1. Pojęcie prawa wspólnotowego i integracji. [skrypt z dziennikarzyka]

Pojęcie integracji - integracja to wielopłaszczyznowy proces zmierzający do zharmonizowania w jedną całość różnych grup społecznych (państw), tworzenie i podtrzymywanie intensywnych i zróżnicowanych wzorów interakcji pomiędzy wcześniej autonomicznymi jednostkami

• Problem definicji „integracji”, nie ma zgody czy integracja jest procesem politycznym czy ekonomicznym

Wszystkie definicje mają element wspólny - integracja to proces, który zwiększa intensywność interakcji pomiędzy jego uczestnikami

PRAWO WSPÓLNOTOWE - całokształt norm i procedur prawnych Wspólnoty - traktaty przyjęte przez państwa członkowskie oraz ogół aktów prawnych przyjętych w ramach samodzielnych kompetencji Wspólnoty.

Powstało na skutek przekazania niektórych kompetencji państwowych na rzecz Wspólnoty na mocy traktatów założycielskich, akcesyjnych oraz Traktatu z Maastricht. Normy tego prawa obowiązują w każdym państwie członkowskim i mają charakter nadrzędny wobec prawa wewnętrznego.

2. Zakres obowiązywania prawa wspólnotowego: podmiotowy, przedmiotowy, terytorialny, czasowy. [skrypt z dziennikarzyna]

ZAKRES PODMIOTOWY

- prawo wspólnotowe wiąże: państwa, instytucje wspólnotowe, osoby fizyczne i prawne

ZAKRES PRZEDMIOTOWY

Wspólnoty działają w ramach kompetencji (2 rodzaje) :

- kompetencje explicite - dosłowne, jednoznaczne - określone są cele i środki

- kompetencje implicite - w sposób dorozumiany - określone są cele, lecz nie środki, przy czym interpretacja przebiega na korzyść Wspólnoty (in dubio pro communitate)

- zastosowano zasadę subsydiarności - art. 5 TWE - co oznacza, że na szczeblu wspólnotowym winny być podejmowane tylko te działania, które zapewniają większą skuteczność i efektywność

ZAKRES TERYTORIALNY

- obowiązuje na terytorium państw członkowskich (konwencja wiedeńska dopuszcza, że państwa mogą ogłoście wyjątki):

- wyłączenia art. 299 ust. 6 TWE:

1. Dania: Wyspy Owcze - gdzie stosowanie traktatów jest wyłączone - oraz Grenlandia - na mocy zmian TWE w 1984 została wyłączona z obowiązywania, lecz jednocześnie została objęta specjalnym statusem stowarzyszenia

2. Wielka Brytania: kraje i terytoria zamorskie, Gibraltar - nie objęty obszarem celnym, wyspy kanału La Manche i Wyspa Man - tylko unia celna

- włączenia art. 198 TEWEA:

1. Francja: departamenty zamorskie, Azory, Madera, Wyspy Kanaryjskie - szczególne warunki stosowania traktatów w odniesieniu do tych obszarów określa Rada na wniosek Komisji i po konsultacji z Parlamentem

2. do obszaru Włoch: Watykan i San Marino - unia walutowa, układ z Schengen

3. do obszaru Francji: Monako - unia walutowa, układ z Schengen

- zgodność z prawem wspólnotowym - Norwegia

ZAKRES CZASOWY

- Europejski traktat węgla i stali (TEWWIS) zawarty na 50 lat - wszedł w życie 25.07.1952 - wygasł 24.07.2002 na mocy protokołu C do TWE w wersji TN; jego uprawnienia przeszły na WE

- Traktat Lizboński - na czas nieokreślony

3. Podmiotowość prawno międzynarodowa wspólnot.[wykład politologia]

Przed traktatem Lizbońskim: Unia Europejska była org. międzynarodową nie posiadającą podmiotowości prawnej. W jej imieniu działały rządy państw członkowskich. WE miała najszerszą podmiotowość prawną.

Traktat z Lizbony nadaje UE osobowość prawną (Art. 46 a TUE Unia ma osobowość prawną)

- de lege ferenda - według Traktatu Konstytucyjnego Unia miała posiadać osobowość prawną

Podmiotowość prawnomiędzynarodowa obejmuje:

- ius contrahendi - prawo do zawierania umów międzynarodowych

- ius legations - prawo przyjmowania (bierne prawo legacji) i wysyłania (czynne prawo legacji) misji dyplomatycznych

- ius processualis - zdolność do uczestniczenia w międzynarodowym postępowaniu sądowym i ponoszenia odpowiedzialności

4. Cechy organizacji międzypaństwowej i ponadnarodowej.[wykłady politologia]

1. ORGANIZACJE MIĘDZYPAŃSTWOWE:

- mają podmiotowość prawną jeśli wynika ona z ich statutu

- mogą zawierać umowy z państwami trzecimi

- prawo korzystania z przywilejów i immunitetów dyplomatycznych

- zdolność do czynności prawnych

- generalnie wydają zalecenia, a wiążące państwa członkowskie normy prawne muszą być przez nie przyjęte

2. ORGANIZACJE PONADNARODOWE:

- Europejska Wspólnota Węgla i Stali - miała charakter ponadnarodowy

- wydaje zalecenia, które wiążą bezpośrednio państwa członkowskie

- cechy - rozwój kompetencji organizacji powoduje:

• wytworzenie się samodzielnego i autonomicznego porządku prawnego, różnego od prawa międzynarodowego krajowego państw członkowskich

• stopniowe uniezależnianie się w wyniku rozwoju zadań i kompetencji, od traktatu konstytuującego daną organizację

• stopniową ewolucję w kierunku umowy parakonstytucyjnej

• proces paralelizacji - równorzędnego rozwijania się różnych kompetencji i zadań

• tworzenie szczególnego rodzaju prawa wspólnotowego

5. Płaszczyzny integracji. Teorie integracji.[wykłady politologia]

Werner S. Landecker wyróżniał 4 płaszczyzny integracji w warunkach społeczeństw, które są adekwatne w warunkach integracji państw:

1. normatywną - mającą na celu wytworzenie wspólnych wartości i norm.

2. funkcjonalną - mającą na celu stworzenie wspólnych struktur

3. społeczną - obejmującą sferę gospodarki, sferę społeczną i kultury.

4. komunikacyjną - polegającą na stworzeniu mechanizmu przekazu informacji ( we wspólnocie europejskiej przy nadrzędnym znaczeniu j. angielskiego i francuskiego, językami obrad są języki urzędowe państw członkowskich - w tych jezykach wydawane są również dokumenty wspólnoty)

Teorie integracji - lata 50 - te:

FEDERALIZM - zakładał utworzenie państwa federalnego na wzór USA, RFN czy Szwajcarii. F. zakładał, iż istnienie suwerennej władzy jest przyczyną wojen, konfliktów i trudności gosp. (m.in. W. Churchill)

KONFEDERALIZM - zwany również unionizmem. Zakładał utrzymanie dotychczasowych uprawnień państw. M.in. Charles de Gaulle - „Europa od Atlantyku po Ural” (Europa Ojczyzn)

FUNKCJONALIZM - starał się znaleźć podstawowe funkcje integracyjne, przede wszystkim w gospodarce i powierzyć je zarządowi przyszłej władzy europejskiej. Zdaniem F. integracja oznaczała przejście od stosunków między suwerennymi państwami , do społeczeństwa światowego, którego całość jest funkcjonalnie zdeterminowana, a ostatecznym rezultatem ich zabiegów powinna być „Europa Ponadpaństwowa”. (Ojczyzna Europejska)

Modele współczesne integracji (Współczesne teorie):

1. Model neofunkcjonalny/federalny - Przewiduje liniowy rozwój integracji w kierunku końcowego etapu, jakim jest unia/związek państw; co oznacza, że pomija się możliwość zahamowania procesów integracyjnych czy też powstanie cyklicznych zakłóceń.

2. Tzw. Nurt realistyczny - dobrze rozwijająca się początkowo integracja w pewnym momencie załamie się pod wpływem konfliktów narodowych, prowadząc do dezintegracji i powrotu do tradycyjnego państwa narodowego.

3. Teoria Fuzji (Wernera Wesselsa) odrzuca obie wizje zwracając uwagę na następujące elementy:

• Rozwój integracji europejskiej nie był nigdy rozwojem liniowym, gdyż w procesie integracji stale występują cykliczne zakłócenia, czyli przyspieszenia i hamowania dynamiki integracyjnej pod wpływem różnych czynników: gospodarczych, politycznych, narodowych.

• Trudny do określenia jest końcowy etap integracji - lepiej zakładać, że jest on otwarty (UE może przyjąć różne rozwiązania - np., do pełnej federacji, do niepełnej federacji, do tzw. kooperatywnej federacji łączącej unię państw z elementami konfederacyjnyymi).

• Proces integracji charakteryzuje się stałym strukturalnym wzrostem i zróżnicowaniem, którego główną cechą jest pewna fuzja, łączenie instrumentów publicznych z różnych poziomów władzy, a także postępująca „europeizacja” narodowych podmiotów i instytucji w celu zaspokojenia rosnących potrzeb społeczeństw europejskich.

6. Fazy rozwoju integracji europejskiej [skrypt z dziennikarzyka]

FAZY ROZWOJU INTEGRACJI:

1. strefa wolnego handlu - zniesienie ograniczeń w obrocie towarów

2. unia celna - 1968 - wspólna polityka celna

3. wspólny rynek - liberalizacja przepływu środków produkcji, harmonizacja polityki podatkowej i walutowej, 4 swobody

4. unia gospodarczo-walutowa - wspólny rynek i waluta

5. pełna integracja ekonomiczna i polityczna

OKRES PRZEJŚCIOWY 1.01.1958 - 31.12.1969

1. tworzenie wspólnego rynku i unii celnej - ustalono, że wspólny rynek powinien zostać ustanowiony podczas 12-letniego okresu przejściowego, etapy:

• likwidacja ceł między członkami - 1.01.1959

• wyrównanie ceł zewnętrznych - 1.01.1961

• urzeczywistnienie unii celnej 1.07.1968

2. tworzenie wspólnej polityki rolnej - program wszedł w życie 30.07.1961; cele WPR była ochrona rolników państw członkowskich przed konkurencją z zewnątrz

3. traktat o fuzji - podpisany 8.04.1965, wszedł w życie 1.07.1967 - utworzenie wspólnej Rady i Komisji Wspólnot Europejskich

4. kryzys w EWG w 1965 i tzw. kompromis luksemburski - polityka „pustego krzesła” prowadzona przez Francję, doprowadziło to do kompromisu luksemburskiego - 01.1966 - gdy w podjęciu decyzji potrzebna jest większość, a decyzja dotyczy żywotnych interesów państwa członkowskiego, to prowadzone są negocjacje do osiągnięcia kompromisu - jednomyślności

5. wnioski o przyjęcie do EWG

• w 1961 wnioski złożyły Wielka Brytania, Dania, Irlandia, a w 1962 Norwegia - veto Francji

• drugi wniosek te państwa złożyły w 1967 - członkostwo w EWG od 1.01.1973 uzyskały Dania, Irlandia i Wielka Brytania, Norwegowie w referendum odrzucili przystąpienie do EWG

I FAZA ROZSZERZENIA WSPÓLNOTY - LATA 70 - TZW. EPOKA SKLEROZY EUROPEJSKIEJ

1. Traktat luksemburski - traktat budżetowy - 22.04.1970 - wspólnoty miały własne budżety i własne dochody - wpływy z ceł i opłat; absolutorium budżetowe

2. Europejski wąż walutowy - powołany na podstawie planu Pierra Wernera z 1970, w 1972 - ustalenie ram dla wahań kursów walut państw członkowskich (2,25%), a po kryzysie w 1992 15%; obecnie jest częścią Europejskiego Systemu Walutowego

3. Rada Europejska - od 1974; JAE opisuje jej funkcjonowanie - TUE art. 4; początkowo były 3 spotkania, od 2004 spotkania tylko w Brukseli; 10-11.03.1975 - pierwsze spotkanie Rady Europejskiej w Dublinie

4. decyzja Rady z 1976 o bezpośrednich wyborach do Parlamentu Europejskiego

5. 1975 - powołano Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego

6. 22.07.1975 - drugi traktat budżetowy

• Parlament - wyraża Komisji absolutorium z wykonania budżetu na wniosek Rady

• Zwiększenie uprawnień Parlamentu

7. 18.10.1977 - decyzja Rady - powołano Trybunał Obrachunkowy

II FAZA ROZSZERZENIA WSPÓLNOTY - KONIEC LAT 70 I LATA 80

1. utworzenie Europejskiego Systemu Walutowego i ecu na posiedzenie Rady Europejskiej w 1978 - 3 elementy: ecu, tzw. mechanizm kursowy oraz infrastruktura wsparcia kredytowego operacji interwencyjnych; funkcjonował w latach 1979-1998

2. 7 i 10.07.1979 - pierwsze bezpośrednie wybory powszechne do Parlamentu - 5 lat kadencji, 410 deputowanych

3. do EWG przystąpiła Grecja od 1.01.1981 raz Hiszpania i Portugalia od 1.01.1986

III FAZA ROZSZERZENIA

1. Traktat o utworzeniu Unii Europejskiej - Maastricht, podpisany 7.02.1992, wszedł w życie 1.11.1993

2. od 1.01.1995 do UE przystąpiły Finlandia, Austria i Szwecja

3. na szczycie Rady Europejskiej w Kopenhadze - 21-22.06.1993 - przyjęto listę kryteriów politycznych i gospodarczych, stanowiących wstępny warunek wszczęcia procesu negocjacyjnego z krajami Europy Środkowo-Wschodniej kandydującymi do członkostwa

4. Traktat o Europejskim Obszarze Gospodarczym - podpisany 2.05.1992 w Oporto, wszedł w życie 1.01.1994; zawarty między WE a EFTA, opierał się na swobodach przepływu, łoży na unijny Fundusz Spójności, umowa nie obejmuje liberalizacji w obrocie artykułami rolnymi i rybołówstwa

IV FAZA ROZSZERZENIA

1. od 1.05.2004 - 10 nowych państw: Cypr, Czechy, Estonia, Litwa, Łotwa , Malta, Polska, Słowacja, Słowenia, Węgry - negocjacje od 03.-04.1998 do 13.04.2002 - szczyt w Kopenhadze; grupa luksemburska: Czechy, Cypr, Estonia, Polska, Słowenia, Węgry; grupa helsińska: Litwa, Łotwa, Malta, Słowacja, Bułgaria, Rumunia

7. Plan Schumana, powstanie wspólnot

• 9 maja 1950

• Opracowany przez Jeana Monneta i przedstawiony przez Roberta Schumana (ministra spraw zagranicznych Francji)

• propozycja utworzenia wspólnej koordynacji produkcji węgla i stali w RFN

• na tej podstawie miała powstać organizacja międzynarodowa, otwarta dla innych państw Europy. W konsekwencji plan miał za zadanie ekonomicznie powiązać Francję i Niemcy tak, aby nowa wojna stała się niemożliwa z przyczyn ekonomicznych oraz podwyższyć stopę życiową społeczeństw. Plan był zalążkiem europejskiej integracji i przyczynił się do stworzenia Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali

8. Traktat paryski i traktat rzymski

Traktat Paryski

• był wynikiem realizacji Planu Schumana, był to pierwszy formalny krok integracji europejskiej.

• podpisany 18 kwietnia 1951 na okres 50 lat przez Niemcy, Francję, Belgię, Holandię, Luksemburg, Włochy

• Wszedł w życie w lipcu 1952. Na jego mocy powołano Europejską Wspólnotę Węgla i Stali.

• Celem zawarcia umowy sześciu krajów było m.in. utworzenie wspólnego rynku węgla, stali, rudy żelaza i złomu, a także wspieranie rozwoju gospodarczego dzięki utworzeniu wspólnego rynku.

• Do nadzorowania postanowień traktatu powołano instytucje o charakterze ponadpaństwowym - Wysoką Władzę (organ wykonawczy) i Wspólne Zgromadzenie (organ kontrolny),

• Traktat wygasł 23 lipca 2002, jego cele są realizowane przez instytucje UE

Traktaty rzymskie

• dwie umowy międzynarodowe podpisane przez kraje członkowskie EWWiS 25 marca 1957 r. w Rzymie,

• ustanawiające dwie nowe Wspólnoty Europejskie: Europejską Wspólnotę Gospodarczą ( EWG ) - mającą stworzyć wspólny rynek i Europejską Wspólnotę Energii Atomowej (Euratom), którego zadaniem była kontrola i współpraca w sferze pokojowego wykorzystania energii jądrowej.

• Traktaty te weszły w życie 1 stycznia 1958 roku.

• Zawarte na czas nieokreślony

9. Traktat o fuzji [wykłady politologia]

• oficj. Traktat ustanawiający Jedną Radę i Jedną Komisję Wspólnot Europejskich

• podpisany 8 kwietnia 1965 roku ((wszedł w życie 1.01. 1967)

• Ujednoliceniu uległy instytucje Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali, Europejskiej Wspólnoty
  Gospodarczej oraz Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej.

• mający na celu ujednolicenie struktur funkcjonujących już Trzech Wspólnot Europejskich, odrębne instytucjonalnie Wspólnoty zyskały spójność instytucjonalną oraz wspólny budżet.

• Na mocy układu powstała wspólna Rada Ministrów i wspólna Komisja Europejska.

• od tego czasu można mówić o Wspólnotach Europejskich, jako jednej instytucji.

• Traktat o fuzji - traktat scaleniowy

10. Kompromis luksemburski

• Porozumienie zawarte w styczniu 1966 w Luksemburgu przez państwa członkowskie Wspólnot Europejskich, dotyczące sposobu głosowania w Radzie Wspólnot.

• Doprowadził do zakończenia politycznego kryzysu Wspólnot wokół metody podejmowania decyzji drogą kwalifikowanej większości zamiast dotychczasowej koniecznej jednomyślności. Kryzys wiązał się ze Wspólną Polityką Rolną, gdzie nie potrafiono dojść do porozumienia a propozycja głosowania większością głosów spotkała się ze zdecydowanym sprzeciwem Francji.

• Ostatecznie postanowiono, że sprawy dotyczące ważnych narodowych interesów nadal będą wymagać jednomyślności. Pewne zmiany w tym zakresie wprowadził Jednolity Akt Europejski, który stwarzał możliwość decydowania większością kwalifikowaną w większej ilości przypadków. Dalsze zmiany wprowadził Traktat amsterdamski

11. Traktaty budżetowe, luksemburski i brukselski

Traktaty budżetowe zmieniające niektóre postanowienia finansowe traktatów:

1. Pierwszy traktat budżetowy

Luksemburski traktat budżetowy z 1970 r. - uprawnienia budżetowe Zgromadzenia zostały zwiększone, gdyż składki państw członkowskich zostały zastąpione środkami własnymi

2. Drugi traktat budżetowy

Brukselski traktat budżetowy z 1975 r. - zmieniono niektóre postanowienia finansowe traktatów. Zwiększono uprawnienia budżetowe Zgromadzenia (PE zapewnił sobie prawo odrzucenia budżetu Wspólnoty oraz udzielania Komisji absolutorium z wykonania budżetu), a także postanowiono o utworzeniu Trybunału Obrachunkowego.

 

12. Jednolity akt europejski

Jednolity Akt Europejski - opracowano podczas konferencji międzyrządowej obradującej na mocy decyzji Rady Europejskiej z Mediolanu z czerwca 1985. Podpisany w Luksemburgu 17 lutego 1986 i Hadze 28 lutego 1986. Dokument, który po ratyfikacji przez parlamenty państw członkowskich WE wszedł w życie 1 lipca 1987.

- doszło do ograniczenia zasady jednomyślności przy podejmowaniu decyzji (pojedyncze państwa nie mogły wetować decyzji dla nich niekorzystnych)

- to poważna modyfikacja traktatów rzymskich

- postanowienia głównie odnośnie traktatu o ustanowieniu EWG

- rozwinięty i zmodyfikowany system prawa wspólnotowego:

• 12 państw członkowskich zobowiązało się do utworzenia jednolitego rynku europejskiego do dnia 31 grudnia 1992

• Akt określa rynek wewnętrzny jako obszar bez granic wewnętrznych, swoboda przepływu kapitału, itd.

- zwiększenie uprawnień PE w skutek wprowadzenia wymogu współdziałania parlamentu z Radą Ministrów przy określonych zagadnieniach

- poszerzenie katalogu spraw podlegających głosowaniu za pomocą kwalifikowanej większości głosów w RM.

- stworzenie podstaw prawnych dla działania Rady Europy, Europejskiej współpracy politycznej i sądu pierwszej instancji (1 styczeń 1989)

Języki urzędowe UE to języki urzędowe państw członkowskich, zaś języki urzędowe to Język angielski i francuski (w praktyce zaś język państwa przewodniczącego radzie) .

Flaga i hymn UE - przyjęte 1986 roku. Flaga na błękitnym tle, 12 złotych gwiazd - odpowiadało liczbie ówczesnych państw członkowskich EWG, hymn - XIX symfonia Beethovena ze słowami Ody do radości.

13. Traktat z Maastricht [wykłady politologia]

Traktat z Maastricht (7 luty 1992 traktat o UE wszedł w życie 2 lutego 1993)

1. w warunkach zjednoczenia Niemiec 28 kwietnia 1990 roku F. Mitterand i H. Kohl wysunęli idee przekształcenia całości stosunków między państwami członkowskimi w UE - zgodnie z JAE.

