Ćwiczenie nr 5.

Zboża i przetwory zbożowe i ich własności.

Zboża należą do rodziny traw. W zależności od pochodzenia można je podzielić na następujące grupy:

-zboża klimatu umiarkowanego, należą do nich: pszenica, żyto, jęczmień, owies.

-zboża klimatu gorącego, takie jak: ryż, kukurydz, proso, sorgo, gryka.

Z punktu widzenia użytkowego zboża dzielimy na:

-chlebowe, tj. przeznaczone do wyrobu mąki (pszenica, żyto).

-kaszowe używane do wyrobu kasz (proso, ryż, gryka).

Skład chemiczny różnych zbóż jest zróżnicowany i ulega znacznym wahaniom. Zboża są produktami węglowodanowymi, a ich główną masę stanowi skrobia.

Zawartość wilgoci w ziarnie nie jest stała i waha się w granicach 10-17%. Jak wykazały badania, ziarno o wilgotności ponad 17% do transportu morskiego nie nadaje się, gdyż już przy zawartości ponad 15% ziarno łatwo się zagrzewa, zbija w grudy i pleśnieje.

Żyto-uprawia się w krajach leżących w strefie umiarkowanej, a największymi jego eksporterami są: Kanada, Rosja, Stany Zjednoczone. Ziarno żyta jest mniejsze i bardziej wydłużone od pszenicy. Żyta używa się przeważnie do wypieku chleba i jako surowca gorzelnianego.

Pszenica-najważniejszy surowiec zbożowy służący do przerobu na mąkę, jako pasza, do produkcji krochmalu. Do największych eksporterów należą: Rosja, Stany Zjednoczone, Kanada, Brazylia. W czasie transportu morskiego wymaga wietrzenia!!

Jęczmień-w transporcie morskim bardzo często spotykany, przewożony przeważnie luzem jako jęczmień browarniany, gorzelniany lub pastewny. Należy do ziaren zbożowych sypkich i jest ładunkiem kurzliwym.

Owies-przeznaczony jest głównie na paszę dla koni oraz do przerobu na kaszę owsianą i płatki owsiane, a także do wyrobu piwa. Należy do ziaren lekkich, jest bardzo sypki i jeżeli przewozi się go luzem, przesypuje się stronę przechyłu statku. Do transportu trzeba przyjmować owies suchy o zwartości wilgoci nie większej niż14%.

Kukurydza-eksportuje się ją w dużych ilościach z Argentyny, Stanów Zjednoczonych, Afryki Południowej, Rumunii. Ziarna kukurydzy posiadają 4-6% oleju i dlatego łatwo ulegają samozagrzaniu gdy świeże ziarno zawiera dużo wilgoci. Ładownie do przewozu kukurydzy luzem lub w workach powinny być wyłożone matami. Kukurydza w czasie transportu wymaga wentylacji.

Proso-uprawia się głównie na wschodzie Europy i w Azji. Daje drobne ziarno spożywcze, z którego produkuje się kasze tzw. jaglane oraz służy jako karma dla ptactwa. Proso przewozi się w gęstych workach tkaninowych.

Próbka	Wilgotność odczuwalna	Wilgotność mierzona
Pszenica	Wilgotne	7,1 %
Owies	Wilgotne	7,9 %
Jęczmień	Suche	8 %
Żyto	Suche	7,4 %
Rzepak	Suche	4,3 %

WNIOSKI:

Określenie wilgotności metodą odczuwalną nie daje wiarygodnych wyników gdyż odczucie to prawdopodobnie zależy od rodzaju i kształtu ziarna a nie od rzeczywistej zawartości wilgoci co ilustruje powyższa tabela.

---