Procesy glebotwórcze

Procesy glebotwórcze - prowadzące do stopniowego przekształcenia zwietrzeliny w glebę. Ich początkowym etapem jest wietrzenie biologiczne (działalność organizmów roślinnych i zwierzęcych, a zwłaszcza edafonu np. bakterii, pierwotniaków, dżdżownic, kretów), a następnie rozdrabnianie, przenoszenie i gromadzenie się składników mineralnych i organicznych. Na jego przebieg decydujący wpływ mają: przede wszystkim klimat, dalej woda, dalej organizmy żywe, dalej ukształtowanie powierzchni, czy rodzaj skały, czy działalność człowieka. Na skutek procesu glebotwórczego dochodzi do powstania gleby. Natomiast o tym jaki będzie rodzaj gleb, decyduje rodzaj roślin.
Gleba to zewnętrzna powłoka litosfery składająca się z cząstek mineralnych i organicznych, powietrza i wilgoci glebowej. Pod wpływem organizmów żywych w glebie zachodzi przemiana materii organicznej w mineralną i mineralnej w organiczną. Główną cechą gleby jest żyzność, czyli zdolność zaopatrywania roślin w wodę, tlen i składniki pokarmowe. Gleba powstaje w wyniku złożonego procesu glebotwórczego, czyli procesu stopniowej zamiany zwietrzeliny skał lub luźnej skały w glebę. Przebieg procesu glebotwórczego uzależniony jest od warunków klimatycznych i hydrologicznych, rodzaju organizmów żywych, ukształtowania powierzchni, podłoża skalnego i czasu oddziaływania każdego z tych czynników. Proces glebotwórczy składa się z kilku procesów, a mianowicie: mineralizacji, humifikacji, bielicowania, brunatnienia i glejowienia. Każdy z tych procesów zachodzi w innym okresie tworzenia się gleby, dlatego cały proces glebotwórczy należy podzielić na kilka następujących po sobie etapów.

• Procesy przygotowawcze - to proces wietrzenia prowadzący do rozdrabniania skał, przygotowujący podłoże do powstawania gleby przez zapewnienie mu odpowiedniej porowatości, zdolności pochłaniania oraz zatrzymywania wody i powietrza, tj. warunków niezbędnych do życia roślin. Intensywność procesów przygotowawczych zależy od klimatu i rodzaju wietrzejącej skały.

• Proces mineralizacji - na powierzchnię zwietrzałej skały wkraczają bakterie, grzyby, mchy i porosty. Ich szczątki ulegają rozpadowi na proste związki mineralne (mineralizacja). W tym stadium rozwoju gleby następuje wzbogacanie o mineralne składniki pokarmowe - związki azotu, fosforu, wapnia, potasu i inne niezbędne do budowy korzeni roślin. Na tak przygotowany grunt wybiórczo wkracza roślinność trawiasta - wysoka, która czerpie pożywienie z wytworzonych składników mineralnych. Masa organiczna nagromadzona ze szczątków tej roślinności ulega dalszemu procesowi mineralizacji.

• Proces humifikacji - polega na łączeniu prostych związków mineralnych (efekt procesu mineralizacji) przy współudziale drobnoustrojów w związek organiczny zwany próchnicą lub humusem. W wyniku trwającego ciągle procesu rozpadu szczątków roślinnych na związki mineralne oraz ich łączenia się i przemiany w związki organiczne następuje akumulacja próchnicy w powierzchniowej warstwie gleby.

• Proces wymywania - zachodzi pod wpływem wsiąkającej w glebę wody opadowej, która rozpuszcza składniki pokarmowe, wypłukuje je i przenosi w głąb gleby. Jeśli proces ten przebiega w środowisku kwaśnym, rozpuszczeniu i wymywaniu ulegają sole, węglan wapnia i tlenki żelaza, a pozostaje nierozpuszczalna krzemionka mająca jasno szarą barwę. Rozpuszczanie oraz wymywanie związków organicznych i mineralnych to proces bielicowania.

• Procesy wmywania - polegają na osadzaniu wymytych z wyższych warstw gleby, tlenków żelaza, glinu, soli i materiałów ilastych. W zależności od rodzaju osadzanych związków wyróżniamy:

• proces brunatnienia, czyli pokrywania cząstek glebowych rdzawobrunatną otoczką związków żelaza,

• 
  proces glejowienia (oglejania), tj. redukcji związków żelaza i manganu w warunkach beztlenowych, prowadzącej do powstania zielonkawo-niebieskiego zabarwienia.

Działanie procesów glebotwórczych prowadzi do powstania w glebie warstw o różnym zabarwieniu, tzw. poziomów genetycznych. Ich ilość zależy od długości trwania procesów. Generalnie im starsza gleba, tym jej zróżnicowanie na poziomy jest większe.

Źródła:

• Pl.wikipedia.org

• Google.pl

• Grafika.google.pl

• Wiem.onet.pl

---