Polityka gospodarcza - wywodzi się z grupy nauk społeczno- ekonomicznych; "dziedzina wiedzy i nauki, a także praktyki o rozwoju gospodarczym, o czynnikach determinujących ten rozwój, o stosunkach towarowo- pieniężnych, o rynku, o stosunkach pracy i warunkach bytu jednostki i społeczeństwa". Odpowiada na pytania jak i ile produkować, jaki ma być dochód narodowy państwa, jakimi sposobami mamy do tego dojść. Weryfikatorem polityki gospodarczej jest praktyka. Decyzje gospodarcze w każdym państwie podejmują politycy a nie specjaliści od gospodarki. Polityka gospodarcza zajmuje się: # wszelkie działania państwa i obywateli w zakresie wytwórczości produkcji materialnej, w której produkt brutto dzieli się na: spożycie i akumulację i na którym musi nam najbardziej zależeć # określenie koncepcji rozwoju gospodarczego wszystkich dziedzin gosp. narodowej # określa koncepcję polityki finansowej państwa (pieniężną, stóp procentowych, ilości pieniądza na rynku). Suma pieniądza musi odpowiadać sumie towaru. # określenie polityki inwestycyjnej państwa # czynnik ludzi - rynek pracy # określenie polityki cen i dochodów # polityka ochrony środowiska # koncepcje międzynarodowych stosunków gospodarczych (określa je polityka państwa) # polityka społeczna Polityka społeczna - zaliczamy całą sferę spraw socjalno- bytowych ludności; bezpieczeństwo socjalne (kontrolowanie sytuacji materialnej społeczeństwa; minimum socjalne - produkt stopy rozwoju gospod. kraju; ubezpieczenia, emerytury, ochrona zdrowia, oświata, kultura, porządek społeczny - prawo, zabezpieczenie porządkowe, wojsko) Zależność między polityką gosp. a społeczną

P. gosp. zajmuje się sferą wytwarzania tzn. tworzenie produktu krajowego brutto; p. społ. zajmuje się częścią podziału wytworzonych dóbr Funkcje polityki gosp.: # polityka gosp. jest domeną rządu, na wszystkich poziomach funkcjonowania tego rządu, na każdym etapie trzeba kształtować ustaloną politykę # model polityki gospodarczej to wypadkowa sił politycznych (krajami rządzą partie polityczne, religie, które przekształcają się w doktrynę polityczną); są wynikiem kierunku politycznego na tle gospodarki # kompromis - godzenie wielu stron UWARUNKOWANIA wew. i zew. w p. gosp. WEW.: # środowisko, w którym się znajdujemy (klimat, gleba, zasoby ziemi) # zasoby ludzkie - określają koncepcję polityki gospodarczej, rozwoju gospodarczego; duże rezerwy pracy pozwalają na swobodne kształtowanie, kreowanie wytwórczości; postęp naukowo- techniczny II poł. XXw. oznacza eksplozję techniki nowej generacji, zastępuje pracę ludzi (komputeryzacja, mechanizacja) # stopień uprzemysłowienia państwa - 28% produktu krajowego brutto pochodzi z przemysłu # organizacja państwa - warunkiem pozytywnego rozwoju kraju jest silne państwo. Demokratyzacja jest dopuszczalna w polityce, nigdy w gospodarce (ekonomice), ponieważ nie pozwala na to proces technologiczny # ustrój polityczny - przyjazny czy nieprzyjazny rozwojowi gospodarczemu ZEW: # sytuacja międzynarodowa - pokój, wojna, rozruchy, niepokoje czy spokój, stabilny rozwój - określa model rozwoju gospodarczego # charakter stosunków z otoczeniem zewnętrznym, gospodarka rozwija się dobrze gdy ma dobre stosunki z sąsiadami # położenie geograficzne - najsilniej rozwija się kontakty z krajami blisko położonymi (renta odległości) # koniunktura światowa - cykle koniunkturalne, kryzysy, oznacza się możliwością szybką ścieżką rozwoju np. wzrost lub spadek cen na surowce, wyznacza dziedziny, które są porządane na rynku światowym tzw. otwarta gospodarka - duży udział importu i eksportu; dużo państw prowadzi taką gospodarkę. Ekonomika światowa jest wypadkową wielu czynników, zasadnicze znaczenie ma model gospodarczy MODEL ROZWOJU GOSP. socjalistyczny model gospodarki * charakteryzował się wszechwładztwem własności publicznej, minimalnym udziałem własności prywatnej; formy własności: spółdzielcza, grupowa, które to narzucały swoiste rozwiązania * własność społeczna wymagała centralnego sterowania tą własnością; jak, co, ile ma produkować nie decydowało przedsiębiorstwo ale państwo

Własność określa charakter budźetu państwa. Cała własność społeczna w modelu gospodarki socjalistycznej stanowiła składowy element budżetu państwa. Państwo decydowało o inwestycjach, a wszystkie dochody spływały do budżetu. Ograniczona samodzielność przedsiębiorstw (ekonomiczna) * przedsiębiorstwa rozliczały się z inwestycji, dochody spływały do budżetu. Funkcjonował system centralnego planowania, sterowania. W latach '70 nastąpiła decentralizacja (odwrócono planowanie) * System decentralizowany, wskaźniki dywersyjne: fundusz płac, wskaźniki rentowności, inwestycje

