Proces decyzyjny w UE

W procesie decyzyjnym na szczeblu Unii Europejskiej uczestniczą różne instytucje europejskie, a w szczególności:

• Komisja Europejska,

• Parlament Europejski,

• Rada Unii Europejskiej.

Choć z propozycją przyjęcia nowej legislacji występuje Komisja, akty prawne uchwalane są przez Radę i Parlament. Pozostałe instytucje również odgrywają pewną rolę w niektórych obszarach.

Zasady i procedury procesu decyzyjnego UE są określone w traktatach. Każdy europejski akt prawny opiera się na stosownym artykule traktatu, określanym jako "podstawa prawna" legislacji.

Wyróżniamy trzy główne procedury uchwalania nowych aktów prawnych w UE:

• procedurę współdecydowania;

• procedurę konsultacji;

• procedurę zgody.

Zasadniczą różnicą między nimi jest sposób współdziałania Parlamentu z Radą. W przypadku procedury konsultacji, Parlament jedynie przedstawia swoje stanowisko; przy procedurze współdecydowania, Parlament rzeczywiście dzieli władzę z Radą. Proponując nowy akt prawny, Komisja Europejska musi dokonać wyboru procedury. Wybór ten będzie w zasadzie zależał od "podstawy prawnej" danej propozycji - innymi słowy, od tego, na którym artykule traktatowym została ona oparta.

Procedury te wyglądają następująco:

1. Procedura współdecydowania

W procedurze współdecydowania Parlament i Rada dzielą się władzą legislacyjną. Komisja przedkłada swój wniosek obu instytucjom. Każda z nich czyta i omawia daną propozycję dwukrotnie, kolejno po sobie. Jeśli nie mogą dojść do porozumienia, wniosek jest przedstawiany "Komitetowi Pojednawczemu" , w skład którego wchodzi taka sama liczba przedstawicieli Rady i przedstawicieli Parlamentu. Przedstawiciele Komisji również biorą udział w obradach Komitetu i wnoszą wkład do dyskusji. Po wypracowaniu porozumienia, tekst w uzgodnionym brzmieniu jest przekazywany do Parlamentu i Rady w celu przeprowadzenia trzeciego czytania i uchwalenia go w końcu jako aktu prawnego.

Do obszarów objętych procedurą współdecydowania należą:

• zakaz dyskryminacji ze względu na obywatelstwo,

• wolność poruszania się i zamieszkania,

• swobodny przepływ pracowników,

• ubezpieczenia społeczne migrujących pracowników,

• prawo prowadzenia działalności gospodarczej,

• transport,

• rynek wewnętrzny,

• zatrudnienie,

• współpraca celna,

• przeciwdziałanie społecznej marginalizacji,

• równe szanse i równe traktowanie,

• decyzje wykonawcze dotyczące Europejskiego Funduszu Społecznego,

• edukacja,

• szkolenie zawodowe,

• kultura,

• zdrowie,

• ochrona konsumentów,

• sieci transeuropejskie,

• decyzje wykonawcze dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego,

• badania,

• ochrona środowiska,

• przejrzystość,

• przeciwdziałanie i zwalczanie korupcji,

• statystyka,

• powoływanie organu doradczego ds. ochrony danych.

2. Procedura konsultacji

W ramach procedury konsultacji Komisja przekazuje swoją propozycję zarówno Radzie, jak i Parlamentowi, ale to Rada oficjalnie konsultuje się z Parlamentem i innymi organami, np. Komitetem Ekonomiczno-Społecznym i Komitetem Regionów, a wyrażenie przez nie stanowisk stanowi integralną część procesu decyzyjnego UE.

W niektórych przypadkach procedura konsultacji jest obowiązkowa, gdyż tego wymaga podstawa prawna, toteż proponowany przez Komisję wniosek nie może stać się aktem prawnym, jeśli Parlament nie wyda pozytywnej opinii. W pozostałych przypadkach procedura konsultacji nie jest obligatoryjna i Komisja po prostu sugeruje, by Rada skonsultowała się z Parlamentem.

We wszystkich przypadkach Parlament może:

• zatwierdzić wniosek Komisji,

• odrzucić go

• lub wnieść o wprowadzenie zmian.

Jeśli Parlament występuje o wprowadzenie zmian, Komisja rozważa wszystkie proponowane przez Parlament zmiany. Jeżeli akceptuje ona którąkolwiek z propozycji zmian, przesyła Radzie zmieniony wniosek.

Rada zapoznaje się ze zmienionym wnioskiem i albo przyjmuje go w obecnej formie, albo wprowadza kolejne zmiany, albo go odrzuca. Jeśli jednak Rada postanowi odrzucić wniosek Komisji, decyzja o odrzuceniu musi być jednomyślna.

Do obszarów objętych procedurą konsultacji należą:

• współpraca policyjna i sądowa w sprawach karnych;

• rewizja traktatów;

• dyskryminacja ze względu na płeć, rasę, pochodzenie etniczne, religię lub przekonania polityczne, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną;

• obywatelstwo UE;

• rolnictwo;

• polityka wizowa, azylowa i imigracyjna oraz inne dotyczące swobodnego przepływu osób;

• transport (jeśli istnieje prawdopodobieństwo, że akt prawny będzie miał znaczny wpływ na pewne regiony);

• zasady konkurencji;

• przepisy podatkowe;

• polityka gospodarcza;

• "ściślejsza współpraca" - tj. ustalenia pozwalające grupie państw członkowskich podejmować wspólne działania w danej dziedzinie, mimo iż pozostałe państwa członkowskie nie wyraziły jeszcze chęci przyłączenia się.

W niektórych obszarach, np. podatkach, Rada musi podjąć decyzję jednomyślnie.

3. Procedura zgody

Procedura zgodności oznacza, że Rada ma obowiązek uzyskać zgodę Parlamentu Europejskiego przed podjęciem bardzo ważnych decyzji.

Procedura ta przebiega tak samo, jak procedura konsultacji, jednak z zastrzeżeniem, że Parlament nie może zmieniać wniosku: musi albo go przyjąć, albo odrzucić. Akceptacja ("zgoda") wymaga uzyskania bezwzględnej większości głosów.

Do obszarów objętych procedurą zgodności należą:

• szczególne zadania Europejskiego Banku Centralnego;

• zmiana statutów Europejskiego Systemu Banków Centralnych / Europejskiego Banku Centralnego;

• Fundusze Strukturalne i Fundusze Spójności;

• jednolita procedura wyborcza do Parlamentu Europejskiego;

• niektóre umowy międzynarodowe;

• przystąpienie nowych członków.

1

---