Wykłady z profesor Kowalczyk (II semestr)

Wykład 1 01 paź 2012

Problematyka II semestru:

• określenie przedimotu, dziedzin wiedzy pedagogicznej - intencjjonalna, świadom działalność wychowawcza

• przedmiot badań teorii wychowania

• geneza wiedzy - podstaw, etapy rozwoju tpw - praktyczna refleksja o wychowaniu - od potoku do ogółu

• klasyfikacje rozwoju etapów wychowania

• współczesna tpw przegląd różnych stanowsisk, gromadzenie, oraz systmatyzacja wiedzy

• twp nie jest samodzielna dyscypliną, związki z subdyscyplinami i innymi naukami

• pojęcie teorii, analiza pojęcia z różnych płaszczyzn

• ujęcie wychowania w znaczeniu szerokim i wąskim oraz konsekwencje dla tej praktyki

• inne rodzaje działalności, inkulturacja, socjalizacja, profilaktyka i prewencja

* * *

• wychowanie jako zjawisko społeczne

• analiza wychowania z punktu widzenia praksjologicznego, analiza skuteczności działanosci, powodująca określone zmiany w wychowaniu człowieka

• problematyka praksologiczna - determinanty intencjonalnego procesu wychowania

Aksjologiczne podstawy wychowania (związki wartości a wychowanie, aksjologia pedagogiczna, cele ideałów:

• wychowanie jako zjawisko społeczn

• aksjologiczne zjawisko wychowania

• teleologiczne zjawiska wychowania - podstawy wychownia (idea, autorytet, wychowawca), wzory osobowe - relacje

Realizacja celów wychowawczych musi być określona przez środki - pomagająca podjęciu tych właściwych działań, owocujące prawidłowym i odpowiednim celem wychowania.

• Technologie i strategie wychowania

• zasady i metody wychowania - dozwolone metody wyróżnienie i warunek skuteczności, który staje się normą, co przybliża nas do realizacji procesu wychowania

• formy, metody i techniki wychowawcze

• granice i pomiary wychowania - bariera kwestii pomiaru wychowania

• wychowanie

AKSJOLOGIA - nauka o wartościach

TELEOLOGIA - nauka o celach

WYKŁAD 1.2

SOCJALIZACJA W WYCHOWANIU

wychowanie zawsze odbywa się w jakieś grupie społeczne, dotyczy relacji między ludzkich.

Socjalizacja w tym ujęciu odnosi się do instynktu ludzkiego. Dbałość społeczeństwa o przedłużenie trwałości społeczeństwa, aby przekazywanie było przejawem organizacji grupy społecznej.

Przy założeniu cywilizacji i społeczności procesy wychowawcze stają się bardziej złożone. Postać staje się z biegiem czasu coraz bardziej zorganizowana. Powstają instytucje zajmujace się wychowaniem. Trwałość gatunku zapewniona jest przez prokrecję, a wcyhowanie traktowane jest jako przedłużenie trwałości kulturowo społecznych.

JERZY MATERNA - właściwości procesu wychowania rozpatrywane są w kierunku płaszczyzny, takie działanie zapewnia trwałość w grupie społecznej.

Struktury wychowania:

• wielopodmiotowość, którego wynikiem są

• wielosystemowość

• wieloprocesowość

podmioty: nauczyciel, uczeń, kościół, państwo, etc. → ciąg logiczny wielosystemowości

wielopodmiotowość i wielosystemowość → wieloprocesowość

Każda kolejna zmiana przebiega w czasie i podlega różnym uwarunkowaniom.

Wychowanie jako proces i schemat:

• tradycyjno - autorytarny - najstarszy psosób działań wychowawczych, polega na urabianiu wychowanków, centrum jest wychowawca, do tego dostosowuje się wychowanka w sposób planowy i systematyczny

• socjologiczno - spontaniczny -ma charakter socjalizacyjny kształtuje udział w grupach społecznych, przez co nabywa odpowiednich cech, aktywność wśród grupy zmusza do wchłaniania tych cech, oraz odgrywania społecznie określonej roli.

• Naturalistyczny - samorzutny proces rozwoju, oparty o Rousseau

Przebieg wychowania:

• prawidłowy

• nieprawidłowy (szkodliwy, lub nieszkodliwy - realizacja odmiennych koncepcji nie powodująca wynaturzeń.