2. Dwa dokumenty - działań federacyjnych i ścisłej współpracy. Ostatecznie zrezygnowano w trakcie z celu federacyjnego

3. członkowstwo w UE

4. główne regulacje:

a. ustanowienie UE - artykuł 1 (3 filary)

b. cele UE - art. 2

c. instytucje Unii - art. 3 - 5 - instytucje - Parlament, Rada, Komisja, Trybunał Sprawiedliwości, Trybunał Obrachunkowy

d. zasady UE - art. 6 - subsydiarność

• Podstawowa zasada to subsydiarność. Oznacza to, że na szczeblu wspólnotowym powinny być podejmowane tylko te działania, które zapewniają większą skuteczność, efektywność, niż w przypadku gdyby prowadzenie stosownych akcji pozostawić w wyłącznej kompetencji rządów państw członkowskich. W kontekście UE odnosi się z jednej strony do podziału zadań między organami WE a administracjami rządowymi, z drugiej strony dotyczy zakresu prawodawstwa wspólnotowego

• ustanawia obywatelstwo Unii

- wzrost znaczenia PE (wprowadzenie procedury współdecydowania)

- kwestie współpracy politycznej

- wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa

- współpraca policyjna i sądowa w sprawach karnych

14. Traktat o europejskim obszarze gospodarczym [wykłady politologia]

Traktat o Europejskim Obszarze Gospodarczym - Podpisany 2.05.1992 roku w Porto pomiędzy WE a EFTA, wszedł w życie 1.01.1994.

- to sfera wolnego handlu pomiędzy UE a EFTA (poza Szwajcarią), oparte na 4 sfobodach:

Przepływu ludzi, kapitału, towarów, usług.

-obywatele państw należących do EOG mogą się swobodnie przemieszczać, osiedlać i nabywać nieruchomości na ich terenie.

- w zamian EFTA łoży na unijny Fundusz Spójnośći (tzw. Fundusz norweski)

- na mocy układu państw członkowskich EFTA przyjęty

- - odrzucenie w referendum wejścia do wspólnoty przez obywateli Norwegii (1994), a Szwajcarii do EOG - 1999

- - 1994 kompromis z Ioanny

- - zgoda na szczycie Rady Europejskiej w Kopenhadze na przystąpienie w przyszłości do Unii krajów Europy Środkowo Wschodniej. Kryteria: Polityczne, gospodarcze, zdolnościowe

Traktaty o przystępnie nowych członków:

1. Austria, Finlandia i Szwecja (od 1 stycznia 1995) - Nie weszła Norwegia (bo negatywny wynik referendum) - tzw. II rozszerzenie północne.

2. Traktat amsterdamski - podpisany 2 października 1997, wszedł w życie 1 maja 1999.

3. Traktat z Nicei (podpisany 26 lutego 2001, wszedł w życie 1 lutego 2003) - dookreślał zasady funkcjonowania wspólnot w warunkach poszerzenia.

4 faza rozszerzenia

- od 1 maja 2004 objęła 10 państw (Cypr, Estonia, Czechy, Litwa, Łotwa, Malta, Polska, Słowacja, Słowenia, Węgry)

- negocjacje od marca/kwietnia 1998 w sprawie rozszerzenia z tymi państwami. Zamknięte 13.12.2002 na szczycie w Kopenhadze.

Traktat o przystąpieniu nowych członków - od 1 maja 2004 - grupa luksemburska: Czechy, Cypr, Estonia, Polska, Słowenia, Węgry… [????]

5 faza rozszerzenia

- Bułgaria, Rumunia - od 1 stycznia 2007 - negocjacje z Bułgarią zamknięto 15 kwietnia 2004 w Luksemburgu, z Rumunią zaś 17 grudnia 2006 w Kopenhadze, traktat akcesyjny - 25.04.2005 w Luksemburgu.

- [???]

15. Pojęcie unii europejskiej: trzy filary unii, cele unii

Unia Europejska - powstały 1 listopada 1993 na mocy traktatu z Maastricht gospodarczo-polityczny związek demokratycznych państw europejskich (dwudziestu siedmiu od 1 stycznia 2007 r.), będący efektem wieloletniego procesu integracji politycznej, gospodarczej i społecznej zapoczątkowanej po drugiej wojnie światowej. Głównym zadaniem Unii jest organizacja współpracy między krajami członkowskimi i między ich mieszkańcami. Do najważniejszych celów Unii należą: zapewnienie bezpieczeństwa, postępu gospodarczego i społecznego oraz ochrona wolności, praw i interesów obywateli. Jako organizacja międzynarodowa funkcjonuje od 1 grudnia 2009.

3 filary Unii:

Filar I - o charakterze gospodarczym, stanowią :

1. Wspólnota Europejska (dawna nazwa: Europejska Wspólnota Gospodarcza - EWG) - powstała w 1957 r. na mocy Traktu Rzymskiego. Do głównych osiągnięć Wspólnoty można zaliczyć ustanowienie Rynku Wewnętrznego, opartego na tzw. czterech swobodach - wolnym przepływie towarów, usług, osób i kapitału między państwami członkowskimi. Uwieńczeniem integracji gospodarczej jest utworzenie w 1999 roku Unii Gospodarczej i Walutowej, która ma stopniowo doprowadzić m. in. do zastąpienia walut narodowych wspólną walutą euro.

2. Europejska Wspólnota Węgla i Stali (EWWiS) - powstała w 1951r. na mocy Traktatu Paryskiego, podpisanego na 50 lat (termin ten upływa 23 lipca 2002 r.). Celem EWW i S jest istnienie wspólnego rynku surowców i produktów przemysłu węglowego i stalowego państw członkowskich.

3. Europejska Wspólnota Energii Atomowej (EURATOM) - powstała, podobnie jak EWG, na mocy Traktu Rzymskiego z 1957r. Jej głównym celem jest pokojowe wykorzystanie energii jądrowej.

Zakres kompetencji tych organizacji jest bardzo szeroki i obejmuje m.in.: wspólny rynek gospodarczy, unię celną, unię walutową, rynek rolny, transport i sieci transeuropejskie, przemysł, rozwój regionalny, ochronę środowiska, dział edukacji
i kultury, naukę i postęp techniczny, ochronę zdrowia, ochronę konsumenta, politykę socjalną i obywatelstwo europejskie.

 Filar II - to Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa. System Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa zakłada ochronę wspólnych wartości, podstawowych interesów i niezależności Unii, a także umacnianie bezpieczeństwa Unii i jej państw członkowskich we wszystkich możliwych formach. Unia Europejska podejmuje też próby zachowania pokoju i umacniania bezpieczeństwa międzynarodowego.Rozwija i konsoliduje demokrację oraz rządy prawa, poszanowanie praw człowieka i swobód obywatelskich. WPZB w praktyce jest koordynacją polityki zagranicznej i bezpieczeństwa państw członkowskich Unii Europejskiej w formie wzajemnego informowania się i konsultowania, przede wszystkim na forum Rady Unii Europejskiej.

Filar III - zadania z zakresu Wymiaru Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych. Zadania dla Unii Europejskiej w tym zakresie wynikają ze swobodnego ruchu osobowego obywateli jej państw członkowskich. Możliwe jest to poprzez dążenie przez państwa członkowskie Unii do koordynacji i harmonizacji polityki azylowej, kontroli przekraczania zewnętrznych granic Unii Europejskiej (w tym współpraca celna), polityki imigracyjnej i polityki dotyczącej obywateli krajów trzecich (np. zasady wjazdu i pobytu na terytorium Unii). W ramach Wymiaru Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych zakłada się również prowadzenie walki z nielegalną imigracją, pobytem i pracą na terytorium Unii Europejskiej, walkę z przestępczością i narkomanią, współpracę sądową w sprawach cywilnych i karnych. Istotne jest również współdziałanie policji (wraz z systemem wymiany informacji w ramach Biura Policji Europejskiej - EUROPOL).

16. Kompromis z Ioanniny [skrypt z dziennikarzyka]

• porozumienie zawarte w 1994 r. w greckim mieście Ioannina przez państwa członkowskie Unii Europejskiej

• ogłoszony oficjalnie jako decyzja Rady z 29 marca 1994 r. nr 94/C 105/01

• dotyczył sposobu głosowania w Radzie Unii Europejskiej po rozszerzeniu Unii do 15 krajów.

• Kompromis stanowił, że w wypadku gdy uchwała Rady przegłosowana większością kwalifikowaną spotka się z opozycją dysponującą od 23 do 26 głosów ważonych (czyli najwyżej o 6 mniej, niż jest potrzebne do zablokowania uchwały), Rada powinna uczynić wszystko, by uchwale zapewnić poparcie przynajmniej 68

• został włączony do Traktatu amsterdamskiego w deklaracji nr 50. Obowiązywał do poszerzenia UE 1 maja 2004 roku.

17. Traktat amsterdamski [skrypt z dziennikarzyka]

- podpisany 2.10.1997

- wszedł w życie 1.05.1999

- modyfikacja Maastricht

- główny cel - osiągnięcie dalszego postępu w procesie integracji i dostosowanie instytucji do poszerzenia UE

- główny cel miał być realizowany przez cele traktatu:

• wypracowanie reform instytucjonalnych

• zbliżenie Wspólnot do obywateli

• dookreślenie zasady subsydiarności - Protokół o Stosowaniu Zasady Subsydiarności i Proporcjonalności - stosowanie zasady subsydiarności nie może naruszać integralności prawa wspólnotowego, równowagi instytucjonalnej oraz relacji między prawem wspólnotowym a prawem krajowym; podejmowanie wspólnych działań - warunki: zagrożenie ma aspekt ponadnarodowy i nie może być rozwiązane w skuteczny sposób przez jedno lub kilka państw, brak działań na szczeblu narodowym lub na szczeblu Wspólnoty stanowi naruszenie zobowiązań traktatów, działania na poziomie Wspólnoty są korzystniejsze z uwagi na rozmiar i efekty

- dokonał modyfikacji filarów UE:

• zadania, które wcześniej w ramach II filaru wykonywane były przez poszczególne państwa członkowskie przeniesiono na poziom UE - chodzi tutaj o pomoc humanitarną, akcje ratownicze, zadania utrzymywania pokoju czy zadanie przywracania pokoju

• wzrost znaczenia Rady Europejskiej na obszarze II filaru, która upoważniona została - wprawdzie na zasadzie jednomyślności - do określania wspólnej strategii w tych wszystkich obszarach, w których interesy państw członkowskich są zbieżne - wprowadzenie tzw. konstruktywnego wstrzymania się od głosu oraz przyjęcie procedury głosowania kwalifikowanego nad wspólnymi działaniami i stanowiskami

• znaczną część spraw z Tytułu VI TUE przeniesiono z obszaru III filaru do filaru I - dotyczy to przede wszystkim kontroli wizowych, zewnętrznych kontroli granicznych, polityki azylowej i imigracyjnej

• wprowadzenie obywatelstwa Unii - art. 17-22 TWE

• rozszerzono zakres kognicji ETS o te obszary, które zostały przeniesione z III filaru do TWE

• jednoznaczne określenie instytucji UE: Parlament, Rada, Komisja, ETS, Trybunał Obrachunkowy

18. Traktat nicejski

• wynegocjowany 7-11.12.2000

• podpisany 26.02.2001

• wszedł w życie 1.02.2003

• cele:

• przygotowanie instytucji UE do poszerzenia o 12 nowych państw

• ustalenie podziału głosów w Radzie - 345 głosów

• zwiększenie ilości spraw (do 80%), w których decyzje są podejmowane większością kwalifikowaną

• odejście od prawa veta - polityka migracyjna od 2004, fundusze strukturalne od 2007

• reforma Parlamentu - 732 deputowanych

• reforma Komisji - 1 komisarz dla państwa

• proklamowanie Karty Praw Podstawowych - zbiór praw człowieka i swobód obywatelskich - 10.2000

19. Traktat reformujący Lizboński

Traktat z Lizbony zmieniający Traktat o Unii Europejskiej i Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską; w wersji roboczej określany jako traktat reformujący) — umowa międzynarodowa zakładająca m.in. reformę instytucji Unii Europejskiej, podpisana 13 grudnia 2007 roku w Lizbonie.

Unia Europejska decydując się na "minitraktat" reformujący strukturę wspólnoty zrezygnowała z formalnej i jednolitej konstytucji. Zamiast tego UE ma jak dotychczas bazować na dwóch Traktatach:

• Traktacie o Unii Europejskiej (tzw. Traktat z Maastricht, TUE);

• Traktacie ustanawiającym Europejską Wspólnotę Gospodarczą (ob. Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską, TWE).

Do tych dwóch traktatów zostają dodane główne postanowienia konferencji międzyrządowej z 2004 r. (tzn. Traktatu ustanawiającego Konstytucję dla Europy)^[8].

Traktat Lizboński lub Traktat Reformujący nadaje UE jednolitą strukturę i osobowość prawną. Zaproponowano go w miejsce odrzuconego drugiego Traktatu o Konstytucji UE. Do maja 2009 miał zostać ratyfikowany przez wszystkie kraje członkowskie (27).

Zmieniono:

1. To co nawoływało do charakteru konstytucyjnego (np. przepisy o symbolice UE)

2. Zachowano nazwę Traktat o UE

3. Zmiana nazwy z TWE na Traktat o funkcjonowaniu UE (TFUE)

4. Ścisłe powiązanie regulacjami obu traktatów (przeniesienie części regulacji z dawnego TWE do TUE lub z TUE do TFUE)

Zmiany o charakterze podstawowym:

→ wyeliminowanie terminu „konstytucja”

→ zastąpienie terminu „Wspólnota” terminem „Unia”

→ przekształcenie UE w jednolitą organizację międzynarodową posiadającą podmiotowość prawnomiędzynarodową

→ zachowanie nazwy Wysoki Przedstawiciel do Spraw Zagranicznych i Bezpieczeństwa (zamiast Ministra Spraw Zagranicznych Unii)

→ zachowanie dotychczasowych nazw aktów prawnych

→ rezygnacja z regulacji o symbolach UE: flagi, hymnu, dewizy Unii, euro oraz Dnia Europy obchodzonego 3 maja.

→ rezygnacja z traktatowego określania zasady nadrzędności prawa Unii przed prawem wewnętrznym państw członkowskich

→ formalne zniesienie filarowości UE z zachowaniem odrębności WPZiB

→ zachowanie odrębności EUROATOMU (nie wchodzi już do UE)

Zmiany horyzontalne (ogólne reguły postępowania)

1) doprecyzowanie zakresu kompetencji powierzonych Unii oraz odgraniczenie kompetencji Unii i jej państw członkowskich. Np. orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości.

2) podkreślenie szczególnego charakteru Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa i zasadniczych kompetencji państw członkowskich w tej mierze (tu doktrynalnie jest jeszcze filarowość Unii)

3) wzmocnienie roli parlamentów narodowych, zwłaszcza przy monitorowaniu działania zasady subsydiarności (pomocniczości)

4) stworzenie prawnej możliwości przystąpienia do Unii do Europejskiej Karty Praw Człowieka oraz określenie roli i charakteru Karty Praw Podstawowych.

5) zwiększenia elastyczności działania w ramach Unii poprzez m.in. rozszerzenie wzmocnionej współpracy oraz nadanie charakteru strukturalnego tzw. procedurom kładki.

6) potwierdzenie formuły podejmowania decyzji w Radzie większością kwalifikowaną zgodnie z tzw. zasadą podwójnej większości

7) określenie źródeł prawa pochodnego w Unii oraz procedur legislacyjnych (są 2 procedury oraz odrębne dotyczące zmiany traktatu)

8) sprecyzowanie procedur stanowienia i nowelizacji prawa pierwotnego (traktatowego) Unii; (to po raz pierwszy wprowadzono) są 2 procedury (i po raz pierwszy sformułowano regułę opuszczenia Unii)

Najważniejsze decyzje podjęte na szczycie i zawarte w traktacie to:

• zmniejszenie liczby komisarzy europejskich do 18 (mimo, że jest 27 państw członkowskich)

• zwiększenie liczby eurodeputowanych dla Włoch

• decyzje unijne od 2014 będą podejmowane za pomocą tzw. podwójnej większości, zamiast zgody wszystkich państw członkowskich

• od 2009 Parlament Europejski będzie miał maksymalnie 750 członków (poprzednio 785)

• pośrednia inicjatywa ustawodawcza obywateli wymagać będzie zebrania 1 miliona głosów w danej sprawie

• niewygasalność tzw. kompromisu z Janiny

• przyznanie Polsce stałego rzecznika generalnego w Europejskim Trybunale Sprawiedliwości

• wprowadzenie stanowiska wysokiego przedstawiciela Unii ds. zagranicznych i polityki bezpieczeństwa

• wprowadzenie stanowiska Przewodniczącego Rady Europejskiej

• „Karta Praw Podstawowych”

• „Solidarność energetyczna”

• zastąpienie terminu „Wspólnota” terminem „Unia”

• przekształcenie UE w jednolitą organizację międzynarodową posiadającą podmiotowość prawnomiędzynarodową

20. Symbolika Unii Europejskiej. [wikipedia ;) ]

Po traktacie Lizbońskim, rezygnacja z regulacji o symbolach UE: flagi, hymnu, dewizy Unii, euro oraz Dnia Europy obchodzonego 3 maja.

Hymn UE

Oda do radości - finałowa kantata z IX Symfonii Ludwiga van Beethovena jest hymnem Unii Europejskiej. Z racji wielojęzycznego charakteru Unii hymn posiada jedynie wersję instrumentalną opracowaną przez Herberta von Karajana

Flaga UE

Flaga europejska przedstawia dwanaście nieodwracalnych złotych gwiazd rozłożonych w okręgu na chabrowym tle symbolizuje jedność wszystkich obywateli Unii, których ilość nie zależy od liczby krajów członkowskich. Autorami byli hiszpański dyplomata Salvador de Madariaga y Rojo i francuski plastyk Arsene Heitz, przy czym za pierwotnego pomysłodawcę uznaje się Richarda Coudenhove-Kalergi.

Dzień Europy

Dzień Europy obchodzony 9 maja we wszystkich państwach członkowskich od 1986 r. na pamiątkę ogłoszenia Deklaracji Roberta Schumana, dokumentu, który zapoczątkował proces jednoczenia Europy.

Dewiza UE

tj. motto Unii Europejskiej brzmiące w wersji łacińskiej In varietate concordia a ogłoszone na sesji Parlamentu Europejskiego 4 maja 2000 roku. W tłumaczeniu na język polski dewiza europejska brzmi Jedność w różnorodności lub Zjednoczona w różnorodności.

Logo UE

TöGEthé® SINCE 1957 - (z ang. Razem od 1957 roku), logo Unii Europejskiej zaprojektowane przez studenta Akademii Sztuk Pięknych w Poznaniu, Szymona Skrzypczaka. Hasło ułożone jest z liter o różnych barwach i czcionkach co symbolizuje różnorodność Unii Europejskiej i jest odwołaniem do hasła "jedność w różnorodności".

Waluta UE

Znakiem graficznym euro jest grecka litera epsilon przecięta dwiema równoległymi liniami (€). Symbolizuje ona korzenie cywilizacji europejskiej, próby zintegrowania naszego kontynentu i zapewnienia stabilizacji wewnętrznej.

Paszport europejski

Paszport potwierdzający obywatelstwo jednego z państw Unii Europejskiej.

Domena internetowa

Domena internetowa .eu związana bezpośrednio z Unią Europejską. Uruchomienie jej nastąpiło 7 grudnia 2005 r. Początkowo uprawnione do rejestracji były tylko instytucje publiczne z Unii Europejskiej (w tym przypadku zastępuje ona domenę .eu.int) oraz organizacje posiadające prawa do znaków towarowych. Rejestracja jest dostępna dla wszystkich od 7 kwietnia 2006 r.

21. Podział prawa wspólnotowego Unijnego

Podstawowym podziałem prawa wspólnotowego jest podział na

prawo pierwotne - stanowione przez państwa członkowskie jako część prawa międzynarodowego,

Prawo pierwotne znajduje swoje odzwierciedlenie w art. 48 Traktatu z Maastricht.

prawo wtórne - stanowione przez organy wspólnotowe. W razie konfliktu norm prawnych z zakresu prawa pierwotnego i prawa wtórnego, pierwszeństwo przysługuje zawsze prawu pierwotnemu. Prawo wtórne znajduje swoje odzwierciedlenie w art. 288 Traktatu z Lizbony, dawny art. 249 TWE.

Prawo wtórne jest tworzone przez instytucje Wspólnot na podstawie prawa pierwotnego. Składa się ono z ogromnej liczby aktów prawnych, z których każdy należy do jednej z pięciu kategorii

I PODZIAŁ:

1. Prawo pierwotne - ma źródło od państw członkowskich - są to traktaty oraz umowy równe rangą traktatom założycielskim

2. Prawo wtórne - nazwane i nienazwane, wiążące i niewiążące akty prawne, pochodzące od instytucji wspólnotowych: rozporządzenia, dyrektywy, decyzje, zalecenia i opinie.

Całość dorobku prawnego - dorobek wspólnotowy - acquis communautaire - prawo pierwotne oraz prawo wtórne, orzecznictwo, deklaracje, rezolucje.

II PODZIAŁ - KRYTERIUM ŹRÓDŁA:

1. Prawo stanowione - akty prawne państw członkowskich i instytucji wspólnotowych

2. Prawo nie stanowione - ogólne zasady funkcjonowania UE usankcjonowane przez ETS

III PODZIAŁ:

1. Akty normatywne Wspólnot

• prawodawstwo pierwotne - traktaty założycielskie, uzupełniające, akcesyjne, o fuzji organów, JAE, TUE, TWE, TN

• prawodawstwo wtórne - rozporządzenia, dyrektywy, decyzje, zalecenia, opinie

• prawodawstwo uzupełniające - konwencje, protokoły, tzw. porozumienia instytucjonalne, deklaracje organów wspólnotowych, rezolucje i decyzje Rady UE i przedstawicieli rządów

• porozumienia z państwami nieczłonkowskimi - traktaty o stowarzyszeniu, traktaty o unii celnej, handlu i współpracy gospodarczej

• umowy międzynarodowe zawierane przez Wspólnoty - umowy WE art. 300, 302, 304 TWE, umowy mieszane - zawierane przez Wspólnoty i państwa członkowskie:

• umowy z krajami i terytoriami zamorskimi - art. 182 i nast.

