Ruch zielonoświątkowy
Ruch zielonoświątkowy jest nazywany pentekostalizmem. Jest najmłodszym i bardzo szybko rozwijającym się nurtem protestantyzmu. Nazwa wywodzi się od Pięćdziesiątnicy /Zielonych Świąt/, czyli Zstąpienia Ducha Świętego, któremu towarzyszyły nadnaturalne wydarzenia i dary duchowe, na przykład szum z nieba, mówienie innymi językami.
Początek ruchu zielonoświątkowego nastąpił w pierwszych latach dwudziestego wieku i nawiązywał do odmiany amerykańskiego metodyzmu, Ruchu Świętości. Kładziono nacisk na świadome, pełne emocji nawrócenie oraz chrzest w Duchu Świętym, któremu najczęściej towarzyszy mówienie innymi językami /glossolalia/, czyli posługiwanie się przez wyznawcę językiem, którego nigdy nie uczył się.
Pierwsze takie doświadczenie miało miejsce w 1901 roku w seminarium teologicznym w Topeka w stanie Kansas w USA. W 1906 roku w Los Angeles przy Azusa Street nastąpiło potężne przebudzenie, gdyż miało miejsce nie tylko mówienie językami, ale też wielu padało pod mocą Bożą, wielu przyjmowało zbawienie, chrzest w Duchu i uzdrowienia z rozmaitych chorób. Po tych wydarzeniach ruch zielonoświątkowy rozszerzył się na wszystkie kontynenty i kraje. Powstały Kościoły, denominacje i towarzystwa zielonoświątkowe, a także podobne nurty w ramach innych Kościołów.
Ruch zielonoświątkowy dotarł do Polski krótko po pojawieniu się w USA. Dzielił się na nurt niemiecki, polski i skupiający inne narodowości słowiańskie. Po wojnie podstawowe odłamy skupiono pod naciskiem władz komunistycznych w Zjednoczonym Kościele Ewangelicznym. W 1987 roku powstały odrębne denominacje zielonoświątkowe, z których największą jest Kościół Zielonoświątkowy. Inne to na przykład Kościół Chrześcijan Wiary Ewangelicznej, Ewangeliczna Wspólnota Zielonoświątkowa, Chrześcijańska Wspólnota Zielonoświątkowa.
Na świecie nie ma jednolitej doktryny w ruchu zielonoświątkowym, jednak wspólną cechą jest odwołanie się do Pisma Świętego jako normy wiary i postępowania i akceptowanie biblijnej nauki o zbawieniu i usprawiedliwieniu z łaski przez wiarę.
Zielonoświątkowcy wierzą:
w nieomylność Pisma Świętego jako Słowa Bożego natchnionego przez Ducha Świętego;
w Trójjedynego Boga- Ojca i Syna, i Ducha Świętego;
w synostwo Boże Jezusa Chrystusa, poczętego z Ducha Świętego i narodzonego z Marii Dziewicy;
w śmierć Chrystusa na krzyżu za grzechy świata, w Jego zmartwychwstanie w ciele, w Jego wniebowstąpienie i powtórne przyjście;
w pojednanie człowieka z Bogiem przez opamiętanie i wiarę w Ewangelię;
w chrzest Duchem Świętym i dary łaski;
w uzdrowienie chorych przez wiarę w zbawcze dzieło Chrystusa;
w zmartwychwstanie i życie wieczne.
Chrzest jest praktykowany, jednak nie chrzci się niemowląt. Otrzymują one błogosławieństwo. Chrzest przyjmują dorosłe osoby, a nastoletnie osoby poniżej osiemnastego roku życia, które czują potrzebę przyjęcia chrztu muszą mieć zgodę rodziców. Jest to chrzest wodny, wykonywany w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego przez zanurzenie. Chrześcijanin składa świadectwo, że przez wiarę w Jezusa Chrystusa doświadczył przeżycia zbawienia i odpuszczenia grzechów i że ślubuje dozgonną wierność Bogu. Całkowite zanurzenie symbolizuje śmierć „ starego człowieka”, a wynurzenie - narodziny do nowego życia z Bogiem, zbudowanego wokół wartości, które przynosi nauka Jezusa Chrystusa, oczyszczonego z podległości grzechowi. Efektem takiej przemiany będzie duchowe przeobrażenie, nazywane nowym narodzeniem lub odrodzeniem. Decyzja o przyjęciu chrztu powinna być poprzedzona przeżyciem nawrócenia, gdy chrześcijanin, poznawszy swoją grzeszną naturę uwierzył, że Bóg go kocha i że Chrystus zmarł za jego własne grzechy i tym samym odkupił go. Jest to osobiste, głębokie przeżycie społeczności z Jezusem jako dawcą nowego życia i Bożego pokoju. Chrześcijanin doświadcza pewności swego zbawienia i radości odpuszczenia grzechów.
