Prawo Karne

Rozdział I: Zagadnienia wstępne

§ 1. Prawo karne na tle innych gałęzi Prawa

1. Pojęcie prawa karnego

Prawo karne

Prawo karne(materialne) - jest dziedziną prawa określającą czyny będące przestępstwami, kary grożące za popełnienie przestępstw, środki karne i środki zabezpieczające stosowane w związku z naruszeniem prawa karnego oraz zasady odpowiedzialności karnej.

Prawo karne procesowe - jest dziedzina prawa określającą reguły postępowania organów państwowych w procesie karnym. Określa także obowiązki i uprawnienia osób uczestniczących w procesie karnym.

Prawo karne wykonawcze - reguluje tryb wykonywania kar orzeczonych za przestępstwo oraz uprawnienia osób skazanych.

Prawo penitencjarne - zawiera przepisy odnoszące się do wykonywania kary pozbawienia wolności.

Prawo karne międzynarodowe - przepisy wewnętrzne prawa karnego odnoszące się do przestępstw z elementem obcym

Części prawa karnego charakteryzujące się odmiennością przedmiotu i sposobu regulacji

Prawo karne skarbowe - reguluje problematykę odpowiedzialności za przestępstwa i wykroczenia skarbowe(naruszających interesy skarbu państwa)

Prawo karne wojskowe - określa ono tzw. przestępstwa wojskowe i wprowadza pewne odmienności od ogólnych zasad odpowiedzialności karnej.

Części prawa mające związek z prawem karnym

Postępowanie z nieletnimi nie jest częścią prawa karnego, gdyż wobec nich nie stosuje się kar tylko środki wychowawcze i poprawcze

Prawo o wykroczeniach - w zasadzie prawo o wykroczeniach różni się od prawa karnego tylko wagą czynów, a co za tym idzie również wielkością „kar”

Międzynarodowe prawo karne - przepisy odnoszące się do przestępstw międzynarodowych

2. nauka prawa karnego i nauki pokrewne

1. nauka prawa karnego - zajmuje się wykładnią obowiązujących przepisów, tworzeniem usystematyzowanego systemu pojęć i zasad tego prawa.

2. kryminologia - jest nauką o przestępczości i przestępcy(badani8e przestępczości jako zjawiska społecznego), i ich przyczyn.

3. Wiktymologia - jest nauką o ofierze przestępstwa

4. kryminalistyka - jest nauką o metodach i środkach wykrywania przestępstw i ścigania ich sprawców.

1. Taktyka kryminalistyczne - taktyka przesłuchania czy pościgu

2. Technika kryminalistyczna - wykorzystywanie różnych dziedzin nauki w celu odtworzenia zdarzeń

5. nauka o polityce kryminalnej - jej przedmiotem jest działalność organów państwowych w zakresie wymiaru sprawiedliwości.

6. nauki penitencjarne - zajmują się różnymi aspektami wykonywania kary pozbawienia wolności.

§ 2. Funkcje prawa karnego

Sprawiedliwościowa - zaspokajanie poczucia sprawiedliwości osoby pokrzywdzonej przestępstwem

Ochronna - ochrona pewnych dóbr, których istnienie i respektowanie składa się na porządek społeczny

Gwarancyjna - wyraźne określenie co jest przestępstwem i nie karanie osób, które postępują zgodnie z prawem.

§ 3. Zasady prawa karnego

• Zasada odpowiedzialności karnej za czyn - odpowiedzialność karna jest konsekwencją popełnienia przez człowieka czynu(działania lub zaniechania działania, nie mogą być podstawą odpowiedzialności karnej myśli, poglądy zamiary, właściwości psychiczne i fizyczne ani stan niebezpieczeństwa.

• Zasada winy - Sprawca czynu zabronionego przez prawo ponosi odpowiedzialność karna tylko wtedy, gdy z popełnienia czynu można zrobić mu zarzut. Polega to najczęściej poprzez zamiar popełnienia czynu.

• Zasada odpowiedzialności indywidualnej i osobistej - tylko osoba popełniająca czyn ponosi karę za jego popełnienie(wyjątek ustawa o odpowiedzialności zbiorowej; polskie prawo karne skarbowe odpowiedzialność posiłkowa)

• Zasada humanitaryzmu - zgodnie z nią prawo karne powinno być humanitarne, co znaczy, że wymagania przezeń stawiane powinny być możliwe do spełnienia, a stosowane kary i środki nie powinny być okrutne.

• Nullum crimen sine lege - nie ma przestępstwa bez ustawy.

• Nullum crimensine lege scripta - prawo karne musi być spisane i zawarte w ustawie

• Nullum crimensine lege certa - przepisy karne muszą opisywać przestępstwo jak najdokładniej

• Niedopuszczalne jest stosowanie analogii na niekorzyść oskarżonego

• Nullum crimensine lege praevita, lex retro non agit - ustawa karma wprowadzająca odpowiedzialność karną nie może działać wstecz

• Nulla poena sine lege - nie ma kary bez ustawy

§ 4. Szkoły prawa karnego

1. Kierunek racjonalistyczno - humanitarny

podstawowymi postolutami tego kierunku była równość wobec prawa i jasne zapisane w ustawie prawo karne; sprzeciwiano się też karą okrutnym i stosowaniu tortur(główni przedstawiciele Rossou, Valtaire, Cesare Beccaria)

2. Szkoła klasyczna

Przedstawiciele tego kierunku podkreślali, że punktem wyjścia do odpowiedzialności karnej jest czyn i wina, istotą kary jest sprawiedliwa odpłata za czyn (Anzelm Feuerbach, Rossi, Bentham)

3. Szkoła antropologiczna

Według tej szkoły większość przestępców posiada cechy przyrodzone, po których rozpoznaniu można stwierdzić, że dana osoba ma genetyczne skłonności do popełniania danego przestępstwa, dlatego można ich zawczasu izolować.(Cesrare Lombroso)

4. Szkoła Socjologiczna

podstawową innowaćją tej szkoły było stwierdzenie, że poza osobą przestępcy przestępstwo ma podłoże społeczne. Przesłanką odpowiedzialności miał być nadal czyn, lecz nie miał on decydować o rozmiarach odpowiedzialności(„” nie czyn lecz sprawca zostaje ukarany). Ta szkoła dzieli przestępców na trzy grupy:

1. z nawyknienia - celem kary wobec nich powinna być eliminacja, gdyż nie nadają się do poprawy

2. sprawców nadających się do poprawy, powinno się wobec nich stosować kary, które pomogły by im powrócić na łono społeczeństwa

3. Sprawców przypadkowych, niewymagających poprawy, a jedynie ostrzeżenia przez ukaranie.

Podstawą kary miała być ochrona dóbr prawnych.

5. Inne kierunki w prawie karnym

• Obrona społeczna - ten kierunek proponował zamiany prawa karnego, prawem ochrony społecznej, ten kierunek nie miał operować takimi pojęciami jak antyspołeczność sprawcy. Zamiast kar współmiernych do czynu miano się posługiwać środki obrony społecznej o charakterze prewencyjnym, wychowawczym i leczniczym dostosowane do osobowości sprawcy

• Nowa obrona społeczna - mniej radykalny odłam obrony społecznej postulował tylko o zmiane prawa karnego, jego zwolennicy opowiadają się przeciwko karze na rzecz ochrony społeczeństwa przy pomocy jednolitego systemu polityki kryminalnej opartej na wynikach badań naukowych. W stosunkui do osób, które popełniły przestępstwo mala by być stosowana resocjalizacja, ale nie w więzieniu

• Neoklasycyzm - powrót do idei klasycznej jako kary współmiernej d czynu

• Abolicjonizm - postuluje o likwidacje prawa karnego i zastąpienie go różnymi instrumentami rozwiązywania konfliktów społecznych. Według nich śedzia w procesie powinien być raczej mediatorem

§ 5. Zagadnienia kryminalistyki

I. Opisowa nauka o kryminalizacji

Dlaczego uznaje się pewne czyny za zabronione - ustawodawca podejmuje decyzje na podstawie spostrzeżenia, że jakieś dobro godne ochrony doznaje uszczerbku, lub zagrożenia z powodu pewnego zachowania się ludzi.

Powody kryminalizacji:

1. racjonalne powody kryminalizacji - ustawodawca chce osiągnąć przez nie pewien cel

2. irracjonalne(emocjonlane) powody kryminalizacji - ustawodawca uważając pewne czyny za niegodne zakazuje iuch

II. Normatywna nauka o kryminalizacji

Normatywna nauka o kryminalizacji zajmuje się tworzeniem zasad jakimi powinien posługiwać się ustawodawca podejmując decyzję o kryminalizacji bądź dekryminalizacji np.:

• uzasadniona naukowo - kryminalizacja powinna się opierać na zasadach kryminologii i innych naukach

• kryminalizacja powinna być poprzedzona rachunkiem zysków i strat

• zasada subsydiarności - prawo karne nie powinno ingerować gdy inne rodzaje reakcji społecznej są wystarczające

• nullum crimen sine lege

§ 6. Ustawa karna i jej stosowanie

I. Źródła polskiego prawa karnego

Prawo karne obowiązujące w Polsce znajduje się głównie w kodeksie karnym z 1997(poprzednie 1969, 1932). Poza kodeksem karnym, przepisy karne zawierają się min. w ustawach dodatkowych(szczególne zawierają w większości przepisy karne, typu administracyjnego zawierające przepisy karne).

Kodeks z 1997 składa się z trzech części:

1. część ogólna - zawiera główne przepisy określające zasady odpowiedzialności, reguły obowiązywania ustaw karnych, katalog kar i zasady ich wymierzania

2. szęść szczególna - zawiera przepisy o poszczególnych typach przestępstw i kar za nie grożących

3. część wojskowa - zawiera przepisy karne odnoszące się do żołnierzy

Poza kodeksem karnym prawo karne znajduje się we wszystkich dziedzinach prawa.

Inne znaczenie dla prawa karnego mają konstytucja i umowy międzynarodowe, z którymi poszczególne ustawy karne mają być zgodne

II. Wykładnia przepisów prawa karnego

• Językowa

• Teologiczna celowościowa

• Systemowa

• Zwężająca

• Rozszerzająca

III. obowiązywanie ustawy w czasie

1. Wejście w życie

Wchodzą w życie po 14 dniach od ich ogłoszenia.

Utrata mocy obowiązywania:

1. uchylenie mocy przepisu w sposób dorozumiany - przepis późniejszy uchyla wcześniejszy(tylko jeśli jest taka sama hipoteza)

2. wyraźne usuniecie mocy obowiązującej przepisu - klauzula derogacyjna

3. upływ czasu na jaki ustawa została wydana

4. utrata mocy obowiązującej na skutek orzeczenia TK

sporny:

5. odwyknięcie - desuetudo

2. Czas popełnienia przestępstwa

art. 6 § 1 „Czyn zabroniony uważa się za popełniony w czasie, w którym sprawca działał lub zaniechał działania do którego był obowiązany”. Wyjątkiem jest obliczanie terminu przedawnienia, które liczy się od momentu nastąpienia skutków a nie działania.

3. Obowiązywanie ustawy karnej pod względem czasu

1. Lex retro non agit

2. jeśli po popełnieniu przestępstwa, a przed wydaniem prawomocnego wyroku sądu następuje zmiana ustawy karnej; w zasadzie stosuje się ustawę nową chyba, że stara jest względniejsza dla sprawcy(wysokość kary, możliwość nadzwyczajnego złagodzenia, długość okresu przedawnienia, możliwość warunkowego zawieszenia)

3. Zmiana ustawy karnej po wydaniu orzeczenia nie zmienia zaistniałeo stanu, chyba że czyn przestaje być zagrożony groźbą kary(art. 4 §4 ), w takim wypadku nie tylko przestaje się odbywać kary ale i następuje zatarcie skazania z mocy prawnej

IV. Obowiązywanie ustaw pod względem miejsc i osób

Zasady obowiązywania ustawy pod względem miejsc i osób, wskazują w jakich sytuacjach te przepisy mają zastosowanie.

1. Zasada terytorialności

art. 5 i 109-114 KK. Art. %określa zakres obowiązywania ustaw karnych do terytorium polski i statku wodnego i powietrznego polskiego.

Terytorium polski - to obszar powierzchni wraz z wodami wewnętrznymi oraz morskimi wodami przybrzeżnymi, a także słup powietrzna nad ich obszarem i wnętrze ziemi pod nimi

Polski statek wodny i powietrzny - samoloty, statki i platformy zarejestrowane w Polsce.

