Ocena opisowa w edukacji zintegrowanej

Wprowadzenie do edukacji oceny opisowej ma na celu skupienie uwagi na rozwoju uczniów, wykluczenie lęku związanego z sytuacją oceniania, Dziecko poddawane ocenie może odczuwać lęki i napięcia, które w skrajnych przypadkach mogą doprowadzić do upośledzenia zdolności uczenia się. Długotrwały negatywny stan emocjonalny może powodować deficyty umiejętności intelektualnych, w tym zdolność uczenia się i proces myślenia.

Nie możliwe jest jednak wyeliminowanie oceny w szkole, gdyż jest ona wszechobecna w otaczającym świecie w postaci sądów, czy opinii. Dziecko na podstawie opinii o własnej osobie kształtuje obraz siebie, są więc elementem kształtującym poczucie własnej wartości. Jeżeli osoba oceniana potraktowana zostanie w sposób przedmiotowy, obraz własnej osoby zostanie zniekształcony i utrudnia on relacje z otoczeniem.

Ocena opisowa dziecka powinna rozbudzać motywację dziecka, gdyż określenie sposobów realizacji celu sprawia iż wydaje się on bliższy. Uczeń powinien więc być świadomy celów, by móc ocenić na ile je zrealizował.

„Ocenianie to proces gromadzenia informacji o zachowaniu i osiągnięciach edukacyjnych dziecka, to proces sprawdzania jak ma się faktyczny rozwój dziecka do założonych celów edukacyjnych, zawiera informacje o postępach ucznia, trudnościach, specjalnych uzdolnieniach, zainteresowaniach”

Ocena musi mieć swój przedmiot, który w edukacji zintegrowanej stanowi całościowy rozwój ucznia obejmujący:

• Rozwój intelektualny

• Mówienie, słuchanie, czytanie, pisanie z wykorzystaniem elementarnych zasad pisowni

• Świadome użycie języka

• Wybieranie dostępnych dziecku komunikatów medialnych

• Matematyzowanie sytuacji konkretnych, rozwiązywanie nietrudnych zadań tekstowych,

• Posługiwanie się liczbami i działaniami w praktyce

• Stosowanie algorytmów pisemnych i pamięciowe liczenie

• Obliczenia kalendarzowe, zegarowe, pieniężne, mar

• Rozpoznawanie kształtów geometrycznych

• Rozwój emocjonalno - społeczny

• Stosowanie podstawowych środków artystycznych z różnych dziedzin sztuki

• Znajomość kultury regionalnej i rodzinnych tradycji

• Dostrzeganie związku między zachowaniem a uczuciami własnymi i innych

• Stosowanie zasad życia w klasie, szkole

• Obcowanie z literaturą, wzorowanie się na postaciach pozytywnych

• Organizowanie własnej pracy

• Rozwój fizyczny

• Wykonywanie zadań ruchowych zgodnie z poleceniem

• Przestrzeganie reguł i uczestnictwo w grach i zabawach ruchowych

• Dostrzeganie różnorodności substancji w otoczeniu

• Dbałość o zdrowie, higienę, porządek

• Bezpieczne korzystanie z urządzeń technicznych, środków komunikacji

• Rozpoznawanie niebezpieczeństw i alarmowanie o nich

• Bezpieczne poruszanie się po drodze

Ocena opisowa to ustna bądź pisemna informacja o szkolnych osiągnięciach i aktywności ucznia, o postępach ucznia, o tym jak wykonał zadania, przy czym najpierw wskazujemy to, co uczeń wykonał dobrze, później ukazując także niedociągnięcia. Jest charakterystyką dziecka na podstawie obserwacji jego zachowań w sytuacjach szkolnych. Powinna stanowić zbór osobistych uwag nauczyciela o dziecku.