* Rynek w gospodarce planowanej miał charakter specyficzny. Wszystkie parametry rynku były ustalone centralnie - ceny miały charakter rozliczeniowy a nie kosztowy, niektóre ceny na żywność nie były zmieniane

Proces demokratyzacji w Polsce pociągną za sobą decentralizację. W latach '70 rozluźniono zasady rynkowe w Polsce; sektor rynkowy podlegał rynkowym systemom cen; mogły swobodnie kształtować. Główny kanał cen był regulowany przez państwo. Państwo żeby ustalić poziom cen nie musi ustalać cen dla każdego surowca, ale wystarczy ustalić ceny dla surowców mających decydujące znaczenie dla danego sektora. * stabilizacja cen na rynku - każdy wiedział ile ma wydać na życie za miesiąc, za rok * pozwala stosować politykę uśredniania płac

System socjalistyczny ekonomicznie nie wytrzymał, bo był za mało "opiekuńczy" dla przedsiębiorstw, nie dawał im swobody, nie dawał szansy wyboru (np. miejsca pracy)

Ekonomicznie nie ma bardziej efektywnego ustroju jak ustrój kapitalistyczny, ponieważ podstawą jest wolna konkurencja. Konkurencja jest siłą napędową dlatego system kapitalistyczny określany jest jako system rynkowy. ISTOTA SYSTEMU RYNKOWEGO

# własność prywatna ma środki i dobra produkcji # rynek # celem gospodarki kapitalistycznej jest zysk. Ustrój kapitalistyczny nie toleruje żadnych konkretnych kategorii opiekuńczych # gospodarka towarowo - pieniężna

W gospodarce kapitalistycznej wszystko jest towarem,decyduje o wszystkich parametrach. Własność prywatna ma czołową pozycję; ma tę cechę, że jest elastyczna w stosunku do przystosowania się do realiów rynkowych. reaguje bardzo szybko na zmieniającą się sytuację rynkową. W Unii Europejskiej 94% przemyłu i wytwórczości znajduje się w rękach małej i średniej wytwórczości. W Unii Europejskiej przedsiębiorstwo nowotworzone żyje 40% - 4 lata; 60% - 10 lat; są okresy gdy te proporcje się odwracają (jedno przedsiębiorstwo się rodzi inne umiera)

Cechą gospodarki rynkowej jest amplituda wahań. Kapitalizm nie znosi jednokierunkowego przygotowania. Wahania mają wpływ na kształtowanie sie stabilności organizacji gospodarczej.

Rynek jest głównym regulatorem procesu rozwoju gospodarczego; konkurencja rynkowa jako naruralny proces - kyo przegrywa na rynku jest przegranym, kto wygrywa wygranym. Jest to liberalna koncepcja gospodarki kapitalistycznej. Klasyczny liberalizm odrzuca ingerencję państwa w sferę gospodarczą. Teoretyczna delikatność materii; każde państwo ma określone funkcje do spełnienia, aparat kontroli i ucisku - te instytucje są częścią składową konstrukcji państwa (wojsko, policja). Naturalną rzeczą jest, że państwo, które chce istnieć musi mieć określone środki na utrzymanie państwa, co oznacza, że w żadnej koncepcji państwa "królem" nie jest rynek. Społeczeństwo musi być zarządzane przez organ państwowy. Najbardziej liberalnym państwem jest USA

Przełomem w poglądzie teoretycznym i praktycznym były lata '30 XX wieku. Bezrobocie w latach '30 spowodowane było nadprodukcją, stagnacją produkcji. Zahamował się popyt globalny. Prace interwencyjne są przejściowe. Wahanie się koniunktury ekonomicznej wewnątrz kraju. Państwo nie może się biernie przyglądać temu co dzieje się na rynku, musi wpływać na rynek.Liberalna gospodarka jest krytykowana. SPOŁECZNA GOSPODARKA RYNKOWA

Polska opowiedziała się na rzecz społecznej gospodarki rynkowej. 1948 r. Niemcy koncepcja Gerharda, który zaproponował poszukując rozwiązań:

• powszechna własność prywatna - mnogość prywatnych przedsiębiorstw

• wykorzystał liberalizm w postaci neoliberalizmu, swobodnego kształtowania cen, przepływu kapitału z kontrolą pomocy płynącej do Niemiec ze strony amerykańskiej

• daleko idącą kontrolę monopoli - wszelkie monopole to państwo w państwie; silna organizacja gospodarcza, która często dysponuje dochodem i środkami większymi niż budżet państwa, kreują rządy

• ogłosił koniec z planowaniem rynku, monopoli, kontrola monopoli (kreują ceny)

• osiągnięcie równowagi gospodarczej - wyeliminowanie wahań koniunkturalnych

• chęć stabilizacji pieniądza

• ustabilizować sytuację materialną ludności - min. zlikwidować nędzę

Po latach '60 zapomniano o koncepcji społecznej gospodarki rynkowej. W Polsce w '90 latach do tej koncepcji powrócił Mazowiecki. CHARAKTERYSTYKA SPOŁECZNEJ GOSPODARKI RYNKOWEJ

• dwusektorowa we własności - dominacja własności prywatnej, nie zawsze pożądana i uzasadniona, wymagane z istoty potrzeb rynku

• własność społeczna - system gospodarczy w Polsce jest systemem tworzącym się, nie mamy trwałej koncepcji jak ma wyglądać rozwój polityki gospodarczej, jasnej koncepcji w zakresie usług. Jesteśmy w okresie gdy się kształtuje.