Nowe życie to postępujący proces uświęcenia, który osiąga pełnię w chrzcie Duchem Świętym. Chrzest Duchem to przeżycie niezwykle błogosławione i jest jakby dokończeniem duchowego procesu, który zaczyna się toczyć w wierzącym chrześcijaninie po nawróceniu. Przeważnie, chociaż nie zawsze, jest związany z mówieniem innymi językami. Duch Święty, zstępując do wnętrza chrześcijanina wyraźnie manifestuje swoją obecność.
Chrzest Duchem Świętym jest przeżyciem jednorazowym, ale pełnia Ducha to bezustanne otwieranie się przed Nim i poddanie się pod Jego wpływ. Obecność Ducha w życiu wierzącego jest widoczna przez większą potencję duchową chrześcijanina, a także posiadanie szczególnych darów, charyzmatów, między innymi mówienie innymi językami, tłumaczenie tych języków na tekst zrozumiały dla ogółu, uzdrawianie chorych, prorokowanie, rozeznawanie duchów.
Przeżycie religijne jest w ruchu zielonoświątkowym niezwykle ważne. Zielonoświątkowiec chce doświadczyć jak najwięcej z Bożego bogactwa, otwiera się na działanie Boga. Nabożeństwa są żywe, emocjonalne, spontaniczne, a modlitwa jest natchniona, głośna, której słowa cisną się na usta. Jest wznoszenie rąk, klaskanie, podskakiwanie podczas modlitwy, taniec kultowy, padanie pod działaniem mocy Bożej. Muzyka przeważnie ma duże znaczenie. W programie nabożeństwa zielonoświątkowego znajduje się kazanie, śpiew pieśni, modlitwa, a także przejawy darów duchowych.
Kościół dla zielonoświątkowców to Ciało Chrystusowe, zgromadzenie wierzących, a szczególnie koinonia, czyli społeczność, wspólnota Ducha Świętego, w której objawia się Jego szczególniejsza obecność i moc. Podstawową jednostką w Kościele jest zbór, czyli lokalna wspólnota wiernych. Zborowi przewodzi jako kaznodzieja, duszpasterz i nauczyciel - pastor wraz z radą starszych.
Zielonoświątkowcy praktykują post. Jest też aktywne głoszenie Ewangelii, ale nie jest to obowiązek ani sposób wysłużenia sobie życia wiecznego, tylko droga do wyrażenia radości z powodu uzyskania dostępu do życia wiecznego.
Komunia, czyli Wieczerza Pańska udzielana jest pod obiema postaciami: chleba i wina. Obecność Chrystusa w Wieczerzy Pańskiej jest rzeczywista, ale nie materialna, lecz duchowa.
Zło jest odczuwalne jako coś bardzo konkretnego i realnego. Jest wynikiem przede wszystkim wolnej woli zbuntowanych aniołów i człowieka oraz upadku człowieka w grzech. Zielonoświątkowcy nie oskarżają Boga, że zgodził się na istnienie diabła, który jest główną przyczyną ludzkiego upadku i któremu należy z całych sił przeciwstawić się, nie poddawać się jego woli, bo to gubi człowieka. Szatana wspierają różne demony, które nawiedzają człowieka. Stosuje się egzorcyzmy, są modlitwy o uzdrowienie nie tylko fizyczne, ale i psychiczne / niektóre choroby psychiczne mogą mieć podłoże demoniczne/, są modlitwy o uwolnienie z nałogów, również palenia papierosów.
W ruchu zielonoświątkowym odrzuca się naukę o czyśćcu jako niebiblijną. Istnieje tylko niebo i piekło.
Odrzuca się również pośrednictwo świętych i Marii między człowiekiem a Bogiem. Jedynym pośrednikiem jest Jezus Chrystus.
Zielonoświątkowcy spowiadają się bezpośrednio Bogu, jednak rozmowa duszpasterska ma również miejsce.
Małżeństwo jest zawierane przez ślubowanie i modlitwę nowożeńców oraz modlitwę i błogosławieństwo duchownego. Zasadą małżeństwa jest nierozerwalność. Nie uznaje się związków homoseksualnych. Dopuszcza się antykoncepcję za wyjątkiem środków wczesnoporonnych. Aborcja jest grzechem. Nie ma przyzwolenia na eutanazję i manipulacje genetyczne.
Zielonoświątkowcy prowadzą pożyteczną działalność w więzieniach, wśród osób uzależnionych, bezdomnych, wśród dzieci zagrożonych patologią, pozbawionych miłości.
Zielonoświątkowcy starają się realizować stawiane sobie wysokie wymagania moralne. Naruszanie przyjętych norm powoduje dyscyplinowanie wiernego aż do wykluczenia ze wspólnoty.
W 2000 roku na świecie było 523 767 000 zielonoświątkowców i charyzmatyków, z tego w Europie 3 280 000. W Polsce jest 26 000 zielonoświątkowców, z czego, według danych z 2002 roku 20 392 przypada na Kościół Zielonoświątkowy.