• umowy o rozwoju - art. 177 TWE

• umowy stowarzyszeniowe z państwami, które kandydują do członkostwa w UE

• umowy stowarzyszeniowe z państwami pozaeuropejskimi

• umowy o partnerstwie i współpracy - z państwami byłego ZSSR (obecnie WNP)

• umowy zawierane pomiędzy państwami członkowskimi - art. 293 TWE - ochrona osób, zniesienie podwójnego opodatkowania wewnątrz Wspólnoty, wzajemne uznanie spółek

2.Orzecznictwo ETS.

IV PODZIAŁ:

# PIERWOTNE PRAWO WSPÓLNOTOWE:

1. Prawo pisane - traktaty założycielskie, nowelizacje, protokoły

2. Prawo niepisane - normy, które nie mają odzwierciedlenia w przepisach

• ogólne zasady prawa wspólne dla wszystkich państw członkowskich - pewność prawa i ochrony zaufania, zgodność działania instytucji i organów Wspólnoty z traktatami, zasad demokratyzmu i jawności, umowa dżentelmeńska

• ogólne zasady prawa międzynarodowego - umowy i zwyczaje, zakaz odmowy przez państwo prawa wjazdu swojemu obywatelowi, zasady określające zakres stosowania prawa wspólnotowego

• tzw. prawa podstawowe

• ETS może uznać pewne zasady za wchodzące w skład wspólnotowego systemu prawnego nie wskazując wyraźnie na tradycje konstytucyjne państw członkowskich

# PRAWO POCHODNE:

1. Zewnętrzne prawo pochodne - przyjmowane przez WE, ale w odniesieniu do państw, które nie są członkami UE - umowy międzynarodowe

2. Wewnętrzne prawo pochodne - art. 249 - rozporządzenia, dyrektywy, decyzje, zalecenia i opinie

22. Obywatelstwo Unii europejskiej, zasady i skutki prawne [skrypt z dziennikarzyka]

• art. 1-10 Konstytucji

• zapowiedziane w Traktacie z Maastricht

• art. 20 -25 TFUE- Niedyskryminacja i obywatelstwo Unii :

1. Obywatelem Unii jest każda osoba mająca przynależność Państwa Członkowskiego, obywatelstwo ma charakter

dodatkowy w stosunku do obywatelstwa krajowego

2. Obywatele korzystają z praw i podlegają obowiązkom przewidzianym w traktatach.

3. Obywatele mają prawo do :

• swobodnego poruszania się i przebywania na obszarze państw członkowskich

• głosowania i kandydowania w wyborach do Parlamentu Europejskiego oraz w wyborach lokalnych w Państwie Członkowskim, w którym mają miejsce zamieszkania

• do opieki konsularnej i dyplomatycznej - na terenie państwa trzeciego żadna placówka państwa członkowskiego nie może odmówić obywatelowi Unii pomocy, jeżeli nie ma jego państwowej placówki

• do kierowania petycji do Parlamentu Europejskiego

• Zwrócenia się do Rzecznika Praw Obywatelskich oraz zwracania się do instytucji i organów doradczych Unii w jednym z języków Traktatów.

23. Ochrona praw człowieka w prawie unijnym

Traktaty założycielskie Wspólnot w kilku miejscach odwołują się wprawdzie do praw zasadniczych (zakaz dyskryminacji, swoboda przepływu osób, prawo do równego wynagrodzenia kobiet i mężczyzn za jednakową pracę), jednakże nie formułują ich katalogu, który mógłby stanowić wskazówkę dla sądów stosujących prawo wspólnotowe.

Dopiero w 1969 ETS przyjął nowe podejście: zaczął chronić prawa podstawowe i definiować wspólnotową koncepcję praw podstawowych.

Pierwszą sposobność ogłoszenia nowego podejścia dała ETS sprawa 29/69 STADUER VS. ULM, dotyczącej imiennej listy adresowej osób uprawnionych do korzystania z pomocy społecznej. ETS w orzeczeniu po raz pierwszy uznał prawa podstawowe za część ogólnych zasad prawa wspólnotowego oraz własną kompetencję do zapewnienia ich poszanowania.

Pierwsze odniesienie do praw podstawowych pojawiło się w preambule do JAE - prawa fundamentalne gwarantowane są w:

• konstytucjach i systemach prawnych państw członkowskich

• Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności (podpisanej w Rzymie 4.11.1950)

• Europejskiej Karcie Społecznej (podpisanej w Turynie 18.10.1961).

28-29.06.1991 - na szczycie Rady Europejskiej w Luksemburgu przyjęto Deklaracje Praw Człowieka.

Dwa rozporządzenia Rady UE z 29.04.1999:

• nr 975/1999 - w sprawie ustanowienia warunków dla prowadzenia przedsięwzięć, które w ramach polityki wspólnotowej przyczynią się do ogólnego rozwoju i wzmacniania demokracji, ochrony praw człowieka i podstawowych wolności w państwach członkowskich WE

• nr 976/99 - dotyczy państw trzecich (ochrona praw człowieka określona w Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka)

Z kolei dyrektywa RUE 2000/42 z 29.06.2000 wprowadza równe traktowanie bez względu na rasę, pochodzenie etniczne; zawiera definicję dyskryminacji (bezpośredniej i pośredniej). Dyrektywa wydana na podstawie art. 16 TWE upoważnia Radę do stosownych decyzji i działań do zwalczania dyskryminacji - 29.07.2003.

Od 1999 r. prace nad Kartą Praw Podstawowych Unii. Formalna decyzja o opracowaniu Karty zapadła dopiero na szczycie Rady Europejskiej w Kolonii 3.06.1999.10.10.1999 Rada Europejska zaakceptowała specjalne gremium, które ukonstytuowało się 17.12.1999 jako Konwent pod przewodnictwem R. Herzoga. Pierwsza wersja Karty została przyjęta przez Radę Europejską 19-20.06.2000.

Art.6 Traktatu o Unii Europejskiej:

• Unia uznaje prawa, wolności i zasady określone w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej z 7grudnia 200 roku

• Unia przystępuje do europejskiej konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności

• Prawa podstawowe, zagwarantowane w europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności oraz wynikające z tradycji konstytucyjnych wspólnych państwom członkowskim, stanowią część prawa Unii jako zasady ogólne prawa.

24. Karta praw podstawowych: charakter i treść

Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej to zbiór fundamentalnych praw człowieka uchwalony i podpisany w dniu 7 grudnia 2000 r. podczas szczytu Rady Europejskiej w Nicei w imieniu trzech organów Unii Europejskiej: Parlamentu, Rady oraz Komisji, powtórnie, z pewnymi poprawkami, podpisany przez przewodniczących tych organów podczas szczytu w Lizbonie 12 grudnia 2007 r. Moc wiążąca dokumentu została mu nadana przez Traktat lizboński podpisany 13 grudnia 2007 roku.^[1], który wszedł w życie 1 grudnia 2009 r.

Karta Praw Podstawowych składa się z preambuły oraz 54 artykułów rozdzielonych między 7 rozdziałów:

1. Godność człowieka (art. 1-5):
   ochrona godności ludzkiej; prawo do życia (w tym zakaz orzekania i wykonywania kary śmierci); prawo do integralności cielesnej (w tym zakaz praktyk eugenicznych, zakaz czerpania zysków z ciała ludzkiego jako takiego i jego części, zakaz klonowania w celach reprodukcyjnych); zakaz tortur i poniżającego traktowania lub karania; zakaz niewolnictwa i pracy przymusowej.

2. Wolności (art. 6-19):
   prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego; prawo do poszanowania prywatności i życia rodzinnego; ochrona danych osobowych; prawo do zawarcia małżeństwa i założenia rodziny; wolność myśli, sumienia i religii; wolność przepływu informacji i wyrażania opinii; wolność zgromadzania się i stowarzyszania się; wolność sztuki i badań naukowych; prawo do edukacji; wolność wyboru zawodu i prawo do zatrudniania się w każdym państwie UE; wolność prowadzenia działalności gospodarczej; prawo własności (w tym własności intelektualnej); prawo do azylu; ochrona na wypadek wydalenia i ekstradycji.

3. Równość (art. 20-26):
   równość wobec prawa; zakaz wszelkiej dyskryminacji; poszanowanie różnorodności kulturowej, religijnej i językowej; równość płci ale przy dopuszczeniu "specyficznych korzyści dla płci niedostatecznie reprezentowanych"; prawa dziecka; prawa osób starszych; integracja osób niepełnosprawnych.

4. Solidarność (art. 27-38);
   prawo pracowników do informacji i konsultacji; prawo do układów zbiorowych i wspólnych działań; prawo do pomocy społecznej i mieszkaniowej; prawo do ochrony przed nieuzasadnionym zwolnieniem; prawo do dobrych warunków pracy; zakaz pracy dzieci i ochrona pracującej młodzieży; zakaz zwolnień z powodu macierzyństwa, prawo do zasiłku macierzyńskiego i opiekuńczego; prawo do pomocy socjalnej; prawo dostępu do służby zdrowia; ochrona środowiska; ochrona konsumenta.

5. Prawa obywatelskie (art. 39-46):
   prawo do głosowania i kandydowania w wyborach do Parlamentu Europejskiego; prawo do głosowania i kandydowania w wyborach samorządowych; prawo do dobrej administracji; prawo dostępu do dokumentów unijnych; prawo składania skarg do Rzecznika Praw Obywatelskich; prawo składania petycji do Parlamentu; prawo przemieszczania się i osiedlania; prawo do ochrony dyplomatycznej i konsularnej.

6. Wymiar sprawiedliwości (art. 47-50):
   prawo do rzetelnego procesu sądowego; domniemanie niewinności i prawo do obrony; zasada legalizmu i proporcjonalności w procesie karnym; ne bis in idem procedatur (nikt nie może być ścigany lub skazywany z powodu faktów, co do których został już uniewinniony lub skazany; nie może być sądzony dwa razy o to samo).

7. Postanowienia ogólne (art. 51-54):
   zakres stosowania Karty (podczas implementacji prawa wspólnotowego przez ciała unijne); zakres gwarantowanych praw (mogą być ograniczone tylko, jeśli jest to konieczne dla ochrony dobra publicznego lub innego z praw, przy uwzględnieniu zasady proporcjonalności); zakaz interpretacji Karty w sposób uszczuplający prawa człowieka gwarantowane przez inne akty prawa międzynarodowego; zakaz nadużycia praw (nie mogą być interpretowane jako uprawnienie do wydania aktu prawnego niweczącego którekolwiek z praw i wolności).

25. Rzecznik praw obywatelskich [skrypt z dziennikarzyka]

• powołany został na podstawie Traktatu z Maastricht - działa od 1995

• od 1.04.2003 prof. P. Nikoforos Diamandouros

• wybierany po każdych wyborach do Parlamentu Europejskiego na okres jego kadencji. Może być wybrany ponownie

• zadania:

• prowadzi dochodzenia i sporządza raporty na temat nieprawidłowości funkcjonowania instytucji WE i jej organów (jego kompetencje nie obejmują ETS i SPI)

• wszczyna zwykłe postępowanie na podstawie skargi, ale może także prowadzić sprawy z własnej inicjatywy

• skargę do Rzecznika może złożyć każdy obywatel UE w ciągu 2 lat od zaistnienia faktu będącego przedmiotem skargi

• nie ma określonej formy skargi

• kompetencje:

• szerokie kompetencje w sprawie prowadzenia dochodzeń

• instytucje i organy WE musza dostarczać mu żądanych informacji oraz zapewnić dostęp do dokumentów

• jeśli instytucja nie akceptuje jego zaleceń, to sporządza raport dla Parlamentu

• przedmiot skargi:

• opieszałość administracji

• brak przejrzystości

• odmowa dostępu do informacji

• rekrutacja personelu

• kontrakty między instytucjami i firmami prywatnymi

• co roku sporządza raport ze swej pracy dla Parlamentu

• może prowadzić działalność promocyjną swojej funkcji w krajach członkowskich

26. Komisja petycji PE [skrypt z dziennikarzyka]

• przewodniczy jej Marcin Libicki

• zasady składania petycji - regulamin art. 191

• może ją złożyć każdy obywatel Unii

• każda osoba fizyczna mająca miejsce zamieszkania w państwie członkowskim

• każda osoba prawna mająca stałą siedzibę w państwie członkowskim

• warunki formalne petycji - art. 191

• dane adresowe osoby, firmy

• sporządzenie petycji w języku urzędowym Unii

• gdy jest ona w innym języku - rozpatrywana jest gdy dołączone jest tłumaczenie lub streszczenie

• petycje są wpisywane do rejestru - odrębne rejestry dla obywateli Unii i dla obywateli państw trzecich

• rejestry są jawne, chyba że podmioty wnoszące petycję zwrócą się o poufne rozpatrzenie

• petycje wpisane do rejestru przekazywane są do Komisji Petycji

• Komisja może tą petycję przekazać Rzecznikowi Praw Obywatelskich

• wynik rozpatrzenia petycji - art. 192

• Komisja Petycji może postanowić o sporządzeniu sprawozdania lub wyrażeniu w inny sposób swojego stanowiska

• można przyłączyć się do autora petycji poprzez złożenie podpisu elektronicznego

• Komisja Petycji może organizować przesłuchania lub odwiedzić miejsce zdarzenia

• może zgłosić się do Komisji Europejskiej o przedstawienie jej dokumentów w celu przygotowania opinii

• Komisja Petycji przedkłada Parlamentowi Europejskiemu do głosowania projekty rezolucji dotyczące rozpatrzonych petycji

• co 6 miesięcy Komisja Petycji informuje Parlament o swoich pracach

• sygnatariusze są informowani przez Przewodniczącego parlamentu o podjętych decyzjach i jej motywach

27. Wspólnota Europejska a unia europejska

WSPÓLNOTA EUROPEJSKA A UNIA EUROPEJSKA

• UE ustanowiona została na podstawie Traktatu z Maastricht

• Zmiana terminologii z EWG na Wspólnotę Europejską - 1.05.1999

• UE jest pojęciem szerszym od WE, gdyż WE wchodzi do I filaru UE, a UE tworzą III filary; UE jest nową forma współpracy międzynarodowej a nie nową organizacją

28. Pojęcie rady

instytucja (na mocy Traktatu z Lizbony)^[1] Unii Europejskiej mająca za zadanie wyznaczanie ogólnych kierunków rozwoju Unii i jej priorytetów politycznych. Rada pełni wraz z parlamentem funkcje prawodawczą i budżetową. Pełni funkcje określania polityki i koordynacja zgodnie z warunkami przewidzianymi w Traktatach.

29. Rada europejska :struktura i zadania

Rada Europejska składa się z głów państw lub szefów rządów państw członkowskich (większość państw jest reprezentowana przez premierów, z wyjątkiem Francji, Cypru i Finlandii, które są reprezentowane przez prezydentów^{[potrzebne źródło]}) oraz jej przewodniczącego (wybieranego przez Radę Europejską na 2,5-letnią kadencję) i przewodniczącego Komisji Europejskiej. W jej pracach bierze też udział wysoki przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa. Jeśli wymaga tego porządek obrad, członkowie Rady Europejskiej mogą podjąć decyzję, by każdemu z nich towarzyszył minister, a w przypadku przewodniczącego Komisji - jeden z członków Komisji. Rada Europejska może zaprosić na swe posiedzenie przewodniczącego Parlamentu Europejskiego.

Pełniąc funkcję kreacyjną, Rada Europejska:

• wybiera przewodniczącego Rady Europejskiej

• mianuje wysokiego przedstawiciela Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa (za zgodą przewodniczącego Komisji)

• wskazuje, biorąc pod uwagę wynik wyborów do Parlamentu Europejskiego, kandydata na przewodniczącego Komisji Europejskiej (wybieranego przez Parlament Europejski)

• ustala, w porozumieniu z przewodniczącym Komisji, listę komisarzy

• mianuje zatwierdzony przez Parlament Europejski skład Komisji

• wybiera prezesa, wiceprezesa i członków Zarządu Europejskiego Banku Centralnego

Rada Europejska określa strategiczne cele w zakresie wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa oraz podejmuje w tym zakresie niezbędne decyzje. Rada Europejska może jednomyślnie podjąć decyzję o ustanowieniu wspólnej europejskiej obrony^[2].. Rada Europejska posiada także uprawnienia decyzyjne w niektórych kwestiach związanych z przestrzenią wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości.

Państwo uznające, że projekt aktu prawnego Unii mógłby naruszyć podstawowe aspekty jego systemu zabezpieczenia społecznego lub wymiaru sprawiedliwości, może zażądać przedłożenia tej kwestii Radzie Europejskiej. Procedura prawodawcza ulega wtedy zawieszeniu. Jeśli Rada Europejska nie znajdzie rozwiązania kompromisowego w tym zakresie, procedura prawodawcza ulega zakończeniu.

Rada Europejska stanowiąc jednomyślnie na wniosek Komisji lub 1/3 państw członkowskich, po uzyskaniu zgody Parlamentu Europejskiego, może stwierdzić poważne i stałe naruszenie wartości demokratycznych lub praw człowieka w jednym z państw członkowskich. Państwo zainteresowane nie bierze udziału w głosowaniu. W takim przypadku Rada Unii Europejskiej może zawiesić niektóre prawa takiego państwa.

Rada Europejska nie pełni funkcji prawodawczych.

30. Rada unii, struktura głosów kompetencje

SKŁAD : jeden przedstawiciel szczebla ministerialnego z każdego Państwa Członkowskiego

O ile traktaty nie stanowią inaczej, Rada stanowi większością kwalifikowaną.

• Od 1 stycznia 2007 (27 państw członkowskich) :

• jeśli akt głosowany jest na wniosek Komisji: 255 na 345 głosów (73,91%);

• w pozostałych przypadkach: 232 głosy oddane przez co najmniej 2/3 ogółu (czyli 17) państw;

• w każdym przypadku członek Rady będzie mógł zażądać sprawdzenia, czy państwa stanowiące większość kwalifikowaną stanowią co najmniej 62% ogółu ludności Unii; jeśli nie - uchwała nie zostanie podjęta.

Dalsze zmiany w sposobie głosowania większością kwalifikowaną przewiduje traktat lizboński. 1 listopada 2014 roku zniesiony będzie system głosów ważonych, a zastąpi go system podwójnej większości:

• jeśli akt głosowany będzie na wniosek Komisji lub wysokiego przedstawiciela Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa: 55% państw członkowskich (ale nie mniej niż 15) reprezentujących co najmniej 65% ludności Unii;

• w pozostałych przypadkach: 72% państw członkowskich reprezentujących co najmniej 65% ludności Unii.

Mniejszność blokująca będzie musiała obejmować co najmniej 4 państw, inaczej uznawać się będzie, że nie została osiągnięta. W przypadku, gdy w głosowaniu nie biorą udziału wszyscy członkowie, brana jest pod uwagę liczba państw uczestniczących i ludność zamieszkująca te państwa. Minimalna mniejszość blokująca obejmuje wtedy liczbę państw równą najmniejszej liczbie państw uczestniczących, których łączna ludność jest większa niż 35% łącznej ludności państw uczestniczących, powiększonej o jeden.

W okresie przejściowym, trwającym 31 marca 2017 roku, każdy z członków Rady będzie zażądać, by podczas głosowania zastosowano nie system podwójnej większości, lecz poprzednio obowiązujący system głosów ważonych.

Deklaracja 7. dołączona do aktu konferencji międzyrządowej, która przyjęła Traktat z Lizbony, stanowi, że członkowie rady reprezentujący 75% liczby członków Rady lub liczby ludności niezbędnej do ustanowienia większości blokującej, mogą zgłosić swój sprzeciw wobec przyjęcia aktu większością kwalifikowaną. Rada musi wówczas uczynić wszystko, w granicach swych uprawnień, by w rozsądnym terminie osiągnąć porozumienie. Szczególną rolę w dążeniu do osiągnięcia porozumienia wyznaczono przewodniczącemu Rady i przewodniczącemu Komisji. Od 1 kwietnia 2017 roku współczynnik 75% zostanie obniżony do 55%. Jest to zmodyfikowana do nowych potrzeb wersja kompromisu z Janiny.

Kompetencje:

Prawodawcze:

1. wydawanie aktów prawotwórczych (rozporządzenia, dyrektywy, decyzje)

2. wydawanie aktów nie mających mocy prawnie wiążącej (zalecenia, opinie, memoranda, stanowiska)

3. wzywanie Komisji Europejskiej do określonych działań, w tym do inicjatywy ustawodawczej

4. zmiana traktatów założycielskich

5. kompetencje w zakresie zawierania umów międzynarodowych - negocjuje je Komisja Europejska

6. decyzje dotyczące zawierania wzmocnionej współpracy

Kreacyjne:

7. zatwierdzanie list członków Komitetu Ekonomiczno-Społecznego

8. prawo składania wstępnego projektu budżetu przysługuje Komisji i jest on następnie przedkładany Radzie, która działając większością kwalifikowaną ustala projekt budżetu, przesyłając go następnie do Parlamentu, aby ten wydał opinię. Rada Unii Europejskiej decyduje o kształcie wydatków obligatoryjnych, Parlament Europejski zaś o nieobligatoryjnych.

