Maszyny do nawożenia materiałami organicznymi

Roztrząsacze obornika, kompostu i torfu

Obornik, kompost i torf najpierw podawane są na powierzchnię gleby, a następnie przykrywane lub mieszane z glebą. Nawozy te są roztrząsane na powierzchnię gleby przy użyciu maszyn zwanych roztrząsaczami obornika, bo głównie do roztrząsania tego rodzaju nawozu są przystosowane. Roztrząsacz zbudowany jest z następujących części: przyczepy, zespołu przesuwającego naładowaną masę materiału do zespołu roztrząsającego lub przesuwającego zespół roztrząsający do masy materiału, zespołu roztrząsającego oraz mechanizmów napędzających i regulacyjnych. Przykład jednoosiowego roztrząsacza obornika przedstawiono na rycinie 6.1.

Rys. 6.1. Schemat jednoosiowego roztrząsacza obornika:

1 - skrzynia ładunkowa, 2 - masa naładowanego obornika, 3 - przenośnik obornika, 4 - dno skrzyni ładunkowej, 5 - bęben górny wyrównujący warstwę obornika, 6 - bęben dolny roztrząsający obornik, 7 - zaczep przyczepy

Przyczepa może być jednoosiowa lub dwuosiowa przyczepiana do zaczepu transportowego, względnie polowego, specjalnie przystosowanego. By zmniejszyć poślizg kół, przyczepa dwuosiowa może mieć przednią oś napędzaną od WOM ciągnika. Konstrukcja przyczepy jednoosiowej jest bardziej sztywna, prostsza i tańsza niż dwuosiowej mającej przednią oś zwrotną. Przyczepa taka zwiększa początkowo nacisk tylnych kół ciągnika, zmniejszając ich poślizg. Ciągnik z przyczepą jednoosiową jest bardziej zwrotny niż z dwuosiową. Jednak ładowność takiej przyczepy jest stosunkowo nieduża i wynosi około 3 tony. Aby ją zwiększyć, buduje się przyczepy o dwóch osiach położonych blisko siebie, w tzw. układzie tandem, jednak żadna z nich nie jest osią zwrotną. Jeżeli przyczepa roztrząsacza ma być używana również do transportu produktów objętościowych (np. słomy, siana w postaci naturalnej lub sieczki, pasz, nawozów luzem) lub jeśli ładunek obornika ma być duży, to bardziej celowe jest stosowanie przyczepy dwuosiowej o ładowności 3-6 ton. Zdecydowanie częściej stosuje się roztrząsacze z przyczepą jednoosiową.

Budowa roztrząsaczy: Roztrząsacze mogą być budowane jako maszyny roztrząsające obornik równolegle, ale przeciwnie do kierunku ruchu agregatu (częściej) lub w kierunku prostopadłym do kierunku jazdy (rzadziej). W pierwszym przypadku zespół roztrząsający umieszczony jest poziomo, pionowo lub ukośnie z tyłu skrzyni ładunkowej, w drugim zaś - tylko poziomo, równolegle do jej bocznej krawędzi. Zasilanie zespołu roztrząsającego może odbywać się przez przesuwanie obornika do zespołu roztrząsającego albo przez przesuwanie zespołu roztrząsającego do nieruchomej masy obornika. Masa może być przemieszczana za pomocą przenośników podłogowych, najczęściej łańcuchowo listwowych, albo przy użyciu ścianek przesuwających się razem z nią. Napęd przenośników podłogowych realizowany jest od WOM ciągnika mechanicznie, zaś przesuwnych ścianek - głównie hydraulicznie z zastosowaniem siłowników.

Przykłady urządzeń roztrząsających oraz relacje pomiędzy ruchem maszyny, obornika i zespołu roztrząsającego przedstawia rys 6.2.Przykłady urządzeń roztrząsających oraz relacja pomiędzy ruchem maszyny obornika i zespołu roztrząsającego:V_o - ruch masy obornika, V_m - ruch maszyny, V_r - ruch zespołu roztrząsającego; a - dwubębnowy zespół roztrząsający (obornik przesuwany), b -jednobębnowy zespół roztrząsający ze ślimakowym rozdzielaczem (1) i bębnowym wyrównywaczem (2) warstwy obornika (obornik przesuwany), c -jednobębnowy zespół roztrząsający wykonujący ruchy wahliwe na całej grubości warstwy obornika (obornik przesuwany), d - jednobębnowy zespół roztrząsający przesuwany do przodu (obornik nieruchomy), e - czterobębnowy zespół szerokoroztrząsający (obornik przesuwany), f - jednobębnowy zespół roztrząsający ślimakowy wykonujący wahliwe ruchy boczne (obornik przesuwany), g - zespół roztrząsający łańcuchowy (obornik przesuwany), h -łańcuchowy zespół roztrząsający przesuwany (obornik nieruchomy), i - jednobębnowy zespół bocznie roztrząsający (obornik przesuwany); 1 - ślimakowy rozdzielacz warstwy obornika, 2 - bęben wyrównujący górną warstwę obornika, 3 - zespół korbowy, 4 - poprzeczna ścianka przesuwająca obornik

