BUDŻET UNII EUROPEJSKIEJ A WSPÓLNA POLITYKA ROLNA.
Dochody budżetu
Miejsce Wpólnej Polityki Rolnej w budżecie Unii Europejskiej
Skąd biorą się środki na Wspólną Politykę Rolną i na co są przeznaczane?
Kto decyduje o kształcie budżetu WPR?
Budżet polskiego rolnictwa po wejściu do Unii Europejskiej
W przeciwieństwie do innych organizacji międzynarodowych, których potrzeby
finansowe ograniczone są do pokrycia kosztów administracyjnych związanych
z ich funkcjonowaniem, Unia Europejska z uwagi na postawione przed nią
cele musi dysponować odpowiednimi środkami finansowymi, które zapewnią
realizację tych celów.
Pierwotnie trzy Wspólnoty Europejskie dysponowały odrębnymi budżetami. Na
mocy układu zawartego przez kraje członkowskie w 1965r, w sprawie
utworzenia wspólnych organów naczelnych i zarządzających, Wspólnoty
uzyskały identyczną strukturę instytucjonalną, a trzy odrębne budżety
poszczególnych Wspólnot zostały zastąpione jednym budżetem zbiorczym,
którego zakres i struktura przez lata ulegały pewnym modyfikacjom.
Budżet Unii Europejskiej podlega zasadom wynikającym z traktatu oraz
regulaminu finansowego. Konstruowanie budżetu Unii Europejskiej opiera się
na pięciu zasadach: uniwersalności (wpływy do budżetu służą finansowaniu
wszystkich wydatków), równowagi (wydatki muszą być równe dochodom),
specjalizacji, jedności oraz jednoroczności.
Na budżet Unii Europejskiej składają się: budżet ogólny, z którego środków
finansowane są polityki przewidziane traktatami rzymskimi dotyczącymi
Wspólnot Europejskich oraz Euroatomu i wydatki administracyjne oraz budżet
operacyjny, z którego finansowana jest działalność wynikająca z realizacji
traktatu paryskiego dotyczącego EWWiS. Poza budżetem ogólnym występuje
Europejski Fundusz Rozwoju udzielający pomocy krajom Afryki, Karaibów i
Pacyfiku.
Dochody budżetu.
Najbardziej istotnym ze wszystkich budżetów Unii Europejskiej jest budżet
ogólny Unii Europejskiej, z którego finansowana jest także Wspólna
Polityka Rolna. Przez długi czas dochody budżetu ogólnego pochodziły z
bezpośrednich wpłat krajów członkowskich, obliczanych na bazie udziału
danego kraju w produkcie wewnętrznym brutto Wspólnoty jako całości. Aby
zapewnić Wspólnocie niezależność finansową podjęto decyzję o wprowadzeniu
systemu zasobów własnych należących do Wspólnoty. W latach 1970-1988
wprowadzono nowe źródła finansowania działań Wspólnoty. Od tej pory na
źródłami finansowania WE są: składki cukrowe i opłaty wyrównawcze
nakładane na produkty importowane z krajów trzecich, cła pobierane na
podstawie wspólnej polityki celnej, wpływy z tytułu podatku VAT w
wysokości nie przekraczającej 1% jednolitej podstawy opodatkowania tym
podatkiem oraz tzw. “czwarte źródło” w postaci wpłat państw członkowskich
obliczonych na podstawie ich PNB.
BUDŻET UNII EUROPEJSKIEJ 2003- DOCHODY
% budżetu
1Składki cukrowe i opłaty wyrównawcze1 426,401,5
2Wpłaty z tytułu podatku VAT24 121,3024,7
3Cła10 713,9011,0
4Wpłaty własne państw członkowskich- 1% PNB59 403,9060,9
5Inne1 837,401,9
Miejsce Wpólnej Polityki Rolnej w budżecie Unii Europejskiej.
Wydatki na Wspólną Politykę Rolną ustalane są w formie tzw. perspektyw
finansowych. Perspektywy finansowe ustalane są na okres 7 lat, ale w celu
uwzględnienia czynnika inflacji są one aktualizowane co roku. Kwoty
przeznaczone na WPR stanowią pułap wydatków, którego instytucje
europejskie zobowiązały się nie przekraczać. Dlatego wiadomo z góry jaką
sumą pieniędzy można dysponować na określone wydatki. Wydatki na WPR
stanowią ponad 40% wydatków całego budżetu Unii Europejskiej. W 2002r. z
ponad 100 mld. euro na Wspólną Politykę Rolną przeznaczono kwotę 46 mld.
euro. Środki przeznaczone na rolnictwo, skupione w przeważającej części w
Europejskim Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej, podzielone są na dwie
grupy: wydatki WPR związane z polityką rynków rolnych (pierwszy filar WPR)
oraz na wydatki związane z rozwojem wsi i środki towarzyszące (drugi filar
WPR). Obecnie do kategorii wydatków związanych z WPR należy dodać także
wydatki “piętnastki” związane z pomocą przedakcesyją dla krajów
kandydujących, które stanowią odrębną pozycję budżetową i obejmują
programy SAPARD, ISPA i PHARE. W 2002r. kraje kandydujące otrzymały z tego
tytułu ponad 3 mld. euro.
BUDŻET UNII EUROPEJSKIEJ 2003- WYDATKI (mln euro)
1Rolnictwo47 37843,0
2Fundusze strukturalne33 96831,0
3Polityki wewnętrzne6 7966,2
4Działalność zewnętrzna4 9724,5
5Administracja5 2114,6
6Rezerwy4340,4
7Pomoc przedakcesyjna3 3863,1
8Inne wydatki7 8887,2
Razem110 033100,0
Skąd biorą się środki na Wspólną Politykę Rolną i na co są przeznaczane?