9. koordynuje politykę gospodarczą w przypadku braku kompetencji wyłącznych Wspólnoty

10. realizuje politykę w ramach II i III filaru

Kontrolne:

11. może kierować skargi do TS UE o stwierdzenie nieważności aktów prawa wspólnotowego, oraz skargi na bezczynność organów

31. Coreper [skrypt]

• Komitet Stałych Przedstawicieli

• powstał w 1958

• stanowi pomost między stanowiskiem narodowym i ponadnarodowym, jego członkowie przedstawiają stanowiska Wspólnoty swoim państwom, a z drugiej strony przedstawiają stanowiska narodowe Wspólnocie

• skład - szefowie stałych przedstawicielstw dyplomatycznych państw członkowskich przy Wspólnotach w randze ambasadorów

• składa się z:

• COREPER II - ambasadorowie państw członkowskich, przygotowanie obrad Rad: ds. Ogólnych, ds. Ekonomicznych i Finansowych, ds. Wewnętrznych i Sprawiedliwości oraz ds. Rozwoju; jest właściwy dla spraw politycznych

• COREPER I - zastępcy ambasadorów państw członkowskich, przygotowanie obrad pozostałych Rad, z wyjątkiem Rady ds. Rolnictwa

• Komitet ds. Rolnictwa

• procedura: Komisja kieruje wniosek do Rady UE, który Rada następnie kieruje do COREPERU, prace nad wnioskiem prowadzi odpowiednia grupa robocza; celem jest doprowadzenie do kompromisu, znalezienie rozwiązania satysfakcjonującego wszystkie kraje członkowskie

• efektem posiedzeń są propozycje decyzji dla Rady UE:

• lista A - propozycje, co do których panuje zgoda między państwami członkowskimi i które w związku tym mogą być zatwierdzone przez Radę bez debaty

• lista B - propozycje, które podczas dyskusji w COREPER wzbudziły kontrowersje i wobec których nie udało się osiągnąć kompromisu

32. Parlament europejski struktura kompetencje

instytucja Unii Europejskiej będąca odpowiednikiem jednoizbowego parlamentu, której członkowie są wybierani przez obywateli państw należących do UE na 5-letnią kadencję. Oficjalną siedzibą Parlamentu jest Strasburg, ale w Brukseli odbywa się większość obrad parlamentu i mieszczą się biura poselskie a także, komisje parlamentarne i władze klubów. W Luksemburgu znajduje się sekretariat generalny, biblioteka i część zaplecza technicznego.

Parlament Europejski liczy obecnie 736 eurodeputowanych, sprawujących mandat wolny, wybieranych na pięcioletnią kadencjęZgodnie z traktatem o przystąpieniu Republiki Bułgarii i Rumunii do Unii Europejskiej liczba posłów w Parlamencie Europejskim wynosi 736. "Nadwyżka" z lat 2007-2009 była przejściowa i wynikała z tego, że w trakcie kadencji pojawiła się konieczność kooptacji posłów z Bułgarii i Rumunii.

Najważniejsze uprawnienia Parlamentu obejmują:

• współudział w tworzeniu prawa poprzez procedury konsultacji, współpracy, współdecydowania i akceptacji (zgody; uprawnienie to dotyczy tylko niektórych dziedzin polityki wspólnotowej, co do wielu pozostałych dziedzin wyłączne kompetencje prawodawcze ma Rada Unii Europejskiej)

• procedura konsultacji

• procedura współpracy

• procedura współdecydowania

• procedura akceptacji (zgody)

• uprawnienia budżetowe - Parlament zatwierdza corocznie budżet i udziela Komisji absolutorium z jego wykonania

• uprawnienia kontrolne

• zatwierdzanie Komisji i jej przewodniczącego

• prawo uchwalenia wotum nieufności wobec Komisji (większością 2/3 głosów)

• prawo zadawania pytań Komisarzom

• zwyczajowa możliwość zadawania pytań Radzie

• Komisja jest zobowiązana do składania PE sprawozdania z działalności wspólnot oraz systematycznego udzielania informacji na temat wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa a także współpracy policyjnej i sądowej w sprawach karnych

• Komisja ma obowiązek udzielania informacji w ramach parlamentarnej kontroli wykonania budżetu

• PE ma prawo do ustanawiania komisji śledczych na wniosek ¼ swoich członków

• do badania domniemanych wykroczeń lub

• niewłaściwego zarządzenia w stosunku do prawa Wspólnoty

• powoływanie Rzecznika Praw Obywatelskich

• obrona praw człowieka, demokracji i państwa prawa

• przyznawanie Nagrody Sacharowa

33. Komisja europejska: struktura zadania. procedura mianowania członków Komisji europejskiej

organ wykonawczy Unii Europejskiej będący instytucją odpowiedzialną za bieżącą politykę Unii, nadzorujący prace wszystkich jej agencji i zarządzającą jej funduszami. Komisja posiada wyłączną inicjatywę legislacyjną w zakresie prawa unijnego oraz jest uprawniona do wydawania rozporządzeń wykonawczych . Jej główną siedzibą jest Bruksela.

Obecnie Komisja liczy tylu członków, ile jest państw członkowskich Unii (27). Od 1 listopada 2014 liczyć będzie w każdej kadencji 2/3 liczby członków Unii (tzn. jeśli UE liczy 27 państw, to komisarzy będzie 18). Jednak Rada Europejska, stanowiąc jednomyślnie, będzie mogła ustalić inną liczbę. Każdy z komisarzy jest odpowiedzialny za określoną dziedzinę, analogicznie do ministrów w rządzie. W skład komisji wchodzi też wysoki przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa jako jeden z jej wiceprzewodniczących.

Procedura mianowania członków komisji:

Zgodnie z postanowieniami Traktatu z Lizbony, Rada Europejska, stanowiąc większością kwalifikowaną, uwzględniając wyniki wyborów do Parlamentu Europejskiego, przedstawia kandydata na przewodniczącego Komisji Europejskiej, który jest następnie zatwierdzany przez Parlament Europejski. W przypadku niewybrania kandydata, Rada Europejska ma miesiąc na przedstawienie nowego według tej samej procedury.

Rada Europejska, w porozumieniu z przewodniczącym Komisji, ustala listę komisarzy, postępując według sugestii państw członkowskich. Następnie skład Komisji podlega kolegialnemu zatwierdzeniu przez Parlament Europejski, który przedtem przesłuchuje kandydatów na komisarzy na posiedzeniach odpowiednich Komisji. W przypadku zatwierdzenia, Rada Europejska mianuje Komisję stanowiąc większością kwalifikowaną.

Komisja Europejska zajmuje się wszystkimi bieżącymi zagadnieniami dotyczącymi funkcjonowania Unii, a więc polityką rolną, gospodarczą, społeczną, obronnością i polityką międzynarodową itp. Oprócz tego Komisja jest instytucją zajmującą się konstruowaniem i przedstawianiem pod głosowanie Radzie Unii Europejskiej lub Parlamentowi Europejskiemu wszystkich aktów prawnych Unii. Komisja przygotowuje też zazwyczaj propozycje traktatów i innych aktów prawa międzynarodowego, które są później dyskutowane na zebraniach Rady Europejskiej. Komisja Europejska nadzoruje też rządy państw członkowskich w sprawie wdrażania zmian prawa poszczególnych krajów wynikających z przystosowywania prawa krajowego do ustaleń unijnych. Komisja prowadzi też bieżące negocjacje z krajami kandydującymi do Unii. Przewodniczący Komisji Europejskiej jest oficjalną "głową" Unii, reprezentując ją w kontaktach międzynarodowych.

Komisja Europejska jako jedyny organ unijny ma prawo tzw. bezpośredniej inicjatywy legislacyjnej.

Komisja tworzy również białe księgi i zielone księgi. Zielone księgi to komunikaty dotyczące pewnych dziedzin polityki, skierowane przede wszystkim do uczestników konsultacji i debat na dany temat. Czasami stanowią impuls do podjęcia działań legislacyjnych. Białe księgi to dokumenty zawierające propozycje konkretnych działań Unii, opracowywane często po publikacji zielonej księgi rozpoczynającej dyskusję na dany temat

34. Trybunał sprawiedliwości: funkcje kompetencje

Wraz z wejściem w życie traktatu lizbońskiego Trybunał zmienił nazwę na Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Został również zreorganizowany - w jego struktury włączone dwie dawniej oddzielne instytucje: Sąd Pierwszej Instancji i Sąd do spraw Służby Publicznej. Trzecim organem sądowniczym został Trybunał Sprawiedliwości, pod względem charakteru będący bezpośrednim następcą Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich.

Art. 19 TUE:

Trybunał Sprawiedliwości UE obejmuje:

1. Trybunał Sprawiedliwości

2. sądy

3. sądy wyspecjalizowane

Skład:

- 1 sędzia z każdego państwa członkowskiego

- wspomagany przez rzeczników generalnych

- w skład sądu wchodzi przynajmniej jeden sędzia z każdego państwa członkowskiego

- sędziowie i rzecznicy generalni TS oraz sędziowie Sądu są wybierani spośród osób o niekwestionowanej niezależności, spełniających warunki określone w art. 252 i 253.

Rzeczników jest 8. Przez 5 lat było 9 w imię zasady nieparzystego składu sędziów. Dodatkowy rzecznik był powoływany z reguły z jakiegoś państwa.

Funkcje

1. Organ współuczestniczący w procesie legislacyjnym (orzeka w odniesieniu do kompetencji UE w zakresie stanowienia prawa tzw. kompetencji z mocy kontekstu rzeczowego, czyli gdy brak normy kompetencyjnej)

2. Jest trybunałem konstytucyjnym (stosuje wykładnię prawa unijnego)

3. jest sądem administracyjnym (orzeka w przedmiocie unieważnienia aktu prawnego UE, w tym decyzji)

- jest sądem prawa międzynarodowego (spory między państwami członkowskimi) (choć był tylko jeden taki przypadek o Wielka Brytania vs. Francja o... sieci wielowymiarowe - rybołówstwo )

- jest sądem II instancji dla orzeczeń SPI.

Kompetencje:

- jurysdykcji w zakresie poszanowania i postrzegania prawa unijnego:

a. nie wywiązania się państw ze zobowiązań

b. postępowanie o unieważnienie aktu wspólnotowego/unijnego

c. postępowanie o zaniechanie wydania aktu prawnego

d. postępowanie prejudycjalne (w trybie orzeczenia wstępnego)

e. postępowanie o naprawienie szkody

-azylu i imigracji

- granic

- współpracy sądowej w sprawach cywilnych

- współpracy policyjnej w sprawach cywilnych i sprawach karnych.

35. Sąd pierwszej instancji

Sąd Pierwszej Instancji został powołany na mocy Jednolitego Aktu Europejskiego 24 października 1988 roku. Celem powstania SPI było odciążenie Trybunału Sprawiedliwości. Do Trybunału wnoszono coraz więcej spraw, co powodowało opóźnienia w ich rozpatrywaniu. Powstanie SPI usprawniło tryb rozpatrywania spraw i ich zakończenia.

Skład i kadencja Sądu Pierwszej Instancji

Skład i kadencja SPI są podobne jak w Trybunale Europejskim. 27 sędziów, po jednym z każdego państwa członkowskiego UE, wybieranych jest na sześć lat, a ich mandat jest odnawialny, co oznacza, że mogą być wybrani po raz kolejny. Co trzy lata następuje odnowienie połowy składu sędziowskiego. Kryteria, jakie muszą spełnić kandydaci do SPI, są takie same jak w przypadku Trybunału. Sąd Pierwszej Instancji obraduje w izbach. Posiedzenia plenarne odbywają się tylko wtedy, gdy wymaga tego powaga lub skomplikowanie sprawy.

Siedziba i język postępowania

Siedzibą SPI jest Luksemburg. Językiem roboczym SPI jest francuski, ale postępowanie może się toczyć w każdym języku oficjalnym WE.

Zadania SPI:

Podstawowym zadaniem Sądu Pierwszej Instancji jest usprawnienie pracy Trybunału Sprawiedliwości, poprzez odciążenie go w rozpatrywaniu spraw mniejszej wagi.

SPI orzeka zgodnie z traktatami( art. 19 TUE):

• w zakresie skarg wniesionych przez Państwa Członkowskie, instytucje lub osoby fizyczne lub prawne

• w trypie prejudycjalnym, na wniosek sądów Państw Członkowskich, w sprawie wykładni prawa Unii lub ważności aktów przyjętych przez instytucje

• w innych sprawach przewidzianych w Traktatach

-spory pracowników ze wspólnotami

- spory osób fizycznych lub osób prawnych

- spory dotyczące konkurencji

- skargi wnoszone przez osoby fizyczne i osoby prawne dotyczące:

a) skarg na stwierdzenie nieważności aktu wspólnotowego

b) skarg na bezczynność (w ramach działania UE)

c) skarg na mocy klauzuli arbitrażowej umieszczonej w umowie prawa publicznego

Sprawy, w których orzeka Sąd Pierwszej Instancji, zostały wyłączone z kompetencji Trybunału.

Tryb orzekania SPI

Procedura postępowania w SPI jest taka sama jak w Trybunale. Różnica polega na tym, że od decyzji SPI można się odwołać do Trybunału. Jeżeli Trybunał uwzględni odwołanie to orzeczenie Sądu zostaje unieważnione. Wtedy Trybunał może albo sam rozstrzygnąć spór, albo przekazać go do ponownego rozpatrzenia SPI. Poza tym, w SPI nie ma rzeczników generalnych, ich funkcję spełnia wyznaczony sędzia.

36. Sąd do spraw służby publicznej Unii Europejskiej.

Sąd do spraw Służby Publicznej Unii Europejskiej składa się z siedmiu sędziów, mianowanych przez Radę na okres sześciu lat (z możliwością ponownego mianowania) po wezwaniu do przedstawiania kandydatur i zasięgnięciu opinii siedmiu osobistości wybranych spośród byłych członków Trybunału Sprawiedliwości i Sądu oraz prawników o uznanej kompetencji.

Przy mianowaniu sędziów Rada czuwa nad zapewnieniem zrównoważonego składu Sądu do spraw Służby Publicznej w odniesieniu do obywateli państw członkowskich pochodzących z możliwie najszerszego obszaru geograficznego oraz w odniesieniu do reprezentowanych krajowych systemów sądowniczych.

Sędziowie Sądu do spraw Służby Publicznej wybierają spośród siebie na okres trzech lat prezesa, którego mandat jest odnawialny.

Sąd do spraw Służby Publicznej obraduje w izbach składających się z trzech sędziów. Jednakże gdy przemawia za tym złożoność sprawy, sprawa może zostać przekazana pełnemu składowi. Ponadto, w przypadkach określonych regulaminie, może on obradować w składzie pięcioosobowym lub jednoosobowym.

Sędziowie mianują sekretarza na okres sześciu lat.

Sąd do spraw Służby Publicznej posiada własny sekretariat, lecz w zakresie pozostałych potrzeb administracyjnych i językowych korzysta z usług służb Trybunału Sprawiedliwości.

Właściwość

W ramach instytucji sądowniczej Unii Sąd do spraw Służby Publicznej zajmuje się sporami z zakresu służby publicznej Unii, w których wcześniej właściwy był Trybunał Sprawiedliwości, a od jego utworzenia w 1989 r. - Sąd Pierwszej Instancji.

Jest on właściwy do rozpoznawania w pierwszej instancji sporów między Unią a jej pracownikami na mocy art. 270 TFUE, co oznacza około 120 spraw rocznie przy personelu Unii obejmującym około 35 000 osób. Spory te dotyczą nie tylko kwestii związanych ze stosunkiem pracy w ścisłym znaczeniu (wynagrodzenia, przebieg kariery, nabór, środki dyscyplinarne), ale także systemu zabezpieczenia społecznego (choroba, starość, niezdolność do pracy, wypadki przy pracy, zasiłki rodzinne i in.).

Jest również właściwy w sporach między każdym organem lub jednostką organizacyjną a jego lub jej personelem, w których właściwość została przyznana Trybunałowi Sprawiedliwości Unii Europejskiej (np. spory między Europolem, Urzędem Harmonizacji w ramach rynku Wewnętrznego (OHIM) lub Europejskim Bankiem Inwestycyjnym a ich pracownikami).

Nie może on natomiast rozpoznawać sporów między krajowymi organami administracji i ich pracownikami.

Od orzeczeń Sądu do spraw Służby Publicznej można w terminie dwóch miesięcy wnieść odwołanie do Sądu. Odwołanie takie ogranicza się do kwestii prawnych.

Zasadniczo postępowanie obejmuje procedurę pisemną oraz procedurę ustną.

37. Izby w TS i sądzie pierwszej instancji

TS orzeka w izbach trzyosobowej, pięcioosobowej, trzynastoosobowej (wielka izba) oraz w pełnym składzie. Wielkiej izbie przewodniczy Prezes trybunału. Sędziowie wybierają prezesów poszczególnych izb między sobą. Kadencja prezesa pięcioosobowej izby trwa 3 lata, natomiast trzyosobowej rok. Prezesi izb pięcioosobowych oraz sędziowie mianowani zgodnie z regulaminem tworzą Wielką izbę. Kworum dla izb trzy- i pięcioosobowych wynosi trzech sędziów, dla Wielkiej izby dziewięciu, natomiast dla zgromadzenia plenarnego piętnastu.

SPI początkowo został utworzony przez ETS (na mocy JAE wprowadzającego art. 225 TWE) i nie był traktowany jako odrębna instytucja, mając na celu odciążenie ETS od spraw mniejszej wagi, nie mających znaczenia ogólnego. Jako odrębna instytucja powstaje dopiero w znowelizowanym art. 220 TWE przez Traktat Nicejski. W skład wchodzi co najmniej jeden sędzia z każdego kraju członkowskiego. Podobnie jak w TS sędziowie powołują z pośród siebie prezesa i sekretarza. W przypadku SPI nie ma funkcji rzeczników generalnych, lecz może zostać oddelegowany do pełnienia tej funkcji jeden z sędziów, nie uczestnicząc później w obradach sędziowskich. Sędziowie obradują w izbach trzy- lub pięcioosobowych. W niektórych sprawach SPI może obradować w składzie jednoosobowym lub pełnym składzie czyli Wielka Izba (13stu sędziów).

Polskim sędzią jest Irena Wiszniewska-Bialecka.

Zakres kompetencji SPI obejmuje: wszystkie sprawy wnoszone przez podmioty niezinstytucjonalizowane (osoby fizyczne i prawne), skargi wnoszone przez państwa członkowskie przeciwko aktom lub zaniechaniu działania Komisji. SPI może także skierować sprawę do ETS jeżeli uzna, że sprawa wymaga orzeczenia co do zasad, które mogą mieć wpływ na jedność i spójność prawa wspólnotowego. Może także rozpatrywać odwołania od orzeczeń izb sądowych.

Traktat Nicejski przewiduje możliwość utworzenia przy SPI izb sądowych- art. 225a TWE. Izba sądowa powstaje jednomyślnie dzięki Radzie UE na wniosek Komisji po konsultacji z Parlamentem Europejskim lub na żądanie Trybunału Sprawiedliwości po konsultacji z Parlamentem. Jako pierwsza powstała izba pod nazwą „Sąd do spraw Służby Publicznej Unii Europejskiej”. Zasiada w niej siedmiu sędziów na okres 6 lat z odnawialnym mandatem. Polskim sędzią jest Irena Boruta.

Sąd ds. służby publicznej jako izba w I nstancji!!!! - po Lizbonie

38. Trybunał obrachunkowy i jego zadania

Europejski Trybunał Obrachunkowy - ETO (ang. European Court of Auditors) jest instytucją Unii Europejskiej, której głównym zadaniem jest kontrola wykonania unijnego budżetu. Realizacja tego zadania ma na celu zapewnienie lepszego zarządzania finansami Unii oraz informowanie obywateli o tym, w jaki sposób wydatkowane są publiczne środki.

Trybunał Obrachunkowy powstał w 1975 roku. Jego siedzibą jest Luksemburg. Zadanie Trybunału polega na sprawdzaniu, czy fundusze UE, pochodzące od podatników, są właściwie pozyskiwane i wydawane zgodnie z prawem, w sposób gospodarny i na zamierzone cele. Jego misja sprowadza się do zapewnienia podatnikowi optymalnej jakości za uczciwą cenę. Trybunał jest uprawniony do kontroli każdej osoby lub organizacji, dysponującej środkami unijnymi.

W skład Trybunału wchodzi po jednym członku z każdego państwa Unii. Członkowie są mianowani przez Radę na sześcioletnią, odnawialną kadencję. Członkowie wybierają spośród siebie Prezesa na trzyletnią, odnawialną kadencję. W styczniu 2008 r. prezesem został wybrany Vítor Manuel da Silva Caldeira z Portugalii.

Głównym zadaniem Trybunału jest kontrola właściwego wykonania budżetu UE - innymi słowy, zapewnia on prawidłowość i zgodność z prawem wszystkich wydatków Unii oraz należyte zarządzanie finansami. Działania Trybunału przyczyniają się zatem do zapewnienia skutecznego i przejrzystego funkcjonowania systemu unijnego.

W celu realizacji tych zadań, Trybunał bada dokumentację osób i organizacji mających do czynienia z dochodami lub wydatkami UE. Trybunał często dokonuje kontroli na miejscu. Swoje wnioski zamieszcza w sprawozdaniach, które zwracają uwagę Komisji i rządów państw UE na wszelkie występujące problemy.

Aby działać w sposób skuteczny, Trybunał Obrachunkowy musi zachowywać całkowitą niezależność od pozostałych instytucji, jednocześnie utrzymując z nimi stałe kontakty.

Jedną z kluczowych funkcji Trybunału jest wspomaganie Parlamentu Europejskiego i Rady poprzez przedkładanie im corocznego sprawozdania z kontroli finansowej za poprzedni rok budżetowy. Jego funkcją jest kontrola wszystkich wydatków Wspólnot dokonywana z punktu widzenia legalności oraz gospodarności. Działalność kontrolną podejmuje z inicjatywy własnej oraz Parlamentu czy Rady UE. Przed podjęciem decyzji dotyczącej zatwierdzenia wykonania budżetu przez Komisję, Parlament szczegółowo analizuje to sprawozdanie. Trybunał, po odpowiedniej weryfikacji, przedkłada również Radzie i Parlamentowi poświadczenie wiarygodności potwierdzające prawidłowość wykorzystania pieniędzy podatników europejskich.

Wreszcie Trybunał obrachunkowy wydaje opinie w sprawie wniosków legislacyjnych dotyczących kwestii finansowych oraz działań Unii związanych ze zwalczaniem nadużyć.

Trybunał Obrachunkowy zatrudnia około 800 osób, a wśród nich tłumaczy, personel administracyjny oraz kontrolerów. Kontrolerzy, podzieleni na „grupy kontroli”, przygotowują projekty sprawozdań, które zatwierdza następnie Trybunał.