Art. 6 § 2 KK przestępstwo uwaza się za popełnione w miejscu, gdzie skutk znamie czynu miał nastąpić lub nastąpił lub gdzie przestępca działał lub zaniechał działania

Przekazanie przejęcia ścigania - zebranie dowodów w kraju w, którym zostało popełnione przestępstwo a

później przekazanie ich państwu, którego przestępca był obywatelem, w celu dalszego toku postepowania

2. Zasada narodowości podmiotowej

art. 109 KK przyjmuje zasadę narodowości podmiotowej - obywatel polski odpowiada za wszystkie czyny popełnione za granicą będące przestępstwem w Polsce oraz według prawa obowiązującego w miejscu popełnienia(podwójna przestępczość czynu.

Ten warunek jest uchylany tylko w przypadkach kiedy przestępstwo odbywa się na terenie niczyim, lub przez urzędnika za granicą wykonującego swe obowiązki.

3. Zasada Narodowości przedmiotowej ograniczona

Czyny popełnione przez cudzoziemców za granicą są przestępstwami w Polsce tylko wtedy kiedy godzą w interesy państwa lub są przestępstwami o charakterze terrorystycznym (art. 110 § 1 KK).

4. Zasada narodowości przedmiotowej nieograniczona

Przewiduje ona w pewnych sytuacjach zastosowanie polskiej ustawy kartnej bez względu na obywatelstwo i bez ograniczenia warunkiem podwójnej przestępczości

1. Przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu wewnętrznemu i zewnętrznemu RP

2. Przestępstwa przeciwko polskim urzędnikom lub funkcjonariuszom publicznym

3. przestępstwa przeciwko istotnym polskim interesom gospodarczym

4. przestępstwa fałszach zeznań złożonych wobec urzędu polskiego

5. przestępstwa z których choćby pośrednio została osiągnięta korzyść majątkowa na terytorium RP.

5. Zasada odpowiedzialności zastępczej

Reguluje odpowiedzialność cudzoziemca, który popełnił czyn za granicą zagrożony tam i w Polsce karą. W takim wypadku o ile tamten kraj nie poprosi o ekstradycję stosowane jest prawo polskie.

6. Zasada represji wszechświatowej

art. 113 przewiduje stosowanie polskiej ustawy karnej wobec cudzoziemców i obywateli polskich ściganych na mocy zobowiązania umowami międzynarodowymi

7. Moc prawna orzeczeń zagranicznych

według art. 114 § 1 KK wszczęte postępowanie za granicą nie przeszkadza w wszczęciu postępowania w Polsce. (teoretycznie oskarżony może być skazany dwa razy za to samo, ale odsiadkę za granica bierze się na poczet kary w Polsce)

Wyjątek kiedy polska w jakiś sposób wyczerpała swoje prawo do wymierzenia kary(eksterminowała, przekazała za granicę ściganie), a także kiedy wobec oskarżonego zapadł wyrok międzynarodowego

trybunału karnego.

V. Immunitety

Immunitet - czasowe lub stałe wyłączenie sod możliwości pociągnięcia do odpowiedzialności.

Immunitet materialny - stałe uchylenie karalności

Immunitet formalny - czasowe wyłączenie odpowiedzialności

1. Prezydent - za naruszenie konstytucji może zostać pociągnięty do odpowiedzialności przed Trybunałem Satnu, za zgodą 2/3 zgromadzenia narodowego, na wniosek co najmniej 140 jego członków

2. Parlamentarny materialny - posłowie i senatorowie nie odpowiadają za czyny dokonane na podstawie wykonywania mandatów

3. rzecznik praw obywatelskich nie może być pociągnięty bwz zgody sejmu

4. dyplomatyczny i konsularny - możliwość ukarania tylko jeśli się zrzeknie immunitetu

Rozdział II: Nauka o przestępstwie

§ 1. ogólne pojęcie przestępstwa

I. definicja przestępstwa

Przestępstwem jest czyn człowieka zabroniony przez ustawę pod groźbą kary jako zbrodnia lub występek, bezprawny, zawiniony i społecznie szkodliwy w stopniu wyższym niż znikomy.

II. Przestępstwo jako czyn człowieka

Mówiąc, że przedmiotem przestępstwa może być tylko człowiek, podkreślamy tu, że chodzi o osobę fizyczną(współcześnie są wyjątki jak np. odpowiedzialność podmiotów zbiorowych).

Zachowanie się człowieka, żeby zostalo uznane za czyn musi być zachowaniem zewnętrznym zależnym od woli człowieka(nie jest czynem np. zachowanie pod wpływem przymusu zewnętrznego), jeśli jest zależne od woli ale wymuszone w jakiś sposób nazywamy je przymusem względnym i jest czynem.

III. Czyn zabroniony, Ustawowe znamiona przestępstwa

Przestępstwo musi być czynem zabronionym przez ustawę karną,, tzn. odpowiadać opisowi; opis ten z kłada się z elementów nazywanych ustawowymi znamionami przestępstwa, których występowanie w czynie sprawcy musi być spełnione by można mu było przypisać popełnienie określonego przestępstwa. .

Znamiona opisowe - to te , których stwierdzenie nie wymaga stosowania ocen, a ich zakres znaczeniowy jest stosunkowo ważny

Znaczenia ocenne - wymagają przy ich ustalaniu posługiwania się różnego rodzaju ocenami.

IV. Bezprawność czynu

Przestępstwa niumyślne - są przestępstwami z nieostrożności tzn. jako przestępstwo nieumyślne może być ocenione tylko takie wypełnienie znamion przestępstwa, które było rezultatem nieostrożnego zachowania sprawcy

V. Wina

Wina - występuje wtedy kiedy możemy sprawcy postawić zarzut z popełnienia danego czynu zabronionego. Przesłanki winy:

1. strona podmiotowa przestępstwa - zamiar, lekkomyślność lub niedbalstwo.

2. osoba zdolna do ponoszenia winy - określony wiek

3. okoliczności wyłączające winę - niepoczytalność(31), stan wyższej konieczności(26), rozkaz(318), błąd(28 - 30).

Teorie winy:

1. Psychologiczna teoria winy - utożsamia wine ze sferą podmiotową przestępstwa

2. Normatywna teoria winy - za istotę winy uważa osobistą zarzucalność popełnionego czynu

VI. Społeczna szkodliwość czynu

Pojęcie społecznej szkodliwości czynu jako podstawowe kryterium kryminalizacji powinno być wskazówką dla ustawodawcy przy stanowieniu nowych lub rezygnacji z istniejących typów przestępstw.

Po za tym w praktyce istnieją też czyny spełniające wszystkie ustawowe znamiona przestępstwa nie będąc jednak szkodliwe społecznie lub będąc szkodliwe minimalnie w takim przypadku czyn konkretny, mimo że formalnie narusza przepis karny, nie jest przestępstwem(art. 1).

Materialne definicje prawa uwzględniają szkodliwość społeczną czynu formalne nie.

VII. klasyfikacja przestępstw

1. waga przestępstwa

art. 7 zbrodnie i wystepki

zbrodnie - czyny zagrożone karą pozbawienia wolności na czas nie krótszy niż 3 lata

występki - (górna granica)są czyny zagrożone karą przekraczającą jeden mieśiąc pozbawienia wolnośći, jeden miesiąc ograniczenia wolność lub grzywną powyżej 30 stawek dziennych

wykroczenia - górne zagrożenie karą nie przekracza wyżej wymienionych granic

2, forma winy

umyślne i nieumyślne

3. Forma czynu

przestępstwa z działania i przestępstwa z zaniechania

4. znamię skutku

formalne(bezskutkowe) - jeśli chodzi tylko o zachowanie się przestępcy

materialne(skutkowe) - posiadający znamiona w świecie zewnętrznym w stosunku do sprawcy

5. typy przestępstw

typ podstawowy - przestępstwo podstawowe

typ kwalifikowany - wyjątek od przestępstwa zagrożony wyższą karą

typ uprzywilejowany - wyjątek od przestępstwa zagrożony karą niższą

6. tryb ścigania

z oskarżenia publicznego

z oskarżenia prywatnego

7. cechy charakterystyczne

Indywidualne

Powszechne

§ 2. Struktura przestępstwa

I. Podmiot przestępstwa

1. Wiek sprawcy

Według polskiego prawa karnego podmiotem przestępstwa może być tylko osoba fizyczna , która ukończyła w chwili popełnienia czynu 17 lat (art. 10 § 1 KK). Wyjątkami od zasady są

1. Przewidziane przestępstwa za , które karani mogą być już 15 latkowie(art. 10§ 2 [zamach na prezydenta, zabójstwo umyślne, morderstwo, umyślne spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, umyślne spowodowanie niebezpieczeństwa powszechnego, porwanie statku lub samolotu, umyślne spowodowanie katastrofy w komunikacji, zgwałcenie zbiorowe, wzięcie zakładników, rozbój],

2. Zastosowanie środków poprawczych wobec osób w wieku 17 i 18 odnosi się tylko do występku.

2. Nieletni

Postępowanie z nieletnimi nie ma charakteru karnego. Nieletni:

1. osoby do lat 18 wobec, których stosuje się środki wychowawcze

2. osoby 13-17 wobec, których toczy się postępowanie o czynu karalne

3. osoby wobec, których wykonuje się orzeczone środki wychowawcze lub poprawcze

Metody stosowane wobec nieletnich:

1. środki wychowawcze

1. upomnienie

2. zobowiązanie do określonego zachowania

3. nadzór odpowiedzialny rodziców lub opiekuna

4. nadzór kuratora

5. umieszczenie w rodzinie zastępczej itp..

2. środki leczniczo wychowawcze

1. umieszczenie nieletniego w szpitalu psychiatrycznym lub młodzieżowym ośrodku wychowawczym

3. umieszczenie w zakładzie poprawczym

1. tylko w razie popełnienia czynu wypełniającego znamiona przestępstwa 13 -17 lat

3. młodociany

młodociany to taki, który w chwi8li popełnienia czynu nie ukończył 21 lat a w chwili orzekania w 1 instancji 24. Szczególny przypadek kategorii sprawcy dorosłego traktowany w szeregu spraw odmiennie niż inni sprawcy.

4. Przestępstwa indywidualne i powszechne

przestępstwa powszechne - to takie, których podmiotem może być każda osoba odpowiadająca ogólnym cechom podmiotu przestępstwa(osoba fizyczna w określonym wieku).

Przestępstwa indywidualne - to takie, w których w opisie ustawowym znamię podmiotu określone jest przez użycie pewnej dodatkowej cechy.

1. właściwe - szczególna cecha decyduje o byciu przestępstwa(brak cechy powoduje niebyt przestępstwa)

2. niewłaściwe - szczególna cecha nie decyduje o byciu przestępstwa, lecz o stworzeniu jej kwalifikowanego lub uprzywilejowanego typu.

II. strona przedmiot owa przestępstwa

Zaliczamy do niej:

1. czyn - jest opisany poprzez przy pomocy tzw. znamienia czasownikowego(zabija, ujawnia itp.)

2. skutek czynu - występuje tylko przy przestępstwach materialnych

3. czas i miejsce czynu - określa się je przy niektórych typach przestępstw

4. sytuację w jakiej czyn popełniono(będąc pozbawionym wolności

5. sposób popełnienia (przemocą, groźbą itp.)

6. przedmiot wykonawczy czynu - przedmiot materialny na którym dokonuje się dane przestępstwo

III. Formy czynu

1. Przestępstwa trwałe

Przestępstwo może być ujęte jako utrzymanie pewnego stanu rzeczy(dezercja, nielegalne posiadanie broni), czas popełnienia takiego przestępstwa rozciąga się na czas od zapoczątkowania do zakończenia

2. przestępstwa wieloosobowe

przepisy ujmują takie przestępstwo jako „branie udziału” w pewnym wspolnym działaniu(np. 158 KK).

3. Przestępstwa wieloczynowe

Ustawa ujmuje przestępstwo jako wieloszynowe kiedy oparte jest ono na pewnej działalności składającej się z poszczególnych czynów(nie jest z mocy prawa dzielona na poszcegolne czyny lecz uznawana za jedną całość)

IV. Przestępstwa zaniechania

1. Uwagi wstępne

Przestępstwo z zaniechania polega na niepodjęciu przez sprawcę działania, do którego był zobowiązany(formalne przestępstwa zaniechania), lub na spowodowanie określonego skutku przez niepodjęcie takiego działania(materialne przestępstwo zaniechania).