Wychowanie jako proces i schemat: wychowanka i życie społeczne.

WYKŁAD 2 15 paź 2012

AKSJOLOGICZNE PODSTAWY WYCHOWANIA

Po co są potrzebne wartości?

• Charakter egzystencjonalny (istotne znaczenie dla funkcji życia człowieka)

• drogowskaz życia - łatwiejsza definicja dążenia do celu w sensie jendostkowym

• dotyczy wszystkich sfer działalności człowieka, podstawa ocen

Zaspakajanie potrzeb w zakresie wartości:

• wyrażanie stosunku do otaczajacego świata

• wartości wspomagają rozwój osobowy, aby nie zachwiać podstaw człowieczeństwa i uniknąć labilności wartości

• wartości o rozmiarze duchowym - sztuka uwrażliwia, wywołuje przeżycia emocjonalne

• rozwój duchowy w określonych wartościach religii

• wartośi wyzwalają chęć do działania i wyzwalaja nasze działania

brak wartości = brak ustabilizowanego podłoża

• kształtowanie własnej tożsamości jakim xchcemy być, jacy jesteśmy i jak nas postrzegają

• urzeczywistnianie wartości

człowiek → wartość ← życie społeczne

W problemie zmiany ustroju pojawia się nadmierny relatywizm moralny. Wartości stają się motorem integracyjno - destruktywnym.

T. PILCH najważniejszym celem edukacji jest wyposażenie człowieka w watości - to jest podstawą cywilizacji. Człowiek powinien być kimś i jednocześnie powinien umieć działać.

Wartości w edukacji - bez nich nie jest możliwe przygotowanie do życia w cywilizacji - od tego zależy jej kształt.

Kwestie aksjologiczne ważne zagadnienie w poglądach dyskusjnych wartości.

DEFINICJE:

WARTOŚCI U. OSTROWSKA - w naukach humanistycznych rozumie się je jako coś co człowiek lub grupa społeczna uznaje za ważne, potrzebne, cenne i korzystne.

WARTOŚCI POTOCZNIE: to co dobre.

ANTYWARTOŚCI = WARTOŚCI NEGATYWNE

WARTOŚć - podstawowa kategoria aksjologii, co stanowi cel ludzkich dążeń - co jest ważne i urzeczywistniane - które funkcjonują w świecie człowieka.

* * *

Zadaniem edukacji jest stwarzanie takich edukacji, gdzie wychowanek będzie miał kontakt z takimi sytuacjami - głównie WYCHOWANIE MORALNE - autentyczny kontakt ze światem wartości - poznanie, rozpoznawanie i identyfikacja danych wartości.

Kontakt ma uwrażliwić człowieka na wartości pomóc w dokonywaniu wyborów - jakie znajdują odzwierciedlnie w życiu człowieka.

Współcześnie aksjologia jest odkrywana ponownie, ponieważ był moment odrzucenia jej, stąd ostrożność w dyskursach aksjologicznych.

AKSJOLOGIA PEDAGOGICZNA - U. OSTROWSKA - dziedzina wiedzy pomiędzy pedagogiką ogólną a aksjologią, wiedza ta dotyczy aksjolizacji wartości w socjalizacji człowieka. Bada ogólna naturę - definiując, badając, dzieląc i tworząc jej kryteria.

AKSJOLOGIA PEDAGOGICZNA - W. OKOŃ - zajmuje się jako dział pedagogiki ogólnej tymi wartościami, którymi ma zaszczepiać wychowanka. Proces socjalizacji i wychowania - jako podstawa do tworzenia okreslonych koncepcji wychowania - dostarcza wtedy tworzenia taksonomii wartości.

WARTOŚć W WYCHOWANIU - leży u podstaw konkretnej koncepcji wychowania humianistycznego, behawiorystycznego, etc. wskazuje konkretne cele i konkretny wymiar praktyczny,

J. GAJDA PODZIAŁ WARTOŚCI DYCHOTOMICZNY:

• ze względu na materię wartości (idee - rzeczy)

• ze względu na zasięg i powierzchowność odczuwania (uniwersalne - jednostkowe); czas (historyczny - czasowy), trwałość (niezmienne -chwilowe), sfere zaangażowania (intelektualna - emocjonalna); ogólną ocenę (pozytywne - antywartosci); wymiar egzystencjonalny (bytowe - duchowe).