Społeczna gospodarka rynkowa to gospodarka wielosektorowa. Sektor prywatny i publiczny rozbijają się na podsektory. Wielobarwność własności społecznej; własność prywatna może być: dzierżawcza, ajencja. Te własności nie są jednobarwne

Sektor publiczny współczesnej gospodarki ma wymowę w :

• może realizować potrzeby zbiorowości ludzkiej

• konsumpcja zbiorowa- realizuje, organizuje sektor publiczny

• ochrona zdrowia, oświata

• tzw.usługi publiczne

W gospodarce rynkowej mieszanej własności są 4 grupy podmiotów:

• konsumenci (gospodarstwa domowe- decydują o popycie i podaży)

• przedsiębiorcy 15% dają pracę

• pracobiorcy- 80% społeczeństwa, pracownicy najemni

• kierownicy jednostek gospodarki publicznej

SPOŁECZNA GOSPODARKA RYNKOWA

• podkreśla regulującą rolę rynku w skali nie naruszającej reguł gry rynkowej, które nie hamują wpływu popytu i podaży na kształtowanie się rynku

• skuteczne państwo - cech społecznej gospodarki rynkowej

• państwo musi dbać o sprawiedliwy podział dóbr, państwo zachowuje prawo do ingerencji w mechanizm funkcjonowania rynku (poprzez kontrolę cen, prowadzenia polityki, która likwiduje monopolizację cen)

• państwo bierze na siebie pełną ochronę socjalną (ochrona zdrowia, oświata)

• tzw. subsydialność jednostki - oznacza odpowiedzialność jednostki za własną rodzinę; element z gospodarki liberalnej Czynniki i narzędzia polityki gospodarczej Polityka gospodarcza znajduje swoje odbicie w całym systemie instytucjonalnym organizacji, które ustalają i realizują politykę gospodarczą. Polityka gospodarcza wymaga narzędzi organizacji prawnych typu ekonomicznego

system narzędzi i instrumentów polityki gospodarczej

nstytucjonalne samorząd - Polityka gospodarcza jest tworzona przez rząd; ma dwustronne znaczenie, jest dla rządu i dla obywateli. System instytucjonalny jest transmisją globalnych celów do poszczególnych instytucji i obywateli. Pierwszą instytucją, która ma prawo stanowienia jest samorząd, na każdym poziomie istnienia gospodarki jest tą instytucją, która jest upoważniona do podejmowania decyzji. Tworzą koncepcję i przedstawiają ją społeczeństwu pod osąd. Samorząd jest jedyną instytucją mającą prawo stanowienia. administracja - przekazanie określonym grupom ludzi prawa do zarządzania, kierowania, administrowania życiem gospodarczym, społecznym itp., administracja może stymulować procesy gospodarcze lub je zepsuć; jest to podmiot, który w realizacji polityki gospodarczej jest newralgiczny, może usprawniać, może pogarszać przedsiębiorstwo - zamknięta wewnętrzna całość, która rządzi się swoimi wewnętrznymi prawami; prezes, zarząd ustala prawa, do których musimy się podporządkować zrzeszenia - organizacje powstające w wyniku połączenia przedsiębiorstw lub mniejszych podmiotów, członkowie muszą podporządkowywać się władzy zrzeszenia, przestrzegać ich praw, odnosi się najczęściej do finansów; tworzą tzw. bloki rewizyjne, które ustalają zasady finansowe; nakładają obowiązek składki członkowskiej lub innej daniny. W imieniu danego bloku usługodawców zrzeszenie występuje w obronie członków występujących z inicjatywami do wojewodów itp. spółki - kolektywna jednostka; zrzeszenie min. dwóch członków; spółka z.o.o. może powstać z jednym właścicielem

s.rządowe - działają na mocy ustawy sejmowej, w której określa się jak mogą powstać stowarzyszenia (melioracji, ochrony dróg, ochrony zdrowia); mają swoje umocowanie w ustawie i podlegają przepisom państwowym; ich zakres jest określony pozarządowe - tworzą się z inicjatywy obywateli 15 osób może utworzyć stowarzyszenie; związki wyznaniowe; mają obowiązek zgłaszania swojej działalności do rejestru; nie wszystkie podlegają ustawie organizacje społeczne - spółdzielczość mieszkaniowa, spożywcza, rolnicza itp.; mogą też istnieć organizacje typu niespółdzielczego np. kombatanci, lwowiacy, w tym zakresie ustawodastwo jest rozciągliwe

narzędzia prawne bezpośrednie Wszystkie instrumenty prawne mają znaczenie bezpośredniego oddziaływania, obowiązek nakładany w zakresie realizacji lub uprawnień; nie podlegają podważeniu, mają wsparcie w ustawodastwie prawnym, wszystkie kategorie prawa są odpowiedzialne za narzędzia, są tworzone jako działanie zabezpieczające te narzędzia....

