2. De Middelnederlandse epiek

a) algemene informatie (waarop te letten:P)

• betrekking op Middelnederlands (1150 - 1500)

• feitelijk 1170 - 1430

• kan gesproken worden van eerste literatuur in de Lage Landen

• “productieve gebied”, bron van de literatuur = driehoek Aaken - Luik - (Maas)Tricht

• epiek - toen berijmd!

• eenvoudige rijmstructuur (AA-BB-CC)

• metrum niet belangrijk

• eenvoudige verteltrant

• heldere, niet al te ingewikkelde verhaallijn (<^ orale traditie - het publiek moest meteen alles begrijpen)

• schrijvers creëerden niets totaal nieuws, maar sloten bij voorgangers aan:

• imitatio - de poging om een zekere voorganger te benaderen

• aemulatio - de poging om een zekere voorganger te overtreffen

• translatio - het vrije vertalen van teksten

b) indeling:

* nie omawialiśmy boerde i reisverhaal i nie znamy przykładów w języku niderlandzkim, więc może nawet lepiej nie wymieniać :P

c) genres/subgenres:

• heiligenlevens - het leven van de heilige dient als voorbeeld voor de mens (b.v. Servaaslegende - H. v. Veldeke - 1170-1180)

• legende - anders als bij heiligenlevens gaat hier om een normale mens; zijn geloof/daden en motieven van god/Maria zijn de centrale punt van de actie (b.v. Beatrijs - onbekende Brabanter - 1374)

• ridderroman - zoals de heilige in heiligenlevens zou de ridder in ridderromans als voorbeeld dienen. Ridderromans bevinden zich in het kader van twee opvattingen:

• voorhoofse (ridder)roman

• is in het kader van chanson de geste te beschouwen

• eer, trouw, wraak

• vrouwen - geen belangrijke rol, gaat alleen over mannen

• rond Karel de Grote (maar meestal is Karel NIET de centrale persoon, ten minste in de LL)

• op `waarheid' gebaseerd - mensen dachten, dat de verhalen echt waren, geen fantastische elementen (in hun opvatting) >< hoofse epiek

• belangrijkst motief - de trouw van de ridder aan zijn heer + ridder vecht voor christendom

• de strijd tussen goed en kwaad - kerstening (christianisering) aan het voordoen - behoefte aan uitleggen waarom

• bronnen: orale overleveringen, `Chanson de Basin', `Vita Caroli Magni imperatoris'

• Karel ende Elegast - auteur onbekend (uit Westvlaanderen) - ca 1300 (origineel Nederlands!), Renout van Montalbaen - auteur - onbekende Vlaming - eind XII eeuw, Roelandslied - vele handschriften - auteurs onbekend

• hoofse (ridder)roman

• anders: Brits-Keltische roman, Arthurroman

• draaien rond koning Arthur

• zijn niet uit Latijn vertaald!

• fantastische elementen

• K. Arthur - nieuwe ikoon i.p.v Karel - Arthur leefde vroeger dan Karel - meer tijd vergaan sinds toen - meer ruimte voor fantastische elementen

• Roman van de Walewein/Walewein en het schaakbord - auteurs: Penninc en Vosaert - ca 1250 (Morciniec - 1210)

• Oosterse roman

• soort hoofse roman

• liefde tot een vrouw - belangrijkst motief - kenmerkend - (vechtende) ridders hier alleen maar op het tweede plan

• zoals in alle hoofse romans - mannen niet meer zo grof en bruut als in voorhoofse, maar beter opgeleid en gevoelvoller

• belangstelling voor: Oosterse cultuur (d.w.z. Nabije Oosten maar ook arabische/islamitische wereld in het algemeen), Alexander de Grote, kruistochten, het orientalische

• propaganda - het katholicisme superieur

• belkemtonen van confessionele verschillen - die toch door liefde worden overwonnen

• Floris ende Blanchefloer - Diederic van Assenede - 1250

• klassieke roman

• bewerkingen van klassieke heldendichten

• in eigentijdse context geplaatst (b.v. Alexander als een middeleeuwse ridder)

• vrouw staat vaak centraal - de ridder vecht voor een vrouw!

• Eneïde - H. v. Veldeke - 1170, Historie van Troyen - J. van Maerlant - ca 1263, Alexanders Gheesten - J. v. Maerlant (tussen oosterse en klassieke roman) - 1257

• dierenverhaal - vaak sterk politische verhalen, didactisme, dieren representeren mensen - daardoor dat de karakters dieren zijn, komen er geen consequencies voor de auteur (Van den Vos Reinaerde - Willem - ca 1180)

• didactische literatuur*

• geen echte plot (verhaallijn) en geen hoofdpersonage - eigenlijk geen belletrie (en geen epiek dus), maar toen kende men het verschil niet (a Urbaniak może o to pytać)

• bron voor het ontstaan van d. literatuur - de emancipatie van de burgerij (geen belangstelling voor het hoofse leven, maar practische houding - ze wilden gewoon iets over de wereld te weten komen)

• Maerlant - beroept zich op auteurs, die in het Latijn schreven (in h. Latijn = echt) en die van nut waren (voor mensen of - vaak - voor zijn redeneringen).

• Spiegel Historiael - de geschiedenis van de wereld vanaf het begin (de schepping) tot toen toe - 1288

• Der Naturen Bloeme - geeft informatie over mensen, dieren, planten, mineralen (1266)

• Rijmbijbel - Oude en Nieuwe Testament, berijmd, met historische en geografische toelichting en didactisch-moraliserende commentaren (1271)

• kroniek*

• belangrijkst voorbeeld: --> Rijmkroniek van Holland [Author:A] - ca. 1300 r. - Melis Stoke

één van de eerste boeken in het Nederlands!

---