K. PRZESŁAWSKI PODZIAŁ WARTOŚCI:

• wartości uznawane - wartości do których jesteśmy przekonani, np., zdrowie

• wyznawane - do których się przyznajemy

• ralizowane - te urzeczywistniane w życiu.

* * *

jakie warości są ważne w stosunku do wychowania?

• Uniwersalne

• deklaracja praw człowieka

• konwencja praw dziecka

• dokumenty międzynarodowe

• dok. Oświatowe

• dok. Biura edukacji UNESCO

• raport Delorca

• komisja europejska, dokumenty, które mają wływ na kształtowanie wiedzy o edukacji

• raport klubu rzymskiego

TRÓJIDEA PLATONA:

• dobro

• piekno

• prawda

podsumowanie:

K. CHAŁAS FUNKCJE WARTOŚCI:

• funkcja celowościowa - urzeczywistnianie

• funkcja treściowa - wartości stanowią cel w wychowaniu, źródło określenia celu wychowawczego. Nie ma wychowania bez wartości - nie może być pustki aksjologicznej

• funkcja sytuacyjna - treścią sytuacji wychowawczej, zawiera i daje możliwość wychowankowi ich poznania, akceptacji, odrzucenia i rozpoznania - ciąg poznawczy różnych wartości zrozumienie sensu danej wartości.

• Funkcja informacyjna - omżna poprzez analizę jakie wartości są akceptowalne i urzeczywitniane przez wychowanka, oraz ogląd na stwarzanie sytuacji, na niedomagania w tej sferze

• funkcja integracyjna - relacja między wychowawca a wcyhowankiem. Wspólne pole wartości - pomoc w komunikacji - ułatwione współdziłanie - łączenie / zbliżanie wychowawcy z wychowankiem, jeżeli pole wartości jest zbierzne, jeżeli takowe nie występuje trzeba je zmienić

• funkcja determinujaca - kontekst wyboru celów wychowania, wyznaczanie przez niego wartości będą czynnikiem, który będzie powodował wybór innych celów wychowawczych. Określanie ich działań przez wychowanka.

WYKŁAD III 29 paź 2012

TELEOLOGICZNE PODSTAWY WYCHOWANIA

Wychowanie jest intencjonalnym procesem jako świadomy i zaplanowany proces, musi mieć określone jasno spracyzowane cele wychowania. Tego typu działalności, które stanowią calowy rozwój ludzkiej działalności.

CEL WYCHOWANIA - ideau wychowania, wzór osobowy, autorytet.

TELEOLOGICZNE CELE WYCHOWANIA - ŚLIWERSKI:

• ogólne - są to idealne wyobrażenia skutku oddziaływań pedagogicznych, przyszły postulowany stan wychowywanych osób, lub jakaś jego część, do którego dąży wychowawca przez zaplanowanie jego dążenia

• wąskie: postulowane zmiany w osobowości wychowanka, które ujmowane są w kategoriach nawyków, postaw, ukierunkowujace działania wychowawcy; stan wewnętrzny lub zewnętrzny jaki podmiot wychowania musi osiagnąć żeby zaspokoi potrzeby, bądź interesy; ujmowanie jako przyczyny i motywy działania wychowawcy; ujmowanie celów wychowania jako sadów normatywnych, wyróżniających specyficzne powinności odnoszące się wyłącznie do podmiotów.

CELE WYCHOWANIA - M. ŁOBOCKI

postulowane zmiany w osobowości wychowanka: zamiar wychowawczy, lub standard wychowawczy.. To co chcemy osiągnąć jest rezultatem końcowym wyniku interakcji i zaplanowanych działań wychowawczych.

MUSZYŃSKI - CELE WYCHOWANIA

pożądany stan rzeczy, jaki chcemy osiągnąć w osobowości wychowanka

CZYM JEST CEL WYCHOWANIA?

Szczegółowe określenia, jakie konkretne cechy w postawie wychowanka powinny być wymienione:

• uczciwość

• współdziałanie

• empatyczne rozumienie

ŁOBOCKI - DWIE KONCEPCJE CELÓW WYCHOWANIA:

• tradycyjna koncepcja celów wychowania jasno określa cechy + przymioty człowika, którebędą kształtowane w toku rozwoju człowieka

• antypedagogika - nic nie przyjmuje z góry tlyko towarzyszy przy rozwoju.

