1.Definicja etyki - Etyka jest nauką o świecie empirycznym. To wiedza teoretyczna, która dotyczy praktycznego życia. Etyka jako nauka nie rozwijała się dynamicznie. Ośrodkiem rozwoju etyki był Lwów. Był to dość prężny ośrodek. Profesorowie przenieśli się do Warszawy (etyka marksistowska). Na KUL-u etykiem był Karol Wojtyła, Tadeusz Styczeń. W Krakowie etyką zajmował się prof.. Roman Ingarden i M. Ossowska. Skutkiem postępowania człowieka są pewne zjawiska. Mogą być etyczne i nieetyczne. Etykę interesuje dążenie człowieka. Wiedza etyczna dotyka najbardziej podstawowych doświadczeń w życiu człowieka - DOBRA i ZŁA. Porządkuje te dwie sfery i pomaga je rozpoznawać. Celem etyki jest określenie, kim człowiek chce być i jak ten cel osiągnąć.
2.Podstawowe problemy etyki - Etykę interesuje dążenie człowieka, by uczynić życie sensownym w wymiarze człowieczeństwa. Problem naukowy w etyce to JAK ŻYĆ? Żyć uczciwie, godnie, sprawiedliwie. Takie pytanie zadają ludzie, którzy są świadomi życia i czują jego wartość. Każdy człowiek jest wartością i chce być traktowany na miarę wartości, którą w sobie nosi. Przedmiotem etyki jest to, co chroni wartość osoby i godności ludzkiej. Etyka pyta jak należy żyć, by nie zmarnować tej wartości, jaką Ja stanowię i jaka jest mi zadana. Interesuje ją Kim jest człowiek moralnie dobry?.
3.Etyka a pedagogika- O relacji etyki i pedagogiki mówią między innymi dwie książki: „Etyka pedagogiczna” Janusza Homplewicza oraz „ Katolicka etyka wychowawcza” Jacka Woronieckiego. O postępowaniu etycznie, moralnie dobrym pisał już Arystoteles. Zauważył on w swej analizie, że dobro pociąga. Dobry człowiek przyciąga dobrocią i pięknem. Zwrócił też uwagę, że zło wciąga i że ktoś może być złym człowiekiem a dobrym pedagogiem. Arystoteles wyróżnił 3 rodzaje dobra: a) dobro użyteczne (pożyteczne) - dobry środek jest pożyteczny ze względu na swój skutek, np. jedzenie daje siły, zdrowie-jest dobrem pożytecznym; b) dobro przyjemne - podlegają ocenie, bo są świadome (bo ja chcę, bo ja to lubię); może być środkiem, ale i może stanowić cel samo w sobie, czyli np. spożywanie jedzenia (dobra użytecznego) może przynosić przyjemność i jemy dla własnej przyjemności. Mówimy też, że ktoś jest dobry, to doświadczamy tego przebywając z nim.c) dobro godziwe - świadczą o wartości człowieka. godziwe przyjemności: umiar, roztropność w korzystaniu z dóbr przyjemnych (np. jedzeniu dla własnej przyjemności- zachować umiar, by nie być otyłym). Godziwy człowiek korzysta w godziwy sposób z dóbr użytecznych użytecznych i przyjemnych. Dobra przyjemne nie zawsze są d. godziwymi.
4.SOKRATES - ojciec fil. normatywnej (czł.jest miarą wszystkiego) zrywa z sofizmem Najbardziej niesławny epizod w ateńskiej historii po wojnie peloponeskiej to proces, skazanie i egzekucja Sokratesa. Żył w latch 469-399 p.n.e., najsłynniejszego filozofa V wieku p.n.e. Sokrates przez całe życie walczył o to, by sprawiedliwość na równi z siłą kierowała poczynaniami człowieka. Śmierć Sokratesa, która przypadła na czas społecznych i politycznych zawirowań, ujawniła wątłość ateńskiej sprawiedliwości. Sokrates poszukiwał wskazań, jak należy wieść sprawiedliwe życie, oraz dowodził, że w każdych okolicznościach sprawiedliwość i cnota są lepsze niż niesprawiedliwość. W ten sposób, kładąc nacisk na etykę, wyznaczył nowy kierunek rozwoju całej greckiej filozofii. Chociaż już wcześniej greccy myśliciele, w szczególności poeci i tragicy, zajmowali się sprawami moralności, Sokrates był pierwszym filozofem, który z etyki i nauki o moralności uczynił centralny punkt swoich dociekań. Sokrates gardził dobrami materialnymi i w porównaniu z najwybitniejszymi sofistami wiódł ubogie życie. Pomimo to służył w armii jako hoplita i potrafił utrzymać żonę i kilkoro dzieci. Być może odziedziczył jakiś majątek, poza tym otrzymywał prezenty od podziwiających go zamożnych ludzi. Sokrates nie przywiązywał żadnej wagi do zewnętrznego wyglądu i strojów, tak że wielu współczesnych mu Ateńczyków uważało go za dziwaka. Miał - jak sam to określał - "nad miarę rozrosły brzuch" i niezależnie od pogody zimą i latem nosił ten sam skromny płaszcz i te same proste sandały. Legendarna była jego fizyczna wytrzymałość, tak na wojnie, kiedy służył jako żołnierz w ateńskiej armii, jak i w czasie sympozjonu, kiedy nikt nie potrafił dorównać mu w piciu.
