16 luty 2011/23 luty 2011
Pojęcie KNS, metoda i źródła
1)Pojęcie KNS
Katolicka nauka społeczna- określenie po raz pierwszy pojawia się w encyklice Piusa XI „Quadragesimo anno” z 1931 r. (QA 19.21)
KNS- nauka zajmująca się formułowaniem twierdzeń, zasad i wskazań w oparciu o moralną refleksję czynioną nad szeroko pojętą sferą społeczną, korzystająca z wyników badań nauk szczegółowych
Wcześniej często: socjologia chrześcijańska (katolicka)
-Różnice metodologiczne - (charakter empiryczny, opisowy a normatywny, por. etyka)
-Interdyscyplinarny charakter KNS i jej autonomia.
Różnica wobec Nauczania społecznego Kościoła- NSK (doktryna-nauczanie)
2)Interdyscyplinarny charakter KNS
Przedmiot- zajmuje się szeroko rozumianymi zagadnieniami społecznymi
KNS-NSK rodzi się z zetknięcie się orędzia ewangelicznego z konkretnymi problemami społecznymi
Odwołuje się do dorobku wielu dyscyplin naukowych
Filozofia i teologia (podstawą- formułowanie zasad i ocena)
Nauki szczegółowe, pozytywne
3)Metoda KNS
Sformułowana po raz pierwszy w encyklice Jana XXIII „Mater et magistra” z 1961 r. (MM 234; odwołując się do metody JOC Cardijna)
widzieć ? oceniać ? działać
(voir ? juger ? agir)
Widzieć (badać) -socjologia i inne nauki szczegółowe
Oceniać- zasady KNS, etyka i prawo moralne
Działać- praktyczne wskazania odnośnie realizacji (o charakterze ogólnym)
4)Trzy rodzaje zdań w KNS
Twierdzenia o charakterze analitycznym, diagnostycznym, a niekiedy także prognostycznym- wyrażają krytyczną analizę istniejącej rzeczywistości społecznej, to znaczy działań, zachowań i postaw ludzi w określonych sytuacjach
Twierdzenia o charakterze filozoficznym i teologicznym- pokazują podstawowe zasady i prawa moralne dotyczące człowieka, jego życia w świecie, społeczności i powołania nadprzyrodzonego człowieka
Twierdzenia o charakterze zaleceń i wskazań- w sprawach wiary i moralności kompetencje Kościoła są jasne, natomiast co do szczegółowych i technicznych rozwiązań problemów nie powinien on posuwać się zbyt daleko, bądź na zasadzie sugestii.
5)Przyczyny i adresaci
Nauczanie Kościoła i troska o dobro wspólne
-Zainteresowanie człowiekiem i jego problemami (por. humanizm integralny i solidarny)
-Humanizacja życia społecznego
Charakter ewangelizacyjny wobec wielu sfer życia
Czy zasady skierowane tylko do Katolików i wierzących?
Jan XIII „Pacem in terris” z 1963 r.- pierwszy raz:
-”Do wszystkich ludzi dobrej woli”
-Silne odwołanie do prawa naturalnego
-Por. Zasada pomocniczości i solidarności w UE
6)Źródła KNS
Pismo Św.
Tradycja
Magisterium Kościoła
Prawo naturalne
Nauczanie wielkich teologów Kościoła
7)Pismo Św. i Tradycja
Pismo Św. I Tradycja razem stanowią Objawienie, które jest podstawą teologii, a także jest pomocne w odczytywaniu prawa naturalnego
Formułowanie zasad KNS oraz różnych zjawisk społecznych odwołuje się i opiera na interpretacji w nowym kontekście kulturowym tekstów natchnienia (Pismo św.) których pierwszy wzór daje nam Tradycja.
Tradycja- rozwija i pokazuje pierwotne „zastosowanie” Pisma Św. Do spraw i problemów społecznych
8)Magisterium Kościoła
Magisterium Kościoła- władza nauczycielska w Kościele katolickim należąca do papieża i kolegium biskupów pozostających z nim w jedności.
Świadectwo, dbałość o przekazywanie prawd wiary i o czystość wiary oraz moralności.
-Nauczanie soborów (zwłaszcza Watykańskiego II)
-Nauczanie papieży (encykliki, adhortacje, listy etc.)
-Nauczanie episkopatów krajowych i biskupów
Moc wiążąca wykładni Magisterium w sprawach społecznych wobec wiernych- jeśli chodzi o zasady i kwestie dotyczące wiary i moralności (por. CA 3)
-Wiara, moralność i związek ze sprawami nadprzyrodzonymi
-Problemy mieszane
-Sprawy doczesne.
9)Prawo naturalne
Odbicie prawa wiecznego (Bożego) w człowieku (wynikające stworzenia); obiektywne, powszechne, niezmienne
Prawo naturalne a prawo natury (por. św. Tomasz)- charakter moralny, odczytywane w sumieniu.
Trzy stopnie prawa naturalnego wg św. Tomasza:
-Norma ogólna (intuicyjne rozpoznawalna) prawa naturalnego: „Dobro należy czynić, a zła unikać”
-Podstawowe skłonności naturalne człowieka:
-Zachowanie własnego życia
-Przekazywanie życia- zachowanie gatunku
-Życie w społeczności- rozwój osobowości w społeczności
-Implikacje szczegółowe w oparciu o zasady logiki.
Prawo naturalne a prawo stanowione
10)Nauczanie wielkich teologów
Inna waga niż Magisterium Kościoła, ale także znaczący udział w rozwoju społecznejnauki Kościoła (por. HMSK)
Nie ma mocy wiążącej, głównie o charakterze:
-wyjaśniającym
-systematyzującym
-inspirującym
Pomoc przedstawicielom Magisterium Kościoła w przygotowaniu i formułowaniu nauczania społecznego Kościoła
11)Historyczny rozwój a niezmienność zasad KNS
Stopniowe formułowanie zasad- precyzowanie
Zmienne uwarunkowania kulturowe, społeczne, gospodarcze i polityczne a KNS
Stałość zasad i odnoszenie ich do nowych uwarunkowań
Twierdzenia bardziej szczegółowe muszą być analizowane z uwzględnieniem konkretnych uwarunkowań historycznych.