IDEAŁ WYCHOWANIA - ŚLIWERSKI - MILLERSKI (?)

• najwyższy cel wychowania, któremu powinny być podporządkowane inne cele, treści, metody pracy wychowawczej

• ogól celów i norm regulujących działalność wychowawczą

• wzór osobowy określajacy cechy porządkowe widzenia celów wychowawczych

ideał wychowawczy - opis idealnej postaci człowieka

wzór osobowy - subiektywne postrzeebanie.

Cel → ideał wychowania ← wzór osobowy

AUTORYTET pewne kompetencje + możliwości oddziaływania na innych, może wynikać z osobistych przymiotów danej jednostki.

AUTORYTET WYCHOWAWCZY - możliwość oddziaływania na wychowanków, zawsze pozytywny.

Czemu służą te pojęcia?

• Wychowawcy

• doborowi celów jakie wychowawca powinien wprowadzić w trakcie wychowania, żeby zbliżyć się do wychowanka

IDEAŁ - opis teoretyczny, trudno osiągalny w życiu realnym.

WZÓR OSOBOWY - zaangażowanie sfery emocjonalno - wolicjonalnej.

WYKŁAD V 12 list 2012

FUNKCJE IDEAŁÓW, WZORCÓW I AUTORYTETÓW

FUNKCJE CELÓW WYCHOWANIA:

bez celów edukacja skazana jest na zagładę. Punkt odniesienia jeżeli chcemy dokonać pomiaru:

• przydatne przy tworzeniu programów

• prowadzeniu badań

• określaniu wartościach

A. GURECKA FUNKCJE CELÓW WYCHOWANIA:

• wyodrębniający - pozwala wyłoić jednostkow procesy wychowania

• strukturalizujące - relacje między wychowawcą a wychowankiem

• kontrolna - odniesienie co zostało uzyskane, czy wynik jest zbierfzny z celem wychowania

A. JANKE FUNKCJE CELÓW WYCHOWANIA:

• informacyjne

• estetyczno regulujące - preces wychowawczy realizowany z uwagi na dany cel ma określona wartość i jakie wartości wprowadza i jakie wartości przyswoi wychowanek

• antycypacyjne - końcowy efekt procesu wychowania, tzw. wartościowy proces wychowania

FUNKCJE IDEAŁU (POJMOWANEGO JAKO ABSOLUT) I WZORU OSOBOWEGO (BARDZIEJ REALNEGO):

• osobowo twórczy

• społeczno - kulturowy - koncentrujący wartości preferowane w danym czasie i społeczeństwie.

• Sensotwórczy - ideał wychowania i wzór osobowy pozwala człowiekowi zorietować się w systemie wartości

• integrująco - koordynujacy - ideał wychowania i wzór osobowy scalają pewne wartości tworąc ich hierarchię, tworzenie swoistej płaszczyzny.

Jak je klasyfikować? Aby to zrobić musimy stworzyć pewne grupy.

ŁOBOCKI - KLASYFIKACJA CELÓW WYCHOWANIA - typologia celów wychowania a gureckiej warunki dla realizacji celów wychowania:

• cele optymalizyujące

• minimalizujace

• korekcyjne

• kreatywne

MUSZYŃSKI - KLASYFIKACJA CELÓW WYCHOWANIA - finalny stan osobowości - ideał osobowy

• naczelne cele wychowania

• cele kierunkowe

• cele operacyjne

MIĘDZYNARODOWE BIURO WYCHOWAWCZE - KLASYFIKACJA CELÓW WYCHOWANIA - kryterium ogólności

• cele ostateczne ogólnie najwyższy poziom ogólności

• cele pośrednie - mniej ogólne bardziej uprecyzowane

• cele - zadania

STANOWIENIE CELÓW WYCHOWANIA - jakie przesłanki przy formuowaniu celów wychowania?

• Antropologicznie uzasadnione

• przesłanki normatywne - uzasadnienie normatywne - jakie wartosci uznaje się za ważne dla współżycia międzyludzkiego

• przesłanki pragmatyczne - jakie zadania ma człowiek do wykonania, żeby cywilizacja przetrwała

• czynniki socjokulturowe

• czynniki indywidualne

WYKŁAD VI 26 list 2012

TREŚCI IDEAŁÓW

ideał wychowania żeby nie był tylko teorią powinien zawierać treści.