Źródłem obowiązku przy przestępstwach formalnych jest ustawa karna.

2. przestępstwa materialne z zaniechania

Art. 2. określa jako źródła karalność tego przestępstwa :

1. ustawę - może bezpośrednio zobowiązać obywateli do określonych działań

2. umowa podjęcie określonej funkcji - faktyczne podjęcie się pewnej funkcji i jej zaniechanie

3. artykuł 2 KK określa też jako przestępstwo z zaniechania dopuszczenie się przez osobę niebezpiecznej lub bezprawnej sytuacji jeśli tej sytuacji nie likwiduje i doprowadza w ten sposób do przestępnego skutku

Tylko obowiązek który jest gwarantem nie zaistnienia pewnego skutku może być stanowić podstawę odpowiedzialności.

V. Skutek czynu, Związek przyczynowy

Skutek czynu jeśli w typie przestępstwa istnieją dwa typy karalności kwalifikowana i podstawowa nazywamy następstwem czynu. Między zachowaniem się sprawcy a skutkiem musi zachodzić związek przyczynowy. Kryteria związku przyczynowego:

• teoria ekwiwalencji - opiera się na złożeniu, że przyczyną każdego skutku jest określona suma warunków koniecznych do jego nastąpienia. To czy warunek jest konieczny określa się przy pomocy hipotetycznego usuwania tego warunku(czy skutek by nastąpił gdyby warunek nie wystąpił), ustalenie związku nie przesądza jeszcze o odpowiedzialności czyn musi być jeszcze bezprawny i zawiniony.

• Teoria adekwatnego związku przyczynowego - nie wystarcza, że czyjeś zachowanie jest koniecznym warunkiem nastąpienia skutku, wymaga się jeszcze, by określony w ustawie skutek był normalnym następstwem takiego zachowania się.

• Teoria relewancji - związek przyczynowy według tej teorii można ujmować szeroko jak przy teorii ekwiwokacji, ale prawo karne poprzez pewne sformułowania przepisów dokonue tutaj pewnej selekcji, a nie każde spowodowanie skutku i nie każdy związek przyczynowy jest istotny dla odpowiedzialności karnej

Przyczynowość zaniechania wiele osób kwestionuje możliwość istnienia związku przyczynowego miedzy zaniechaniem a skutkiem, twierdzą, że skutek może zaistnieć tylko przez działanie, odpowiedzialność w trakim przypadku istnieje nie za spowodowanie skutku lecz za nie powstrzymanie go.

VI. Strona podmiotowa przestępstwa

Strona podmiotowa - obejmuje zjawiska psychiczne , które muszą towarzyszyć stronie przedmiotowej i które wyrażają stosunek psychiczny sprawcy do czynu; stosunek ten może polegać na umyślności bądź

nieumyślności.

VII. Formy winy umyślnej

1. zamiar bezpośredni

Zamiar bezpośredni zachodzi wtedy gdy sprawca chce popełnić czyn zabroniony, określając wolę sprawcy jako chcenie określonego czynu zabronionego, zakładam zarazem, że obejmuje on swoja świadomością wszystkie znamiona czynu

1. zamiar bezpośredni nagły - decyzja o popełnieniu czynu zabronionego podejmowana jest w krotkim czasie , bez szczegółowych przemyśleń

2. zamiar przemyślany - powstaje w wyniku trwającego jakiś czas kształtowania się decyzji, często powiązany z opracowaniem szczegółowego planu popełnienia przestępstwa.

3. Zamiar ogólny - zachodzi gdy sprawca nie precyzuje w swoich przeżyciach psychicznych skutku, który chce spowodować

2. zamiar ewentualny

Zamiar ewentualny gdy sprawca przewiduje możliwość popełnienia czynu zabronionego i na to się godzi. W przypadkach konkretnych zamiar ewentualny wiąże się z zamiarem bezpośrednim (napad na bank z użyciem broni, przewiduje się możliwość jej użycia ale nie jest to celem[sprawca ma obojętny stosunek do tego czynu]).

Zamiar niby-ewentualny - odmiana zamiaru bezpośredniego sprawca przy braku pewności co do jednego ze znamion przestępstwa chce zachowania objętego znamieniem czasownikowym.

VIII. dodatkowe cechy umyślności. Przestępstwa kierunkowe

W znamieniach niektórych typów przestępstw umyślnych znajdujemy wskazanie na dodatkowe cechy, które musi zawierać strona podmiotowa.

Celu, którym ma się kierować sprawca; rzadziej motyw(prz4eżycie psychiczne po charakterze intelektualnym skłaniające sprawcę do popełnienia czynu), pobudka(przeżycie o charakterze emocjonalnym skłaniające przestępcę do popełnienia czynu); prz4stępstwa kierowane takimi przesłankami nazywamy przestępstwami kierunkowymi.

IX. Formy winy nieumyślnej

1. uwagi ogólne

Przesłanką odpowiedzialności za przestępstwo nieumyślne jest naruszenie zasady ostrożności

2. Lekkomyślność

lekkomyślność polega na tym, że sprawca świadomie narusza zasady ostrożności możliwość popełnienia czynu zabronionego przewiduje, lecz przypuszcza, że go uniknie. (od zamiaru ewentualnego różni tym, że

sprawca myśli, że nie wypełni znamion czynu)

3. Niedbalstwo

niedbalstwo polega na tym, że sprawca możliwości popełnienia czynu zabronionego nie przewiduje, chociaż morze je przewidzieć.

X. Wina mieszana

Mieszany charakter winy polega na tym, że część znamion przestępstwa objęta jest zamiarem przestępcy, a druga część tylko winą nieumyślną. Przestępstwa z winy mieszanej traktuje się w sumie jak przestępstwa umyślne.

XI. Przedmiot przestępstwa

Przestępstwo stanowi zamach na dobra prawnei dlatego patrząc od strony przestępstwa nazywamy je: przedmiotem zamachu.

1. Podział przestępstw ze względu na przedmiot ochrony

1. Przestępstwa naruszenia dobra prawnego - przestępstwa do których znamion należy uszczerbek wyrządzony określonym dobrom prawnym

2. narażanie dobra prawnego na konkretne niebezpieczeństwo - do których znamion należy skutek w postaci konkretnego zagrożenia dla dobra prawnego

3. abstrakcyjne narażanie dobra prawnego - do ich znamion nie należy ani uszczerbek ani zagrożenie konkretnego dobra prawnego, polegają jednak na powstaniu niebezpieczeństwa dla określonego dobra prawnego, które jednak nie należy do znamion

2. indywidualny, rodzajowy i ogólny przedmiot ochrony

§ 3. Formy popełnienia przestępstwa

I. Uwagi ogólne

Formy zjawiskowe - czyli sprawstwo, współsprawstwo, sprawstwo kierownicze podżeganie i pomocnictwo

Formy stadialne - przygotowywanie, usiłowanie

II. Sprawstwo, współsprawstwo, sprawstwo kierownicze

1. Sprawstwo

podlega karze za sprawstwo kto wywołuje czyn zabroniony sam art. 18 1

2. współsprawstwo

Polega na wykonywaniu przestępstwa z drugą osobą, polega na tym, że działania kilku osób objęte są porozumieniem i są działaniem wspólnym. Mogą dokonywać:

1. działań jednorodnych

2. różnorodne

Przestępstwa nieumyślne tez mogą być popełnione w formie współsprawstwa.

• Przestępstwa indywidualne właściwe - współsprawstwo przy takim przestępstwie jest możliwe jeśli wszystkie osoby posiadają wymaganą cechę podmiotu, w innych przypadkach nie zawsze.

• Przestępstwa indywidualne niewłaściwe - jeżeli to przestępstwo stanowi typ uprzywilejowany to współsprawca który nie posiada cechy odpowiada za typ podstawowy, jeśli byłoby to przestępstwo kwalifikowane to współprawca jeśli wiedział o cesze u drugiego współsprawcy wiedział też odpowiada za typ kwalifikowany

3. sprawstwo kierownicze

Za sprawstwo odpowiada według art. 18 1 KK, także ten kto kieruje wykonaniem czynu zabronionego przez inną osobę, wykorzystując jej uzależnienie od siebie.

1. sensu stricte - łączy się z zapoczątkowaniem akcji przestępczej przez wydanie polecenia osobie formalnie podległej.

2. wydanie polecenie wykonania czynu - przez wykonanie uzależnienia sprawcy od polecającego.

4. indywidualizacja winy

odpowiedzialność wielosobowa za czyny zabronione jest określona w artykule 20 KK tak, że każdy ze sprawców odpowiada w granicach swojej umyślności

III Podżeganie i pomocnictwo

• Podżeganie - polega na nakłanianiu innej osoby do popełnienia czynu zabronionego, podżegacz musi nakłonić podżeganego do popełnienia przestępstwa i chcieć by popełnił on czyn zabroniony(nakłonienie osoby która już chce popełnić czyn zabroniony nie jest podżeganiem)

• Pomocnictwo - pomocnictwo polega na ułatwieniu innej osobie popełnienia przestępstwa. Dzielimy je na fizyczne i psychiczne . Pomocnictwo morze być dokonane tylko umyślnie, musi być dokonane przed lub w trakcie czynu. Teorie rozróżniające współsprawstwo od pomocnictwa

• Teoria formalno-obiektywna - według niej kryterium powinno być czy takie działanie polega na realizacji znamion przestępstwa.

• Teoria subiektywna - czy Z traktował swój czyn jako własne popełnienie z X, czy też zamiarem jego było ułatwienie X popełnienie przestępstwa

• Teoria materialno-obiektywna - według tej teorii powinno się sprawdzać czy wkład danej osoby był istotnym wkładem w popełnienie przestępstwa

• Uczestnictwo konieczne - do popełnienie niektórych przestępstw jest konieczne wystepowanie więcej niż jednej osoby, osobami koniecznymi są osoby które uczestniczą w popełnieniu przestępstwa ale stanowią jednocześnie jego ofiary

IV. Odpowiedzialność podżegacz i pomocnika

Za podżeganie i pomocnictwo odpowiada się w zakresie swojej umyślnośći czyli za swoje zamiary a nie dokonane przez sprawców czyny. Kara jest wymierzana w granicah określonych za sprawstwo sędzia morze jednak zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.

Wyłączenie odpowiedzialności następuje kiedy przejawili oni skuteczny czynny żal, przejawiający się w uniemożliwieniu popełnienie przestępstwa, czynny żal nie odnosi się do prowokatora czyli osoby, która podżegała/pomagała sprawcy w celu jego aresztowania

V. Formy stadialne przestępstwa

Zasadniczą forma popełnienie przestępstwa jest dokonanie, poza dokonaniem do form stadialnych należy usiłowanie i przygotowanie.

Elementy pochodu przestępstwa:

1. zamiar(nie jest formą stadialną)

2. przygotowanie

3. usiłowanie

4. dokonanie

VI. Przygotowanie

1. Przygotowanie w sensie ścisłym

Przygotowanie w sensie ścisłym polega na podjęciu czynności mających stworzyć warunki do popełnienia czynu zabronionego

2. wejście w porozumienie

Polega na porozumieniu dwóch lub więcej osób, polegające na uzgodnieniu zamiaru popełnienie konkretnego przestępstwa.

3. Karalność przygotowania i czynny żal

przygotowanie do popełnieniea przestępstwa jest karalne tylko wtedy kiedy ustawa tak stanowi.

Sprawca przygotowywania może uniknąć odpowiedzialności poprzez przejawienie czynnego żalu, polegającego na dobrowolnym odstąpieniu od przygotowywania, musi ono polegać na pewnym zewnętrznym zachowaniu (poprzez zniszczenie przygotowywanych srodków)

VII. Usiłowanie

1. definicja

usiłowanie charakteryzują trzy etapy:

1. zamiar

2. zachowanie zmierzające bezpośrednio do dokonania

3. brak dokonania

Zachowanie się sprawcy morze być znane za usiłowanie tylko wtedy kiedy bezpośrednio zmierza do dokonania, do określenie tego terminu określa się różnych kryteriów:

• subiektywne - kładą nacisk na zamiar sprawcy, czyli tylko takie zachowania, które jednoznacznie ujawniają zamiar sprawcy

• obiektywne - uważa za usiłowanie początek dokoania

2. Zagrożenie karą

usiłowanie jest zagrożone taką samą karą jak przestępstwo dokonania, w praktyce ze względu na artykuł 53 2 (sędzia ocenia rozmiar i rodzaj ujemnych następstw) są one niższe.