5.METODY NAUCZANIA SOKRATESA.- Tych, którzy nie chcą żyć cnotliwie trzeba nauczyć tego, co dobre, a będą postępować dobrze. Trzeba słuchać głosu swego sumienia. Sokrates niestrudzenie zadawał pytania swoim rozmówcom, którymi bywali współobywatele, zaprzyjaźnieni przybysze z innych polis czy wreszcie rozmaici sofiści. Pytania stawiane przez Sokratesa miały na celu skłonienie interlokutora do gruntownego zbadania podstawowych założeń jego poglądu na świat. Sokrates nigdy bezpośrednio nie pouczał swoich rozmówców, ale zadając im kolejne pytania, zmuszał ich do wyciągania wniosków i zaprzeczania swoim własnym przekonaniom, które wcześniej nie były poddawane takiej próbie - metoda ta została niebawem określona mianem sokratejskiej.
6.PLATON - przyjął koncepcje Sokratesa i rozwinął naukę o cnotach. Stworzył Teorię 4 dyspozycji duszy (cnut).. Każdej części duszy odpowiada właściwe jej dobro. Zadaniem części rozumnej jest osiągnięcie mądrości, zadaniem niższych części jest podporządkowanie się rozumowi: popędliwość osiąga to poprzez męstwo (stałość), a pożądliwość poprzez umiarkowanie (panowanie nad sobą). Harmonię między częściami duszy gwarantuje cnota sprawiedliwości. Koncepcja ta została przyjęta przez chrześcijaństwo pod nazwą czterech cnót kardynalnych. Platon twierdził ze Idealne państwo polega na podziale zadań i tak jak trzem częściom duszy odpowiadają trzy cnoty, tak samo powinny odpowiadać im trzy stany społeczeństwa: stan uczonych (władców-filozofów) dbających o rozumne kierowanie państwem i umożliwiających prowadzenie przez pozostałych obywateli rozumnego i cnotliwego życia; stan strażników (wojskowych) dbających o wewnętrzne i zewnętrzne bezpieczeństwo państwa oraz stan żywicieli, zapewniających zaopatrzenie wspólnoty w potrzebne dobra materialne.
Najważniejsza była IDEA DOBRA-jest ona doskonała. Wszystko jest podporządkowane temu, co jest dobre. Czł. Dobry - to żyjący jakąś ideą. Platon: człowiek jest między światem realnym a światem idei (doskonałym). W centrum etyki platońskiej jest miłość.
7.ARYSTOTELES - empiryk. ETYKA: Dla czł. najważniejsza jest harmonia wew. Wszystkie dobra są podporządkowane harmonii wew. (szczęście, umiar). Każdy ma jakieś zadatki, talenty, umiejętności. Służy to sześciu szczęściu i samorealizacji. Doskonałość polega na rozwoju wiedzy i tym wszystkim ma kierować umiar. Idea doskonałości jest wieczna. Idea człowieczeństwa jest niepotrzebna - czł. sam odnajduje co to znaczy być człowiekiem. Człowiek mądry i dobry to taki, który żyje rozumnie, w zgodzie z naturą. Ostatecznym celem czł. jest osiągnięcie szczęścia (gr. Eudajmonia) za pomocą pracy umysłowej i praktycznej. POLITYKA: A. wziął IDEĘ PAŃSTWA od Platona. Państwo jest ponad wszystkim a obywatele pełnią rolę służebną. W państwie obowiązują zasady: dobro wspólne i sprawiedliwość. Czł. spełniający te zasady jest dobrym człowiekiem. To dobry obywatel i dobry członek rodziny. Ważny jest umiar i zasada „złotego środka”. A. uznaje i promuje własność prywatną. W przeciwieństwie do Platona - im większa różnorodność obywateli tym bogatsze państwo, społeczeństwo.