Problem stałości - zmienności:

• ideały wychowania są niezmienne i trwałe - obojętnie od wszystkiego zawsze są takie same

• zmianna przestrzeń kulturowo polityczna wpływa kształtujaco na nie

co uwzględnić w właściwym rozumieniu ideału wychowawczego? Zaniechanie ideologizacji może być przeciwstawieniem do indoktrynizacji

W. POMYKAŁO - OPCJE POLITYCZNE:

• liberalna - człowiek nowoczesny, wykształcony, ukierunkowany na sukces, obywatel świata

• socjalno - liberalna - wykształcony o wyraźniej indywidualnosci, jest otwarty na potrzeby innych

• chrześcijańsko - fundamentalna - polak katolik związany ze wspólnotą narodową - ukierunkowany na problemu narodowo - wierzeniowe

• chrześcijańsko liberalna - obywatel europy i świata, utorzsamiany ze wspólnotą rel rzymsko - katolicką - ale globalnie. Człowiek wolny od stereotypów, uprzedzeń, fobii i nacjonalizmy

• narodowo - fundamentalna - polak głęboko zintegrowany ze wspólnotą narodową, wszystkim co dotyczy symbolu i narodu, światopogląd tradycyjny rzymsko - katolicki

B. SKARGA człowiek XXI wieku nie jest wolny - są granice. Otwarty na inność w pluralistycznym wielokulturowym społeczeństwie, posiadający właśną godność, szanujący innych VS.Człowiek XXI wieku powienien być wierny ieadłom i kościołowi katolickiemu.

T. PILCH spór o szkołę - problematyka celów wychowawczych. Jakie jest zadanie współczesnej szkoły:

• przygotowanie do twórczego uczestnictwa w cywilizacji - umiejętność korzystania z możliwości świata, techniki, nauki w taki sposób, żeby staje rozwijać swoja osobowość

• wykształcenie sprawności, które pozwolą zapanować nad światem rzeczy, ale pozwola też żyć człowiekowi we wspólnocie

• człowiek ceniacy nowy ład etniczny, poczucie obowiązku i odpowiedzialności, ale nie zatracając własnego indywidualizmu

CELE WYCHOWANIA W ODNIESIENIU DO SZKOŁY:

• formacja człowieka - zespół sprawności, etycznych rygorów - sumienie, zespołem przeświadczeń dotyczacych własnej osoby, jej tożsamości i jej godności, osobowośc etc.

• uspołecznianie - generalne dyscyplinowanie zdolności człowieka do sztuki życia z innymi

Człowiek jest najwyższą wartością - przekonanie o własnej godności + wiara we własne siły, rozwinięta osobowość oparta na określonym systemie wartosci

S. NALASKOWSKI IDEAŁ WSPÓŁCZESNEGO WYCHOWANIA.

Ideał wychowania powinien zawierać takie cechy, które pozwolą funkcjonować we współczesnym świecie:

• wolność - rozumienie istoty człowieka, w znaczeniu pozytywnym - otwarty naprawdę, dobro, piękno, naukę, etykę, sztukę człowiek posługuje się argumentacja naukową, ceni naukę dąży do poznania nauki, dąży dio poznania dóbr kultyuralnych i uczestniczy w jej rozwoju

• odpowiedzialność - dotyczy stosunku do rezultatów własnego działania, każdy ma być świadomy skutków własnego dizałania

• godność - trzeba ją zdobyć i kategoryzować, postępowanie godne człowieka nie schodzi poniżej wszelkiego poziomu, nie za wszelką cenę.

Ideał wychowania to człwiek, który jest wszechstronnie rozwinięty psychicznie, miłujący wolność, odznaczajacy się wysokim poczuciem odpowiedzialności i szanujacy godność ludzką, własną i innych.

• Uwrażliwienie ucznia na problemy etyczno morlne - nie tylko ja ale także i inni ludzie

• pobudzenie ucznia do twórczej aktywności w kulturze i sztuce

• dyspozycje, które pozwolą dostrzegać człowiaka w człowieku.

13

---