3. Usiłowanie nieudolne

następuje wtedy kiedy sprawca usiłujące nie zdaje sobie sprawy, że dokonanie jest niemożliwe. W Polskim prawie karalne jest tylko takie usiłowanie nieudolne, przy którym dokonanie jest niemożliwe ze względu na brak przedmiotu nadającego się do dokonania na nim czynu zabronionego lub użycie środka nie nadającego się do popełnienia czynu,. Za usiłowanie nieudolne grozi taka sama kara jak za dokonanie sędzia morze jednak zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary a nawet odstąpić od jej wykonania.

4. Czynny żal

nie podlega karze ten kto dobrowolnie odstąpił od czynu lub zapobiegł skutkowi stanowiącemu znamię czynu

§ 4. Wyłączenie odpowiedzialności karnej

Okoliczności wyłączające przestępczość czynu morzna podzielić na trzy rodzaje:

1. wyłączające bezprawność czynu(kontratypy) - takie okoliczności sprawiają, że mimo spełnienia wszystkich znamion czyn nie jest przestępstwem. Do takich okoliczności należy obrona konieczna i stan wyższej konieczności

2. wyłączające winę - niepoczytalność, błąd co do faktu, nieświadomość bezprawności czynu, rozkaz przełożonego

3. wyłączające społeczną szkodliwość czynu - znikoma szkodliwość społeczna

§ 5. kontratypy

I. Obrona konieczna

1. Definicja

art. 25 - obrona konieczna polega na odparciu bezpośredniego bezprawnego zamachu na jakiekolwiek dobro chronione prawem, przy użyciu środków koniecznych do odparcia tego zamachu i w sposób współmierny do niebezpieczeństwa zamachu. Obrona konieczna nie ma charakteru subsydiarnego co znaczy, że morze zastosować ją każdy w obronie dobra prawnego nawet jeśli było inne wyjście z sytuacji.

2. Warunki

1. obrona konieczna jest reakcją na bezpośredni zamach - zamach polega na działaniu lub zaniechaniu działania zagrażającym naruszeniu dobra prawnego, zamach jest bezpośredni jeśli zagrożone dobro morze być naruszone w najbliższym czasie

2. zamach musi być bezprawny - nie musi być to zamach naruszający prawo karne, nie musi mieć charakteru przestępstwa, nie ma obrony koniecznej przed prawnym zamachem(można się bronić przed funkcjonariuszami przekraczającymi swe kompetencje)

3. obrona konieczna musi być konieczna w sensie technicznym - broniący morze używać tylko sposobów i środków koniecznych do odparcia zamachu

3. dysproporcja dóbr

Wymagane jest by sposób obrony był współmierny do niebezpieczeństwa zamachu, nie oznacza, że między dobrem zaatakowanym przez napastnika a dobrem naruszonym w wyniku obrony koniecznej nie morze zachodzić dysproporcja, lecz nie mrze być ona nadmierna.

4. Prowokacja

Zwykle sprowokowanie zamachu nie odbiera prawa do obrony koniecznej, chyba, że taka prowokacja była celowa.

5. Problem bójki

W zasadzie nie mogą się powoływać na obronę konieczną uczestnicy bójki, w orzecznictwie istnieje jednak prawo do obrony koniecznej przed konkretnym zamachem w określonym momencie bójki, inna teoria mówi, ze podczas takiego wypadku jest możliwe tylko zastosowanie stanu wyższej konieczności.

6. Przekroczenie granic

W razie przekroczenia granic obrony koniecznej sąd morze zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary a nawet odstąpić od jej wymierzenia. Przekroczenie granic obrony koniecznej powoduje, że przestaje ona być działaniem prawnym.

Przekroczenie granic obrony koniecznej morze nastąpić w dwojaki sposób:

1. Eksces intensywny - gdy broniący się stosuje sposób obrony, który nie był konieczny dla odparcia ataku, albo gdy zachodzi rażąca dysproporcja dóbr

2. Eksces ekstensywny - polega na spóźnionym działaniu obronnym, albo działaniu przedwczesnym.

II. Stan wyższej konieczności

1. definicja

art. 26 stan wyższej konieczności - polega na wyłączeniu przestępczości czynu w zasadzie sprzecznego z prawem karnym= poświęcenie jakiegoś dobra w celu ochrony innego dobra o wyższej wartości, jeśli było to zachowanie się podjęte w celu uchylenia bezpośredniego niebezpieczeństwa grożącego dobru chronionemu prawem, przy czym niebezpieczeństwa takiego nie można było w inny sposób uniknąć.

2. Stan wyższej konieczności a obrona konieczna

W obronie koniecznej - bezprawny zamach a przy stanie wyższej konieczności niebezpieczeństwo.

W obronie koniecznej odparcie zamachu a w stanie wyższej konieczności poświęcenie jakiegoś dobra

W obornik koniecznej w przeciwieństwie do stanu wyższej konieczności nie ma zasady subsydiarności

3. Bezpośrednie niebezpieczeństwo

bezpośrednie niebezpieczeństwo zachodzi wtedy kiedy istnieje zagrożenie naruszenia dobra prawnego w najbliższej przyszłości .

4. Proporcja dóbr

W S.W.K. musi zachodzić proporcja pomiędzy dobrem ratowanym i poświęcanym => dobro poświęcane nie morze mieć wartości oczywiście większej niż dobro ratowane.Ustalanie wartości dla celów stanu wyższej konieczności musi się kierować kryteriami obiektywnymi akceptowalnymi społecznie.

5. Subsydiarność

Stan wyższej konieczności jest oparty na zasadzie subsydiarności tzn. że zachowanie polegające na poświęceniu jakiegoś dobra w celu ratowania innego było stosowane w ostateczności z braku innych możliwości wyjścia z sytuacji.

6, Celowość działania

Na stan wyższej konieczności morze powołać się tylko ten kto uświadomił sobie istnienie niebezpieczeństwa i działał w celu jego uchylenia (musi być to działanie umyślne i znamiennego określonego celu)

7. konsekwencje

Stan wyższej konieczności morze wyłączać bezprawność czynu lub winę:

1. wyłączający bezprawność zachodzi wtedy gdy dobro poświęcone przedstawia wartość niższą od dobra ratowanego

2. wyłączający winę - jęsli dobro poświęcane przedstawia wartość równą bądź większą od ratowanego.

8. Zawiniony stan wyższej konieczności

Co materii czy w sytuacji zawinionej można stosować stan wyższej konieczności istnieją różne poglądy najbardziej przemawiający jest pogląd, że wyłączenie możliwości zastosowania stanu wyższej konieczności następuje tylko wtedy kiedy osoba celowo dążyła do stanu wyższej konieczności, żeby naruszyć dobro sąsiada.

9. wyłączenie stanu wyższej konieczności

Nie działa w stanie wyższej konieczności ten kto poświęca dobro, które ma obowiązek chronić nawet narażając się na niebezpieczeństwo osobiste(np. ochroniarz ratując własne życie zasłania się ochronianą osobą)

10. przekroczenie granic

Przekroczyć granice stanu wyższej konieczności można postąpić na kilka sposobów(w takich przypadkach sad ma prawo zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary lub nawet odstąpić od wymierzenia kary):

1. niebezpieczeństwo nie było bezpośrednie

2. przełamana została zasada subsydiarności

3. nie zachowano zasady proporcjonalności

III. Działanie w ramach uprawnień lub obowiązków

Działanie w ramach uprawnień jest ogólną okolicznościa wyłączającą odpowiedzialność karną => jeśli jakieś dziedzina prawa daje obywatelowi prawo zachowania się w określony sposób, to czyn taki nie morze być podstawą do odpowiedzialności karnej

IV. Zgoda pokrzywdzonego

Nie ma przestępstwa jeżeli naruszenie lub zagrożenie dobra prawnego nastąpiło za zgodą pokrzywdzonego, a właściwie za zgoda dysponenta dobrem. Taka zgoda jest prawnie skuteczna jeśli spełnia warunki:

1. dotyczy dobra, którym osoba udzielająca zgody morze swobodnie dysponować -większość dóbr prawnych nie morze być dysponowana nawet za zgodą pokrzywdzonego

2. zgoda jest dobrowolna

3. zgoda istnieje w chwili czynu

V. Czynności lecznicze

Warunki ;

1. działanie podjęte w celu leczniczym - działanie musi być podjęte w celu diagnostycznym lub terapeutycznym

2. leczący działał zgodnie z zasadami sztuki medycznej - nie wyłącza od odpowiedzialności karnej spowodowanie negatywnego dla pacjenta skutku, które było błędem z punktu widzenia medycyny

VI. Karcenie małoletnich

Wyłączenie przestępczości czynu dotyczy również pewnych czynności wychowawczych, mieszczących się w prawnych ograniczeniach.

Warunki:

1. musi mieć to cel wychowawczy - nie jest dozwolone karcenie bez celu

2. wykonywane jest przez rodziców lub prawnych opiekunów dziecka

3. nie przekracza pewnego stopnia intensywności - musi przybierać akceptowaną społecznie formę

V. Ryzyko sportowe

Warunki:

1. uprawianie danej dyscypliny sportu jest dozwolone - jeśli nie zostało uprawianie danej dyscypliny sportu zakazane

2. działanie było pojęte w celu sportowym - działanie musi być podjęte w celku osiągnięcia celów danej dyscypliny sportu

3. nie zostały naruszone reguły danej dyscypliny sportu

VI. Ryzyko nowatorstwa

Warunki:

1. celem działającego jest przeprowadzenie eksperymentu poznawczego, medycznego, technicznego lub ekonomicznego

2. spodziewana korzyść ma istotne znaczenie poznawcze, ,medyczne lub gospodarcze

3. w świetle aktualnego stanu wiedzy oczekiwanie jej osiągnięcia jest zasadne

4. w świetle aktualnego stanu wiedzy zasadna jest celowość i sposób przeprowadzenia eksperymentu

5. jeżeli w eksperymencie zaangażowany jest jako obiekt człowiek jest wymagana jego zgoda udzielona po należnym poinformowaniu go o spodziewanych korzyściach i grożących mu niebezpieczeństwach

VII. Ostateczna potrzeba

W celu zapewnienia przestrzegania dyscypliny w wojsku, prawo karne przewiduje możliwość stosowania przez przełożonych w stosunku do podwładnych środków, które, gdyby nie zawarte w przepisie upoważnienie byłyby uznane z przestępne.

VIII. Zwyczaj

Przestępczość czynu morze być wyłączona przez fakt, że mieści się on w ramach pewnego, społecznie akceptowanego zwyczaju. Wskazuje się dwa rodzaje takiego zwyczaju

1. wręczanie prezentów osobom pełniącym funkcje publiczną

1. wręczanie prezentów nie morze następować na żądanie obdarowywanego

2. prezent jest wręczany dopiero po dokonaniu czynności

3. prezent nie morze przekraczać pewnych zwyczajowych ram

2. dotyczy zwyczajowo przyjętych czynów naruszających nietykalność cielesną

§ 6. Wyłączenie winy

I. niepoczytalność

1. definicja

Niepoczytalność oznacza brak możliwości rozpoznawania znaczenia swego czynu lub pokierowania swoim zachowaniem, który zachodzi w chwili popełniania czynu i spowodowany jest upośledzeniem umysłowym(istotne obniżenie sprawności psychicznej), chorobą psychiczną(zaburzenia psychiczne) lub innym zakłóceniem czynności psychicznych

II. poczytalność ograniczona

Nie wyłącza winy stan poczytalności w znacznym stopniu ograniczony, stan ten wpływa jednak na znaczne złagodzenie winy a co za tym idzie kary.

III. Wprawienie się w stan odurzenia

W takich przypadkach sprawca ponosi pełną odpowiedzialność według ogólnych zasad tak jak by był w pełni poczytalny w chwili czynu.

Warunki:

1. Sprawca wprawił się w stan odurzenia lub nietrzeźwości

2. sprawca przewidywał lub mógł przewidzieć, że wprawiając się w taki stan wywoła u siebie niepoczytalność

IV. błąd co do faktu

jest stosowany kiedy zachodzi rozbieżność między jakimś fragmentem rzeczywistości a wyobrażeniem o nim sprawcy, dla odpowiedzialności karnej istotny jest tylko taki błąd co do faktu „okoliczności stanowiących znamię czynu zabronionego”, konsekwencja takiego błędu jest to, że sprawca nie popełnia umyślnie czynu zabronionego, co do znamienia, którego się pomylił.

