Przygotowanie do pracy, regulacja parametrów roboczych, BHP oraz konserwacja maszyn do nawożenia organicznego.

Czemu służy nawożenie pól przy pomocy nawozów organicznych?

W każdym roku rośliny uprawne zbierane w postaci plonu głównego i ubocznego zubożają glebę z różnorodnych składników pokarmowych. Deficyt tych składników rośnie wraz ze wzrostem plonów. Aby nie dopuścić do wyjałowienia gleby, a w konsekwencji do obniżki plonów, konieczne jest wyrównanie strat, jakie ponosi gleba przy odpowiedniej jej zasobności lub wyrównanie plus pewna nadwyżka przy zasobności małej. Konieczne jest też utrzymywanie składników pokarmowych w odpowiedniej proporcji. Odprowadzane z plonem składniki pokarmowe dzielą się na mikro- i makroskładniki. Makroskładniki odprowadzane są w dużych ilościach i do nich należą: azot, fosfor i potas w postaci różnych związków chemicznych. Do tej grupy zaliczany jest również wapń, ale tylko ze względu na ilości stosowane przy nawożeniu. Mikroskładniki odprowadzane są w ilościach śladowych, niemniej ich obecność jest niezbędna do życia roślin.

Niedobory uzupełnia się przez nawożenie w odpowiednim czasie materiałami zawierającymi określone składniki pokarmowe w odpowiednich ilościach. Nawożenie jest więc jednym z czynników zwiększających plony bądź utrzymujących je na odpowiednio wysokim poziomie. Nawozy mogą zawierać składniki pokarmowe w postaci związków organicznych lub nieorganicznych. Nawozami organicznymi stosowanymi do nawożenia są: obornik, kompost, torf i całe rośliny (tzw. nawozy zielone) jako nawozy w postaci stałej, oraz gnojówka, gnojowica i płynny obornik jako płynna postać nawozu.

Fizyczna postać nawozów determinuje stosowanie środków technicznych do ich podawania w procesie nawożenia. Nawozy organiczne w postaci stałej są umieszczane na powierzchni gleby, a następnie przykrywane w czasie orki lub mieszane z glebą przy użyciu glebogryzarki. Nawozy płynne są umieszczane albo bezpośrednio w glebie, albo na powierzchni i następnie przykrywane lub mieszane z glebą. Wyjątek stanowią tu użytki zielone, na których stosowanie nawozów płynnych jest tylko powierzchniowe.

Podstawowe rodzaje maszyn do nawożenia organicznego:

1. Roztrząsacze (nawozy organiczne stałe)

2. Wozy asenizacyjne (nawozy organiczne płynne)

Roztrząsacze mogą być budowane jako maszyny roztrząsające obornik równolegle, ale przeciwnie do kierunku ruchu agregatu (częściej) lub w kierunku prostopadłym do kierunku jazdy (rzadziej). W pierwszym przypadku zespół roztrząsający umieszczony jest poziomo, pionowo lub ukośnie z tyłu skrzyni ładunkowej, w drugim zaś - tylko poziomo, równolegle do jej bocznej krawędzi. Zasilanie zespołu roztrząsającego może odbywać się przez przesuwanie obornika do zespołu roztrząsającego albo przez przesuwanie zespołu roztrząsającego do nieruchomej masy obornika. Masa może być przemieszczana za pomocą przenośników podłogowych, najczęściej łańcuchowo listwowych, albo przy użyciu ścianek przesuwających się razem z nią. Napęd przenośników podłogowych realizowany jest od WOM ciągnika mechanicznie, zaś przesuwnych ścianek - głównie hydraulicznie z zastosowaniem siłowników. 

Wozy asenizacyjne mogą być budowane jako jedno lub dwuosiowe cysterny ciągnikowe z dodatkowymi urządzeniami do ich napełniania i opróżniania. Cylindryczne zbiorniki tych wozów (cysterny) są nachylone do tyłu pod kątem 15-20° w celu utrzymania jednakowego natężenia wypływu. Dodatkowymi urządzeniami są: sprężarka powietrza chłodzona otaczającym powietrzem lub strumieniem powietrza wytwarzanym przez wentylator. Sprężarka napędzana jest od WOM ciągnika, najczęściej za pośrednictwem przekładni pasowej z pasami klinowymi.

