PROGRAM NAUCZANIA
CHÓRU SZKOLNEGO
dla SZKOŁY PODSTAWOWEJ i GIMNAZJUM
WSTĘP
W każdej placówce szkolnej istnieje potrzeba działania chóru szkolnego. Ma on wpływ na rozwój muzyczny, społeczny i kulturalny uczniów. Jego zadaniem jest równocześnie wzbogacanie oprawy muzycznej uroczystości i imprez szkolnych, ale przede wszystkim propagowanie śpiewu zespołowego. Ważnym zadaniem jest pozostawienie w pamięci uczniów bogatego repertuaru pieśni patriotycznych i żołnierskich oraz najbardziej znanych pozycji z historii muzyki klasycznej a także rozrywkowej. Uczniowie zdobywają cenne doświadczenia związane z występami od strony technicznej jak też i emocjonalnej.
Przynależność do chóru szkolnego i możliwość występowania, to dla niektórych osób jedna z
niewielu możliwości odniesienia sukcesu w karierze szkolnej. Program skonstruowany został w oparciu o podstawy programowe nauczania muzyki i program wychowawczy szkoły.
Program powstał z myślą o szkole z bogatymi tradycjami kulturalnymi. W kalendarzu imprez znajdują się takie okazje jak: „11 listopada”, „Święto Edukacji Narodowej”, „Kolędowanie”, WOŚP, „Mini playback show”, „ Festiwal piosenki”, „3 Maja”, „Święto Patrona Szkoły”, „Festyn” (szkolny lub wiejski), „Zakończenie roku szkolnego” i inne imprezy. Wybór repertuaru został dostosowany do potrzeb uroczystości i imprez szkolnych oraz poziomu umiejętności uczniów. Większość wybranych przeze mnie utworów jest dostępna w formie jednogłosowej, tak więc wymagała dopisania drugiego głosu. Występy zespołu dopełniał akompaniament odtwarzany z płyty CD, nagrany przeze mnie przy pomocy instrumentu Yamaha PSR 640 i komputera. Podczas zajęć chóru przygotowywałam solistów, którzy wykonywali fragmenty utworów solo lub całe utwory. Miła atmosfera pracy w środowisku szkolnym oraz wsparcie ze strony dyrekcji pozwala osiągnąć wysokie efekty oraz przyjemności z muzykowania.
I. OGÓLNE CELE EDUKACYJNE
1.Pobudzenie ogólnego rozwoju muzycznego ucznia:
- rozbudzanie twórczej postawy wobec siebie i świata
- rozwijanie wrażliwości muzycznej
- praca nad prawidłową percepcją muzyki
- rozwijanie zainteresowań i zamiłowań muzycznych
2.Utrwalenie i poszerzenie podstawowych umiejętności muzycznych.
3. Umożliwienie uczniom aktywnego uczestnictwa w życiu kulturalnym szkoły i nie tylko.
II. SZCZEGÓŁOWE CELE EDUKACYJNE
A. POZNAWCZE
1. Zapoznanie uczniów z wartościową literaturą wokalną i chóralną różnych epok
i gatunków muzycznych.
2. Dostarczenie uczniom podstawowych wiadomości z zasad muzyki potrzebnych
w posługiwaniu się zapisem nutowym.
3. Dostarczenie uczniom podstawowych wiadomości z emisji głosu.
4. Podanie uczniom informacji na temat higieny aparatu głosowego.
B. KSZTAŁCĄCE
1. Doskonalenia poprawnej emisji głosu, dykcji i oddechu podczas śpiewu.
2. Kształcenie i rozwijanie słuchu harmonicznego.
3. Rozwijanie pamięci muzycznej.
4. Rozwijanie poczucia rytmu, wrażliwości muzycznej i wyobraźni słuchowej.
5. Doskonalenie umiejętności śpiewu z odpowiednią dynamiką i artykulacją.
6. Przestrzeganie higieny głosu.
7. Wyrabianie umiejętności reagowania na gesty i ruchy ręki dyrygenta.
C. WYCHOWAWCZE
1. Wyrabianie i utrwalanie dodatnich cech charakteru człowieka
- punktualności
- systematyczności
- wytrwałości w dążeniu do celu
- umiejętności skupienia uwagi
- aktywności podczas prób i występów zespołu
- poczucia odpowiedzialności za wynik pracy zespołu
- umiejętności współżycia w grupie, koleżeńskość
- poczucia własnej wartości
- porządkowania i szanowania materiałów potrzebnych do pracy
(nuty i teksty ksero oraz własnoręcznie prowadzone zeszyty- śpiewniki)
- dbałości o estetykę swojego wyglądu podczas występów, jak i na co dzień
- zamiłowania do śpiewania zespołowego i poszerzania swojego repertuaru
- poczucia tożsamości narodowej
III. MATERIAŁ NAUCZANIA
1. Wiadomości dotyczące zasad muzyki.
- klucz wiolinowy
- oznaczenia taktu
- podstawowe wartości rytmiczne
- położenie nut na liniach i polach
- rola znaków chromatycznych
- znaki dynamiczne
- oznaczenia artykulacyjne
- znak repetycji
- zapis partyturowy
-oznaczenie 1 i 2 volty
2. Podstawowe wiadomości z historii muzyki i form muzycznych związane
z wykonywanymi utworami.