W przypadku przestępstw, które nie występują w formie nieumyślnej istotny błąd powoduje brak przestępstw w ogóle.

V. nieświadomość bezprawności czynu

1. Definicja

Błąd co do prawa odnosi się do nieznajomości danego przepisu w związku z tym do niestosowania się do niego, zastosowanie takiej konstrukcji morze zaistnieć tylko w przypadku mniej znanych przestępstw.

2. Zakres odpowiedzialności

ustawodawca morze w różnym stopniu uwzględnić błąd co do prawa w zakresie odpowiedzialności sprawcy

3. przestępstwo urojone

nie podlega karze ten kto popełnił czyn błędnie myśląc, że jest to przestępstwo

VI. Błąd co do kontratypu lub okoliczności wyłączającej winę

Nie popełnia przestępstw ten kto popełnia czyn zabroniony w usprawiedliwionym błędnym przekonaniu, że zachodzi tu jedna z okoliczności wyłączających odpowiedzialność karną.

VII. Rozkaz przełożonego

Osoba wykonująca rozkaz nie popełnia przestępstwa chyba, że umyślnie popełnia przestępstwo(tzn. jeśli chce popełnić czyn zabroniony. )

§ 7. znikoma szkodliwość społeczna

Według art. 1.2 KK nie stanowi przestępstwa czyn którego społeczna szkodliwość jest znikoma. Znikoma szkodliwość czynu nie oznacza jak w poprzednich przypadkach, ze jest to czyn społecznie pozytywny. W artykule 115. 2 zawarto przesłanki społecznej szkodliwości czynu nie jest to oczywiście zbiór zamknięty.

§ 8. Zbieg Przestępstw

I. Zbieg przestępstw kara łączna

• Przesłanki zbiegu przestępstw - o zbiegu przestępstw mówimy, gdy w określonym czasie(przed wydaniem pierwszego wyroku)ten sam sprawca popełnia dwa lub więcej przestępstw.

• Wymiar kary łącznej -

• System kumulacji - zsumowanie kar

• System absorpcji - najsurowsza z kar pochłania pozostałe(zawsze, gdy 25 lat i dożywocie)

• System aspiracji - polega na zaostrzeniu najsurowszej z kar

• Systemy mieszane

• System wymiaru kary łącznej - łączenie kar tego samego typ

• Nie może być niższa od najwyższej z kar

• Nie może być wyższa od sumy kar

• 3 warunek jest określany dla każdego rodzaju kary(maksymalna)

1. grzywna - 540 stawek dziennych

2. ograniczenie wolności - 18 miesięcy

3. pozbawienie wolności - 15 lat

wyjątki:

• można łączyć karę pozbawienie i ograniczenia wolności przeliczenie 1 miesiąc ograniczenia wolności 15 dni pozbawienia wolności

• środki karne

• Ciąg przestępstw - zasada łączenia kar nie stosuje się do ciągu przestępstw, od zbiegu przestępstw różni się tylko tym, że przestępstwa zostały wykonane w podobny sposób i w, krótkich odstępach czasu między nimi. Sąd morze zasądzić karę do górnej granicy zwiększonej o połowę.

• Zbieg kar - gdy kary nie podlegają łączeniu wykonuje je się kolejno

• Pozorny zbieg przestępstw - kiedy sytuacja jest podobna do zbiegu przestępstw ale po bliższej analizie okazuje się, że zbiegu przestępstw nie ma i w sytuacjach, w których w drodze praktyki sadowej(mimo, że zbieg jest) uznaje się je za jeden czyn. (przestępstw wieloszynowe i wielo-odmianowe; tak samo gdy sprawca jednym czynem spowoduje kilka skutków)

• Przestępstwo ciągłe - w takim przypadku nie ma zbiegu przestępstw, występuje gdy sprawca w krótkim okresie czasu dokonuje dwóch lub więcej czynów zabronionych w wykonywaniu z góry powziętego zamiaru.

• Czynności współkarane -nie są zbiegiem przestępstw. Wykształciły się raczej w drodze praktyki i w związku z tym ich zakres nie jest całkowicie jasny

• Uprzednie - gdy ktoś najpierw przygotuje się do popełnienia przestępstwa a następnie, bezskutecznie próbuje je popełnić, aż wreszcie udaje mu się je dokonać(nie odpowiada za usiłowanie i przygotowywanie lecz za dokonanie)

• Następcze - np. zniszczenie rzeczy skradzionej, ukrywanie współsprawcy, nieudzielanie pomocy ofierze popełnionego przez siebie pobicia

II. Zbieg przepisów ustawy

• Zbieg przepisów - gdy jeden czyn wypełnia znamiona dwóch lub więcej przestępstw

• Kumulatywna kwalifikacja czynu - w polskim prawie uznaje się zasadę, że ten sam czyn morze stanowić tylko jedno przestępstwo, w takim przypadku wymierza się karę najsurowsza z możliwych.

• Pozorny zbieg przepisów

• Wyłączenie przepisu ogólnego przez przepis szczególny

• Wyłączenie przepisu pochłonionego przez przepis pochłaniający - gdy czyn wypełnia kompletnie znamiona jednego przestępstwa i tylko w części drugiego.

• Wyłączenie przepisu posiłkowego przez przepis główny

Rozdział III: Nauka o karze, środkach karnych i środkach zabezpieczających

§ 1. Zagadnienia wstępne

I. pojęcie kary

Kara kryminalna - to osobista dolegliwość ponoszona przez sprawcę jako odpłata za popełnione przestępstwo, wyrażające potępienie popełnionego przez niego czynu, wymierzana poprzez sąd w imieniu państwa.

II. Teorie kary

Nuty teorii kary:

1. teorie bezwzględne - stawiały nacisk na to, że kara jest odpłata za przestepstwo

2. teorie względne - akcentują celowy charakter kary, która powinna zmierzać do osiągnięcia pewnych rezultatów w przyszłości(zapobieżenie popełniania przestępstw)

3. teorie mieszane -

§ 2. System kar

I. katalog kar

• Grzywna - obecnie kara grzywny występuje w dwóch zasadniczych postaciach:

• Grzywna kwotna - sąd wskazuje konkretna kwotę do zapłaty, która skazany ma uiścić na rzecz skarbu państwa.

• Stawka dzienna - ojej orzekanie opiera się na dwóch etapach;

• Pierwszy polega na ustaleniu ilości stawek dziennych

• W drugim etapie sąd określa wysokość stawek dziennych, sad bierze pod uwagę:

• Dochody sprawcy

• Warunki osobiste i rodzinne

• Stosunki majątkowe i możliwości zarobkowe

• Kara ograniczenia wolności - trwa nie niej niż miesiąc i najwyżej 12 miesięcy. Skazany w czasie odbywania kary;

• nie morze bez zgody sady zmienić miejsca stałego pobytu

• jest obowiązany do wykonywania pracy wskazanej przez sąd

• ma obowiązek udzielania wyjaśnień dotyczących przebiegu odbywania kary

• wykonuje prace wskazaną przez sąd, lub jest mu potracane od 10 do 25% pensji na wskazany cel społeczny

• morze być też skazany na przeproszenie pokrzywdzonego, obowiązek wykonania obowiązku alimentacyjnego, powstrzymania się od używania alkochoilu i innych używek, do naprawienia szkody w całości lub w części

• kara pozbawienia wolności

• kara dożywotniego pozbawienia wolności i kara 25 lat pozbawienia wolności

• kary dożywotniego pozbawienia wolności nie stosuje się wobec osób, które w chwili popełnienie przestępstwa nie ukończyły jeszcze 18 lat

• w przypadku kary dożywotniego pozbawienia wolności skazany ma prawo do starań o przedterminowe zwolnienie

II. problem kary śmierci

Za:

1. pozwala eliminować nieoprawnych sprawców zbrodnii

2. odstrasza od popełniania przestępstw

3. zaspokaja społeczne poczucie sprawiedliwości

Przeciw:

1. państwo nie ma moralnego prawa do uśmiercania więźniów

2. jest nieskuteczna bo nie odstrasza innych od popełniania przestępstw

3. pobudza w ludziach złe instynkty

4. nieodwracalność tej kary

5. jest kara okrutną

§ 3. Środki karne

I. Uwagi ogólne

Dzielimy je na:

1. wymierna w czasie

2. środki karne jednorazowe

II. katalog środków karnych

• Pozbawienie praw publicznych - Sąd morze orzec pozbawienie w razie skazania na karę pozbawienia wolności na czas nie krótszy niż 3 lata w wyniku motywacji zasługującej na szczególne potępienie, pozbawienie to dotyczy dwóch typów uprawnień:

• Pierwsza grupa - działalność w sferze publicznej

• Czynne i bierne prawo wyborcze

• Prawo do udziału w wymiarze sprawiedliwości

• Prawo do pełnienie funkcji w organach państwowych

• Utrata stopnia wojskowego(degradacja do szeregowego)

• Druga grupa

• Utrata orderów, odznaczeń i tytułów honorowych

• Utrata zdolności do ich uzyskania w okresie trwania pozbawienia praw

• Zakaz zajmowania stanowisk, wykonywania zawodu lub działalności w określonej gałęzi gospodarki - Sąd morze orzec taką karę,

• jeśli:

• Sprawca przy popełnianiu przestępstwa nadużył stanowiska lub zawodu

• Okazał, że dalsze zajmowanie stanowiska lub wykonywanie zawodu zagraża istotnym dobrom chronionym prawnie

• Zakaz prowadzenia określonej działalności w stosunku do małoletnich -

• Obowiązek do powstrzymania się do określonych działań - sąd morze orzec zakaz przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, zakaz kontaktowania się z określonymi osobami, lub zakaz opuszczania określonego miejsca pobytu bez zgody sadu w razie skazania za przestępstwo przeciwko wolności seksualnej lub obyczajowości na szkodę małoletniego, za umyślne przestępstwo z użyciem przemocy

• Zakaz prowadzenia pojazdów - w razie skazania osoby uczestniczącej w ruchu za przestępstwo przeciwko bezpieczeństwu komunikacji, w szczególności jeśli taka osoba była pod wpływem alkoholu. Wyrok taki morze dotyczyć prowadzenia wszystkich pojazdów lub niektórych kategorii.

• Przepadek przedmiotów lub korzyści majątkowych - dotyczy:

• Przedmiotów, które służyły lub były przeznaczone do popełnienia przestępstwa

• Przedmiotów pochodzących bezpośrednio z przestępstwa

• Przedmiotów, których wytwarzanie, posiadanie, obrót, przesyłanie, przenoszenie lub przewóz jest zakazany

• Korzyści majątkowych pochodzących pośrednio z popełniania przestępstwa

• Podanie wyroku do publicznej wiadomości

• Nawiązka i świadczenie pieniężne -

• Nawiązka - obowiązek uiszczenia na rzecz powoda podwójnej wysokości w stosunku do wyrządzonej szkody(poza wartością wyrębu drzewa[zawsze podwójna wartość] morze wynosić maksymalnie 100 000 zł.). Morze być orzeczona w razie skazania za umyślne przestępstwo którego skutkiem jest śmierć człowieka, ciężki uszczerbek na zdrowiu, naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia. Lub przestępstw przeciwko środowisku.

• Świadczenie pieniężne - polega na wyplaceniu określonej kwoty(nie wyższej niż 20 000 zł.)na rzecz instytucji, stowarzyszenia, fundacji, sąd morze orzec świadczenie pieniężne przede wszystkim odstępuje od wymierzenia kary a także w innych przypadkach określonych w ustawie.

• Obowiązek naprawienia szkody zwrot korzyści

• Obowiązek naprawienia szkody - Sąd orzeka obowiązek naprawienia szkody w całości lub w części na wniosek pokrzywdzonego lub innej uprawnionej osoby w razie skazania za spowodowanie śmierci, ciężkiego uszczerbku na zdrowiu naruszenie czynności narządu, ciała lub rozstroju zdrowia

• Zwrot korzyści - w razie skazania za przestępstwo przynoszące korzyść majątkową uzyskana przez osobe prawną, fizyczną lub ułomną osobę prawna popełnione przez sprawcę działającego w jej imieniu lub na jej korzyść

§ 4. Zaniechanie ukarania sprawcy

I. Nie podleganie karze

Nie podleganie karze jest przewidziane w takich sytuacjach jak czynny żal, ukrywanie sprawcy przestępstwa będącego osobą najbliższą, złożenie fałszywego zeznania w obawie przed odpowiedzialnością karną przez osobę, nie wiedzącą o swoim prawie o odmowie zeznań. W postępowaniu procesowym nie stwierdzenie nie podlegania karze skutkuje zaprzestaniem postępowania lub w ogóle jego nie podejmowania.