Dalsze urządzenia to: przewody rurowe łączące poszczególne zespoły, zawory, manometr i urządzenie do rozlewania nawozu. Sprężarka jest najczęściej wirnikowa i wytwarza w zbiorniku podciśnienie około 80 kN/m² lub nadciśnienie około 200 kN/m². Wysokość zasysania 6-8 m. Podciśnienie potrzebne jest do napełniania cysterny przez ssanie nawozu ze zbiornika magazynującego nawóz, natomiast nadciśnienie wykorzystuje się do mieszania stałych i płynnych części nawozu w zbiorniku lub cysternie, do zwiększania prędkości jego wypływu z cysterny, a tym samym do zwiększenia intensywności rozprysku na zewnątrz.

Omawiana instalacja musi posiadać: zawór nastawny, za pomocą którego można zmieniać kierunek przepływu powietrza, zawór bezpieczeństwa, zawór przelewowy chroniący sprężarkę przed dostaniem się do niej zasysanych zanieczyszczeń i zawór ssąco spustowy niezbędny przy napełnianiu cysterny, jak również przy rozlewaniu nawozu.

BHP, konserwacja i regulacja parametrów roboczych:

Przed rozpoczęciem pracy pamiętamy o smarowaniu wszystkich punktów smarowniczych. Sprawdzamy, czy ruchome elementy dobrze się trzymają, jeżeli zaistnieją jakieś luzy czy uszkodzenia to należy je dokręcić lub naprawić. Sprawdzamy, czy wał odbioru mocy jest zabezpieczony, gdyż najwięcej wypadków zdarza się właśnie z powodu niewłaściwego zabezpieczenia tego elementu. Zwróćmy uwagę, czy elementy stwarzające potencjalne zagrożenie są pomalowane na kolor jaskrawo żółty, (Ew. pomarańczowy). W czasie pracy w polu, po kilku latach użytkowania farba może być wytarta, tak więc w zależności od potrzeb malujemy te elementy jaskrawą farbą raz na kilka lat. Sprawdzamy, czy w oponach rozrzutnika czy wozu asenizacyjnego znajduje się wystarczająca ilość powietrza. Na końcu zespołu pojazdów powinien znajdować się trójkąt ostrzegawczy, a wóz czy roztrząsacz powinien być wyposażony w czerwone światła drogowe i boczne kierunkowskazy. Nie zapominajmy, w przypadku roztrząsacza, o osłonie na przedniej części przyczepy, która chroni przed wybiciem tylnej szyby ciągnika przez kamień lub inny twardy przedmiot który może przypadkowo dostać się do roztrząsacza i zostać wyrzucony w stronę traktora.

Przed przystąpieniem do zabiegów sprawdzamy / ustalamy następujące parametry (rozrzutnik):

- prędkość przesuwu obornika

- prędkość rozrzucania

- rozstaw i kąt łopatek

- prędkość jazdy

Należy uprzednio policzyć (kierując się instrukcją i informacją od producenta), jaką dawkę nawozu rozrzucimy na polu w danym czasie. Jeśli wybierzemy złe parametry, nawozu może nam starczyć np. na pół pola, albo po przejechaniu całego areału stwierdzimy, że została nam jeszcze tona obornika czy gnojowicy.

Ogólne zasady BHP:

Bardzo ważne jest, aby pamiętać o zakazie wylewania gnojowicy na pola w okresie zimowym – jest to karane.

Równie ważne jest nie uruchamianie maszyn rolniczych po spożyciu alkoholu, jak również nie spożywanie alkoholu podczas pracy.

Nie dokonujemy przeglądów czy konserwacji maszyn kiedy są uruchomione! Bardzo wiele wypadków wydarza się, kiedy rolnik próbuje np. wyczyścić włączony roztrząsacz, stojąc na elementach przesuwających się. Bardzo łatwo wtedy o poślizgnięcie się na ruchomych częściach wozu, wkręcenie nogawki czy poły płaszcza w pracującą maszynę itp., a w konsekwencji utrata zdrowia lub życia.

Należy zachować szczególną ostrożność, gdy w pobliżu pracujących urządzeń znajdują się inni ludzie lub dzieci.

Konserwacja:

Maszyny do nawożenia organicznego musimy czyścić zaraz po ich opróżnieniu, gdyż zasychający nawóz organiczny może utworzyć skorupę trudną do oczyszczenia po upływie czasu. Najlepiej trzymać je w garażu lub zamkniętym pomieszczeniu, aby nie narażać ich na niszczące działanie czynników atmosferycznych.

W danej pracy poruszyłem zagadnienia dotyczące maszyn do nawożenia organicznego, kwestię regulacji ich parametrów roboczych, oraz bezpieczeństwo i higienę pracy przy obsłudze takowych maszyn.