3. Najważniejsze informacje o budowie i pracy aparatu głosowego oraz jego
higienie:
· budowa krtani, strun głosowych, fizjologia mowy i śpiewu,
· emisja głosu, skala głosu, rodzaje głosów ludzkich,
· śpiew solowy i chóralny, rozwijanie możliwości głosowych,
· wybitni śpiewacy.
4. Umiejętności emisyjne wykonywanych ćwiczeń i utworów.
- prawidłowa postawa
- umiejętność oddechu przeponowego i żebrowego
- śpiewanie z podparciem oddechowym
- śpiew mormorando
- wykorzystywanie górnego rejestru
- poprawna dykcja
- różnicowanie dynamiki
- prawidłowa artykulacja
5. Propozycje repertuarowe
1. „Hymn Narodowy”
2. „Rota”
3. „Warszawianka”
4. „Gaude mater Polonia”
5. „Boże coś Polskę”
6. „Hymn Szkoły”
7. „Oda do radości”
8. „Hymn dla papieża - Cicho”
„Wysłuchaj mnie”
„Abba”
„Barka”
„Wadowice”
„Tobie chór aniołów”
„Może daleko”
„Miłośc Twa”
„Psalm dla Ciebie”
„Niech mówią, że to nie jest miłośc”
18. „Polonez 3 Maja”
19. „Witaj majowa jutrzenko”
20. „Legiony”
21. „Piechota”
22. „Wojenko, wojenko”
23. „Białe róże”
24. „Pierwsza kadrowa”
25. „Po ten kwiat czerwony
26. „Biały krzyż”
27. „Bieszczady”
28. ”Tu wszędzie jest moja ojczyzna”
29. „Tacy młodzi”
30. ”Cicho” - E. Farna
31. „ Razem sam na sam” - E. Farna
32. „Czarny Alibaba”
33. ” Serduszko puka w rytmie cza - cza”
34. ” Ta sama chwila”
35. ” Spowiedź”
36. „Czy ten Pan i Pani”
37. „Zakręcona”
i inne (według uznania i zainteresowań) ....
6. Problematyka pracy z zespołem:
Nauczanie piosenek i pieśni z zachowaniem naturalnego głosu dziecka.
Usuwanie wad głosu.
Przestrzeganie skali głosu dziecka i delikatne jej rozszerzanie.
Ćwiczenia kształtujące właściwe oddychanie, podparcie oddechowe.
Ćwiczenia dykcyjne - doskonalenie techniki wymowy, poprawny oddech, ujednolicenie barwy samogłosek i czytelne podanie tekstu (np. przysłowia, wyliczanki, skrętacze języka).
Kształcenie wrażliwości słuchowej na wysokość dźwięku i umiejętności wyobrażenia go sobie przed rozpoczęciem śpiewu.
Śpiewaniem mormorando, non legato i legato ze szczególnym zwróceniem uwagi na końcówki wyrazów.
Stosowanie zmian tempa i dynamiki w tekstach mówionych i śpiewanych.
Opracowywanie układów ruchowych do piosenek.
Ćwiczenia harmoniczne przygotowujące do śpiewu wielogłosowego.
Uwzględnianie w ćwiczeniach trudniejszych układów II głosowych.
Tworzenie II głosu do nowo poznanych piosenek.
Rozwiązywanie dysonansów.
Umożliwianie uczniom proponowanie własnych koncepcji odtwórczych ćwiczeń i pieśni.
IV. METODY PRACY:
· nauka piosenek i pieśni ze słuchu,
· nauka piosenek przy pomocy nut,
· nauka śpiewu z nut,
· słuchanie utworów chóralnych i ich analiza
formalna i interpretacyjna,
· analiza nagrań własnych wykonań,
V. FORMY PRACY
· śpiew indywidualny,
· śpiew zbiorowy w jednogłosie,
· śpiew w kanonie,
· śpiew w dwu, -trzy, -czterogłosie.
VI. PRZEWIDYWANE OSIĄGNIĘCIA UCZNIA:
· umiejętność współpracy podczas śpiewu zbiorowego,
· znajomość i poprawna realizacja ćwiczeń emisyjnych i dykcyjnych,
· znajomość terminów muzycznych umożliwiających interpretację utworów,
· wrażliwość na tempo, dynamikę i artykulację,
· reakcja na gesty dyrygenta,
· znajomość repertuaru,
· umiejętność słuchania i analizowania utworów,
· udział w imprezach okolicznościowych i uroczystościach szkolnych,
· udział w konkursach i przeglądach muzycznych,
· znajomość literatury ojczystej i innych narodów.