II. Abolicja

Abolicja - ustawodawcze darowanie niektórych przestępstw określonych przez wskazanie ich typów oraz daty, przed którą zostały popełnione.

1. abolicja pełna - trwające postępowanie się umarza, a skazanych wypuszcza a wyrok ulega zatarciu

2. abolicja - nie wszczyna się postępowania a wszczęte umarza

amnestia -

III. Odstąpienie od wymierzenia kary

Według art. 61 KK w przypadkach wskazanych przez ustawę sąd może odstąpić od wymierzenia kary. Odstąpienie jest zawsze fakultatywne(wyjątek przekroczenie obrony koniecznej wyniku strachu lub wzburzenia - obligatoryjne)

IV. Warunkowe umorzenie postępowania karnego

Warunkowe umorzenie postępowania karnego polega na umorzeniu postępowania na okres próby(1-2 lata) unika się przez ten czas wymierzenia kary i wyroku. Przesłanki0:

1. popełnione przestępstwo jest zagrożone karą pozbawienia wolności nie dłuższą niż trzy lata(lub nie przekraczającej 5 lat jeśli się pojednał z poszkodowanym)

2. sprawca nie był dotychczas karany za przestępstwo umyślne

3. okoliczności popełnienia czynu nie budzą wątpliwości

4. wina i społeczna szkodliwość czynu nie są znaczne

5. istnieje pozytywna prognoza co do tego, że sprawca pomimo umorzenia postępowania będzie przestrzegał porządku prawnego a w szczególności nie popełni nowego przestępstwa

umarzając postępowanie stwierdza się jednocześnie, że sprawca jest winny, Oskarżony może nie przyjąć wyroku co powoduje skierowanie sprawy na rozprawę. Umarzając sprawe można też na oskarżonego nałożyć pewne obowiązki prawne

1. obowiązek informowania kuratora lub sadu o przebiegu okresu próby

2. obowiązek przeproszenia pokrzywdzonego

3. wykonanie obowiązku alimentacyjnego

4. powstrzymanie się od nadużycia alkoholu lub używania innych środków odurzających

5. powstrzymanie się od kontaktowania z pokrzywdzonym lub innymi osobami w określony sposób

6. naprawienie szkody w całości lub w części

Warunkowo umorzonego postępowania nie można podjąć wcześniej niż 6 miesięcy po okresie próby.

§ 5. Sądowy wymiar kary

I. Zasady sądowego wymiaru kary i środków karnych

Ustawowy wymiar kary - ustawowe granice kar.

Zasady sądowego wymiaru kar:

1. swobodnego uznania sędziego w ramach ustawy - wynika z art. 53 sąd ma ograniczoną swobodę w zakresie określania znaczenia i stopnia wpływu konkretnych okoliczności danego przypadku na wymiar kary, jest natomiast związany ustawą

2. indywidualizacji kary - okoliczności wpływające na wymiar kary uwzględnia się tylko co do osoby, której dotyczą(wynika z art. 55)

3. oznaczoności kary - kara wymierzana przez sąd w wyroku skazującym musi być oznaczona co do rodzaju i wysokości

II. Dyrektywy sądowego wymiaru kary

1. Dyrektywy ogólne

sędzia wymierzający kary nie tylko powinien się kierować zasami ale także wskazówkami bardziej sprecyzowanymi określanymi jako dyrektywy sądowego wymiaru kary.

Ogólne dyrektywy(art. 53 i 3 KK)

1. stopień winy

2. humanitaryzm kary

3. stopień szkodliwości społecznej

4. cele zapobiegawcze i wykonawcze w stosunku do skazanego(prewencja indywidualna)

5. potrzeby w zakresie kształtowania świadomości społeczeństwa

2. Dyrektywa humanitaryzmu kary

jest najważniejszą dyrektywą(żadna dyrektywa nie powinna usprawiedliwiać kary niehumanitarnej)[jest tez możliwe w niezwykłych przypadkach złamanie zasady humanitaryzmu w przypadku wymierzenia kary z kodeksu]

3. dyrektywa stopnia winy

Stopień winy określa górny zakres kary, górna kara nie morze go przekroczyć, inne dyrektywy mogą natomiast zmniejszyć wymiar kary

4. Stopień szkodliwości społecznej czynu

Ta dyrektywa ma zarówno zabezpieczyć oskarżonego przed wymierzeniem mu zbyt wysokim wymiarem, kary, jak również przed zbyt niskim wymiarem kary.

Ustalenie szkodliwości społecznej czynu następuje w oparciu o przedmiotowe(zamiar bezpośredni, pośredni nieumyślność) i podmiotowe(motywacja, cel działania, umyślność, nieumyślność szczególna sytuacja motywacyjna, działanie pod wpływem nacisku psychicznego ) kryteria wyznaczone w art. 115

5. Prewencja indywidualna i generalna

prewencja generalna - kształtowanie świadomości społeczeństwa poprzez określony wymiar kary- wpływanie na zachowanie tych do których =kara dociera. W swoim najprostszym znaczeniu polega na odstraszeniu społeczeństwa od dokonywania przestępstw, lub w utwierdzeniu prawidłowych postaw wobec prawa.

Prewencja indywidualna - chodzi tu o prewencyjne oddziaływanie kary na skazanego, taka kara powinna zapobiegać popełnienia takich przestępstw w przyszłości, taki efekt może być dokonany przez: odstraszenie sprawcy, uniemożliwienie mu ich popełniania lub resocjalizację.

6. Dyrektywa pierwszeństwa kar wolnościowych

Ma ona zastosowanie wtedy gdy ustawa przewiduje możliwość wyboru rodzaju kary, w takich przypadkach kary pozbawienia wolności mogą być wydawane tylko wtedy kiedy inne kary nie spełnią jej celów. (zapobiegawcze i wychowawczy)

7. Wymiar kary nieletnim i młodocianym

W stosunku do nieletnich i młodocianych pierwszeństwo mają kary indywidualne, służące wychowaniu.

8. Wymiar grzywny

Przy ustalaniu grzywny sąd powinien wziąć pod uwagę: warunki osobiste, rodzinne, stosunki majatkowe i możliwości zarobkowe jednocześnie zakazane jest nakładanie grzywny jeśli z powyższych warunków może wynikać, że skazany grzywny nie zapłaci.

9. Dyrektywy szczególne

w art. 53 2 i 3 KK wymienione są tzw. dyrektywy szczególne sądowego wymiaru kary.(niektóre mają charakter samnodzielny)

III. Zaostrzenie ustawowego wymiaru kary

Zaostrzenie ustawowego wymiaru kary polega na stworzeniu w pewnych sytuacjach (ciąg przestępstw, recydywa specjalna, uczynienie sobie z popełniania przestępstw stałego źródła dochodów, popełnianie przestępstwa w zorganizowanej grupie, przestępstwa o charakterze terrorystycznym[art. 115]) możliwości orzekania w szerszych ramach niż wynikałoby to z sankcji przepisu określającego dane przestępstwo.

1. ciąg przestępstw maksymalne powiększenie - do górnej granicy zwiększonej o połowę.

2. recydywa specjalna zwykła - do górnej granicy zwiększonej o połowę.

1. Przestępstwo podobne

2. Odsiedział co najmniej 6 miesięcy

3. 5 lat od odbycia kary

3. recydywa specjalna wielokrotna - do górnej granicy zwiększonej o połowę.

1. skazany był już poprzednio w warunkach recydywy specjalnej zwykłej

2. odbył łącznie co najmniej rok pozbawienia wolności

3. w ciągu 5 lat po odbyciu w całości lub w części ostatniej kary popełnil znowu umyślne przestępstwo(przeciwko życiu lub zdrowiu, zgwałceniu, rozboju, kradzieży z włamaniem, lub inne przestępstwo przeciwko mieniu z użyciem przemocy lub groźby)

IV. Nadzwyczajne złagodzenie kary

1. Istota nadzwyczajnego złagodzenia kary

istota nadzwyczajnego złagodzenia kary polega na wymierzeniu kary poniżej dolnej granicy ustawowego zagrożenia albo wymierzenia kary łagodniejszej. Zasady:

1. jeśli czyn stanowi zbrodnię sąd wymierza karę pozbawienia wolności nie niższą niż 1/3 dolnej granicy.

2. jeśli czyn stanowi występek, przy czym dolną granicą przestępstwa jest ograniczenie wolności od roku wzwyż, sąd wymierza grzywnę, karę ograniczenia wolności, karę pozbawienia wolności.

3. jeśli czyn stanowi występek a dolna granica jest niższa od roku, są wymierza grzywnę albo karę ograniczenia wolności

4. jeśli czyn zagrożony jest alternatywnie grzywną, ograniczeniem wolności albo pozbawieniem wolności, nadzwyczajne złagodzenie kary polega na odstąpieniu od wymierzenia kary i odstąpieniu od wymierzenia kary i orzeczenie środka karnego(poza pozbawieniem praw publicznych)

2. Podstawy nadzwyczajnego złagodzenia kary

Może być zastosowane w:

1. przypadkach przewidzianych w ustawie

2. w stosunku do młodocianego, jeśli przemawiają za tym względy wychowawcze

3. w szczególnie uzasadnionych przypadkach(np. jeśli sprawca pojednał się z poszkodowanym, ze względu na postawę sprawcy, jeśli sprawca przestępstwa umyślnego lub jego najbliższy ucierpiał)

3. Przypadki szczególne

1. stosuje się nadzwyczajne złagodzenie kary jeśli sprawca wyda współsprawców

2. na wniosek prokuratora, jeśli sprawca wyjawił nowe okoliczności nieznane dotąd wymiarowi sprawiedliwości przestępstwa zagrożonego karą pozbawienia wolności od 5 lat

w powyższych przypadkach kiedy oskarżonemu grozi kara pozbawienia wolności do lat 5 sąd może zawiesić karę na okres próby wynoszący do 10 lat.

4. Zbieg postaw

Jeśli zachodzi kilka niezależnych od siebie podstaw do nadzwyczajnego złagodzenia albo obostrzenia kar sąd może zastosować tylko raz nadzwyczajne złagodzenie albo obostrzenie.

V. Zmiana rodzaju kary na łagodniejszy

Zgodnie z art. 58 jeśli przestępstwo nie jest zagrożone kara wyższą niż pięć lat, sąd może orzec zamiast kary pozbawienia wolności grzywnę albo karę ograniczenia wolności, w szczególności jeśli orzeka równocześnie środek karny(nie stosuje się do sprawcy przestępstwa umyślnego, który był uprzednio skazany na karę pozbawienia wolności większą niż 6 miesięcy bez warunkowego zawieszenia jej wykonywania)

VI. Warunkowe zawieszenie wykonywania kary

1. Uwagi ogólne

Warunkowe zawieszenie kary jest jedną z odmian warunkowego skazania(stwierdzenie winy sprawcy w wyroku skazującym z jednoczesnym poddaniem próbie, od której wyniku zależy, jaka definitywnie dolegliwość poniesie on za popełnione przestępstwo = wstrzymanie orzeczenia kary lub jej wykonania. Jest to tzw. środek probacyjny[poddania sprawcy próbie]).

Warunkowe zawieszenie kary jest to zawieszenie wykonywania kary na czas trwania próby, lub w razie jej pomyślnego przejścia na niewykonywaniu kary.

2. Przesłanki zastosowania

1. orzeczono karę pozbawienia wolności nie przekraczającą 2 lat, karę ograniczenia wolności albo grzywnę samoistną

2. wymierzenie kary z warunkiem zawieszającym jej wykonywanie jest wystarczające dla osiągnięcia wobec sprawcy celów kary

inne

3. nie stosuje się złagodzenia kary w stosunku do osoby popełniającej przestępstwo w warunkach recydywy specjalnej wielokrotne i recydywy wielokrotnej , chyba że zachodzi specjalny wyjątek.

