w rzeczywistości. W rolnictwie ekologicznym, w odróżnieniu od rolnictwa konwencjonalnego, nie dostarcza się pokarmu roślinie bezpośrednio lecz poprzez mikroorganizmy bytujące naturalnie w strefie przykorzeniowej. W ten sposób roślina otrzymuje dawki substancji odżywczych w odpowiednich stężeniach. Przy nawożeniu azotowym, w wyniku braku u roślin mechanizmów samo ograniczających wchłanianie azotu, pierwiastek ten jest gromadzony w nadmiernych ilościach w postaci azotanów w tkance roślinnej, które w wyniku dalszych przemian przechodzą w azotyny dające efekt kancerogenny (rakotwórczy). W produkcji metodami ekologicznymi dba się raczej o dostarczanie pokarmu organizmom glebowym, które są czynnikiem ograniczającym także dla innych substancji szkodliwych. Jedynymi środkami uzupełniającymi stosowanymi w produkcji ekologicznej są obornik, kompost i sproszkowane mączki skalne.

Sposobem walki ze szkodnikami w metodach konwencjonalnych są pestycydy, herbicydy itd., które powodują wyniszczenie także organizmów pożytecznych, doprowadzając do zachwiania równowagi w ekosystemie. W ten sposób dochodzi do nadmiernego rozmnożenia się innych populacji lub chorób, a to z kolei wymusza dalsze stosowanie środków agrochemii i gleba w wyniku takiej eksploatacji w stosunkowo krótkim czasie zostaje kompletnie zdegradowana. Jest to sprzężenie zwrotne, które w konsekwencji doprowadza do plagi np. chorób niszczących wielkie połacie także zdrowych terenów.

W produkcji ekorolniczej odchwaszczanie wykonuje się mechanicznie, zaś do walki ze szkodnikami stosuje się środki biologiczne np. pułapki, substancje feromonowe, wyciągi z roślin, preparaty wirusowe i bakteryjne. Są one na pewno mniej skuteczne od środków chemicznych, ale nie powodują opisanych wyżej problemów, a także innych związanych z pozostałościami w środowisku i produktach spożywczych.

Dewizą rolnictwa ekologicznego jest zapobieganie zamiast zwalczania, czyli przeciwdziałanie masowemu występowaniu chorób i szkodników przez stwarzanie równowagi biologicznej w środowisku, gdyż współzależności między organizmami nie dopuszczają do przewagi niektórych grup.

Ważną rolę w gospodarstwie ekologicznym odgrywają również zwierzęta, które nie tylko usprawniają prowadzenie działalności, ale również zamykają obieg materii.

Warunki chowu zwierząt i ich utrzymanie muszą odpowiadać wymaganiom gatunkowym. „ Obozy koncentracyjne ” dla zwierząt, bardzo popularne także w Polsce, czyli wielko stadne fermy przemysłowego tuczu, gdzie np. nioskom w chowie bateryjnym obcina się dzioby, aby nie dochodziło do kanibalizmu między osobnikami w wyniku zbytniego zagęszczenia w klatce, są oczywiście niedopuszczalne. Zwierzęta muszą mieć zapewniony pokarm, warunki egzystencji i wielkość stada stosownie do ich potrzeb bytowych. Wychów pastwiskowy latem i dostęp do okólników zimą są regułą, gdyż zwierzęta muszą mieć możliwość ruchu (w chowie konwencjonalnym uważane jest to za zbyteczne i nieekonomiczne, dlatego też zwierzęta często całą zimę spędzają w oborze). Okaleczanie zwierząt jest niedopuszczalne, dozwolone są tylko pewne, ściśle określone i ograniczone zabiegi hodowlane. Stosowanie leków weterynaryjnych jest uzasadnione tylko w przypadku ratowania życia zwierzęcia oraz muszą być zachowane okresy karencji, po to aby pozostałości leków nie dostawały się do produktów.

W przetwarzaniu żywności metodami ekologicznymi zabrania się:

1) stosowania hormonów i dodatków syntetycznych,

2) prowadzenia rafinacji metodami chemicznymi,

3) konserwowania surowców i ich przetworów przy użyciu napromieniowania i fal elektromagnetycznych (mikrofalówki!!!),

4) wykorzystywania roślin, zwierząt i mikroorganizmów oraz ich części i produktów je zawierających uzyskiwanych w wyniku zastosowania inżynierii genetycznej (o tym w następnym artykule).

Wyższa cena produktów ekorolniczych nie jest spowodowana pazernością producentów. Wydajność produkcji, w której nie stosuje się substancji dodatkowych w postaci np. emulgatorów, stabilizatorów, będzie zawsze mniejsza i bardziej kosztowna. Przecież wprowadzanie tzw. aromatów identycznych z naturalnymi (ha, ha, ha) ma swoje uzasadnienie głównie w obniżeniu kosztów produkcji, a nie w polepszeniu jakości zdrowotnej artykułów spożywczych. Podobnie jest z „napompowanymi” wodą wędlinami, które w ciągu dwóch dni potrafią być „ zielone ”, mimo nastrzykiwania ich mieszanką substancji konserwujących.

Wszystkich tych nieuczciwych metod jak ognia wystrzegają się producenci ekologiczni, których produkty mają swoisty smak i zapach niepowtarzalny w produkcji przemysłowej. To samo tyczy się upraw, gdzie w metodach konwencjonalnych(98% gospodarstw) kilka oprysków w ciągu sezonu załatwia problem chwastów (oczywiście tylko krótkoterminowo), w uprawach ekologicznych pielenie mechaniczne lub ręczne, wymagające ogromnego nakładu pracy, pozwala się prawidłowo rozwijać uprawie.

Widzimy więc, że życie człowieka jest nierozłącznie związane z naturą i Bogiem. Związki te w każdej epoce mają odmienny charakter, podejście do tych spraw jest nieco inne, odbywa się na różnym stopniu bliskości (czasem bliższym, czasem dalszym), ale nie da się ich zerwać. Począwszy od mrocznego średniowiecza, gdzie człowiek był całkiem podporządkowany Stwórcy, żył dla Niego i wielbił Go bez względu na wszystko, nie zważając na swój marny żywot. Kolejno poprzez renesans, w którym to panował humanizm doceniający istotę ludzką i jej potrzeby, a w którym to Bóg pełnił rolę łaskawego, dobrego i opiekuńczego ojca. Wreszcie skończywszy na świecie współczesnym, gdzie człowiek ma ambicje by dorównać Bogu i odsuwa się od niego, gdy czuje, że jego świat nie jest już doskonały. Traci z nim kontakt i zatraca swoją wiarę. Niezależnie od stosunku człowieka do Boga i natury, bez względu na to, czy człowiek w Niego nie wierzy, czy też ufa Mu bezgranicznie-On zawsze będzie przy nas otaczając swym dziełem, ponieważ człowiek należy do tego dzieła- jest integralną częścią stanowiącą jedność Boga z naturą.

---