Związek wypowiedzi ustnej i pisemnej
Mówienie i pisanie pozostają ze sobą w ścisłym związku, tak więc wszelkie ćwiczenia w mówieniu mają duże znaczenie dla wypowiedzi pisemnych i odwrotnie. Umiejętność czytania jest integralnie związana z umiejętnością pisania, jednak najpierw dziecko zdobywa umiejętności czytania, później pisania. umiejętność analizy i syntezy. Bardzo ważny jest prawidłowy rozwój analizatorów: słuchowego, wzrokowego i kinestetyczno-ruchowego
W edukacji wczesnoszkolnej, zgodnie z założeniami programowymi przewiduje się doskonalenie różnych form wypowiedzi, zarówno ustnych jak i pisemnych. J.Kulpa i R.Więckowski dokonali kilku podziałów ćwiczeń w mówieniu i pisaniu, biorąc pod uwagę różne kryteria. Najbardziej odpowiada mi podział, w którym wyodrębnili trzy grupy:
1. grupę form występujących tylko w mówieniu (swobodne wypowiedzi uczniów, samorzutne wypowiedzi uczniów, rozmowy);
2. grupę form występujących zarówno w mówieniu, jak i w pisaniu (opowiadanie, opis, sprawozdanie, plan);
3. grupę form stosowanych wyłącznie w pisaniu (listy, zaproszenia, zawiadomienia).
Poprawne formułowanie przez dzieci powyższych wypowiedzi wymaga poprzedzenia ich wieloma odpowiednio dobranymi i przygotowanymi ćwiczeniami. Przejście od mówienia do pisania dokonuje się tym łatwiej im bogatsze były doświadczenia słowne, kontakty literackie w dzieciństwie.
W klasach II i III uczniowie budują już wypowiedzi pisemne na zadane tematy w oparciu o przeprowadzone ćwiczenia słownikowe. Np. uczniowie klasy III wzięli udział w wycieczce do piekarni. Poznali tam pracę piekarzy i technologię wypieku chleba. Po powrocie do szkoły uczniowie wypowiadali się na temat wycieczki. W toku wypowiedzi uczniów nauczyciel zapisywał na tablicy wyrazy oznaczające nazwy osób pracujących w piekarni, przedmiotów i czynności pracowników. Potem klasa wspólnie redagowała opowiadanie na temat wypieku chleba i pracy piekarzy.
Niezmiernie ważnym elementem w pracy nad pisemnym i ustnym wypowiadaniem się uczniów usprawniającym jego wypowiedzi są właściwie zaplanowane i systematycznie prowadzone ćwiczenia słownikowe oraz wzbudzenie w uczniu chęci wypowiadania się ustnego i pisemnego.