Sam Trybunał Obrachunkowy nie posiada uprawnień w zakresie egzekwowania prawa. Jeśli kontrolerzy odkryją nadużycia lub nieprawidłowości, informują o tym OLAF - Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych

Po Traktacie z Lizbony rola i kompetencje Trybunału Obrachunkowego pozostają niezmienione.

39. Komitety doradcze: Komitet ekonomiczno-społeczny, komitet regionów

Komitet Regionów - art. 305 TFUE, liczba członków nie przekracza 350

Powołany na mocy Traktatu o Unii Europejskiej w 1994 roku na mocy Traktatu z Maastricht. , Komitet Regionów (KR) jest organem doradczym składającym się z przedstawicieli władz regionalnych i lokalnych w krajach członkowskich.

Jest organem doradczym i opiniodawczym Unii Europejskiej reprezentującym interesy 250 regionów europejskich. Konsultacji z Komitetem wymagają wszelkie decyzje UE związane z zagadnieniami takimi jak polityka regionalna, środowisko, edukacja i transport - wszystkie one dotyczą bowiem władz lokalnych i regionalnych.

Komitet regionów liczy 344 członków. Liczba członków z poszczególnych państw w przybliżeniu odzwierciedla ich liczbę ludności

Francja, Niemcy, wielka Brytania i włochy: 24 Hiszpania i polska: 21)

Członkowie komitetu są członkami wybieralnych władz regionalnych lub lokalnych, często zwierzchnikami władz regionalnych, burmistrzami czy prezydentami miast.

Nominują ich rządy państw unii, jednak w ramach komitetu są całkowicie niezależni politycznie. Powoływani są przez radę unii europejskiej na czteroletnią, odnawialną kadencję. Członkowie komitetu muszą także posiadać mandat władz, które reprezentują, lub muszą być przed nimi politycznie odpowiedzialni.

Komitet regionów wybiera spośród swych członków przewodniczącego na dwuletnią kadencję. W lutym 2008 roku przewodniczącym został belg, luc van den brande.

Zadania komitetu regionów

Zadaniem komitetu regionów jest wyrażanie poglądów na temat aktów prawnych ue z perspektywy lokalnej i regionalnej. Komitet czyni to poprzez wydawanie opinii dotyczących wniosków legislacyjnych komisji.

Komisja i rada mają obowiązek konsultacji z komitetem regionów zagadnień mających bezpośrednie znaczenie dla władz lokalnych i regionalnych. Mogą jednak również zwracać się o jego opinię w dowolnej sprawie. Ze swojej strony, komitet może też z własnej inicjatywy wydawać opinie i przedstawiać je komisji, radzie i parlamentowi.

Początek strony

Organizacja prac komitetu

Co roku komitet regionów odbywa pięć sesji plenarnych, podczas których wyznacza ogólne wytyczne swej polityki oraz przyjmuje opinie.

Członkowie komitetu przypisani są do wyspecjalizowanych komisji, których zadaniem jest przygotowywanie sesji plenarnych. W komitecie działa sześć takich komisji:

* komisja ds. Polityki spójności regionalnej (coter)

* komisja ds. Polityki gospodarczej i społecznej (ecos)

* komisja ds. Zrównoważonego rozwoju (deve)

* komisja ds. Kultury i edukacji (educ)

* komisja ds. Konstytucyjnych i sprawowania rządów w europie (const)

• komisja ds. Stosunków zewnętrznych (relex)

Po lizbonie

Komitet regionów, wraz z komitetem ekonomiczno-społecznym, pełni funkcje doradcze parlamentu europejskiego, rady i komisji.

W skład komitetu regionów wchodzą przedstawiciele społeczności regionalnych i lokalnych, posiadający mandat wyborczy społeczności regionalnej lub lokalnej albo odpowiedzialni politycznie przed wybranym zgromadzeniem.

Członków komitetu regionów nie wiążą żadne instrukcje. Są w pełni niezależni w wykonywaniu swoich funkcji, w ogólnym interesie unii.

Liczba członków Komitetu Regionów nie może przekroczyć 350.

Rada, stanowiąc jednomyślnie na wniosek Komisji, przyjmuje decyzję określającą skład Komitetu.

Należy podkreślić, że w wyniku zmian wprowadzonych traktatem lizbońskim, gdy Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej wejdzie w życie, podział mandatów członków Komitetu Regionów nie będzie już figurował w traktacie, lecz skład Komitetu będzie ustalany decyzją przyjmowaną przez Radę. W odniesieniu do roli regionów i miast, a także samego Komitetu Regionów traktat lizboński wprowadzi następujące zmiany: uznanie wymiaru terytorialnego UE - po raz pierwszy w historii Unia Europejska wyraźnie uznaje spójność terytorialną za podstawowy cel obok spójności gospodarczej i społecznej.

Nowe postanowienia traktatu umacniają także rolę instytucjonalną Komitetu Regionów, przyznając mu prawo do wnoszenia skarg do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w dwóch odrębnych przypadkach: po pierwsze w obronie swych prerogatyw instytucjonalnych, a po drugie w celu uchylenia unijnego aktu prawnego, który KR uznaje za sprzeczny z zasadą pomocniczości tzn. zasadą, według której decyzje mają być podejmowane na poziomie jak najbliższym obywateli.

Kadencja KR-u przedłużona z czterech do pięciu lat.

Komitet Ekonomiczno-Społeczny

- art.301 TFUE

Liczba członków nie przekracza 350

Powołany Traktatem Rzymskim (de, en, fr) w 1957 roku, Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny (EKES) jest organem doradczym reprezentującym pracodawców, związki zawodowe, rolników, konsumentów oraz pozostałe grupy interesu, które razem tworzą "zorganizowane społeczeństwo obywatelskie". Komitet przedstawia ich opinie i broni ich interesów w debatach politycznych z Komisją, Radą i Parlamentem Europejskim.

EKES jest zatem pomostem między Unią a jej obywatelami, przyczyniającą się do uczestnictwa, aktywniejszego włączenia, a tym samym dalszej demokratyzacji życia społeczności Europy.

Komitet jest nieodzownym uczestnikiem procesów decyzyjnych UE. Konsultacji z nim wymagają wszystkie decyzje dotyczące polityki gospodarczej i społecznej. Z własnej inicjatywy lub na wniosek innej instytucji UE, Komitet może też wydawać opinie w innych kwestiach.

EKES liczy 344 członków, przy czym liczba członków z poszczególnych krajów w przybliżeniu odzwierciedla ich liczbę ludności. Miejsca w Komitecie rozdzielone są na kraje w następujący sposób:

Najwięcej: Francja, Niemcy, Wielka Brytania i Włochy - po 24 członków każdy

Polska - 21 członków (tak jak i Hiszpania)

Członkowie Komitetu są nominowani przez rządy państw Unii, jednak w ramach Komitetu są całkowicie niezależni politycznie. Powoływani są na odnawialną kadencję trwającą cztery lata.

Komitet zbiera się w ramach Zgromadzenia Plenarnego, którego debaty są przygotowywane przez sześć podkomitetów, zwanych sekcjami, z których każda zajmuje się określonymi obszarami polityki. Komitet wybiera spośród swych członków przewodniczącego i dwóch wiceprzewodniczących na okres dwóch lat. Pan Mariano Sepi, z Włoch, objął stanowisko Prezesa EKES w październiku 2008 r.

Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny realizuje trzy podstawowe zadania:

• doradza Radzie, Komisji i Parlamentowi Europejskiemu - na ich wniosek lub z własnej inicjatywy,

• zachęca społeczeństwo obywatelskie do większego zaangażowania w kształtowanie polityki UE,

• wspiera rolę społeczeństwa obywatelskiego w krajach poza Unią i pomaga w tworzeniu w nich struktur doradczych.

Członkowie Komitetu, pracujący głównie w swoich państwach członkowskich, tworzą trzy grupy reprezentujące pracodawców, pracowników oraz różne gospodarcze i społeczne grupy interesów.

W skład Grupy Pracodawców wchodzą członkowie wywodzący się z prywatnych i publicznych sektorów przemysłu, małych i średnich przedsiębiorstw, izb handlowych, handlu detalicznego i hurtowego, bankowości i ubezpieczeń, transportu i rolnictwa.

Grupa Pracowników reprezentuje wszystkie kategorie pracowników, od robotnika po prezesa. Członkowie tej grupy wywodzą się z krajowych organizacji związkowych.

Trzecia grupa reprezentuje szeroki wachlarz grup interesów: organizacje pozarządowe, organizacje rolników, małe przedsiębiorstwa, rzemieślników i wolne zawody, spółdzielnie i organizacje nienastawione na zysk, organizacje konsumenckie i ekologiczne, kręgi i stowarzyszenia naukowe i akademickie, reprezentujące rodzinę, kobiety, niepełnosprawnych, itp.

Po Lizbonie: oba komitety

 Organy doradcze

 Liczba członków Komitetu Regionów/KES nie przekracza 350.

 Rada, stanowiąc jednomyślnie na wniosek Komisji, przyjmuje decyzję określającą skład KR/KES

 Wydłużenie kadencji członków do 5 lat

 Prawo występowania do Trybunału Sprawiedliwości w celu ochrony własnych prerogatyw

40. Europejski bank centralny i europejski bank inwestycji

Europejski Bank Centralny (EBC) powstał w 1998 r. Jego siedzibą jest Frankfurt nad Menem (Niemcy). Jego rolą jest zarządzanie euro - wspólną walutą UE - oraz chronienie stabilności cen, które dotyczą bezpośrednio ponad dwóch trzecich obywateli UE, używających euro. EBC odpowiada również za kształtowanie i wdrażanie polityki pieniężnej w strefie euro.

Swą misję EBC wypełnia współpracując z Europejskim Systemem Banków Centralnych (ESBC), który obejmuje wszystkie 27 państw członkowskich Unii. Tym niemniej tylko 16 z nich przyjęło dotychczas euro. Te 16 krajów tworzy wspólnie strefę euro, zaś ich banki centralne, wraz z Europejskim Bankiem Centralnym, tworzą tzw. „Eurosystem”.

EBC jest instytucją absolutnie niezależną. Ani on, ani żaden inny narodowy bank Eurosystemu, ani też żaden z członków ich organów decyzyjnych nie może zwracać się do żadnej instytucji o instrukcje, ani takich instrukcji przyjmować. Instytucje UE oraz rządy państw członkowskich muszą szanować tę zasadę i nie starać się wywierać wpływu na EBC ani na swój rodzimy bank centralny.

EBC blisko współpracuje z krajowymi bankami centralnymi oraz przygotowuje i wprowadza w życie decyzje podejmowane przez organy decyzyjne Eurosystemu - Radą Prezesów, Zarządem i Radą Ogólną.

W listopadzie 2003 roku prezesem EBC został Francuz, Jean-Claude Trichet.

Cele:

- kontrola warunków konwergencji

- utrzymanie stabilności Unii

- wspieranie ogólne polityki gospodarczej Unii

- wysoki poziom zatrudnienia

- osiągnięcie zrównoważonego i bezinflacyjnego wzrostu

Zadania Banku Centralnego

Jednym z głównych zadań EBC jest zapewnienie stabilności cen w obszarze euro, aby siła nabywcza euro nie osłabła wskutek inflacji. W perspektywie średnioterminowej EBC dąży do utrzymania rocznego wzrostu cen dóbr konsumenckich nieznacznie poniżej 2%.

Czyni to na dwa sposoby:

* po pierwsze poprzez kontrolowanie podaży pieniądza. Nadmierna podaż pieniądza w stosunku do podaży towarów i usług prowadzi, bowiem do inflacji.

* po drugie poprzez monitorowanie tendencji cen i ocenę ryzyka, jakie niosą one dla stabilności cen w strefie euro.

Kontrola podaży pieniądza polega między innymi na ustalaniu stóp procentowych obowiązujących w całej strefie euro. Jest to prawdopodobnie najbardziej znany rodzaj działania Banku.

Początek strony

Organizacja pracy Banku

Europejski Bank Centralny funkcjonuje w oparciu o trzy organy decyzyjne:

Zarząd

Zarząd składa się z prezesa EBC, jego wiceprezesa oraz czterech innych członków mianowanych za wspólnym porozumieniem prezydentów lub premierów państw strefy euro. Członkowie Zarządu powoływani są na kadencję ośmioletnią, bez możliwości przedłużenia ich mandatu na kolejną kadencję.

Rada Prezesów

Rada Prezesów jest najwyższym organem decyzyjnym Europejskiego Banku Centralnego. Składa się z sześciu członków Zarządu oraz z prezesów 16 banków centralnych krajów strefy euro. Na jej czele zasiada prezes EBC. Głównym zadaniem Rady Prezesów jest wytyczanie polityki pieniężnej strefy euro, a w szczególności ustalanie stóp procentowych, po których banki komercyjne mogą uzyskać fundusze z Banku Centralnego.

Rada Ogólna

Trzecim organem decyzyjnym EBC jest Rada Ogólna.Składa się ona z prezesa i wiceprezesa EBC oraz prezesów banków centralnych wszystkich 27 państw członkowskich.Rada Ogólna wspomaga działania EBC w zakresie doradztwa i koordynacji oraz pomaga w przygotowywaniu dalszego rozszerzania strefy euro.

Po Lizbonie

Europejski Bank Centralny staje się oficjalną instytucją Unii Europejskiej; Euro staje się oficjalną walutą Unii (choć nie zmienia to de facto obecnego procesu rozszerzania strefy euro, ani nie zmusza żadnego państwa do przyjęcia wspólnej waluty).

Europejski Bank Inwestycyjny

Europejski Bank Inwestycyjny (EBI) powstał w 1958 roku na mocy Traktatu Rzymskiego jako bank Unii Europejskiej udzielający długoterminowych pożyczek. Bank zajmuje się udzielaniem pożyczek dla sektora publicznego i prywatnego na projekty europejskie w dziedzinach takich jak:

• Spójność i konwergencja regionów UE

• Wsparcie dla małych i średnich przedsiębiorstw

• Programy ochrony środowiska

• Badania, rozwój i innowacje

• Transport

• Energia

Bank działa na terenie UE oraz w około 140 krajach na całym świecie, z którymi UE zawarła umowy o współpracy.

Od 1 stycznia 2000 r. prezesem EBI jest Belg - Philippe Maystadt.

EBI jest instytucją o charakterze niezarobkowym, której działalność jest oparta na przesłankach politycznych. W odróżnieniu od banków komercyjnych EBI nie zajmuje się prowadzeniem kont osobistych, transakcji bezpośrednich czy udzielaniem rad z zakresu prywatnych inwestycji. EBI udziela długoterminowych pożyczek na finansowanie projektów inwestycji kapitałowych (głównie środki trwałe), ale nie udziela dotacji.

Bank jest własnością państw członkowskich Unii Europejskiej.Wspólnie obejmują one udziały w kapitale banku - każde według udziału swojej gospodarki w gospodarce Unii. EBI nie wykorzystuje funduszy z budżetu UE. Działalność EBI jest finansowana za pomocą pożyczek na rynkach finansowych.

Ze względu na fakt, że udziałowcami EBI są państwa członkowskie UE, EBI ma najwyższy możliwy rating kredytowy (AAA) na rynkach pieniężnych. Dzięki temu EBI może zgromadzić bardzo wysokie kwoty kapitału na bardzo korzystnych warunkach. Jako że EBI jest bankiem o charakterze niezarobkowym, warunki udzielania pożyczek są równie korzystne.EBI nie udziela jednak pożyczek przekraczających 50 proc. całkowitego kosztu danego projektu.

Projekty, w które inwestuje bank, są starannie wybierane na podstawie następujących kryteriów:

• muszą przyczyniać się do realizacji celów UE,

• muszą być rozsądne z punktu widzenia ekonomicznego, finansowego i technicznego oraz bezpieczne dla środowiska,

• powinny przyciągać fundusze z innych źródeł.

EBI wspiera także zrównoważony rozwój w krajach kandydujących i potencjalnie kandydujących, krajach sąsiadujących z Unią od wschodu i południa oraz w pozostałych krajach partnerskich.

EBI jest większościowym udziałowcem w Europejskim Funduszu Inwestycyjnym.

EBI jest instytucją autonomiczną. Samodzielnie podejmuje decyzje w sprawach udzielania i zaciągania pożyczek - wyłącznie na podstawie jakości projektów oraz możliwości, jakie oferują rynki finansowe. W celu zapewnienia przejrzystości bank często składa sprawozdania ze swojej działalności.

EBI ściśle współpracuje z innymi instytucjami UE, aby zagwarantować realizację celów polityki Wspólnoty. Na przykład jego przedstawiciele uczestniczą w posiedzeniach komisji Parlamentu Europejskiego i posiedzeniach rady ministrów finansów (Rada ECOFIN).

W podejmowaniu decyzji przez bank uczestniczą następujące organy decyzyjne:

• Rada Gubernatorów, złożona z ministrów (zwykle ministrów finansów) ze wszystkich państw członkowskich UE, określa ogólną politykę banku w zakresie udzielania pożyczek, zatwierdza roczny bilans i sprawozdanie z działalności, upoważnia bank do finansowania projektów poza UE oraz podejmuje decyzje o zwiększeniu kapitału.

• Rada Dyrektorów zatwierdza operacje udzielania i zaciągania pożyczek oraz kontroluje właściwe zarządzanie bankiem. Składa się na nią 28 dyrektorów - 27 nominowanych przez poszczególne państwa członkowskie UE oraz jeden nominowany przez Komisję Europejską.

• Komitet Zarządzający to pełnoetatowe kierownictwo banku, które zajmuje się bieżącym zarządzaniem EBI. W jego skład wchodzi dziewięć osób.

• Komisja audytowa to niezależny organ, podlegający bezpośrednio Radzie Gubernatorów i odpowiedzialny za sprawdzanie operacji przeprowadzonych przez bank oraz jego dokumentów księgowych.

41. Podstawy prawne rozszerzenia Unii

• Proces rozszerzania Unii Europejskiej na Wschód toczy się na podstawie Art. O Traktatu z Maastricht, stanowiącego, iż "każde państwo europejskie może ubiegać się o status członka Unii".

• W Traktacie Amsterdamskim uściślono to stwierdzenie, wpro­wadzając poprawkę mówiącą o konieczności przestrzegania fun­da­mentalnych zasad Unii ( odpowiednio roz­winięte gospodarczo, uznające zasady wolności, demokracji i szacunku dla praw człowieka oraz podstawowych wolności i państw prawa). Państwa gotowe do przystąpienia i współtworzenia Unii Gospodarczej i Walutowej, pro­wadzenia wspólnej polityki zagranicznej i polityki bezpieczeństwa oraz w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych, zgła­sza­jące gotowość kontynuowania rozpoczętej integracji, mogą zło­żyć wnio­sek o członkostwo w Unii.

• Złożenie do Rady Unii Euro­pejskiej takiego wniosku rozpoczyna proces akcesyjny. Po otrzymaniu wniosku Rada prosi Komisję Europejską o przygotowanie opinii (avis) o stopniu przy­gotowania kraju do członkostwa w Unii Europejskiej. Do wydania takiej opinii konieczny jest screening, czyli sprawdzenie zgodności prawa pań­stwa kandydującego z prawem wspólnotowym (tzw. acquis com­mu­nautaire). Komisja musi również zbadać, czy kandydat spełnia ustalone w 1993 r. tzw. kryteria kopenhaskie

Podstawy prawny rozszerzenia UE:

- traktat o utworzeniu EWG- 1957 (otwarta formuła o EWG)

- traktat o UE - 1992 - każde demokratyczne państwo, europejskiej gosp. rynkowej może złożyć wniosek o członkostwo w UE (art. 49 TUE)

- szczyt Unii Europejskiej w Kopenhadze - 1993. Postanowienie, że każde państwo Europy Środkowej lub Wschodniej, które będzie w stanie zrealizować zobowiązania wynikające z członkostwa oraz spełni wymogi ekonomiczne i polityczne może stać się członkiem UE.

- Biała Księga. Przygotowanie krajów stowarzyszonych do integracji (określenie najistotniejszych działań przystowawczych do krajów kandydujących do jednolitego rynku

- agenda 2000 (1997) - ustanowienie finansowej pomocy dla państw kandydujących; rozpoczęcie rokowań

42. Kryteria kopenhaskie

W czerwcu 1993 r., przywódcy UE na posiedzeniu w Kopenhadze określili trzy kryteria, które każdy kraj kandydujący musi spełnić przed przystąpieniem do Unii Europejskiej. Po pierwsze, kraj taki musi posiadać stabilne instytucje gwarantujące demokrację, państwo prawne, poszanowanie praw człowieka oraz praw mniejszości. Po drugie musi posiadać funkcjonującą gospodarkę rynkową. Po trzecie musi przyjąć cały dorobek wspólnotowy i wspierać różne cele Unii Europejskiej. Ponadto musi posiadać administrację publiczną zdolną do wprowadzania w życie i praktycznego stosowania przepisów UE. Unia zastrzega sobie prawo do podjęcia decyzji czy kraj kandydujący spełnił te kryteria, i czy jest gotowa na przyjęcie nowego państwa członkowskiego.

43. Wielkie rozszerzenie unii, decyzja po 1997r

1997

28.01.1997 Przyjęcie przez Radę Ministrów RP Narodowej Strategii Integracji.

17.06.1997 Przyjęcie na szczycie Rady Europejskiej tekstu Traktatu amsterdamskiego.

16.07.1997 Przedstawienie Parlamentowi Europejskiemu programu Agenda 2000 przez J. Santera.

22.07.1997 Deklaracja Nadzwyczajnej Rady Unii Zachodnioeuropejskie (UZ) w sprawie roli Unii Zachodnioeuropejskiej i jej stosunków z UE oraz Sojuszem Atlantyckim.

2.10.1997 Podpisanie w Amsterdamie skonsolidowanej wersji Traktatu amsterdamskiego.

12-13.12.1997 Szczyt Rady Europejskiej w Luksemburgu - decyzje niezbędne do uruchomienia procesu rozszerzenia Unii, uchwała w sprawie koordynacji polityki gospodarczej.