3. Okres próby

okres próby trwa od 2 do 5 lat w wypadku kary zawieszenia pozbawienia wolności i lat 3 w przypadkach grzywny lub ograniczenia wolności, jeśli sad zawiesza recydywiści lub młodocianemu 3-5 lat.

Pomyślny przebieg próby powoduje, że po upływie 6 miesięcy od zakończenia próby kara ulega zatarciu, jeżeli jednak warunkowe zawieszenie kary połączone było z grzywną(do 180 stawek dziennych przy zawieszeniu ograniczenia wolności do 90) lub środka karnego zatarcie nie może nastąpić przed ich wykonaniem, darowaniem albo przerwaniem wykonywania.

Sąd odwołuje warunkowe zawieszenie jeśli sprawca umyślnie popełnia podobne przestępstwo; sąd może uchylić jeśli rażąco narusza porządek prawny, lub nie wykonuje nałożonych na niego obowiązków)

4. Obowiązki

w art. 72 zawarto katalog obowiązków, które sąd może nałożyć na skazanego, któremu zawiesza się wykonywanie kary jak np. powstrzymanie się od nadużycia alkoholu, zakaz przebywania w określonych środowiskach, obowiązek leczenia się[nie można bez zgody skazanego]) można go poddać tez nadzorowi kuratora sądowego (w pewnych przypadkach obowiązkowe).

§ 6. Zmiana kary orzeczonej

I. Warunkowe przedterminowe zwolnienie

Przesłanki;

1. Odbycie przez skazanego części kary(co najmniej połowy niewcześnie niż po 6 miesiącach; recydywa specjalna po 2/3 kary niewcześnie niż po roku, recydywa specjalna wielokrotna ¾ kary nie wcześniej niż po roku, skazany na karę 25 lat pozbawienia wolności może być warunkowo zwolniony po 15, dożywocie niewcześnie niż po 25 latach[wszystkie te zasady mogą być jednak zmodyfikowane przez sąd orzekający karę])

2. pozytywna prognoza kryminogenna

Warunkowe zwolnienie następuje na okres próby , który w zasadzie jest r równy jest części kary pozostałej do dobycia ale nie noże być krótszy niż 2 lata(recydywiści 3 lata)i dłuższy niż 5 lat, w przypadku skazanych na dożywocie okres próby wynosi 10 lat, osoba warunkowo zwolniona może zostać poddana takim samym obowiązkom jak osoba której karę zawieszono można tez poddać dozorowi kuratora sądowego, osoby godnej zaufania, stowarzyszenia, organizacji lub odpowiedniej instytucji(w pewnych sytuacjach obowiązkowe) jeśli okres próby przebiegł pomyślnie karę uważa się za odbyta z chwilą warunkowego zwolnienia.

Kiedy okres próby się nie powodzi jest on przerywany a kara zostaje, wdrożona ; w takim przypadku nie można też zwolnić warunkowo oskarżonego przed upływem roku, a przy dożywociu przed 5 latami. (sąd odwołuje warunkowe zwolnienie jeśli sprawca umyślnie popełnia podobne p[przestępstwo; sąd może uchylić jeśli rażąco narusza warunki warunkowego zwolnienia)

Przy skazaniu oskarżonego za kilka przestępstw, których laty się nie łączą, można przestępcę warunkowo zwolnić po 15 latach nawet jeśli jest to tylko ułamek wymierzonej kary.

II . Kary następcze i zmiana kar w toku ich wykonywania

Nieziszczona w ciągu 30 dni od daty wezwania przez sąd grzywna , podlega egzekucji, W razie bezskuteczności egzekucji grzywny nie przekraczającej 120 stawek dziennych po uprzedniej zgodzie skazanego sąd może zamienić grzywnę na pracę społeczną. Jeśli skazany mimo możliwości zapłaty grzywny nie zrobi tego ani nie poweźmie pracy społecznie użytecznej a sąd nie będzie w stanie dokonać egzekucji sąd orzeknie wykonanie zastępczej kary pozbawienia wolności według zasad art. 46.

Inne artykuły odnoszące się do kar zastępczych 47-52 KKW; 65-66KKW; 83-84KK.

III Ułaskawienie amnestia

• Ułaskawienie - według art. 139 konstytucji RP uprawnienie to należy do prezydenta. W ramach stosowania przez prezydenta prawa łaski może on zmniejszyć orzeczona karę, darować ją w całości, a także uchylić wszelkie skutki skazania, zatrzeć skazanie, zawiesić wykonanie wyroku lub postanowienia o warunkowym zwolnieniu nie może natomiast zmniejszyć decyzji sadowych o charakterze cywilnoprawnym , ani stanowić o środkach zabezpieczających. Jest aktem o charakterze indywidualnym

• Amnestia - w odróżnieniu do ułaskawienia jest aktem generalnym przewidującym złagodzenie lub darowanie kary za popełnione przestępstwa w określonym katalogu spraw wyodrębnionych na podstawie różnych kryteriów, amnestia wymaga formy ustawowej. Od abolicji różni ją to, że daruję karę lub ją łagodzi nie puszcza w niepamięć przestępstwa.

IV. Środki zabezpieczające

1. Istota środków zabezpieczających

W odróżnieniu do kar nie maja na celu wymierzenia sprawiedliwości ani nie maja elementu potępienia czynu i jego sprawcy, ich jedyna funkcja ma być zabezpieczanie społeczeństwa przed niebezpieczeństwem osób naruszających prawo karne. Obecnie przewiduje się dwa rodzaje środków zabezpieczających izolacyjno lecznicze i środki zabezpieczające o charakterze administracyjnym.

2. Stosowanie środków zabezpieczających

ogólną zasadą środków zapobiegawczych związanych z umieszczeniem w zakładzie zamkniętym jest to, żem mogą być orzeczone tylko wtedy kiedy jest to niezbędne, aby zapobiec ponownemu popełnieniu przestępstwa przez sprawcę cierpiącego na chorobę psychiczna, upośledzenie umysłowe lub uzależnienie od alkoholu lub innego środka odurzającego. Tego środka nie orzeka się na czas ściśle określony jest on jednak ograniczony momentem kiedy jego dalszy pobyt w zakładzie nie jest już konieczny.

3. Środki zapobiegawcze o charakterze administracyjnym

Środki te są wymienione w art. 99. Są one orzekane wobec sprawcy, który popełnił czyn w stanie niepoczytalności. Są nimi np.: zakaz zajmowania stanowiska, wykonywania zawodu, prowadzenia działalności gospodarczej, zakaz prowadzenia dzialalnoiści związanej z wychowaniem, leczeniem, edukacja małoletnich lub opieka nad nimi, obowiązek powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, zakaz kontaktowania się z określonymi osobami, zakaz opuszczania miejsca pobytu bez zgody sądu, zakaz prowadzenia pojazdów, przepadek przedmiotów. Wymienione wyżej terminy są orzekane bez daty a sąd uchyla je kiedy znika powód ich wydania.

§ 7. Przedawnienie, zatarcie skazania

I. Przedawnienie

Przedawnienie w prawie karnym polega na tym, że po upływie określonego czasu nie można zrealizować odpowiedzialności karnej za popełnione przestępstwo tzn. w zależności od rodzaju przedawnienia nie można wszcząć postępowania, wydać wyroku skazującego, wykonać orzeczonej kary.

W polskim prawie można wyróżnić trzy rodzaje przedawnienia;

• Przedawnienie ścigania - karalność przestępstwa ustaje jeśli od czasu jego popełnienia upłynęło(czas w zasadzie płynie od momentu popełnienia lub zaniechania co było przestępstwem; za wyjątkiem przestępstw skutkowych);

• 30 lat - zabójstwo

• 20 lat - inna zbrodnia

• 15 lat - gdy czyn stanowi występek zagrożony kara pozbawienia wolności powyżej 5 lat

• 10 lat - gdy występek stanowi zagrożony jest karą pozbawienia wolności przekraczającą 3 lata

• 5 lat - gdy chodzi o pozostałe występki

• 1 rok od czasu dowiedzenia się przez pokrzywdzonego o osobie sprawcy jeśli przestępstwo jest z oskarżenia prywatnego

• w odniesieniu niektórych przestępstw przeciwko obronności oraz przeciwko pełnieniu zasadniczej służby wojskowej czas płynie dopiero od uczynienia zadość obowiązkowi, który naruszył, albo od chwili kiedy taki obowiązek przestał na nim ciążyć.

• Przedawnienie wyrokowania - jeżeli w czasie przewidzianym w art. 101 wszczeto postępowanie to karalność przestępstwa mija z upływem 10 lat od upływu tego okresu, jeśli chodzi o zbrodnie i występki z art. 101 1 pkt. 1-3, a z upływem 5 lat jeśli chodzi o pozostałe występku

• Przedawnienie kary - jeżeli od wydania prawomocnego wyroku skazującego w podanych terminach minie czas podany niżej nie można wykonać wyroku:

• 30 lat - kara pozbawienia wolności powyżej 5 lat

• 15 lat - w razie skazania na karę pozbawienia wolności do lat 5

• 10 lat - w razie skazania na inną karę

Spoczywanie biegu przedawnienia - przedawnienie nie biegnie, jeżeli przepis ustawy nie pozwala na wszczęcie lub dalsze prowadzenie postępowania karnego. Bieg przedawnienia wykonania kary ulega wstrzymaniu w razie zawieszenia posterowania wykonawczego wobec niemożności ujęcia skazanego, który uchyla się od wykonania kary(okres wstrzymania nie może przekroczyć 10 lat)

Wyłączenie przedawnienia - przepisów o przedawnieniu nie stosuje się przeciwko zbrodni przeciwko pokojowi ludzkości i przestępstw wojennych przedawnienie nie ma też zastosowania do umyślnego: zabójstwa, ciężkiego uszkodzenia ciała lub uszczerbku na zdrowiu, pozbawienia wolności łączonego ze szczególnym udręczeniem popełnionego przez funkcjonariusz publicznego w związku z pełnieniem obowiązków służbowych

II. Zatarcie skazania

W celu prewencji generalnej umieszcza się wyroki skazujące w Krajowym rejestrze karnym i podaje je się do publicznej wiadomości. Zatarcie skazania polega na przyjęciu pewnej fikcji prawnej , polegającej na(po przyjęciu pewnych przesłanek) przyjęciu, że osoba skazaną za nie karaną a wpis z rejestru usuwa się. W świetle prawa więc taka osoba jest uważana za nie karaną.

W niektórych sytuacjach zatarcie następuje z mocy prawa(gdy:

1. czyn za który osoba została skazana nie jest już objęty karą

2. minęło 6 miesięcy od pomyślnego przejścia okresu próby przy warunkowym zawieszeniu kary

3. zatarciu ulegają czyny skazania na karę pozbawienia wolności po 10 latach od wykonania, darowania, lub przedawnienia jej wykonania,

4. na wniosek oskarżonego można też zatrzeć wyrok do 3 lat pozbawienia wolności po 5 latach jeśli osoba skazana przestrzegała porządku prawnego)

5. grzywna lub ograniczenie wolności 5 lat od wykonania, darowania, przedawnienie jej wykonania (na wniosek skazanego 3)

odmienne zasady stosuje się kiedy osoba została skazana na dwa lub więcej przestępstw nie podlegających zbiegowi lub jeśli skazany po rozpoczęciu lecz przed upływem czasu wymaganego di zatarcia popełnił przestępstwo(okres zatarcia zostaje liczony na nowo)

nie podlega zatarciu skazanie na karę pozbawienia wolności bez wrunkowego zawieszenia jej wykonania za przestępstwo przeciw wolności seksualnej i obyczajowości, jeśli pokrzywdzonym był małoletni.

Rozdział IV: Poszczególne przestępstwa

§ 1.Przestepstwa przeciwko pokojowi, ludzkości i przestępstwa wojenne

I. Przestępstwa przeciwko pokojowi, ludzk0ości i przestępstwa wojenne w prawie międzynarodowym

Art. VI statutu międzynarodowego trybunału wojennego:

1. Zbrodnie przeciwko pokojowi - planowanie, przygotowanie, rozpoczęcie lub prowadzenie wojny napastniczej albo wojny będącej pogwałceniem traktatów, porozumień lub przyrzeczeń międzynarodowych.(lub współudział w powyższych działaniach)

2. Zbrodnie wojenne - pogwałcenie praw wojennych.(np. morderstwa, złe obchodzenie się lub deportacje, ma roboty przymusowe)

3. Zbrodnie przeciwko ludzkości - morderstwa, wystąpienie, obracanie ludzi w niewolników, deportacje i inne czyny nieludzkie, których dopuszczono się jakiejkolwiek ludności cywilnej przed lub podczas wojny, prześladowania ze względów politycznych, rasowych czy religijnych

Ludobójstwo - czyn popełniony w zamiarze zniszczenia w całości lub w części grup narodowych, etnicznych, rasowych lub religijnych jako takich.