Tworzy się harmonijny układ wzajemnych powiązań pomiędzy zadaniami gospodarczymi a prawem, które ma na celu wesprzeć realizację tych zadań, mamy do czynienia z klasycznym sprzężeniem zwrotnym wzajemnego uwarunkowania się działań gospodarczych z prawem. Wszystkie instrumenty prawne stanowią kontynuację nakreślonych w programie gospodarczym zadań. Instrumenty prawne można porównać do zakazów i nakazów. Za ich pomocą można sterować gospodarką akty normatywne - wydają samorządy, forma tych decyzji jest inna, sejm, prezydent mają prawo wydać ustawy; uprawnione są do wydania określonych decyzji; związane z koniecznością przestrzegania miądzynarodowych norm i standardów, a także swoistych zwyczajów jakie się ukształtowały np.

tzw. standardy - normy określają technikę, technologię wytwarzania produktów w UE; obowiązuje ponad 100 tys. standardów zarządzenia - wydaje prezes Rady Ministrów, premier ma większe prawa niż prezydent, wydaje niepodważalne zarządzenia, ale nie może wydawać ustaw

uchwały, postanowienia - decyzje organów upowarznionych do podejmowania uchwał; zarząd, walne zgromadzenie w spółkach ( ustala wynagrodzenie dla prezesa)

narzędzia ekonomiczne pośrednie

Narzędzia ekonomiczne nie mają bezpośredniego wpływu na cenę, koszt produkcji tzn.nie mają adresata. Adresatem narzędzi ekonomicznych jest problem, branża one oddziaływują na świadomość decydentów o sprawach gospodarczych. Pośrednie oddziaływanie na sferę produkcyjną "dialog" między obywatelem a warunkami ekonomicznymi; te warunki mogą być lepsze lub gorsze grupa finansowa - polityka dochodowa - w systemie ekonomicznym państwa polityka dochodowa pełni czołową funkcję. Sprowadzamy ją do wielkości produktu krajowego brutto (zderzenie przychodów z dochodami) Wielkość PKB przekładana jest przeciętnie na jednego mieszkańca, ponieważ PKB jest miernikiem ekonomicznego wzrostu rozwoju kraju; świadczy o społecznej wydajności pracy; wskaźnik, który mówi o produktywności społeczeństwa, pokazuje jaki wkład każdy z nas wnosi do całości. Ok. 30% gospodarstw chłopskich nie wytwarza, nic nic nie wkłada do całości. W polityce finansowej powinniśmy dążyć aby dochód wypracowany przez społeczeństwo był jak najwyższy. Współzależność między wzrostem PKB a pozycją każdego pracującego obywatela lub emeryta powinna być taka, że: "w miarę jak wzrasta PKB powinny rosnąć dochody osobiste społeczeństwa". Powinien poprawić się dobrobyt społeczny. Jeśli dochód narodowy rośnie i w przedsiębiorstwie też, a nie zmienia się nie poprawia płac zachodzi sprzeczność pomiędzy interesem pracobiorcy a interesem pracodawcy. Jeśli jest współzależność między dwoma kategoriami to przekłada się to na popyt (struktura spożycia) .

Polityka dochodowa obejmuje relacje pracy i kapitału w w --> [Author:O] ąskim znaczeniu.

PKB - 100% - inwestycje ( akumulacyjne )- 24 %

- spożycie ( emerytury, renty z budżetu państwa 40 % )- 76 %

Każdy wzrost płac powoduje wzrost kosztów a to z drugiej strony powoduje wzrost cen. Wzrost cen powoduje wzost popytu, spadek albo ustabilizowanie.

Wzrost kosztów pracy związany jest z dwoma sytuacjami:

- z poziomem postępu technicznego - jakością pracy

Siła nabywcza pieniądza = ilość twarów, które można nabyć za jednostkę pieniądza

Siła nabywcza ludności = ilość towarów, dóbr i usług wyrazone sumą pieniądza w dyspozycji ludności. Cele:

- wzrost dobrobytu PKB na jednego mieszkańca, czyli efektywność każdego człowieka

- wzrost potencjału gospodarczego kraju.

Polityka dochodowa to przede wszystkim kontrola płac, ponieważ dalej powoduje ona regulo- wanie cen. Regulowanie cen to stosunek inflacji albo je stymuluje albo zatrzymuje. Państwo każdego dnia śledzi zmiany cen. Robie się tygodniowe albo jednodniowe raporty np. publikuje się informacje o cenach.

- rekomendacje państwa wobec płac i cen

- regulowanie przez wzrost lub spadek podatów

- podatki -wysokie hamują wzrost gosp., niski- prowadzi do równowagi gosp. REGULOWANIE PROCESU DOCHODOWEGO FIRM I PRACOWNIKÓW 1)wstrzymywnie komisji 2) kary piwniężne 3)koordynacja i kontrola przetargów ( zamówienia rządowe ) 4) arbitraż uzgodnienia i dochodzenia do wspólnego stanowiska w transakcjach 5)porównywanie dochodów sektora prywatnego do sektora państwowego

Aby nie doprowadzić do upadku kraju należy robić:

- na szczeblu budżetu państwa otwiera się rezerwę ( na wypadek klęsk żywiołowych ) - rezerwy finansowe państwa w Polsce - nadzwyczajne sytuacje praktyczne wykorzystanie reynesa w interwencjoniźmie państwa Łączy się z koncepcją gospodarki rynkowej. Teoria interwencjonizmu nie jest cechą państwa są to instrumenty. Nie jest stosowana w mechaniźmie rynku, produkcji i dystrybucji, nie podlega regulacji przez państwo bo mogłoby to naruszyć jego strukturę.