1998

1.02.1998 W życie wchodzi Układ Europejski z Estonią, Łotwą i Litwą.

31.03.1998 Rozpoczęcie przez Komisję Europejską negocjacji akcesyjnych z nowymi kandydatami, w tym z Polską.

1.04.1998 Ostateczne włączenie Włoch i Austrii do obszaru Schengen.

3.05.1998 Orzeczenie Rady - 11 państw członkowskich spełnia warunki przyjęcia jednolitej waluty w dniu 1 stycznia 1999. Dwa rozporządzenia w sprawie specyfikacji technicznych monet euro oraz w sprawie wprowadzenia euro. Ministrowie oraz członkowie zarządu Banków Centralnych państw członkowskich przyjmują euro jako jednolitą walutę.

26.05.1998 Mianowanie przez rządy przewodniczącego, wiceprzewodniczącego i innych członków Zarządu Europejskiego Banku Centralnego.

9.06.1998 Pierwsze posiedzenie rady naczelnej Europejskiego Banku Centralnego.

10.11.1998 Zebranie na szczeblu ministerialnym w sprawie akcesji z Cyprem, Polską, Estonią, Republiką Czech i Słowenią.

1999

1.01.1999 Rozpoczęcie trzeciego etapu unii gospodarczej i walutowej, euro po raz pierwszy notowane na giełdach światowych. Austria, Belgia, Finlandia, Francja, Niemcy, Irlandia, Włochy, Luksemburg, Holandia, Portugalia i Hiszpania przyjmują euro jako oficjalną walutę.

15.03.1999 Grupowa rezygnacja Komisji (przewodniczący J. Santer) po przedstawieniu raportu złożonego przez Komitet Niezależnych Ekspertów w sprawie zarzutów dotyczących nadużyć, złego zarządzania oraz nepotyzmu w Komisji.

22-23.03.1999 Zatwierdzenie Agendy 2000 na szczycie UE w Berlinie.

1.05.1999 Wejście w życie Traktatu amsterdamskiego.

3-4.06.1999 Szczyt Rady Europejskiej w Kolonii. Wspólna strategia UE dotyczącą Rosji oraz deklaracja w sprawie Kosowa oraz wzmocnienia wspólnej europejskiej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa. Wyznaczenie J. Solany na stanowisko Wysokiego Przedstawiciela WPZiB oraz Sekretarza Generalnego Rady. Przyjęcie Europejskiego Paktu o Zatrudnieniu i Karty Praw Podstawowych UE

1.12.1999 Faktyczne przystąpienie Grecji do obszaru Schengen.

10-11.12.1999 Szczyt Rady Europejskiej w Helsinkach - decyzja o otwarciu negocjacji akcesyjnych z Rumunią, Słowacją, Łotwą, Litwą, Bułgarią i Maltą, a także o uznaniu Turcji za kraj kandydujący.

2000

23.06.2000 Podpisanie przez Wspólnotę i Kraje AKP w Cotonou (Benin) konwencji, która zastąpi Konwencję Lomé.

8.11.2000 Opublikowanie raportu Komisji Europejskiej o postępach Polski i innych państw członkowskich w drodze do UE.

7-9.12.2000 Szczyt w Nicei poświęcony reformie wewnętrznej UE. Przywódcy państw członkowskich decydują, że od momentu wejścia w życie jego ustaleń UE będzie gotowa przyjąć nowych członków. Przyjęcie Karty Praw Podstawowych.

2001

1.01.2001 Przystąpienie Grecji do unii gospodarczej i walutowej.

7.06.2001 Odrzucenie Traktatu nicejskiego podczas referendum w Irlandii.

14.06.2001 Szczyt UE-Stany Zjednoczone w Goeteborgu. Przyjęto program UE zapobiegania konfliktom w rejonie północnej Europy.

21.09.2001 Szczyt Specjalnej Rady Europejskiej w Brukseli w celu dokonania oceny sytuacji międzynarodowej w obliczu ataków terrorystycznych w Nowym Jorku i Waszyngtonie w Stanach Zjednoczonych Ameryki w dniu 11 września, a także ustanowienia wytycznych dotyczących odzewu UE.

14-15.12.2001 Szczyt Rady Europejskiej w Laeken - przyjęto deklarację dotyczącą przyszłości Unii, powołano Konwent Europejski. Podjęto decyzję o roli UE na arenie międzynarodowej, udziale w walce z terroryzmem oraz wnioski dotyczące przygotowania państw kandydujących do członkostwa oraz udziału w wyborach do Parlamentu Europejskiego w 2004.

2002

1.01.2002 Wprowadzenie do obiegu wchodzą banknotów i monet euro (€) w dwunastu państwach członkowskich: Austrii, Belgii, Finlandii, Francji, Niemczech, Grecji, Irlandii, Włoszech, Luksemburgu, Holandii, Portugalii i Hiszpanii.

28.02.2002 Rozpoczęcie prac Konwentu Europejskiego, złożonego z delegatów rządów i parlamentów państw członkowskich i krajów kandydackich oraz instytucji UE.

26.03.2002 Uruchomienie Europejskiego Systemu Nawigacji Satelitarnej i Pozycjonowania GALILEO.

23.07.2002 Wygaśnięcie Traktatu ustanawiającego Europejską Wspólnotę Węgla i Stali (EWWiS) po pięćdziesięciu latach obowiązywania.

19.10.2002 Drugie referendum w Irlandii - przyjęcie Traktatu nicejskiego.

28.10.2002 Przedstawienie projektu Traktatu Konstytucyjnego UE przez V. Giscarda d'Estaing'a na sesji plenarnej Konwentu do Spraw Przyszłości Europy.

12-13.12.2002 Szczyt Rady Europejskiej w Kopenhadze. Zakończenie negocjacji akcesyjnych z 10 państwami kandydującymi: Cyprem, Czechami, Estonią, Węgrami, Litwą, Łotwą, Maltą, Polską, Słowacją i Słowenią.

2003

15.01.2003 Inauguracja pierwszej misji policyjnej UE w Bośni i Hercegowinie.

14.03.2003 UE i NATO podpisują w Atenach Pakt na rzecz Bezpieczeństwa.

9.04.2003 Głosowanie Parlamentu Europejskiego za przyjęciem do UE Czech, Estonii, Cypru, Litwy, Łotwy, Węgier, Malty, Polski, Słowenii i Słowacji.

16.04.2003 Podpisanie Traktatu akcesyjnego w Atenach między UE a Republiką Czeską, Estonią, Cyprem, Łotwą, Litwą, Węgrami, Maltą, Polską, Słowenią i Słowacją.

7-8.06.2003 Referendum w Polsce w sprawie przystąpienia do UE. Większość społeczeństwa opowiada się za akcesją.

2004

1.01.2004 Wchodzi w życie procedura Europejskiego Nakazu Aresztowania (ENA).

1.05.2004 Przystąpienie do UE Republiki Czeskiej, Estonii, Cypru (greckiej części), Łotwy, Litwy, Węgier, Malty, Polski, Słowenii i Słowacji.

10-13.06.2004 Wybory do Parlamentu Europejskiego z udziałem nowych krajów członkowskich. 13 czerwca, po raz pierwszy w historii, odbyły się one także w Polsce.

18.06.2004 Podczas szczytu UE w Brukseli szefowie unijnych państw i rządów zaakceptowali ostateczny kształt tzw. Traktatu konstytucyjnego UE.

29.10.2004 Podczas spotkania w Rzymie szefowie i rządów Unii Europejskiej uroczyście podpisali Traktat ustanawiający Konstytucję dla Europy.

16-17.12.2004 Podczas unijnego szczytu w Brukseli podjęto historyczną decyzję o możliwości rozpoczęcia negocjacji akcesyjnych z Turcją w 2005.

2005

29.05.2005 Referendum we Francji poświęcone ratyfikacji traktatu ustanawiającego Konstytucję dla Europy kończy się zwycięstwem jej przeciwników (prawie 55 % głosów przeciw przyjęciu Konstytucji)

01.06.2005 Holandia, większością ponad 61 % głosów, odrzuca akceptację Konstytucji dla Europy.

16-17.06.2005 Szczyt UE w Brukseli kończy się fiaskiem. Rozmowy prowadzono głównie na temat budżetu na lata 2007-2013.

03.10.2005 - Bruksela podejmuje decyzję o rozpoczęciu rozmów akcesyjnych z Turcją i Chorwacją.

17.12.2005 - podczas brukselskiego szczytu UE dochodzi do ustalenia budżetu Wspólnot na lata 2007-2013.

2006

15-16.06.2006 - w trakcie szczytu UE w Brukseli zdecydowano o przedłużeniu debaty nad tzw. Konstytucją dla Europy do połowy 2008 r. Ustalono ostatecznie, że 1 stycznia 2007 r. do wspólnot dołączą Rumunia i Bułgaria.

2007

1.01.2007 - Rozszerzenie UE o Rumunię i Bułgarię. Wspólnota będzie wtedy liczyła 27 członków.

1.01.2007 - Do strefy euro przystąpi Słowenia i tym samym stanie się jej 13 członkiem.

21.12.2007 - Przystąpienie do Układu Schengen Polski, Litwy, Łotwy, Estonii, Słowacji, Słowenii, Czech, Węgier i Malty.

W skrócie :

Na szczycie UE w Luksemburgu w grudniu 1997 r. zapada decyzja o rozpoczęciu 30 marca 1998 r. procesu rozszerzania UE, który obejmie wszystkie kraje kandydujące z Europy Środkowej i Wschodniej i Cypr oraz o zwołaniu na 31 marca 1998 r. dwustronnych Konferencji Międzyrządowych, w ramach których mają się toczyć negocjacje akcesyjne z Czechami, Estonią, Polską, Słowenią i Węgrami oraz Cyprem.

Największe w historii Unii rozszerzenie, które miało miejsce w 2004 r., zwiększyło liczbę państw członkowskich z piętnastu do dwudziestu pięciu. Jego korzenie sięgają upadku komunizmu, którego symbolem był upadek muru berlińskiego w 1989 r. Rozszerzenie to przyniosło nieoczekiwaną i bezprecedensową możliwość rozszerzenia stabilności i dobrobytu, jakimi cieszą się obywatele UE, na Europę Środkową i Wschodnią.

Jeszcze przed przystąpieniem Bułgarii i Rumunii do Unii Europejskiej, w październiku 2005 r. rozpoczęto negocjacje akcesyjne z kolejnymi dwoma krajami kandydującymi: Turcją i Chorwacją. Negocjacje z Chorwacją mogą potrwać kilka lat, a z Turcją najprawdopodobniej znacznie dłużej. W czerwcu 2010 r. Rada Europejska podjęła decyzję o rozpoczęciu negocjacji z Islandią.

Wniosek o członkostwo w UE, złożony w marcu 2004 r. przez Byłą Jugosłowiańską Republikę Macedonii został formalnie przyjęty przez UE, lecz dotychczas nie wyznaczono jeszcze terminu rozpoczęcia negocjacji.

UE spodziewa się dalszego rozszerzenia na kraje Bałkanów Zachodnich, a wśród nich zapewne Bośnię i Hercegowinę, Serbię, Czarnogórę i Albanię.

44. Hybrydowy charakter prawa unijnego i jego przesłanki( to chyba się nie zmieniło) po traktacie Lizbońskim

Hybrydowy charakter prawa wspólnotowego wynika z kilku przesłanek:

-          prawo tworzone jest przez państwa członkowskie (pierwotne) oraz przez Wspólnotę Europejską(wtórne)

-          w odniesieniu do prawa pierwotnego państwa członkowskie mają prawo veta, zaś nie mają tego prawa wobec prawa pochodnego

-          prawo pierwotne obowiązuje po procesie ratyfikacji przez państwa członkowskie, zaś prawo pochodne obowiązuje bezpośrednio (kwestia implementacji dyrektyw)

-          kompetencje organów wynikają z wyraźnego przekazania kompetencji (explicite - generalnie ze statutu), zaś we Wspólnocie Europejskiej zarówno z wyraźnego przekazania kompetencji jak i określonego w art. 308 TWE dorozumianego przekazania kompetencji - jeśli Wspólnota ma określony cel w ramach wspólnego rynku a nie określono kompetencji do jego realizacji to Wspólnota może podjąć działanie

-          na hybrydowy charakter prawa wpływa zakres kompetencji organizacji, tzn. czy organizacja może wnikać w kwestie suwerenności państw członkowskich; Wspólnota Europejska może wnikać w suwerenność jeśli chodzi o funkcjonowanie wspólnego rynku, ale w ramach polityki zagranicznej Unii Europejskiej może tylko zalecać określone działania

-          w organizacjach międzypaństwowych istnieją:

         organ złożony z państw - Rada

         organ złożony z funkcjonariuszy organizacji - Komisja

 

System instytucji - zasada równowagi instytucjonalnej - Rada UE, Komisja, Parlament. Sądownictwo - ETS, SPI, izby sądowe (od Traktatu Nicejskiego).

45. Źródła prawa unijnego

1. Kryterium formy źródeł prawa:

a. prawo pierwotne

b. prawo pochodne (państwa nie mają tu prawa veta oraz prawo to nie wchodzi do

prawa krajowego)

Jest prawo międzynarodowe (jest prawem pierwotnym) i prawo krajowe (wewnętrzne) ALE ani to ani to nie jest prawem pochodnym. Prawo pochodne to 3 grupa prawa (bo tworzone jest przez organizację międzynarodową ale przez zgodę państwa)

2. Kryterium genezy źródeł prawa

a. prawo stanowione - akty prawne instytucji unijnych i państw członkowskich

b. prawo nie stanowione - ogólne zasady funkcjonowania UE usankcjonowane przez ETS oraz orzecznictwo ETS (działalność jurysdykcyjna ale nie prawotwórcza, np. zwyczaje międzynarodowe)

3. Kryterium szczegółowej formy źródeł prawa:

I. Pierwotne prawo unijne (traktatowe) - niespisane prawo pierwotne - ogólne zasady prawa wspólne wszystkim systemom prawnym państw członkowskich; ogólne zasady prawa międzynarodowego tzw. prawa podstawowe

II. Pochodne prawo unijne:

- zewnętrzne prawo pochodne (umowy międzynarodowe zawarte przez UE) art 218 TFUE

- wewnętrzne prawo pochodne (stanowione przez UE) art. 288 TFUE

46. Pierwotne prawo unijne

3. Prawo pisane - traktaty założycielskie, nowelizacje, protokoły

• Traktaty założycielskie, ustanawiające Europejską Wspólnotę Stali i Węgla z 1951 r., Europejską Wspólnotę Gospodarczą z 1957 r.,

• Konwencja dotyczącą wspólnych instytucji Wspólnot Europejskich z 1957 r.,

• - Protokół dotyczący Antyli Holenderskich z 1962 r.,

• - Traktat fuzyjny z 1965 r. (wszedł w życie w 1967 r.),

• - Luksemburski traktat budżetowy z 1970 r.,

• - Brukselski traktat budżetowy z 1975 r.

• - Akt przewidujący bezpośrednie wybory do Parlamentu Europejskiego z 1976 r.,

• - Jednolity Akt Europejski z 1986 r.,

• - Traktat o Unii Europejskiej z Maastricht z 1992 r., (protokoły i aneksy do niego),

• - Decyzje Rady dotyczące systemu dochodów własnych Wspólnot Europejskich z 1994

• - Umowy stowarzyszeniowe oraz umowy o przystąpieniu do Wspólnot państw trzecich,

• - Traktat Amsterdamski z 1997 r., nowelizujący traktat o Unii Europejskiej z 1992 r.,

• - Traktat Nicejski z 2001 r.

• - Wszystkie traktaty akcesyjne

• Do źródeł tego prawa zaliczano jeszcze Traktat Paryski z 1951 roku ustanawiający EWWiS. Obowiązywał on w latach: 1952- 2002.

4. Prawo niepisane - normy, które nie mają odzwierciedlenia w przepisach

• ogólne zasady prawa wspólne dla wszystkich państw członkowskich - pewność prawa i ochrony zaufania, zgodność działania instytucji i organów Wspólnoty z traktatami, zasad demokratyzmu i jawności, umowa dżentelmeńska

• ogólne zasady prawa międzynarodowego - umowy i zwyczaje, zakaz odmowy przez państwo prawa wjazdu swojemu obywatelowi, zasady określające zakres stosowania prawa wspólnotowego

• tzw. prawa podstawowe

• ETS może uznać pewne zasady za wchodzące w skład wspólnotowego systemu prawnego nie wskazując wyraźnie na tradycje konstytucyjne państw członkowskich

47.Pochodne prawo unijne

Pochodne prawo wewnętrzne (stanowione przez WE, art. 288 TFUE) - W celu wykonywania kompetencji Unii instytucje przyjmują rozporządzenia, dyrektywy, decyzje, zalecenia i opinie.

1. ROZPORZĄDZENIA - (charakter normatywny i zasięg ogólny oraz są bezpośrednio skuteczne - obowiązują zarówno państwa jak i obywateli - nie wymagając żadnych dodatkowych działań transformujących je do systemu prawa wewnętrznego - wymóg publikacji w Dz. Urz. UE) TFUE art. 288. Rozporządzenie ma zasięg ogólny. Wiąże w całości i jest bezpośrednio stosowane we wszystkich państwach członkowskich.

Konsekwencje:

1. Rozporządzenia mają największy zasięg - terytorialnie i podmiotowo. Adresatami norm zawartych w rozporządzeniach są nie tylko wszystkie państwa należące do Unii, instytucje unijne, ale także osoby prawne i fizyczne (obywatele), a w pewnych sytuacjach także osoby nie mające obywatelstwa UE.

2. Omawiane akty mają abstrakcyjny i generalny charakter oraz cechę normatywności - co zbliża rozporządzenia do ustaw w krajowym porządku prawnym. (tylko normatywne nakładają i prawa i obowiązki !).

3. Rozporządzenia „wiążą w całość” co oznacza, że wymaga ono szczegółowej regulacji. Dwojakie zastosowania aktów:

3a. jako aktów ustawodawczych i dopuszczalne są tu częściowe niedookreślenia ich postanowień (ze względu na fakt, że realizacja ich pozostawiona Unii lub państwom członkowskim)

3b. jako przepisów wykonawczych - rozporządzenia wykorzystywane są w takich sytuacjach, w których Unia ma rozszerzone zadania i kompetencje.

4. Rozporządzenia bezpośrednio obowiązują. Niepotrzebna jest ich transformacja, inkorporacja, adaptacja ani upoważnienie do stosowania wewnątrz państwa. Nie jest dopuszczalne by państwo członkowskie wprowadziło rozporządzenie do porządku prawa krajowego.

Publikacja ROZPORZĄDZENIA w Dzienniku Urzędowym UE - zgodnie z art. 297 pkt. 1 akapit drugi oraz pkt. 2 akapit drugi Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej, rozporządzenie musi być opublikowane w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej. Wchodzi w życie z dniem określonym w rozporządzeniu bądź dwadzieścia dni po jego ogłoszeniu (jeśli w rozporządzeniu nie zawarto daty wejścia w życie). Akty prawne mogą nabrać mocy obowiązującej dopiero po ich publikacji w Dzienniku Urzędowym UE w języku urzędowym danego państwa. W przypadku braku takiej publikacji nie obowiązują.

Bezpośrednie obowiązywanie rozporządzenia i wykonanie rozporządzenia - bezpośrednia skuteczność oznacza, że wejście w życie rozporządzenia i stosowanie na korzyść lub niekorzyść tych, którzy mu podlegają, jest całkowicie niezależne od prawa danego państwa członkowskiego.

2. DYREKTYWY - są wiążące, nie mają charakteru normatywnego, są kierowane do państw członkowskich do podjęcia środków niezbędnych do osiągnięcia celów zakreślonych w dyrektywach. Dyrektywy mogą uchylać już istniejące przepisy prawne w państwie, zmieniać je lub tworzyć nowe. Dają prawa ale nie nakładają obowiązków!!!

Drugi stopień legislacji:

- przyjęcie i wejście w życie (UE)

- inkorporacja - wprowadzenie dyrektywy do prawa krajowego (wdrożenie)

Dyrektywa może być skierowana do jednego państwa, kilku lub wszystkich.

Jeśli państwo członkowskie nie przyjmie dyrektywy (albo jeśli błędnie wprowadzi je do porządku krajowego) to inne p. członkowskie czy Unia może wszcząć postępowanie przed Trybunałem Sprawiedliwości. (258 i 259 art. podstawowe do wszczęcia postępowania)

Dyrektywa wiąże każde państwo członkowskie, do którego jest kierowana, w odniesieniu do rezultatu, który ma być osiągnięty, pozostawiając organom krajowym swobodę wyboru i formy i środków.

Dyrektywa a rozporządzenie - różnice:

1. adresatami dyrektyw są wyłącznie państwa, nie mogą być kierowane do innych podmiotów prawa (osób fizycznych i prawnych) i nie mogą być źródłem ich praw i obowiązków

2. dyrektywa może być skierowana do niektórych państw lub nawet tylko jednego

3. dyrektywy nie obowiązują bezpośrednio w wewnętrznych porządkach prawnych i muszą być implementowane do porządku prawnego za pomocą wydania odpowiedniego aktu prawnego prawa wewnętrznego (ustawy bądź innego aktu powszechnie obowiązującego, zależnie od uregulowania w państwie)

4. dyrektywy nie są aktami normatywnymi, bo same w sobie nie są podstawami praw i obowiązków. Wyznaczają cel do osiągnięcia. Wybór środków należy do państwa. Muszą jednak wybrać środki, jednak takie, które się najbardziej do tego nadają.

5. Prawo - 2 etapy: instytucja UE wydaje dyrektywę, a państwo ją implementuje.

Kwestia bezpośredniej skuteczności dyrektyw. Orzecznictwo ETS i uznanie przez ETS bezpośredniości przepisów Traktatów Rzymskich, których treść (sprawa 26/62):

- jest jasna i bezwarunkowa

- nie zawiera żadnych zastrzeżeń

- nie zawiera uzależnienia ich ważności od wydawania aktu krajowego

(sprawa van Duyn p-ko Home Office i U.Becker)

Dyrektywa musi być: jasna, precyzyjna i bezwarunkowa (i może być skuteczna nawet, gdy państwo jeszcze jej nie implementowało). Dyrektywy mogą korzystniej dla nas regulować np. prawo państwowe.