II. Przestępstwa przeciwko pokojowi, ludzk0ości i przestępstwa wojenne w prawie polskim

Przestępstwa przeciwko pokojowi

• Wszczynanie lub prowadzenie wojny napastliwej 117 1 KK

• Przygotowanie do wszczęcia/prowadzenia wojny napastliwej 117 2 KK

• Publiczne nawoływanie do wojny napastliwej 117 3 KK

Przestępstwa przeciwko ludzkości

• Ludobójstwo 118 KK(w celu wyniszczenia w całości lub w części grupy narodowej, etnicznej, rasowej, politycznej, wyznaniowej lub grupy o określonym światopoglądzie[od strony przedmiotowej = zabójstwo, ciężki uszczerbek na zdrowiu]) karalne jest przygotowanie do ludobójstwa

• Stosowanie przemocy wobec osoby z powodu jej przynależności rasowej, narodowej, etnicznej, politycznej, wyznaniowej lub bezwyznaniowości(art. 118 1)

• Nawoływanie (do punktu wyżej)(art. 118 2)

Przestępstwa wojenne(art. 120-126) - ich cechą charakterystyczną jest podwójna bezprawność(wbrew zakazom prawa min. i naruszając prawo min.)

§ 2. Przestępstwa przeciwko Rzeczpospolitej Polskiej

I. Uwagi ogólne

Cechy charakterystyczne:

1. względnie szerokie i ogólne ujęcie przestępstw przeciwko RP

2. surowe zagrożenia ustawowe

3. związek z polityką i walką polityczną

4. art. 107 KKW skazani za przestępstwo z motywacji politycznej, religijnej, lub przekonań ideowych odbywają karę w oddzieleniu od skazanych na inne przestępstwa ; mają prawo do własnej odzieży, bielizny, obuwia oraz nie podlegają obowiązku pracy. [nie korzystają z tego ci, którzy użyli przemocy]

II. Zdrada główna. Zamach stanu

1. Zdrada główna

art. 127 - zdrada główna - może być popełnione przy współudziale trzech osób przestępca ma działać mając na celu pozbawienie niepodległości, oderwania części obszaru []każdy poza sposobem legalnym[]lub zmianę konstytucyjnego ustroju Polski[]tylko przemocom[](podmiotem przestępstwa może być nie tylko obywatel polski), przestępstwa ma polegać na podjęciu w porozumieniu z innymi osobami działalności ku urzeczywistnieniu powyższych celów

art.131 1 KK - usiłowanie zdrady głównej

art. 127 2 KK - przygotowanie do zdrady głównej

2. Zdrada stanu

Zamach stanu(art. 128 1 KK) polega na podjęciu działalności zmierzającej do usunięcia przemocą konstytucyjnego organu RP. Znamiona tego przestępstwa wypełnia sprawca, który nawet jeszcze nie używa przemocy, ale zmierza do tego.

128 2 KK - przygotowanie do zamachu stanu

128 3 KK - wywieranie wpływu przemocą lub siłą na działanie konstytucyjnego organu RP.

III. Zdrada dyplomatyczna

Należy do przestępstw indywidualnych, jego podmiotem może być tylko osoba upoważniona do występowania w imieniu RP w stosunkach z urzędem innego państwa, od strony przedmiotowej przestępstwo polega na działaniu na niekorzyść RP(a więc podlega mu każde umyślne przestępstwo w zamiarze bezpośrednim lub ewentualnym szkodliwe dla interesów RP, nawet jeśli szkoda nie nastąpiła)

IV. Szpiegostwo i dezinformacja wywiadowcza

1. Szpiegostwo

art. 140 1,2,4 formy szpiegostwa:

1. branie udziału w działalności obcego wywiadu przeciwko RP - może polegac na werbowaniu, dostarczanie środków technicznych, podrabianiu dokumentów tożsamości, szkolenie(wszystko jeśli prowadzone na szkodę polski)

2. udzielanie obcemu wywiadowi wiadomości, których przekazywanie może wyrządzić szkodę RP, przez osobę która bierze udział w obcym wywiadzie lub działa na jego rzecz - nie muszą to być wiadomości objęte tajemnicą , lecz musza to być wiadomości, które mogą zaszkodzić RP

3. organizowanie działania obcego wywiadu lub kierowanie nim(130 4 KK) - np. przygotowywanie do szpiegostwa, wchodzenie do systemu informatycznego, także zgłaszanie gotowości działalności na rzecz innego państwa.

2. Dezinformacja wywiadowcza

Podmiotem tego przestępstwa może być tylko agent polskiego wywiadu, który zachowuje się wobec niego nielojalnie wprowadzając ten wywiad w błąd.

V. Czynny żal

Art. 131 zawiera szczególną formę czynnego żalu przy usiłowaniu lub przygotowaniu niektórych przestępstwach przeciwko RP.

1. nie podlega karze za usiłowanie zdrady głównej, zamachu stanu lub szpiegostwa ten kto dobrowolnie poniechał dalszej działalności i ujawnił wobec organu ścigania wszystkie istotne okoliczności popełnionego czynu

VI Znieważenie narodu

Art. 133 znieważenie narodu lub RP. Warunkiem tego przestępstwa jest to, żeby dokonane było ono publicznie.

VII Zamach na Prezydenta RP

W art. 134 - 135 KK zawarte są przestępstwa przeciwko RP

1. Zamach na życie prezydenta

2. Czynna napaść - działanie zmierzające do co najmniej naruszenia nietykalności cielesnej

3. Znieważenie - naruszenie w formie werbalnej lub innej godności prezydenta RP (nie obejmuje zniesławienia)

VIII. Znieważenie symboli państwowych

Publiczne znieważenie, niszczenie, uszkadzanie lub usuwanie godła, sztandaru, chorągwi, bandery, flagi lub innego znaku państwowego jest kryminalizowane w art. 137 1. Przepis powinno się interpretować w sposób taki, że tylko wykowanie powyższy czynów, którym towarzyszy intencja znieważenia. Te przepisy odnoszą się też do symboli innych państw art. 132 2

IX. Zamachy na funkcjonariuszy państw obcych

W art. 136 KK

1. § 1 czynna napaść na głowę innego państwa, szefa przedstawicielstwa dyplomatycznego lub osobę korzystającą z podobnej ochrony na mocy prawa polskiego lub międzynarodowego jeśli napaść miała miejsce na terytorium RP

2. § 2 wobec osoby należącej do personelu dyplomatycznego

3. § 3-4 znieważenie powyższych osób

zawarte wyżej przepisy stosuje się pod warunkiem wzajemności

X. Przepisy ogólne

Art. 138 § 2 zawiera przepisz rozciągające działanie przepisów o zdradzie głównej, zamachu stanu, i szpiegostwie na czyny skierowane przeciwko państwu sojuszniczemu zapewniającemu wzajemność w tym względzie.

§ 3. Przestępstwa przeciwko obronności

I. Zamach na jednostkę sił zbrojnych(dywersja)

Art. 140 § 1 gwałtowny zamach na jednostkę sił zbrojnych - niszczenie lub uszkadzanie obiektu, albo urządzenia o znaczeniu obronnym

140 § 2 typ kwalifikowany, który może być popełniony w warunkach winy mieszanej (połączony ze śmiercią człowieka lub uszczerbkiem na zdrowiu wielu osób)

140 § 3 przygotowywanie do dywersji

II. Służba w obcym wojsku

141 § 1 Kodeks zabrania pod groźbą kary obywatelom polskim przyjęcia bez zgody właściwego organu, obowiązków w innym wojsku lub organizacji wojskowej (nie dotyczy osób posiadających podwójne obywatelstwo zamieszkujących na terenie drugiego państwa)

141 § 2 Przestępstwem jest też przyjęcie obowiązków w zakazanej przez prawo min służbie najemnej

III. Uchylenie się od służby wojskowej

143 § 1 spowodowaniu u siebie lub dopuszczenie by kto inny spowodował, ciężkiego uszczerbku na zdrowiu albo innego naruszenia czynności narządu ciała lub rozstroju zdrowia i innych środków w celu uzyskania zwolnienia od obowiązku służby wojskowej albo jej odroczenia.

143 § 2 spowodowanie powyższych skutków w celu ułatwieniu innej osobie odroczenia lub zwolnieniu od zasadniczej służby wojskowej

144 § 1 nie zgłoszenie się pełnienia czynnej służby wojskowej przez osobę powołaną do tej służby

144 § 3 nie zgłoszenie się do służby zastępującej służbę wojskową

145 - przestępstwa które może popełnić osoba wykonująca służbę zastępująca służbę wojskową

147 - możliwość nadzwyczajnego złagodzenia lub odstąpienia kary wobec sprawcy uchylającego się od służby wojskowej albo od służby zastępującej służbę wojskową, jeśli w chwili popełnienia czynu był niezdolny do pełnienia służby wojskowej

§ 4. Przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu

I. Zabójstwo, morderstwo, zabójstwo w afekcie

1.Zabójstwo

148 § 1 - Zabójstwo umyślne typu podstawowego, czyli spowodowanie śmierci mózgowej człowieka(trwałe i nieodwracalne ustanie funkcji pnia mózgu) skutek ten może być dokonany przez działanie lub zaniechanie(od strony przedmiotowej może być dokonane w zamiarze bezpośrednim lub ewentualnym).

Definicja człowieczeństwa

1. od którego momentu płód ludzki staje się człowiekiem? Teorie

1. kryterium fizjologiczne - od momentu pierwszego samodzielnego oddechu

2. kryterium przestrzenne - od momentu oddzielenie płodu od ciała matki

3. kryterium położnicze - początek porodu

4. moment osiągnięcia przez płód zdolności do życia poza organizmem matki

2. czy można kwestionować człowieczeństwo dzieci urodzonych ze znacznymi zniekształceniami fizycznymi? - nie można

2. Morderstwo

art. 148 § 2 morderstwo(grozi za nie kara 25 lat pozbawienia wolności lub dożywocie) - umyślne zabicie człowieka jeśli zostało popełnione:

1. ze szczególnym okrucieństwem

2. w związku z wzięciem zakładnika, zgwałceniem albo rozbojem

3. w wyniku motywacji zasługującej na szczególne potępienie

4. z użyciem broni palnej lub ,materiałów wybuchowych

art. 148 § 3 także ten który jednym czynem zabija więcej niż jedną osobę lub był wcześniej skazany za zabójstwo.

3. Zabójstwo w afekcie

148 § 4 zabójstwo w afekcie jest to zabójstwem typu uprzywilejowanego, sprawca takiego czynu działa pod wpływem silnego wzburzenia usprawiedliwionego okolicznościami.

Przez silne wzburzenie rozumie się stan psychiczny polegający na przewadze emocji nad intelektem, co powoduje ograniczenie kontroli funkcji rozumu.

Usprawiedliwione okolicznościami oznacza że zachowanie zasługuje na pewne zrozumienie z punktu widzenie funkcjonujących w społeczeństwie zasad moralnych i będąca reakcja współmierna do wywołujących je przyczyn.

II. Dzieciobójstwo

Do zabójstw typu uprzywilejowanego nadzy także dzieciobójstwo jako czyn matki w okresie porodu pod wpływem jego przebiegu.(3-5 lat pozbawienia wolności)

III. Zabójstwo eutanatyczne

Art. 150 - zabójstwo eutanatyczne przesłanki:

1. na żądanie ofiary

2. pod wpływem współczucia dla niej(powodem współczucia powinny być cierpienia fizyczne nieuleczalnie chorej osoby)

art. 150 § 2 w wyjątkowym przypadku można zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary a nawet odstąpienie od jej wykonania.

IV. Namowa lub pomoc do samobójstwa

Art. 151 przestępstwem jest doprowadzenie do zamachu samobójczego namową lub przez udzielenie pomocy(wymaganym przez przepis skutkiem jest usiłowanie samobójstwa, które musi być skuteczne) może być dokonane w zamiarze bezpośrednim(w formie namowy), lub w obydwu postaciach zamiaru(w formie udzielenia pomocy)

V. Nieumyślne spowodowanie śmierci

---