Przykłady najczęściej stosowanych zespołów roztrząsających przedstawiono na rys 6.4

Do napędu bębnów z reguły stosuje się przekładnię łańcuchową z łańcuchami typu Galla, Everta lub innymi. Uruchomienie bębnów roztrząsających powinno następować nieco wcześniej, aniżeli uruchomienie przenośnika, co umożliwia rozpoczęcie prawidłowego roztrząsania już w pierwszej chwili ruszenia maszyny i nie dopuszcza do powstania dużych początkowych obciążeń bębnów.

Napęd przenośnika

Napęd przenośnika może być realizowany mechanicznie lub hydraulicznie, determinując rodzaj ruchu wykonywanego przez przenośnik. Może to być ruch ciągły lub skokowy. Napęd hydrauliczny powoduje ruch ciągły, a napęd mechaniczny - ruch skokowy. Układ napędu mechanicznego jest mniej skomplikowany i tańszy od napędu hydraulicznego. Do napędu skokowego stosuje się różnego rodzaju mechanizmy zapadkowe. Są one nieskomplikowane w budowie i tanie oraz pozwalają na łatwe i szybkie uzyskanie odpowiednich przełożeń prędkości obrotowej wału przenośnika podłogowego w celu uzyskania żądanej średniej prędkości przesuwu (skoków) masy. Na rycinie 6.7 przedstawiono cztery zapadkowe mechanizmy napędzające.

Przykłady najczęściej stosowanych mechanizmów zapadkowych napędzających łańcuchowy przenośnik podłogowy:

a - typ ze zmiennym promieniem mimośrodu, 1 - koło zapadkowe, 2 - zapadka napędzająca, 3 - dźwignia zapadki napędzającej, 4 - zapadki ustalające, 5 - łącznik, 6 - kulisa, r - maksymalny promień kulisy; b - typ z rozdzielnym obrotem koła zapadkowego; c - typ ze zmienną długością skoku ramienia, 1 -mimośród nastawny, 2 - ramię - wahacz, 3 - tarcza zapadkowa na wałku przenośnika; d - typ z napędem korbowym, 1 - osłona nastawna ograniczająca wielkość kąta a, a tym samym długość skoków, 2 - cięgno do zmiany położenia osłony, 3 - łańcuch napędzający wał przenośnika

Regulację prędkości przenośnika mechanizmami

Regulację prędkości przenośnika mechanizmami a, b, c wykonuje się tylko przy unieruchomionej maszynie podczas postoju (a i b - przez zmianę promienia korby w kulisie, c - przez zmianę miejsca połączenia mimośrodu z wahaczem). Mechanizm d umożliwia kierowcy zmianę, za pomocą cięgła, prędkości przenośnika podczas ruchu maszyny. Cięgło to działa na osłonę zmieniającą wartość kąta a, wyznaczającego zakres działania zapadki (liczbę zębów, o którą jest obracane koło przy jednym skoku zapadki). W mechanizmach a i d jeden ruch roboczy przypada na jeden obrót korby, a w mechanizmie b jeden obrót korby powoduje dwa ruchy robocze koła zapadkowego. Koła zapadkowe wyposażone są w dodatkowe zapadki ustalające ich położenie. Na rycinie 6.8 przedstawiono schematycznie przykład napędu dwubębnowego roztrząsacza z bębnami ustawionymi poziomo.

1 - wał napędzający, 2 - obudowa przekładni zębatych, 3 - korba, 4 - zapadka robocza, 5 - koło zapadkowe, 6 - koło łańcuchowe, 7 - łańcuch przenośnika, 8 - łańcuch napędzający bębny roztrząsające, 9 - bębny roztrząsające, 10 - sprzęgło elastyczne

Schemat napędu roztrząsacza obornika (przykład):

Ładowacze czołowe są stosowane do różnego rodzaju prac załadunkowo - przeładunkowych w gospodarstwie, co pozwala na znaczne zmniejszenie nakładów robocizny i przyspiesza wykonanie prac transportowych.Przez wymianę podstawowych zespołów roboczych można przystosować je do takich prac, jak: ładowanie obornika na przyczepy, spychanie obornika na pryzmę, przerabianie i ładowanie kompostu, ładowanie kiszonki, słomy, siana, koksu i innych materiałów sypkich. Ładowarki mogą być także stosowane do opsypywania pryzm w polu kopców oraz wykonywanie różnych prac ziemnych, takich jak kopanie rowów, wybieranie ziemi pod fundamenty i tym podobne.Niektóre ładowarki chwytakowe (np.czechosłowackie ładowarki UNHZ 750) są jeszcze bardziej uniwersalne, dzięki wyposażeniu w dodatkowy osprzęt roboczy, np. hak do udźwigu materiałów o dużej masie (np. bali drewnianych), wiertła do gruntu, platformę montażową, urządzenie do kopania rowów i inne.