Ponieważ WPR finansowana jest z budżetu ogólnego Unii Europejskiej źródłem
finansowania Wspólnej Polityki Rolnej są dochody Wspólnoty uzyskane z ceł,
składek cukrowych i opłat wyrównawczych, podatku VAT oraz wpłat krajów
członkowskich. Środki pozyskane z tego tytułu są dystrybuowane przez
Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej. Aktualnie w budżecie UE
wydatki z Funduszu FEOGA- Sekcja Gwarancji stanowią 44,9% całego budżetu
Unii. Środki te przeznaczone są na finansowanie działań związanych ze
wsparciem rynków rolnych Wspólnoty. Do mechanizmów WPR, finansowanych ze
środków Sekcji Gwarancji FEOGA należą: dopłaty eksportowe, dopłaty za
magazynowanie części produktów, dotacje produkcyjne i konsumpcyjne, skup
interwencyjny. Nowością jest finansowanie przez Sekcję Gwarancji wydatków
na rozwój wsi, związanych z ochroną środowiska, zalesianiem, podatkami
wyrównawczymi dla terenów słabo rozwiniętych, wcześniejszymi emeryturami
dla rolników, inwestycjami w gospodarstwach rolnych, zachętą finansową dla
młodych rolników, szkoleniami oraz transformacją obszarów wiejskich.
Zakres działalności Sekcji Orientacji FEOGA obejmuje udział w finansowaniu
takich przedsięwzięć jak: poprawa infrastruktury na obszarach wiejskich,
działania na rzecz tworzenia dla rolników alternatywnych źródeł
utrzymania, ochrona środowiska na obszarach wiejskich, wspieranie
inwestycji turystycznych i rzemiosła, poprawa jakości lasów, ułatwianie
startu zawodowego młodym rolnikom, wsparcie przy odbudowie potencjału
produkcyjnego rolnictwa zniszczonego na skutek katastrof żywiołowych.
Budżet Sekcji Orientacji stanowi około 10% całego Europejskiego Funduszu
Orientacji i Gwarancji Rolnej.
Większość dostępnych publikacji podczas omawiania WPR skupia się na
kwestii wydatków ponoszonych na rolnictwo. Tymczasem Wspólna Polityka
Rolna Unii Europejskiej jest także źródłem dochodów Wspólnoty. W
niektórych sektorach istnieją opłaty importowe dla przedsiębiorstw
sprowadzających określone produkty rolne. Obok opłat rolnych mamy także
opłaty związane z cukrem, które obciążają jego producentów. Dodatkowymi
dochodami budżetu związanymi ze Wspólną Polityką Rolną są kary za
przekroczenie kwot produkcyjnych, zwroty do budżetu za nieprawidłowe
wykorzystanie pieniędzy z funduszów, zyski ze sprzedaży zmagazynowanych
nadwyżek.
Kto decyduje o kształcie budżetu WPR?
O kształcie budżetu w części dotyczącej wydatków na Wspólną Politykę Rolną
decydują dwie instytucje Unii Europejskiej: Rada Unii Europejskiej (w tym
przypadku ministrowie państw członkowskich odpowiedzialni w swoich rządach
za rolnictwo) oraz Parlament Europejski. Rada Europejska ma decydujący
głos w sprawie wydatków obligatoryjnych, czyli wydatków związanych z
regulacją rynków rolnych. Parlament Europejski decyduje o wysokości
wydatków nie obligatoryjnych, do których zalicza się wydatki ponoszone na
politykę strukturalną Unii Europejskiej oraz o strukturze wydatków
związanych z pomocą przedakcesyjną.
Budżet polskiego rolnictwa po wejściu do Unii Europejskiej
Po wejściu do Unii Europejskiej budżet przeciętnego polskiego rolnika
zwiększy się o środki, które Unia Europejska, na podstawie wynegocjowanych
z Polską warunków, przeznaczy na wsparcie i rozwój polskiego rolnictwa. Po
akcesji do Unii Europejskiej do rolnictwa i obszarów wiejskich w latach
2004-2006 trafi ponad 28 mld PLN (tylko z budżetu EU). Dla porównania
polskie wydatki budżetowe na rolnictwo (bez KRUS) w 2002r. wyniosły nieco
ponad 5 mld PLN. Przewiduje się, że płatności bezpośrednie dla producentów
artykułów spożywczych wyniosą w latach 2004-2006 około 12 mld PLN (środki
unijne). Kwota ta może wzrosnąć dwukrotnie w przypadku partycypacji
polskiego budżetu w płatnościach bezpośrednich. Na interwencję rynkową i
subsydia eksportowe Unia europejska przeznaczy kwotę ponad 3 mld PLN.
Działania na rzecz rozwoju wsi, które pośrednio przyniosą korzyści
polskiemu rolnikowi pochłoną prawie 9 mld PLN (łącznie z dofinansowaniem
krajowym) unijnej pomocy. Fundusze strukturalne w rolnictwie, czyli
Sektorowy Program Operacyjny oraz Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju
Regionalnego, to dodatkowe 8 mld PLN, które mogą spowodować przyspieszenie
rozwoju obszarów wiejskich.
Zobacz także
EAGGF
(110 kB)
info@mail.ukie.gov.pl Copyright © Urząd Komitetu Integracji
Europejskiej - Warszawa 2002