Interwencjonizm państwa w sferach: 1)ochrona środowiska - państwo może i powinno uczestniczyć w regulacji procesów dotyczących ochrony środowiska

2)państwo musi uczestniczyć, mieć nadzór, finansować postęp naukowo- techniczny, badania naukowe 3)poprzez mechanizmy organizacyjno- prawne i ekonomiczne państwo ma obowiązek regulowanie równowagi ekonomicznej i przeciwdziałanie wahaniom w gospodarce i koniunkturze 4)obowiazkiem państwa jest kontrolastanu zatrudnienia, edukacji zawodowej społeczeństwa, walka z bezrobociem

5)kontrola nad podziałem i proporcjami dochodów ludności i ochrona grup najsłabszych ekonomicznie. 6) panowanie nad infrastrukturą społeczną i techniczną : zapewnienie jej bezkolizyjnego rozwoju 7)stworzenie systemu ochrony i stymulacji dla rolnictwa i całej gospodarki żywnościowej. 8)kształtowanie bilansu płatniczego stosunków zagranicznych. Dobra współpraca z zagranicą to dobre stosunki polityczne 9) dążenie państwa do wzrostu stopy gospodarczej

To jest interwencjonizm w formie praktycznej

formy interwencjonizmu: - subwencje budżetowe - dożywianie dzieci, budownictwo subwencyjne. Chodzi o to aby te subwencje nie były ruszone w ciągu roku jeśli są przypisane danej sferze to powinny tam zstać - zamówienia rządowe - każda inwestycja rządowa musi być kontrolowana aby nie było nadużyć

- gwarancje rządowe - dotyczą operacji inwestycyjnych, finansowych, kredyty zagraniczne dla polskich firm, muszą otrzymać zgodę państwa lub banku pierwszej kategorii. Gwarancje rządowe jeśli nie są zrealizowane przekształcają się dług zagraniczny lub krajowy i pokrywa to skarb państwa

- polityka podatkowa, kredytowa, celna, pieniężna - politykę podatkową ustala państwo, a pieniężna podlega Radzie Polityki Pieniężnej.

- polityka w zakresie cen - w gospodarce nie mażna ingerować w ceny bo możę naruszyć to równowagę gospod. Państwo może regulować ceny przez ustalenie gwarantowanych cen na skup surowców a to przekłada się na ceny zbytu. Ceny podlegają wahaniom rynkowym

- gromadzenie rezerw państwowych- służą do stabilizacji sytuacji państwa

- ubezpieczenie transakcji handlowych - zabezpieczenie gwarancji dla exportera, jeżeli importer nie wywiąże się ze zobowiązania to zostanie zwrócona nam szkoda jaka powstała z tego tytułu.

- finansowanie badań naukowych Integracja Europejska jest procesem w postępie rozwoju technicznego. Jedno państwo nie jest doskonałe w jednej produkcji a rozwiązuje się to w skali międzynarodowej. Jest również doskonalenie wymiany towarowej, która wiąże się z sferą wytwarzania. Wielkość wytwarzania określa kierunek zbytu.. Firmy starają się monopolizować: postęp techniczny ( USA ); myśl techniczną można kupować i sprzedawać ( Rosjanie ). Nie można zamykać się w ramach jednego państwa. Różne podejcia do integracji Integracja- proces scalania się w celu poprawy, efektywności „jednym obszarem zintegrowanego systemu jest gospodarka rynkowa” nie wychodzenie poza kraj. Integracja to proces scalania różnych organizmów gospodarczych i narodowych w jeden organizm. Proces- to eliminacje różnic dyskryminacji między państwami, ludźmi, systemu.

Stan- to skala uzyskiwanych efektóważ do osiągniecia idealnego celu.

Proces rozwoju tendencji integracyjnych odbywa się pod wpływam dwóch czynników: - praw ekonomicznych

- świadome działania rządów różnych organizacji i instytucji

Opracowanie koncepcji rynku sfery produkcji, podziału cen, jest głównym elementem do rozwiązywania problemów w integracji. przesłanki integracji europejskiej 1)Polityczne

a)konsolidacje systemów politycznych jest b.trudne b)taktyka- to sposoby realizacji tej konsolidacji c)względy d)pokój i kontrola militarna jeśli nie będzie napięć międzynarodowych to politykę można inaczej prowadzić

2)Gospodarcze a)różnice w poziomie rozwoju gospodarczego

b)względy regionalne ( geograficzne ); Polska jest 6 krajem pod względem wielkości w Europie. C) ekspansja rynkowa - rynki zbytu, wszystkie rozwinięte gospodarki walczą o rynki zbytu d)możliwość tworzenia unii ekonomicznych - UE stworzyła wyrównany układ ekonomiczny

Rozszerzenie unii musi zabezpieczyć koncepcje pomiędzy państwami a ich cele będą przybliżone:

- tworzenie wspólnot liberalnej integracji ekonomicznej tzn. ceny towarów i usług tworzone są przez wolną konkurencję i do tego musi byc zgoda wszystkich państw, ale pod kontrolą.

- chęć, zdecydowanie, zwalczanie barier w rozwoju stosunków gospodarczych i dążenie do liberalizacji istniejących zasad.

Po wojnie Europa była zniszczona, znajdowała się w totalnym deficycie. Pomoc USA zaraz po podpisaniu planu Marshala przyczyniło się do powstania integracji.

Żeby mówić o powstaniu wspólnych ugrupowań konieczne było i jest uruchomienie mechanizmów, które tworzyły lub tworzą lepsze warunki w wymianie towarowej - strefy wolnego handlu - unia celna - wspólny rynek

Na świecie istnieje 23 organizacji międzynarodowych, w Europie 5. - Belgijsko-Holenderska Unia Gospodarcza - Europ. Wspólnota Gospodarcza w `57 r. - Europejskie Stowarzyszenie Handlu w `60 r. - Europejski Obszar Gospodarczy w `92 r.