VII. PROCEDURY OSIĄGANIA CELÓW
Bardzo ważnym elementem niezbędnym do osiągnięcia celów jest dobra organizacja prób i koncertów. Ważna jest frekwencja, pory prób stałych
i dodatkowych oraz warunki panujące w pomieszczeniach, gdzie odbywają się zajęcia.
Próby powinny odbywać się całościowo lub z podziałem na głosy, w czasie 90 minut z przerwą. Każda próba powinna rozpoczynać się od rozśpiewki, która powinna obejmować: ćwiczenia oddechowe, dykcyjne, ćwiczenia mormorando oraz ćwiczenia pod kątem trudności zawartych w utworach repertuarowych (artykulacja, dynamika, długie dźwięki…).
W nauce emisji nauczyciel - dyrygent powinien demonstrować dzieciom złe
i dobre przykłady śpiewu w sposób zrozumiały lub posłużyć się nagraniem albo wykonaniem jednego z uczniów. Trzeba pamiętać również o pracy nad intonacją
i równym brzmieniem rejestrów. Gdy osoba prowadząca chór jest jednocześnie nauczycielem muzyki, wtedy zna możliwości głosowe swoich uczniów. W innym przypadku prowadzący powinien sprawdzać indywidualnie wykonywanie ćwiczeń i partii utworów.
W trakcie zajęć nauczyciel podaje informacje dotyczące: notacji muzycznej, budowy form muzycznych, stylów w muzyce i kompozytorów, związane
z opracowywanymi utworami.
Miejsce uczniów w chórze powinno uwzględniać przynależność do głosu, wzrost, wiek i umiejętności (uczniowie o większych umiejętnościach wokalnych powinni znajdować się z tyłu, tak by śpiewać w kierunku pozostałych).
Przed każdym występem należy rozśpiewać chór i dopilnować prawidłowego ustawienia oraz sprawdzić kondycję fizyczną wykonawców (nerwy i wczesna pora występu często powodują omdlenia).
Repertuar powinien być dostosowany do możliwości percepcyjnych odbiorców oraz scenariusza uroczystości albo charakteru imprezy
VIII. PRZEWIDYWANE OSIĄGNIĘCIA UCZNIÓW
Przy czynnym udziale we wszystkich próbach i koncertach możliwe jest osiągnięcie celów wyszczególnionych w rozdziałach 1 i 2.
Uczeń:
1. Wykonuje poprawnie ćwiczenia mające na celu przygotowanie się do pracy głosem.
2. Śpiewa partię swojego głosu sam i w grupie.
3. Potrafi odtwarzać utwór z prawidłową dynamiką , tempem i artykulacją
a) z nut
b) z pamięci
4. Umie śpiewać w kanonie i układzie dwugłosowym.
IX. PROPOZYCJE OCENY UCZNIÓW
Zajęcia chóru szkolnego realizowane są w ramach koła zainteresowań, czyli są zajęciami dla uczniów chętnych, oczywiście wybranych podczas przesłuchania.
Może on więc posługiwać się głównie słowną oceną opisową oraz mieć wpływ na ocenę z zachowania. W sytuacji kiedy nauczyciel muzyki jednocześnie jest osoba prowadzącą zespół wokalny, uczeń może również być nagrodzony za swą pracę
i osiągnięcia poprzez ocenę z przedmiotu muzyka.
Należy wziąć pod uwagę, że w pracy z takim zespołem, prowadzący ma do czynienia z dziećmi w różnym wieku, na różnym etapie rozwoju, i zróżnicowanym potencjale.
W miarę możliwości należy jak największej liczbie dzieci dać szansę rozwoju, oczywiście podstawą jest posiadanie słuchu muzycznego.
X. KRYTERIA OCENIANIA
1.Poznawcze - odnoszą się do wiadomości związanych z zasadami muzyki
w połączeniu z umiejętnością wykorzystania ich w praktyce.
2. Kształcące - odnoszą się do postępów w umiejętnościach emisyjnych
i dykcyjnych przy wykonywaniu wprawek i utworów należących do repertuaru.
3. Wychowawcze - odnoszą się do właściwej postawy wobec obowiązków
chórzysty:
a) systematyczne uczęszczanie na próby chóru, punktualność
b) aktywny udział w zajęciach
c) godne reprezentowanie chóru poprzez odpowiedni strój (galowy) i zachowanie podczas występów oraz do postawy wobec zasad zawartych w szkolnym regulaminie z zachowania.
XI. EWALUACJA
Po każdy zakończonym występie dyrygent dziękuje za wspólną pracę
i dokonuje krótkiej oceny, warunków i efektów pracy. Na koniec każdego roku,
w którym realizowany jest program zespołu wokalnego, dokonuje się sprawozdania z wyników pracy zespołu i wyciąga się wnioski do dalszej pracy.
Można przy tym skorzystać z opinii członków Rady Pedagogicznej, będących wychowawcami poszczególnych uczniów, jak i obserwatorami działalności zespołu.
8