3. DECYZJE

- mają charakter indywidualny lub ogólny (wprowadził to Traktat Lizboński)

- są wiążące dla adresata określając reguły postępowania w konkretnych przypadkach - mogą być skierowane do państw, osób fizycznych lub prawnych

- nie tworzą jednolitej grupy aktów prawnych i stosowane są w wielu różnych dziedzinach prawa UE np. w prawie konkurencji i wspólnej polityki rolnej

Art 288 TFUE akapit 4 - wiąże w całości adresatów do których jest kierowana

- akty prawa wewnętrznego niezgodne z decyzją muszą zostać uchylone

- kwestie bezpośredniej skuteczności decyzji: art 286 nie stanowi tego wyraźnie jednakże zdaniem ETS jeżeli decyzja jest sformułowana w sposób bezpośredni, interpretatywny (?), jednoznaczny, to dopuszczalna jest jej bezpośrednia skuteczność

4. ZALECENIA I OPINIE - pozbawione są mocy wiążącej (art. 288 TFUE ak. 5)

- ich adresaci nie mają obowiązku stosowania się do ich decyzji

- adresaci: zarówno państwa, osoby prawne, osoby fizyczne, a nawet same organizacje i instytucje Unii.

- bierze się je pod uwagę (np. w ETS) przy ocenie działania państwa

- zalecenia - wg. ETS są środkami, które nie mają na celu wywołania żadnych wiążących dla adresata skutków, wydawane są przez UE w przypadkach, gdy nie mają one prawa do wydawania aktów o charakterze wiążącym lub jeśli według ich oceny - nie zachodzi potrzeba wydawania takiego aktu

- opinie mają na celu wyrażenie opinii organu UE, co do określonego zagadnienia lub w konkretnej sprawie

- zalecenia i opinie mają znaczenie pomocnicze przy interpretacji przepisów prawa obowiązującego

Zewnętrzne prawo pochodne wynika z art. 216-219 TFUE

- umowy zawarte przez Unię wiążą instytucje unii i państwa członkowskie

- Unia może zawierać umowy z jednym lub z większą liczbą państw trzecich lub organizacji międzyn.

- aby zawrzeć umowy niezbędna jest decyzja parlamentu UE

48. Akty sui Generis - akty nienazwane

• Akty nienazwane w traktatach

• Noszą one rozmaite nazwy: uchwały, rezolucje, programy, memoranda, plany, projekty, komunikaty, deklaracje, decyzje nominalne i budżetowe, oświadczenie, protokół, , konkluzje, wnioski, wspólne działanie.

• Charakter takich aktów jest niejednolity. Niektóre z nich wywołują skutki prawne ( te akty są często zwane uchwałami), w większości jednak mają charakter prawnie nie wiążący (np. rezolucje).

• Przedmiotem wielu aktów są sprawy wewnętrzne, organizacyjne WE i jej aparatu, a inne akty są skierowane do adresatów usytuowanych na zewnątrz wspólnotowych struktur organizacyjnych.

• Niewiążące akty instytucji wspólnotowych, zaliczane są do tzw. miękkiego prawa wspólnotowego, tj. do prawa niewiążącego formalnie, ale mimo to mającego praktyczne znaczenie.

• Akty sui generis powinny być zgodne z prawem pierwotnym oraz z aktami prawa pochodnego

• Kiedy można ustalić ich wiążącą moc prawną, podlegają kontroli legalności ze strony instytucji sądowniczych Unii.

49. System prawa unijnego według traktatu reformującego- Lizbońskiego

50. Publikacja prawa unijnego

• Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej

• Do 1 lutego 2003 Dziennik Urzędowy Wspólnot Europejskich - do czasu wejścia Traktatu Nicejskiego (już wtedy dominowała idea przekształcenia WE w UE, stąd zmiana)

• Decyzja o utworzeniu Dz. Urz. We - 6.10.1958

Dziennik ukazuje się we wszystkich językach UE w trzech seriach:

• Seria L (legislacje) - akty prawne, których publikacja jest obowiązkowa oraz te nieobowiązkowe

• Seria C (informacje i noty) - informacje pochodzące z instytucji UE

• Seria S suplement) - zamówienia publiczne na pracę lub dostawę

• Dokumenty dotyczące procesu legislacyjnego - Seria COM Dokumenty - akty Komisji, EP Reports - raporty komitetów Parlamentu, CES Opinie i Raporty

• Orzecznictwo ETS - publikowane w Reports of Cases

51. Zasady unijnego porządku prawnego

a) bezpośredniego stosowania - autonomiczności - prawo unijne nie jest częścią wewnętrzną prawa państwa członkowskiego

b) bezpośredniej skuteczności (kwestia dyrektyw - orzeczenie ETS van Duyn p-ko Home Office, 8/81 U.Becker - uznanie bezpośredniości przepisów Traktatu Rzymskiego)

c) pierwszeństwa prawa wspólnotowego wobec porządków prawnych państw członkowskich (ETS sprawy van Gend 26/62, Flemino, Costa 6/64)

- wspólnota stanowi porządek prawnomiędzynarodowy; ograniczyły w określonym zakresie swoje suwerenne prawa

- podmioty: państwa i obywatele

- wyraźny i bezwarunkowy zakaz, którego przestrzeganie nie jest uzależnione od przyjęcia przez państwa członkowskie jakiejkolwiek regulacji prawnej stanowiącej implementację. Konsekwencje - przepis skuteczny i kreuje prawa podmiotowe

(Dz. Usaw nr. 90 - wszystkie gł. dok.)

d) jawność i dostępność prawa - regulacje prawne winny być jasne i wyraźne, aby podmioty prawa mogły na ich podstawie określić swoje prawa i obowiązki

e) jednolitość prawa unijnego (wynika z zasady nadrzędności ETS sprawy Zuckerfabrik Süderdithmarschen przeciw Hauptzollamt)

f) przyznania i wynikające z niej zasady proporcjonalności i pomocniczości. Granice kompetencji Unii wyznacza zasada przyznania. Wykonanie tych kompetencji podlega zasadzie pomocniczości i proporcjonalności.

g) pomocniczości (sybsydiarności)

- w dziedzinach, które nie należą do wyłącznej kompetencji Unii

- zakres działania UE dotyczy celów, które nie mogą zostać osiągnięte w sposób wystarczający przez państwa członkowskie

- działanie UE wywoła lepsze rozmiary lub skutki

h) proporcjonalności - zakres i forma działania Unii nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia celów traktatowych, a nie ich przekroczenia

i) demokracji przedstawicielskiej (wybory do parlamentu UE, że parlamenty narodowe mają coś do powiedzenia...)

j) poszanowanie praw podstawowych (prawa człowieka, których naruszać nie można - poszanowanie godności i zakazu dyskryminacji)

k) poszanowania praw obywatelskich i niedyskryminacji (sprawa 1984 - Mutsch)

l) udziału obywateli i parlamentów narodowych w realizacji zadań UE - parlamenty uczestniczą np w ustalaniu traktatów.

(1.000.000 podpisów... i można złożyć propozycję legislacyjną - można coś zrobić ☺)

m) równowagi kompetencyjnej - Unia działa wyłącznie w granicach kompetencji przyznanych jej przez państwa członkowskie w traktatach do osiągnięcia określonych w nich celów. Wszelkie kompetencje nieprzyznane Unii w traktatach należą do państw członkowskich:

- wewnętrzny podział kompetencji UE (zasada równowagi instytucjonalnej)

- podział kompetencji pomiędzy Unię a państwa członkowskie

Kompetencje:

1. horyzontalna (wewnętrzny podział kompetencji)

2. wertykalne (podział kompetencji między Unię a państwa członkowskie)

52. Zasada nadrzędności prawa unijnego

Zasada pierwszeństwa prawa wspólnotowego - zasada, która nie występuje expressis verbis w traktatach lecz jest jedną z podstawowych zasad występujących w prawie wspólnotowym. Wynika głównie z orzecznictwa ETS. Mówi ona, że:

• prawo wspólnotowe ma pierwszeństwo przed prawem krajowym państwa członkowskiego,

• państwa mają obowiązek zapewnić skuteczność prawa wspólnotowego,

• krajom członkowskim nie wolno jest wprowadzać przepisów prawa krajowego, które byłyby sprzeczne z prawem wspólnotowym,

• w razie sprzeczności przepisów prawa wspólnotowego i krajowego, zastosowanie mają przepisy prawa wspólnotowego,

• późniejsze prawo krajowe nie deroguje wcześniejszego prawa wspólnotowego

Orzeczenia ETS mówią, że ZPPW wynika z:

• wyjątkowości charakteru prawa wspólnotowego,

• powierzenia kompetencji przez państwa członkowskie na rzecz WE,

• celów, jakim ma ono służyć

Najważniejsze w tym zakresie jest orzeczenie w sprawie Flaminio Costa vs. ENEL (C-6/64) z 1964^[1]. Trybunał stwierdził, iż ogólne postanowienia i duch Traktatu (TEWG) uniemożliwiają państwom członkowskim przyznania pierwszeństwa jednostronnemu i późniejszemu aktowi prawa krajowego kosztem systemu prawnego zaakceptowanego przez nie na zasadzie wzajemności.

53. Bezpośrednia skuteczność prawa unijnego

Zasada bezpośredniej skuteczności jest zasadą prawa wspólnotowego. Oznacza ona, iż:

• organy państwa muszą stosować prawo wspólnotowe bezpośrednio, jeżeli to tylko możliwe

• akty prawa wspólnotowego tworzą prawa i obowiązki także dla jednostek, przedsiębiorców, stowarzyszeń; a nie tylko dla państw

• jednostki mogą powoływać się na te prawa przed sądem lub organem administracyjnym

Zasada ta została wprowadzona, by uniknąć wątpliwości co do skuteczności prawa europejskiego wobec podmiotów innych niż organy państwowe.

Sądy państw członkowskich są zobowiązane udzielić jednostkom ochrony na podstawie prawa wspólnotowego, a w przypadku niezgodności prawa krajowego z wspólnotowym, powinny to uczynić stosując prawo wspólnotowe (zgodnie z zasadą pierwszeństwa tego prawa).

Warunki bezpośredniej skuteczności norm wspólnotowych

W orzeczeniu w sprawie van Gend & Loos zostały wskazane ogólne warunki bezpośredniej skuteczności norm wspólnotowych:

• norma musi być jasna i bezwarunkowa,

• nakładać na określone podmioty obowiązek podjęcia lub zaniechania określonych działań,

• nadawać się do stosowania bez wprowadzania przez legislatora (krajowego lub wspólnotowego) dodatkowych środków.

Norma może być uznana za wystarczająco jasną (precyzyjną), gdy określa zobowiązanie przy pomocy jednoznacznych, niebudzących wątpliwości postanowień. Charakter bezwarunkowy oznacza, że dla swego wykonania lub skuteczności Norma prawna|norma nie jest uzależniona od spełnienia jakiegokolwiek warunku, np. upływu terminu okresu przejściowego; a także, gdy nie wymaga podjęcia jakichkolwiek środków prawodawczych przez państwa członkowskie lub organy Wspólnoty.

54. Orzeczenie BVG w sprawie Solange i Maastricht.

Orzeczenie Solange I - I947 rok - BVG orzeczenie, że pierwszeństwo wspólnotowych aktów prawa pochodnego nie będzie uznawane bezwarunkowo, gdyż będą one mogły podlegać jego kontroli co do zgodności z prawami podstawowymi gwarantowanymi przez niemiecką ustawę zasadniczą dopóki WE nie wypracuje własnych gwarancji ochrony praw podstawowych.

Solange II - 1986 rok - BVG kolejne orzeczenie, w którym uznał wspólnotowy system ochrony praw podstawowych za wystarczający, za względu na rozwinięte już w międzyczasie orzecznictwo ETS i zadeklarowanie, że RFN będzie uznawać pełne pierwszeństwo stosowania prawa wspólnotowego, dopóki obecna sytuacja będzie się utrzymywać.

W obu orzeczeniach określenie „so lange” - „dopóki” wiążąc z tym zwrotem odmienne konsekwencje.

Orzeczenie w sprawie Maastricht - 1993 rok - BVG - orzeczenie uznające, że Traktat ratyfikowany w Maastricht jest zgodny z niemiecką ustawą zasadniczą i może być w Niemczech ratyfikowany. Jednocześnie BVG przypominał, że to państwo członkowskie wyznacza zakres integracji i to one są „panami traktatów”. W wyroku Maastricht znalazło się ostrzeżenie, że akty organizacji wspólnotowych lub orzeczenia ETS wykraczające poza kompetencje WE nie będą miały w RFN mocy wiążącej. BVG relacje z ETS określił jako „stosunek współpracy” co miało oznaczać, że ETS ma samodzielność ustalania wiążącej wykładni w omawianych dziedzinach - orzeczenie w sprawie Maastricht zawiera sformułowania, które mogą oznaczać cofnięcie się na drodze akceptacji pierwszeństwa prawa wspólnotowego w porównaniu z orzeczeniem Solange I.

Idea niedyskryminacji - np. sprawy językowe w postępowaniu np. dotyczącym prawa - obywatele chcieli w jakimś języku rozprawę. Trybunał uznał, że - emigracje - ochrona języka i prawa niedyskryminacji - stąd wynika, że obywatele mają prawo do danego języka w postępowaniu.

55. Interpretacja prawa unijnego

Zasada ogólna - interpretować autonomicznie (tzn. uwzględniając samodzielny charakter prawa unijnego) i jednolicie (równe traktowanie państw członkowskich w zakresie prawa i jednolitego stosowania w nich prawa unijnego).

Terminologię należy interpretować przyjmując za punkt wyjścia:

1. brzmienie normy (dosłownie)

2. kontekst normy (systemowo)

3. cel normy (teleologicznie)

Prawo interpretowania aktów (decyzji) przysługuje ETS, który stosuje wykładnię:

● dosłowną - określenie dosłownego brzmienia normy prawnej na podstawie j.urzędowych roboczych UE - zasada: jeśli wersje przepisu są ze sobą sprzeczne, to obowiązuje ta zasada, która najmniej obciąża podmioty indywidualne, a wystarcza do osiągnięcia celu

● systemową - interpretacja kontekstowa tj. w jaki sposób nie pozostający w sprzeczności z prawem pierwotnym, a zwłaszcza z prawami podstawowymi.

● teleologiczną - określenie celu i sensu regulacji prawa wspólnotowego

56. Wykonywanie prawa unijnego

a) wykonywanie bezpośrednie (np. polityki unijne, sprawy kadrowe, wykonywanie budżetu, struktura organizacyjna, prawo konkurencji) organy UE

- administrowanie zgodnie z prawem (zgodność z prawem pierwotnym i aktami wyższymi)

- zasadę proporcjonalności

- zasadę bezpieczeństwa prawnego i ochrony zaufania (wycofywanie decyzji sprzecznych z prawem)

- prawo jedności postępowania, wglądu w akta, poufności, ochrony prawnej

b) wykonywanie pośrednie - dokonywane przez państwa członkowskie

1. Państwa członkowskie, które pragną ustanowić między sobą wzmocnioną współpracę w ramach kompetencji niewyłącznych Unii, mogą korzystać w tym celu z jednej instytucji i wykorzystywać te kompetencje, stosując postanowienia traktatowe.

57. Rodzaje kompetencji UE

Art. 3 TFUE określa i rozdziela kompetencje Unii Europejskiej, jednocześnie dzieląc je pomiędzy instytucje ponadnarodowe i państwa członkowskie.

Kompetencje wyłączne to kompetencje, w których pierwszeństwo posiada Unia i jej instytucja. Państwa mogą podjąć działania za uprzednią zgodą UE. Są to funkcjonowanie rynku wewnętrznego ( ustanowienie reguł konkurencji ), unia celna, polityka monetarna krajów, które przyjęły walutę euro, zasoby morskie i polityka rybołówstwa, wspólna polityka handlowa.

Kompetencje dzielone to kompetencje, w których Unia i państwa członkowskie wspólnie stanowią prawo, lecz tylko tam, gdzie Unia nie wykonała swoich kompetencji lub zaprzestała wykonywać swoją kompetencję. Są to: wspólny rynek, polityka społeczna (w zakresie spraw wymienionych w Traktacie), spójność ekonomiczna, społeczna i terytorialna, rolnictwo i połów ryb (wyłączając morskie zasoby), ochrona środowiska, ochrona konsumencka, transport, sieci, drogi i połączenia transeuropejskie, energia, przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości,ochrona zdrowia i bezpieczeństwo publiczne (w zakresie spraw wymienionych w Traktacie).

Kompetencje wspomagające mają charakter koordynujący, wspierający i uzupełniający jednak bez harmonizacji prawa w tych obszarach. Są to: ochrona i polepszanie ludzkiego zdrowia, przemysł, kultura, turystyka, edukacja, młodzież, sport i doradztwo zawodowe, ochrona obywatelska, współpraca administracyjna. Art. 2 TFUE w dalszej części wspomina ogólne kompetencje Unii ws. gospodarczych i zatrudnienia. Szczególnymi kompetencjami posługuje się się wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa.

Nie wymieniona z nazwy w określonych kompetencjach jest polityka w zakresie badań, rozwoju technologicznego oraz przestrzeni kosmicznej.

58. Stanowienia prawa przez UE- zasada ograniczonej kompetencji szczegółowej

Zasada ograniczonej kompetencji szczegółowej ( zasada przyznania) - Unia działa w granicach kompetencji przyznanych jej przez Państwa Członkowskie w Konstytucji, do osiągnięcia określonych w niej celów. Kompetencje nieprzyznane Unii w Konstytucji należą do Państw Członkowskich.

Traktat reformujący z 2007 r. w art. 3b TUE precyzuje:

1. Granice kompetencji Unii wyznacza zasada przyznania. Wykonywanie tych kompetencji podlega zasadom pomocniczości i proporcjonalności.

2. Zgodnie z zasadą przyznania Unia działa wyłącznie w granicach kompetencji przyznanych jej przez Państwa Członkowskie w Traktatach do osiągnięcia określonych w nich celów. Wszelkie kompetencje nieprzyznane Unii w Traktatach należą do Państw Członkowskich.

59. Podejmowanie decyzji w ramach UE. Główni uczestnicy procesu decyzyjnego

Główni uczestnicy procedur legislacyjnych. 4 instytucje (decyzje w trójkącie: Parlament, Rada, Komisja)

- Rada i Parlament współdecydują o kształcie aktu prawnego

- Komisja - inicjuje proces legislacyjny (poza WPZiP)

Sytuacja szczególna (wyjątkowa) - różne procedury, gdy te podmioty decydują.

Projekt aktu prawnego może wnieść: państwo członkowskie, grupa państw członkowskich, Parlament Europejski, EBC, Trybunał Sprawiedliwości UE (utworzenie nowego sądy wyspecjalizowanego), Europejski Bank Inwestycyjny.

Kategorie aktów prawnych

1) ustawodawcze (prawodawcze) art. 289 ust 3 TFUE. Dotyczą najważniejszych zagadnień.

2) akty delegowane (290 TFUE):

- uchwala wyłącznie Komisja Europejska

- cel uchwalenia - wprowadzenie zmiany w akcie ustawodawczym

3) akty wykonawcze (290 TFUE) - służą wykonaniu aktów na podstawie których są ust. 97 % to Komisja, a w wyjątkowym przypadku Rada (uzasadnia to akt uchwałotwórczy)

Rada Europejska

• jednomyślnie określa skład parlamentu

• Jeśli Traktaty nie stanowią inaczej podejmuje decyzje na drodze konsensusu

• Większością kwalifikowaną wybiera przewodniczącego

Rada Unii:

- o ile traktaty nie stanowią inaczej stanowi większością kwalifikowaną

- od 2004 zmiany większości kwalifikowanej - 55% członków Rady, nie mniej niż 15 z nich reprezentujących Państwa Członkowskie o łącznej liczbie ludności co najmniej 65%

60. Pojęcie decyzji w UE

Pojęcie decyzja: 3 poziomy

1. decyzja sensu largissimo - najszersza, każde rozstrzygnięcie podjęte na podstawie przepisów prawa pierwotnego przez upoważnioną instytucję UE. Każda decyzja podjęta przez UE.

2. decyzja sensu largo - obejmuje wszystkie akty prawne uchwalone w UE

3. decyzja sensu stricto - oznacza 1 rodzaj aktu prawnego - decyzję

61. Zwykła procedura prawodawcza

art. 294 TFUE

Komisja przedstawia projekt Parlamentowu Europejskiemu i Radzie

Pierwsze czytanie

1. Parlament uchwala stanowisko w pierwszym czytaniu i przekazuje je Radzie

2. Rada zatwierdza stanowisko Parlamentu i przyjmuje akt w takim brzmieniu lub

3. Rada nie zatwierdza stanowiska Parlamentu i przyjmuje własne stanowisko i przekazuje je Parlamentowi

4. Rada informuje o powodach przyjęcia przez nią innego stanowiska

Drugi czytanie

1. Parlament w ciągu 3 miesięcy może:

1. Zatwierdzić stanowisko Rady w pierwszym czytaniu lub nie wypowiedzieć się - dany akt uważa się za przyjęty zgodnie ze stanowiskiem Rady

2. Odrzucić większością głosów stanowisko Rady w pierwszym czytaniu - akt uważa się za nie przyjęty

3. Zaproponować większością głosów poprawki do stanowiska Rady w pierwszym czytaniu, zmieniony tekst jest przekazywany Radze Komisji, która wydaje opinię

2. Rada w ciągu 3 m może:

a. Przyjąć poprawki - akt przyjęty.

b. Rada nie przyjmuje wszystkich poprawek. Wtedy Przewodniczący Rady i Parlamentu powołują Komitet Pojednawczy w terminie 6 tygodni i ma miejsce procedura pojednawcza.