- Środkowoeuropejska Umowa o wolnym Handlu ( CEFTA ) '92

plan marshala- w '47 r. przewidywał pomoc: - w formie maszyn

- utrzymanie społeczestw- pożyczki

USA obiecało pomoc jeśli Europa zastosuje najnowsze technologie.

W 1946 r utworzono organ pod nazwą EOUG ( Europejska Organizacja Wspólnot Gospodarczych )- pomoc jaka szła do Europy, podjęcie pac nad modernizacją handlu międzynarodowego w Europie. Inicjatorem po II wojnie światowej w Europie było USA, a w 1948 r. do tej organizacji wstępuje 16 państw ( Austria, Belgia, Dania, Holandia, Grecja, Irlandia, Luxemburg, Norwegia, Portugalia, Szwecja, Szwajcaria, Turcja, Wielka Brytania, Włochy; w '50 r. Hiszpania

- rozdział pracy w/g planu Marshala, kontrola tej realizacji

- prace nad redukcją w zakresie taryf celnych i normatywów

- problem rozwoju handlu zagranicznego w rozwoju gospodarczym zwłaszcza transportu

- prace nad strefą wolnego handlu

W roku 1961 EOUG przekształciło si w organizację Wspólnot i Rozwoju Gospodarczego.

W latach 1946-1949 powstało NATO i Rada Wzajemnej Pomocy Gospodarczej. W 1951 r. Schuman daje koncepcję o konieczności utworzenia Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali.

W roku '57 kraje rozszerzone przyjmują traktat Rzymski, i 1957 r. powstaje EURATOM.

Unia Europejska to dobrowolne stowarzyszenie, do którego wchodzą państwa z własnej woli na podstawie ogólnego postanowienia:

- państwa zobowiązują się przyjąć wszystkie normy i zasady obowiązujące w Unii Europejskiej

- państwa decydują się na utratę części swojej niezależności na rzecz organizacji stowarzyszeniowej

- aktywne uczestniczenie w procesach unii i przestrzeganie wszystkich norm i zasad

- uczestniczenie w tworzeniu wspólnego budżetu unii, który polega na tym że każdy kraj musi odpisać na pocze unii część swojego PKB jest to 1,27 % ; czyli wchodząc do unii państwo musi w płacić 1,27 % PKB INSTYTUCJE UNII EUROPEJSKIEJ

1)Europejska Wspólnota Węgla i Stali ( EWWiS )

- zaopatrzenie wspólnego rynku w węgiel lub stal

- równy dostęp do źródeł zaopatrzenia energii

- przeciwdziałanie monopolizacji cen

- regionalna gospodarka surowcami

- handel międzynrodowy surowcami i energią ( są motorem handlu ) - inspirowanie modernizacji w tym sektorze gospodarczym - warunki pracy i standard życia pracowników

EWWiS rozbudowała system pracy pracowników w branży powstały ośodki górnicze itp. EWWiS wygasa w 2002 r.

2)EURATOM- jest i będzie istnieć - wspieranie badań

- tworzenie jednolitych standardów bezpieczeństwa atomowego - popieranie inwestycji

- właściwe użytkowanie i przechowywanie materiałów nuklearnych - tworzenie wspólnego rynku przepływu materiałów nuklearnych, sprzętu i kapitału

W Unii Europejskiej nie istnieją cła ani inne bariery przepływu co do tego materiału 3)Rada Unii Europejskiej

- legislacja prawna - kontrola działalności całej organizacji

- powoływania odpowiednich jednostek

Rada składa się z 15 ministrów krajów członkowskich. Rada często powołuje KOPER- zebranie ambasadorów, którzy przygotowują materiały na radę.

4)Komisja Europejska '58 r. (EWG, EWWiS, EURATOM)

- nadzór nad wykonaniem traktatów i postanowień

- formułowanie zadań i zleceń podjętych traktatem

- podejmowanie decyzji w granicach traktatu

- administrowanie środkami finansowymi

Traktat w/g Konwencji Wiedeńskiej 1969 r. określenie umów mędzynarodowych w formie pisemnej politycznych, gospodarczych, handlowych np. klauzula najwyższego uprzywilejowania. KONWENCJA umowa lub przyjęty zwyczaj, umowa międzynarodowa w sprawach specjalnych, prawo inicjatywy legislacyjnej, sztab planistyczny, który ma prawo przygotownia propozycji ocen, wniosków legislacyjnych i innych zleconych przez Komisją Europejską.

Obecnie w ramach komisji działa 18 konwencji. Komisja składa się z 20 członków, do której każdy z członków deleguje jednego lub więcej członkówNiemcy, Francja, Włochy, Wielka Brytania.

Parlament Europejski `52r.

działalność rozpoczął 10 lat później. Wybiera się do niego posłów z krajów członkowskich. Obecnie 625 posłów z 15 państw Układ przedstawicielstwa jest odzwierciedleniem wielkości państwa.Te państwa mają wielu przedstawicieli decydują o wyglądzie Europy. Niemcy mają właściwie przesadzający charakter

Przewaga niemiecka powoduje szereg konsekwencji:

- wpływa na kształtowanie się modelu poszczególnych państw Europy - odśrodkowe dążenie antyniemieckie

Rola parlamentu: Najwyższy organ UE, ale nie rządzi, nie podejmuje decyzji, ustala pewne uchwały, ustawy itp.