Aby zmienić system oceniania należy zadać sobie pytania:

• Komu ma służyć ocena (dziecku, uczniowi, nauczycielowi)

• Co oceniać (efekt, starania, proces dochodzenia do wiedzy)

• Jak ujmować związek między programem nauczania a ocenianiem

• Po co oceniać (dla samej oceny, podstawa do dalszej pracy z dzieckiem, ewaluacja pracy nauczyciela)

Cele oceniania opisowego:

• Edukacyjny - opiera się na stwierdzeniu jak dalece dziecko opanowało materiał określony programem, czy dziecko spełnia wymagania w całości

• Rozwojowy - opiera się na ocenie jak daleko jest dziecko w odniesieniu do jego możliwości, czy w dziecku dokonują się zmiany

Nauczyciel oprócz realizacji treści kształcenia powinien skupić się także na

• Sposobie uczenia się, jak dziecko osiąga nade cele, postawę wobec uczenia się

• Zachowania społeczne, sposób życia w klasie a także z dorosłymi

Funkcje oceny opisowej:

• Diagnostyczna - opisuje przejawy rozwoju dziecka

• Prognostyczna - istotna jest aktywność poznawcza dziecka

• Informacyjno - wychowawczą - ma na celu zapewnienie poczucia bezpieczeństwa i informacji o procesie uczenia się

Tradycyjny sposób oceniania w postaci noty szkolnej odzwierciedla jedynie poziom nabytej wiedzy w odniesieniu do celów programu nauczania. Ocena opisowa zawiera nie tylko to, w jakim stopniu uczeń opanował materiał, ale także czy nastąpił jego rozwój, czy może regres.

Oceny cyfrowe nie są w stanie spełnić wszystkich warunków dobrego oceniania

Dobre ocenianie:

• Daje uczniowi informacje co już umie, a nad czym musi popracować,

• Uwzględnia możliwości dziecka

• Bierze pod uwagę wkład pracy dziecka

• Nie etykietuje

• Nie jest karą ani nagrodą

• Zachęca do dalszej pracy

• Uwzględnia postępy dziecka

Ocena występuje nie tylko na świadectwie szkolnym, ale także za każdym razem, gdy komentujemy wykonanie zadania przez ucznia, formułujemy słowną ocenę raz na jakiś określony czas.

Poza sprawiedliwym osądem na świadectwie opinia powinna:

• Być rzeczowa i dobrze uzasadniona

• Dotyczyć wydarzeń związanych ze szkołą

• Ograniczać się do opisu

• Być w zasadzie pozytywna, wymieniane braki muszą mieć charakter cel bliższych celów, które dziecko ma szansę osiągnąć

• Być napisana językiem zrozumiałym dla ucznia i rodzica

Kompetencje oceniane:

• Osiągnięcia dydaktyczne - czego dziecko się nauczyło w określonym czasie

• Zachowanie w czasie zajęć dydaktycznych - aktywność, sposób radzenia sobie z trudnościami

• Aktywność prospołeczna - kontakty międzyludzkie z rówieśnikami i dorosłymi

• Cechy indywidualne uzdolnienia, (poziom samodzielności, wytrwałość, odwaga)

W obserwacji dziecka warto uwzględnić postępy dziecka, ich poziom, stopień wysiłku dziecka, oraz dojrzałość szkolną.

Dziecko ma prawo popełniać błędy. Dziecko musi nauczyć się dostrzegać swoje błędy po to, by wzmocnić proces uczenia się. Uczeń powinien mieć możliwość samodzielnie zauważać błędy. W sytuacji, gdy to nauczyciel wskazuje błędy i jest to jedynie kryterium oceny (bezbłędnie - 5, 1 błąd - 4 na przykład) uczeń nie ma możliwości samodoskonalenia się poprzez zrozumienie błędów. „Człowiek rozumny to nie osoba, która nie popełnia błędów, lecz osoba, która potrafi je dostrzec i poprawić, lub wie jak szukać poprawnej odpowiedzi.” Potrzebna jest więc autoanaliza pracy samego ucznia po zakończeniu wykonywania zadania, dopiero później pracę ocenia nauczyciel.

Tradycyjny przebieg procesu dydaktycznego:

1. nauczyciel tworzy sytuację zadaniową

2. uczeń wykonuje zadania

3. nauczyciel ocenia pracę czyniąc ilość lub charakter błędów kryterium oceny

Przebieg procesu dydaktycznego wg Kopaczyńskiej :

1. nauczyciel tworzy środowisko informacyjne, z którego wyprowadzone są problemy, pytania, zadania

2. uczeń zgłębia zagadnienie, poszukuje różnych możliwości, dróg rozwiązań, rozwiązuje zadanie

3. autoanaliza rozwiązania

4. ocena nauczyciela

Ocena nie może wnosić do kształcenia rygorów, lecz ma motywować do pracy i przeżywania zadowolenia jej pozytywnych efektów, jest także środkiem kształcenia umiejętności przeżywania porażek.

---