W naszym rolnictwie są głównie stosowane ładowarki chwytakowe (obrotowe) i czołowe Załadunek nawozów stałych, takich jak obornik, kompost, torf, odbywa się za pomocą ładowarek, które oprócz tego można wykorzystać do mechanicznego ładowania nawozów mineralnych i innych materiałów sypkich oraz materiałów objętościowych (okopowe, kiszonka, słoma, siano). Ładowarki mogą być również wykorzystane do różnych prac ziemnych (różnego rodzaju wykopy, załadunek ziemi, okrywanie kopców). Urządzenia te stanowią istotny postęp w mechanizacji załadunku i wyładunku materiałów. Stosowane są dwa typy specjalistyczne ładowarek: samobieżne oraz współpracujące z ciągnikiem rolniczym.

Ładowarki współpracujące z ciągnikiem mogą być czołowe, w których chwytak lub czerpak znajduje się przed przednią osią ciągnika, oraz tylne zawieszane na podnośniku hydraulicznym i zaczepiane, posiadające własne podwozie.Mnewrowanie ładowarką przeprowadza się za pomocą układu kierowania ciągnikiem z kabiny operatora (czerpak lub chwytak znajduje się cały czas w zasięgu wzroku). Głównym elementem nośnym jest wysięgnik unoszony i opuszczany za pomocą dwóch siłowników hydraulicznych (działających jedno lub dwustronnie), pracujących w układzie hydrauliki zewnętrznej ciągnika. Czerpak lub chwytak sterowane są również dwoma siłownikami hydraulicznymi o działaniu dwustronnym pracującymi w układzie hydrauliki zewnętrznej ciągnika. Siłownikami steruje się w kabinie operatora za pomocą dźwigni. Załadunek odbywa się przez pobranie materiału chwytakiem lub czerpakiem, podjechanie do środka transportowego i opróżnienie czerpaka lub chwytaka do skrzyni ładunkowej.

Rodzaje chwytaków lub czerpaków współpracujących z ładowarką czołową "John Deere":

1 - czerpak do załadunku mocno ugniecionego obornika, 2 - czerpak do załadunku luźno ułożonego obornika, 3 - czerpak do lekkich materiałów luzem, 4 - chwytak do kiszonek, 5, 6 - widły do transportu materiałów opakowanych (skrzynie, kartony), 7 - chwytak do przewożenia, załadunku i wyładunku dużych zwijanych bel, 8 - czerpak uniwersalny do załadunku i przewozu materiałów luzem lub lekko spakowanych

Ładowarka czołowa nabudowana na ciągniku rolniczym

Ładowacz czołowy HERKULES H229

Ładowacz chwytakowy przyczepiany

Ładowarka przyczepiana ma tę zaletę, że można ją szybko zagregatować z dowolnym ciągnikiem. Natomiast podczas załadunku jest unieruchomiona, trzeba więc podjechać ciągnikiem i ustawić go w strefie działania wysięgnika. Sterowanie odbywa się ze stanowiska znajdującego się na podwoziu ładowarki (poza kabiną ciągnika). Ładowarka umiejscowiona jest na własnym dwukołowym podwoziu zaopatrzonym w dwie składane hydraulicznie podpory. W przedniej części ramy podwozia umieszczona jest pompa układu hydraulicznego ładowarki oraz zbiornik oleju z filtrem. Obok korpusu ładowarki mieści się pulpit sterowniczy operatora. Pompa układu hydraulicznego ładowarki napędzana jest od WOM ciągnika za pośrednictwem

wału przegubowo-teleskopowego. Wymienne chwytaki mogą być używane do materiałów sypkich, okopowych, słomiastych , obornika. Udźwig tej ładowarki wynosi 500 kg, wysokość podnoszenia do 5,5 m, głębokość opuszczania - ok. 1,4 m, wysięg maksymalny ok. 4,8 m, a minimalny - ok. 1,8 m, kąt obrotu - 270°.Uruchamianie poszczególnych zespołów odbywa się za pomocą siłowników hydraulicznych o dwustronnym działaniu przez rozdzielacz oleju

Modernizacja kształcenia zawodowego w Małopolsce

projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Lider projektu: Województwo Małopolskie Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego e-mail: [e-mail], www.zawodowamalopolska.pl

Partner projektu Powiat Nowosądecki Realizator: Powiatowe Centrum Funduszy Europejskich ul. Barbackiego 89, 33-300 Nowy Sącz tel. [phone], fax. [phone] e-mai: [e-mail] www.pcfe.powiat-ns.pl:

---