Podstawowe funkcje Parlamentu: - wyrażenie zgody na tak lub nie - określa procedury współpracy, a także zmiany legialacyjne - podejmowanie proceduralnych decyzji

- współdecydowanie przez traktaty

Siedziba w Sztrasburgu- BRUKSELA

Relacje UE a kraje członkowskie Państwo wchodząc do UE traci część swojej suwerenności. Każdy kraj musi znaleźć się w części- całości polityki gospodarczej UE. Państwa UE zachowują pełną niepodległość i niezależność. Jeśli państwo będzie inicjatywne to poazycja państwa w UE wzrośnie. UE nie zwalnia państw z obowiązków jakie przyjęły na siebie wchodząc do UE. Subsydiarność- podporządkowanie i pomoc z UE w każdej kwestii podejmowanej przez państwo, w której napotyka problemy to UE pomga. Samodzielność w zakresie kultury itp., tworzenie przygranicznej współpracy. Budżet UE to 1,27% PKB danego kraju. Kraje o większym PKB mają większy wkład niż kraje małorozwinięte.

Są państwa, w których export przewyższa import

730 $ Polska export na 1 mieszkańca

5819 $ w UE export na 1 mieszkańca

17500 $ Belgia export na 1 mieszkańca

17400 $ Irlandia export na 1 mieszkańca

12600 $ Niemcy export na 1 mieszkańca

1020 $ Grecja export na 1 mieszkańca

Wspólny rynek UE

to określona przestrzeń handlowa, której granicą są granice państw członkowskich UE. Dzięki wspólnemu rynkowi możemy realizować założenie produkcyjne i jest środkiem do realizacji ( celem i środkiem ). Każdy kraj chciałby mieć jak najszersze ( istnieje jednak konkurencja i rynek musi być dlatego szeroki i kraje tego poszukują ).

SWOBODY TOWARZYSZĄCE WSPÓLNEMU RYNKOWI

Swobodny przepływ towarów

Towary są przenoszone swobodnie z kraju do kraju. Był to proces skomplikowany i dlatego wprowadzono:

- liberalizację rynku i likwidację wszelkich barier w przepływie towarów. Zlikwidowano cła i przyjęto Europejką Unię Celną-oznacza, że na obszarze UE nie obowiązują żadne cła i żadne państwo nie może ich ustalić.

- UE znosiła tzw. pozataryfowe opłaty - opłaty fiskalne, które exporterzy i importerzy oprócz cła są zobowiązane płacić.

- w UE nie obowiązuje norma ile chcecie sprzedawać.Dla Polski to ważne bo jeśli towary są złej jakości to rynek zachodni ich nie kupi

- istnieją i obowiązuja bariery standardów jakościowych i muszą być przestrzegane w UE wprowadziłaponad 100 tys. normatywów w sferze produkcji towarów.

Towar- w UE w/g Trybunału Sprawiedliwości w Szwajcarii to produkty przemysłowe i rolne, które mogą być wyrażone w pieniądzu ; tylko z państw z UE, legalnie wprowadzonych na rynek UE i wyprodukowanych w UE; to ochrona UE przed konkurencją. Swobodny przepływ usług

W/g traktatu UE są to świadczenia wykorzystywane w ramach 6 rodzajach działalności :

handlowej, przemysłowej, rzemieślniczej, wolnych zawodów, transportu ( oddzielne reulacje ), bankowe i ubezpieczeniowe- regulują przepisy o liberalizcji kapitału Traktat Rzymski, Traktat Amsterdamski. Osoba fizyczna aby mogła prowadzić usługi musi mieszkać w kraju UE ale jeśli jest to usługa jednorazowa to może to zrobić bez przekraczania granicy. Usługi w UE dają 47 % PKB. Swobodny przepływ osób

W/g kodeksu UE pracownikiem jest osoba, która wykonuje pracę pod kierunkiem wyspecjalizowanych osób w celach zarobkowych. Dlaczego są wymagania tak wysokie:

- koordynacja ubezpieczeń społecznych - zasada wzajemnego uznawania dyplomów - zasada podwyższania kwalifikacji

Swoboda przepływu kapitału Żadna działalność nie będzie funkcjonowała dobrze jeśli nie ma zaplecza kapitałowego.Dotyczy to zasady samodzielnych transakcji transakcji finansowych, które nie s --> [Author:O] ą związane z przemieszczaniem towarów, usług i osób.

Przepływ kapitału w UE podzielony jest na 4 grupy 1) liberalizacja inwestycji bezpośrednich w :

-nieruchomości -przy zwrocie produkcji -przepływ kapitału osobistego 2) liberalizacja operacji giełdowych 3) liberalizacja warunkowa ( decyzje rządów ) dotyczy to:

- papierów wartościoych ( emisji, dystrybucji akcji, pożyczek średnich i długoterminowych ) 4) papiery wartościowe

- obligacje państwowe - weksle - inne

Na tle UE Polski rynek przedstawia się natępująco- wprowadzona całkowitą liberalizację: - inwestycji bezpośrednich - kredytów komercyjnych - kredytów długoterminowych - pożyczek - przepływu kapitałów między odobami fizycznymi - częściowa liberalizacja dotyczy nabywców nieruchomości i związanych z tym inwestycji

- transakcji dotyczących papierów wartościowych - dostępu pap.wart. do wew. i zagranicznych rynków kapitałowych

Korzyści z Unii Walutowej ( oprócz Wielkiej Brytanii, Danii, Szwecji ). - eliminacja wpływów kursów walut ( EURO )

- oszczędność w wymianie walut - likwidacja nieuczciwości w szarej strefie w Europie - swobodniejszy przepływ kapitału ( 1.01.2002 jedna waluta ). - przejrzysty rozwój handlu

- konkurencja z USA i JAPONIĄ. - wprowadzenie jednej waluty przyczyni się do wzrostu gospodarczego UE

Europejska Wspólnota Gospodarcza ( 60-70 ) odczuwała brak wspólnej waluty. Aby mógł funkcjonować mechanizm ekonomiczny musi być wspólna waluta, bo rynek jest wspólny.