Komitet Pojednawczy- członkowie Rady lub ich przedstawiciele oraz taka sama liczbie członków reprezentujących Parlament E. Ma on za zadanie doprowadzić do porozumienia w sprawie wspólnego projektu członków Rady lub ich przedstawicieli oraz większością głosów członków reprezentujących Parlament na podstawie stanowisk w drugim czytaniu. Jeżeli w ciągu 6 tygodni od zwołania komitetu nie zatwierdzi on wspólnego projektu - akt nieprzyjęty

Czytanie trzecie:

1. Jeśli komitet zatwierdzi wspólny projekt w terminie, Parlament i Rada mają 6 tygodni od zatwierdzenia na przyjęcie danego aktu zgodnie z tym projektem. Parlament - większość głosów, Rada - większością kwalifikowaną. Jeśli nie - akt nieprzyjęty.

Terminy w II i III czytaniu mogą zostać przedłużone z inicjatywy Parlamentu i Rady'

62. Specjalna procedura prawodawcza

Art. 289 TFUE - W szczególnych przypadkach przewidzianych w Traktatach przyjęcie rozporządzenia, dyrektywy lub decyzji przez Parlament z udziałem Rady lub przez Radę z udziałem Parlamentu stanowi specjalną procedurę prawodawczą.

Specjalna - 2 wariany:

1. uchwalenie aktu prawnego przez Radę z udziałem Parlamentu

2. uchwalenie aktu prawnego przez Parlament z udziałem Radu

Jakie procedury były przed Lizboną ? Cztery:

- Współpracy - teraz jej nie ma !!!

- Współdecydowania - tak jak teraz zwykła procedura

- Konsultacji

- Zgody

Procedura konsultacji - wg. TWE (przed Lizboną) - stosowana w EUROATOM. Komisja przedstawia projekt aktu prawnego. Parlament opiniuje ten projekt w sposób niewiążący (jeśli wymagał traktat to Komitet Ekonomiczno-Społeczny lub Komitet Regionów przedstawiał swoją opinię). Rada podejmowała ostateczną decyzję - podejmowała akt prawny (mogła skorzystać z opinii)

Procedura zgody - wprowadzona dopiero w Jednolitym Akcie Europejskim (1986 r.). Przebieg: podmiot przedstawia projekt aktu prawnego lub innej decyzji. PE przedstawia opinię na temat tego projektu. Opinia ta jest wiążąca. Opinia negatywna - to nie zostanie uchwalona. Rada gdy Parlament się zgodził uchwala akt prawny. Parlament nie ma możliwości wprowadzania poprawek!

Stosowane dziś do:

1. przyjęcia nowego państwa członkowskiego

2. procedury zmierzającej do zawieszenia państwa w niektórych prawach

3. zawarcia niektórych typów umów międzynarodowych

63. Procedura nieprawodawcza

Procedura nieprawodawcza -uchwalane są tu akty o CHARAKTERZE nieprawodawczym (w procedurze prawodawczej uchwalane są akty prawodawcze). Nieprawodawcze dotyczą mniej istotnych zagadnień, przykłady zastosowań:

1. art 7 TUE - procedura zmierzająca do zawieszenia państwa członkowskiego w niektórych prawach

2. przyjęcie nowego państwa członkowskiego

3. procedura zmierzająca do wystąpienia państwa członkowskiego z UE

64. Procedura budżetowa

Art. 313 i 314 TFUE - uznana za specjalną procedurę ustawodawczą. Ogólne zasady:

1. uchwalane są tu budżety roczne

2. uchwały w euro

3. rok budżetowy pokrywa się z rokiem kalendarzowym

Przebieg procedury budżetowej

1. do 1.IX roku poprzedzającego rok, w którym budżet ma być wykonany,Komisja Europejska przedstawia projekt Radzie i Parlamentowi

2. do 1 X. Rada UE przyjmuje stanowisko w sprawie budżetu i przekazuje je Parlamentowi

3. Parlamentu Europejskiego ma 42 dni na podjęcie decyzji w sprawie tego projektu:

-Zatwierdza stanowisko - budżet przyjęty

-Nie podejmuje decyzji - budżet przyjęty

-przyjmuje większością głosów poprawki i zmieniony projekt przekazuje Radzie I Komisji

4. W razie poprawek → zwoływany jest Komitet Pojednawczy (jak w zwykłej...), jednak nie zbiera się jeśli Rada w ciągu 10 dni przyjmie wszystkie poprawki.

5. Jeśli nie, to Komitet ma 21 dni na przyjęcie wspólnego projektu budżetu. Jeśli nie przyjmie w tym terminie - nowy projekt budżetu. Jeśli Komitet Pojednawczy przyjmie wspólny projekt, to:

2 czytanie Rada i Parlament - mają 14 dni na przyjęcie tego projektu, który wyszedł z Komitetu Pojednawczego. Jeśli Parlament i Rada zatwierdzą lub nie podejmą decyzji, lub gdy jedna z instytucji zatwierdzi projekt, podczas gdy druga nie podejmie decyzji - budżet przyjęty zgodnie ze wspólnym projektem.

Komisja przedstawia nowy projekt budżetu gdy:

1. Parlament i Rada odrzucą projekt, albo jedno odrzuci a drugie nie podejmie decyzji

2. Parlament odrzuci większością głosów, a Rada zatwierdzi

3. Parlament zatwierdza, a Rada odrzuca

65. Zwykła procedura zmiany prawa pierwotnego

Art. 48 TUE

2 procedury: zwykła i uproszczona

ZWYKŁA:

1. Projekt może wnieść państwo członkowskie, Parlament, Komisja. Propozycje mogą mieć na celu np. rozszerzenie lub ograniczenie kompetencji przyznanych Unii w Traktatach.

2. Rada Europejska jeśli podejmie decyzję o rozpatrzeniu zmian zwykłą większością głosów zwołuje tzw. konwent - składa się on z przedstawicieli 4 podmiotów:

a. przedstawicieli parlamentów narodowych

b. szefów państw lub rządów państw członkowskich

c. Parlamentu Europejskiego

d. Komisji

3. Konwent rozpatruje zmiany i przyjmuje konsensualnie - bez głosowania.

4. RE może podjąć decyzję o niezwoływaniu konwentu zwykłą większością.

5. Rada zwołuje konferencję przedstawicieli rządów Państw Członkowskich - w celu uchwalenia wspólnego porozumienia odnośnie proponowanych zmian.

6. Zmiany wchodzą w życie po ich ratyfikowaniu przez wszystkie państwa członkowskie

66. Uproszczona procedura zmiany prawa pierwotnego

1. Projekt zmiany może przedkładać Radzie: każde państwo członkowskie, Parlament lub Komisja. Mogą to być zmiany dotyczące wszystkich lub części postanowień części trzeciej TFU, dotyczących wewnętrznych polityk i działań Unii

2. Rada może przyjąć decyzję o zmianie jednomyślnie po konsultacji z Parlamentem i Komisją oraz z EBC w przypadku zmian w dziedzinie polityki pieniężnej.

3. Decyzja ta wchodzi w życie dopiero po jej zatwierdzeniu przez Państwa Członkowskie ,zgodnie z ich odpowiednimi wymogami konstytucyjnymi

4. nie może zwiększyć kompetencji przyznanych Unii w Traktatach.

Podobna do procedury kładki. Parlament narodowy choćby jednego państwa członkowskiego może zawetować i wtedy nie ma możliwości podjęcia. I tu nie o całym traktacie, tylko w 2 przypadkach:

1) podjęcie decyzji o tym, że w danej sprawie przechodzi się od jednomyślności do większości kwalifikowanej

2) przejście od specjalnej procedury do zwykłej procedury ustawodawczej.

67. Prawo unijne a prawo państw członkowskich. Stosowanie prawa unijnego w krajowym porządku prawnym

Z punktu widzenia UE prawo unijne ma pierwszeństwo przed krajowym - supremacja prawa UE - powód - że nie jest to konieczne.

Z punktu widzenia państw członkowskich należy uwzględnić, że to ich własne ustawy zasadnicze stanowią najwyższe normy prawne (najbardziej wskazuje na to przykład Niemiec).

RP - konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe i rozporządzenia:

1. RP może na podstawie umowy międzynarodowej przekazać organizacji międzynarodowej lub organowi międzynarodowemu kompetencji organów władzy państwowej w niektórych sprawach (tzw. reguła przekazania kompetencji)

2. Ratyfikowana umowa międzynarodowa, po jej ogłoszeniu w Dz. U. RP stanowi część krajowego porządku prawnego i bezpośrednio stosowana, chyba, że jej stosowanie jest uzależnione od wydania ustawy.

1. Nie budzi wątpliwości sytuacja prawa pierwotnego w UE w prawie polskim, bo są umowami międzynarodowymi (Traktat Akcesyjny i Lizboński w Dz. U.)

2. Problem powstaje w odniesieniu do pochodnych źródeł prawa unijnego i orzecznictwa prawa pochodnego, które nie wchodzi do systemu prawa, ale OBOWIĄZUJE na terenie RP.

Hybrydowość pochodnego prawa unijnego - nie są to normy międzynarodowe, ale nie są to także formy prawa wewnętrznego.

Natomiast nowe prawo pochodne, wydane po przystąpieniu Polski do UE będzie obowiązywać na podstawie art. 91 ust 3 (RP ratyfikowała więc apriori się przestrzega)

Trybunały Konstytucyjne nie mogą dokonywać oceny prawa unijnego z punktu widzenia zgodności z konstytucją. Tak uczynił Bundesverfassungsgericht w orzeczeniach Solange [czyt. ZOLANGE ☺] i Maastricht.

68. Skargi bezpośrednie w postępowaniu przed TS i SPI. Podmioty uprawnione

Podmioty uprawnione do wniesienia skargi:

1. podmioty uprzywilejowane: państwa członkowskie, Parlament Europejski, Rada, Komitet Europejski

2. podmioty półuprzywilejowane: Trybunał Obrachunkowy, EBC, Komitet Regionów (w zakresie zmierzającym do zapewnienia ich prerogatyw)

3. osoby nieuprzywilejowane: osoby fizyczne lub osoby prawne (art. 253 ak. 4 - każda osoba ma prawo wnieść skargę na akty, których jest adresatem, które dotyczą jej bezpośrednio lub indywidualnie)

69. Postępowanie w sprawie naruszenia prawa unijnego

Każde państwo członkowskie odpowiada za włączenie przepisów prawa UE do krajowego porządku prawnego, czyli za ich transpozycję w wyznaczonym terminie, zachowanie z nimi zgodności oraz ich prawidłowe stosowanie. Zgodnie z traktatami Komisja Europejska czuwa nad prawidłowym stosowaniem prawa UE. Dlatego w przypadku naruszenia prawa UE przez państwo członkowskie Komisja Europejska może skorzystać z prawa do wszczęcia postępowania w sprawie uchybienia, jakie przysługuje jej na mocy art. 258 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej oraz art. 141 Traktatu EWEA, aby wezwać to państwo do zaniechania tego uchybienia, a w razie potrzeby może również wnieść sprawę do Trybunału Sprawiedliwości.

Uchybieniem nazywamy niewypełnienie przez państwo członkowskie obowiązków, jakie spoczywają na nim na mocy prawa UE. Uchybieniem może być działanie lub zaniechanie działania. Władze państwa członkowskiego odpowiedzialne za uchybienie mogą być władzami każdego szczebla − krajowego, regionalnego lub lokalnego.

W ramach postępowania w sprawie uchybienia Komisja Europejska najpierw uruchamia procedurę administracyjną nazywaną „postępowaniem w sprawie naruszenia przepisów prawa”. Celem poprzedzającej wniesienie skargi fazy postępowania jest skłonienie państwa członkowskiego do dobrowolnego podporządkowania się wymogom prawa UE.

Postępowanie oficjalnie składa się z kilku etapów i może poprzedzać je dochodzenie lub badanie, zwłaszcza w przypadku postępowań w sprawie naruszenia przepisów, które zostały otwarte w związku ze skargą.

Na wstępnym etapie postępowania w sprawie naruszenia przepisów Komisja przesyła państwu członkowskiemu „wezwanie do usunięcia uchybienia”, w którym zwraca się o przedstawienie w wyznaczonym terminie wyjaśnienia powodów, dla których wystąpiły problemy ze stosowaniem danych przepisów prawa UE.

Celem uzasadnionej opinii jest określenie stanowiska Komisji Europejskiej w odniesieniu do naruszenia przepisów oraz przedmiotu ewentualnego postępowania w sprawie uchybienia i skłonienie władz do uregulowania sytuacji w wyznaczonym terminie. Uzasadniona opinia musi przedstawiać w sposób spójny i szczegółowy powody, dla których Komisja Europejska uważa, że dane państwo nie wypełniło obowiązków wynikających z traktatu.

Postępowanie sporne oficjalnie rozpoczyna się w chwili wniesienia sprawy do Trybunału Sprawiedliwości.

Z utrwalonego orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości wynika, że zarówno decyzja o rozpoczęciu postępowania w sprawie naruszenia przepisów lub przekazaniu sprawy Trybunałowi, jak również decyzja o ewentualnym odwołaniu się od jego decyzji zależy całkowicie od Komisji Europejskiej.

70. Postępowanie w sprawie unieważnienia aktu prawa unijnego

1. ma na celu uchylenie aktu wydanego z naruszeniem prawa pierwotnego

2. Jeśli którekolwiek z państw członkowskich, Rada, Komisja lub (pod pewnymi warunkami) Parlament uważają, że dany akt prawny jest niezgodny z prawem, mogą zwrócić się do Trybunału o jego unieważnienie.

3. „Skargę o unieważnienie” może również wnieść osoba fizyczna, która wnioskuje o unieważnienie przez Trybunał konkretnego aktu prawnego, ponieważ ma on bezpośredni negatywny wpływ na nią osobiście.

4. Jeśli Trybunał stwierdzi, że dany akt prawny został przyjęty w niewłaściwy sposób lub nie posiada odpowiedniej podstawy w traktatach, może orzec o jego nieważności.

5. Skargi wnoszone w terminie 2 miesięcy, stosownie do przypadku, od daty publikacji lub zawiadomienia o nim powoda

6. Powody uchylenia 4 przyczyny traktatowe:

a) brak kompetencji (poza uprawnieniami UE uchwalony)

b) naruszenie istotnego wymogu proceduralnego

c) nadużycie władzy (świadome działanie w celu naruszenia prawa)

d) naruszenie Traktatu

71. Postępowanie w sprawie o zaniechanie wydania aktu prawna unijnego

1. Art 265 TFUE, - Jeśli Parlament E., Rada E., Rada, Komisja lub Europejski Bank Centralny z naruszeniem traktatów zaniechają działania, Państwa Członkowskie i inne instytucje Unii mogą wnieść skargę do Trybunału Sprawiedliwości UE w celu stwierdzenia tego naruszenia. Zastosowanie tego art. Również w wypadku organów i jednostek organizacyjnych Unii, które zaniechają działania

2. Skarga jest dopuszczana, jeśli dana instytucja została uprzednio wezwane do działania.

3. 2 miesiące na zajęcie stanowiska, jeśli nie skarga może być wniesiona w ciągu następnych dwóch miesięcy.

4. Każda osoba fizyczna lub prawna może wnieść skargę do TS ( na instytucję, organ lub jednostkę org.Unii.) o zaniechanie wydania aktu skierowanego do niej, innego niż zalecenie i opinia.

72. Postępowanie przed TS i SPI w trybie orzeczenia wstępnego (prejudjacjalne)

1. TSUE orzeka w trybie prejudycjalnym :

1. O wykładni Traktatów

2. O ważności i wykładni aktów przyjętych przez instytucje, organ lub jednostkę organizacyjną Unii

2. Sądy krajowe każdego państwa UE odpowiadają za zapewnienie właściwego stosowania prawa europejskiego w ich kraju. Istnieje jednak ryzyko różnego interpretowania tego prawa przez sądy w różnych krajach

3. Do uniknięcia takiej sytuacji służy procedura „orzeczenia w trybie prejudycjalnym”. Jeżeli sąd krajowy ma jakiekolwiek wątpliwości co do wykładni lub stosowania aktu prawa europejskiego, może on - a czasami nawet jest zobowiązany - zwrócić się do Trybunału Sprawiedliwości o rozpatrzenie pytania z tym związanego. Porada ta jest udzielana w formie „orzeczenia w trybie prejudycjalnym”.

4. Sąd jest zobowiązany wnieść sprawę do TS wówczas, gdy pytanie jest podniesione w sprawie zawisłej przed sądem krajowym, którego orzeczenia nie podlegają zaskarżeniu według prawa wewnętrznego. Jeśli dotyczy to osoby pozbawionej wolności - jak najkrótszy termin.

73. Odpowiedzialność odszkodowawcza Unii i Państw członkowskich- przesłanki odpowiedzialności

Każda osoba fizyczna lub prawna, która doznała szkody w wyniku działania lub zaniechania działania Wspólnoty czy też jej funkcjonariuszy może wnieść powództwo do Trybunału Pierwszej Instancji, domagając się odszkodowania.

Art. 268. - TS UE jest właściwy do orzekania w sporach dotyczących odszkodowań określonych w art. 288( nowym art. 340.

• Art.340- typy odpowiedzialności: umowna i pozaumowna

• Umowna - podlega prawu właściwemu dla danej umowy

• Pozaumowna - unia powinna naprawiać szkody wyrządzone przez jej instytucje lub jej pracowników przy wykonywaniu ich funkcji

• EBC jest zobowiązany do naprawienia szkód wyrządzonych przez Bank lub jego pracowników

• 3 przesłanki odpowiedzialności; szkoda jest:

• wyrządzona przez funkcjonariusza WE

• wymierna finansowo

• istnieje związek przyczynowy

74. Regulacje prawne dotyczące drugiego filaru: Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa struktura decyzyjna, kompetencje

• Podstawa prawna:

• TUE - Tytuł V, art. 21-46

• TFUE - Część V, art. 205-222

Kompetencje UE w zakresie WPZiB (art. 24 TUE)

1. Kompetencje Unii w zakresie WPZiB obejmują wszelkie dziedziny polityki zagranicznej i ogół kwestii dotyczących bezpieczeństwa Unii, w tym stopniowe określanie wspólnej polityki obronnej, która może prowadzić do wspólnej obrony.

• WPZiB:

• podlega szczególnym zasadom i procedurom.

• jest określana i realizowana przez Radę Europejską i Radę stanowiące jednomyślnie, chyba że Traktaty przewidują inaczej.

• wyklucza się przyjmowanie aktów ustawodawczych

• WPZiB wykonuje Wysoki Przedstawiciel Unii ds. ZiPB oraz Państwa Członkowskie, zgodnie z Traktatami.

• szczególną rolę PE i Komisji w tej dziedzinie określają Traktaty.

• Trybunał Sprawiedliwości UE nie jest właściwy w zakresie tych postanowień (z wyjątkiem właściwości do kontrolowania przestrzegania art. 40 TUE i do kontroli legalności niektórych decyzji przewidzianych w art. 275 akapit drugi TFUE).

2. W ramach zasad i celów swoich działań zewnętrznych UE prowadzi, określa i realizuje WPZiB, opartą na rozwoju wzajemnej solidarności politycznej między Państwami Członkowskimi, określaniu kwestii stanowiących przedmiot ogólnego zainteresowania i osiąganiu coraz większego stopnia zbieżności działań Państw Członkowskich.

3. Państwa Członkowskie popierają, aktywnie i bez zastrzeżeń, politykę zewnętrzną i bezpieczeństwa Unii w duchu lojalności i wzajemnej solidarności i szanują działania Unii w tej dziedzinie.

Państwa Członkowskie działają zgodnie na rzecz umacniania i rozwijania wzajemnej solidarności politycznej. Powstrzymują się od wszelkich działań, które byłyby sprzeczne z interesami Unii lub mogłyby zaszkodzić jej skuteczności jako spójnej sile w stosunkach międzynarodowych.

75. Orzeczenie ETS w sprawie 26/62 Van Gend en Loos

orzeczenie van Gend en Loos 26/62 - uznano nadrzędność prawa wspólnotowego nad prawem krajowym. Odniesienie do opłat mogących wpływać na swobodny przepływ towarów.

- WE stanowi nowy porządek prawno- międzynarodowy na rzecz którego państwa członkowskie ograniczają swoje suwerenne prawa. Podmiotem tego porządku prawnego są państwa członkowskie i obywatele

- państwa członkowskie nie powinny wprowadzać nowych ceł ani równorzędnych opłat i nie powinny podwyższać ceł i opłat już istniejących

76. Orzeczenie ETS w sprawie 6/64 Flaminio Costa V. E.N.E.L.

sprawa 6/64 Costa vs. E.N.E.L. - nacjonalizacja przedsiębiorstwa energetycznego, miało to przynieść szkody dla właściciela; ETS bezpośredniość stosowania prawa wspólnotowego

77. Orzeczenie ETS w sprawie 29/69 E. Staduer v. ULM

sprawa 29/69 STADUER VS. ULM, dotycząca imiennej listy adresowej osób uprawnionych do korzystania z pomocy społecznej. ETS w orzeczeniu po raz pierwszy uznał prawa podstawowe za część ogólnych zasad prawa wspólnotowego oraz własną kompetencję do zapewnienia ich poszanowania.

78. Orzeczenie ETS w sprawie 8/74 Dassonville

Środkiem o skutku podobnym do ograniczeń ilościowych jest każda regulacja krajowa, która może chociażby w minimalnym stopniu wpłynąć na swobodny handel wspólnotowy

79. Orzeczenie ETS w sprawie C-120/78 Cassis de Dijon

Przeszkody w swobodnym przepływie towarów w obszarze WE wynikają z różnic krajowych. Regulacje dotyczą sprzedaży określonych produktów są dopuszczone tylko pod warunkiem, że krajowe regulacje są konieczne ze względu na kontrolę podatkową, ochronę zdrowia, ochronę porządku publicznego...

Główny skrypt

1

teraz: Specjalna prawodawcza

---