W 1969 r. w Hadze podjęto decyzję o utworzeniu wspólnej waluty ECU. W 1979 r. wprowadzono ją do obrotu ale odważono się wprowadzić jej do obrotu towarowego.

Wahania kursowe ECU -/+ 2,5 %. W 1989 r. komitet adań nad UE koproponował przyspieszenie wprowadzenia jednolitej, wspólnej waluty EURO, przesłanki:

- konieczność przyspieszenialiberalizacji kapitałów

- przy starym systemie występują hamulce na drodze integracji rynków finansowych. W UE centralną figurą jest Centraly Bank UE

Traktat amsterdamski- ustalił kryteria, które państwa muszą spełnić; są nimi warunki stabilizacji rozwoju gospodarczegokraju pokrywają się z działaniami państwa na rzecz gospodarczego rozwoju państwa decydują o równowadze ekonomicznej:

- inflacja - średnia stopa nie może przekroczyć 1,5 % w ciągu roku w stosunku do trzech krajów o najniższej dynamice w cenie - deficyt budżetowy - nie powinien przekraczać 3 % PKB ( w Polsce 7-8 % ) dziura budżetowa pokrywana wewnętrznym zadłużeniem kraju lub wypuszczeniem obligacji lub pożyczka zagraniczna ( bardzo ryzykowna ).

- dług publiczny- zadłużenie państwa wobec społeczeństwa; nie może przekraczać 60 % PKB, tylko Finlandia, Francja, Austria są w normie. - stopy procentowe- nie mogą być wyższe niż 2% średnio rocznie, liczone w stosunku do 3 lat średniej krajów o najniższym poziomie inflacji. Zasady funkcjonowania EURO- fundusze najważniejsze dla Polski:

PHARE 1989 r.- utworzony dla obsługi Polski, Czech, Węgier Celem była pomoc tworzącej się demokracji w Polsce. Od 1992 r. należą też kraje Europy Środkowowschodniej. Cele PHARE: - sfinansowanie tworzenia nowych przepisów unijnych

- doradztwo - szkolenie i oświata - restrukturyzacja gospodarki

- pomoc humaitarna - ochrona środowiska i inne cele polityczne

Cecha PHARE- bezzwrotna pomoc państw europejskich dla krajów starających się o członkostwo. Polska do 2000 r. otrzymała ponad 2 mld ECU,a do 2005 r ma otzrymać 3,2 mld

Procedura uzyskiwania pomocy PHARE: przedłożenie dokumentacji w postaci biznes planu na konkretny cel i posiadania min. 25-30 % własnych środków na daną inwestycję. ISPA- fundusz działa w ramach PHARE. Wspieranie krajowych przedsięwzięć inwetycyjnych w dwóch płaszczyznach: - ochrony środowiska - infrastruktury transportowej SAPARD- fundusz na modernizację rolnictwa i ośrodków wiejskich 168 mln euro rocznie dla Polski

Przemusł w Polsce i UE rola przemysłu w gospodarce narodowej jest szczególna obejmuje szczególne działy:

- górnictwo, kopalnictwo - działalność produkcyjna

Dochodotwórcza funkcja polega na tym, że przemysł jest stabilnym wytwórcą dochodu narodowego. W UE przemysł wytwarza granicę 27-30 % PKB, a w Polsce w 2000- 24 % PKB W rolnictwie spadek PKB z 12% do niepełnych 6 %.

Zatrudnienie- polski przemysł w latach '80 - zatrudniał 7 mln. Ludzi, dziś niecałe 3 mln.

Deinstrualizacja- Polska jest na etapie odstąpienia od przemysłu. Od 1992 r. zamknięto ok. 50 % zakładów przemysłowych. Poliyka przemysłowa UE

- pełne zaopatrzenie potrzeb rynku europejskiego ( europa głównym exporterem stali na świat )

- przemysł UE monopole, które dyktują warunki dla całej gosodarki narodowej. W polityce przemysłowej UE prowadzi się antymonopolową działalność czyli ogranicza samowolę monopoli.

- wspieranie konkurencji na rynku przem. i ochrona konkurencji w ramach rynku wew. UE:

1)ograniczanie importu wyrobów przemysłowych na rynek UE

2) kontrola cen- są one jednakowe dla całej UE

- wspieranie małych i średnich przedsiębiorstw

a) przewidziano pomoc materialną-kredyty bezprocentowe, dotacje 3) przekształcenia strukturalne

Demokracji w działalności gospodarczej nie ma. Udział kapitału zagranicznego nie przekracza 49 % w Niemczech i Francji. Polityka rolna Polski i UE

Funkcje rolnictwa w gospodarce narodowej każdego kraju wymaga: 1) wyżywieniową funkcję rolnictwa 2) dochodotwórcza ( udział rolnictwa w wytwarzaniu i podziale dochodu narodowego ).

31

---