8.EPIKUR- (konsumpcjonizm) pochodził z rodziny przeciętnej na wyspie Samos. Epikur obserwował przyrodę. Najbardziej ogranicz czł. lęk przed śmiercią i Bogiem. Człowiek może wszystko, dusza jest śmiertelna, ginie razem z ciałem. Największym dobrem jest własna rozkosz. Najważniejsze są maksymalne doznania rozkoszy. Dał podstawy późniejszego konsumpcjonizmu. EPIKTET- wszystko w rękach Bogów od gwiazd; czy zdobędziemy się na obojętność wobec tego co się dzieje w nas i koło nas. Życie jest zapisane w gwiazdach. Epikureizm- jest tworem Epikura; uważał on, że celem człowieka jest szczęście, które utożsamiali z przyjemnością, przeciwstawił je nieszczęściu, powstającemu w wyniku doznawania cierpienia; wiedząc, że życie jest krótkie, Epikur uważał, że należy z niego korzystać, póki trwa (carpe diem); drogą do szczęścia, a raczej środkami do jego osiągnięcia, stanowiły cnota i rozum; Epikur nie negował istnienia bogów, ale twierdził, że nie mogą one w żaden sposób ingerować w życie ludzi, tak więc człowiek uwolniony od przesądów religijnych, powinien realizować swe szczęście na ziemi prowadząc życie mądre, sprawiedliwe i cnotliwe, to przyczyniało się do szczęścia ogółu; wszystko więc opierało się na używaniu życia i koncentracji na dobrach doczesnych, ale ważny również umiar, gdyż zbyt usilne uganianie się za przyjemnością może jednak wywołać cierpienie; Stoicyzm- zasady (system filoz.) szkoły filoz. (stoików), zał. w III w. p.n.e. przez Zenona z Kitionu, oparte na etyce surowej cnoty, polegającej na zachowaniu równowagi duchowej nie zakłóconej zarówno radością, jak smutkiem, na wyzbyciu się namiętności i na życiu zgodnym z naturą i rozumem; pot. obojętność na przyjemności i ból, tłumienie uczuć, spokój, niewrażliwość, hart i pogoda ducha bez względu na okoliczności.
9.HETERONOMICZNA ETYKA-Świat choć znikomy wobec stwórcy to jako jego dzieło jest dobry. Dobra jest w nim nawet sama materia. Świat jest pełen cudu. Z jednej strony jest dobry z drugiej jednak istnienie w nim zła jest niewątpliwe. Wymagało to ostatecznego wyjaśnienia, które zawarł Augustyn w swojej TEODYCEI czyli obronie doskonałości stworzenia. Miała trzy tezy: - po pierwsze: zło nie należy do przyrody lecz jest dziełem wolnych stworzeń, w tym człowieka. Bóg stworzył bowiem dobrą przyrodę ale zatruła ją zła wola. - po drugie: zło nie jest realne, jest tylko brakiem dobra. Nie ma więc absolutnego zła i absolutnego dobra. Wolne istoty czynią źle gdy nie czynią dobrze czyli wtedy gdy odwracają się od Boga. - po trzecie: zło nie psuje harmonii świata i jest dla niej niezbędne. Bóg bowiem wolał stworzyć większe dobro ze złem niż mniejsze bez zła. Wystarczyło to do obrony doskonałości stworzenia.
10.Św. Tomasz z Akwenu - mówi „co to jest czł w świecie” jest jednym z wielu bytów. Czł nie ma początku sam w sobie. Patrzymy na człowieka w sposób przyrodniczy. Człowiek jest bytem obdarzony rozumem. Integracja polega na podporządkowaniu to co cielesne i duchowe. Rozum i wola musza zapanować nad sferą materialną i duchową. Św. Tomasz mówi, że jeśli chcesz możesz wpływać na swój los. (opatrzność bożą) Czy człowiek jest chory może osiągnąć szczęście. szczęście jest dążeniem do doskonałości, szczęście to wzrastanie i doskonalenie!!! Są różne cele doskonałości. Doskonałość polega na upodobnieniu się do osoby Jezusa. Natura ludzka jest ułomna, Tomasz jest realistą. Św. Tomasz pisze o moralności. Najwyższym prawodawcą jest Bóg, później jest prawo naturalne, dalej prawo ewangeliczne (przykazania), prawo pozytywne stosowane. Prawo pozyt. stos. Ma wynikać z prawa Boskiego i naturalnego. Jedynie Bóg jest w pełni doskonały, człowiek nigdy nie będzie. Tomasz ceni każde dobro. Najwyższą wartością jest człowiek. Najwyższą normą moralną jest Bóg. Zasady postępowania jest prawo. Etyka św. Tomasza jest otwarta na mądrość Boga.
11. Makiawelizm w polityce - nazwisko Niccolo Machiavelli posłużyło do stworzenia wybitnie negatywnego określenia makiawelizm to przewrotność, obłuda. W czasach Odrodzenia na porządku dziennym było pytanie, jak organizować życie społ. Po nowemu, w obliczu przemian dokonujących się na wszystkich polach, w tym w modelu sprawowania władzy. Machiavelli jest autorem potępionego przez kościół księcia. Chciał być w polityce realistą. Wypowiadał poglądy w sposób zdecydowany i nie liczył się z opinia ogółu. Uważał że mrzonkami nie wiele można zdziałać w polityce. W „Księciu” pisał - „ założyciele i prawodawcy winni zawsze zakładać z góry, ze wszyscy ludzie są źli i że niechybnie takimi się okażą, ilekroć będą mieli po temu sposobność. „, „można bowiem o ludziach w ogóle powiedzieć , że są niewdzięczni, zmienni, kłamliwi, unikający niebezpieczeństw i chciwi zysku...” Machiavelli uważa że życie jest największym autorytetem. Proponuje dwa sposoby walki - prawem i siła. Twierdząc że czł. ma naturę nikczemną zaleca stosowanie obu tych kierunków. Kiedy chodzi o ocaleni ojczyzny, nie wolno kierować się tym co słuszne , prawe. Trzeba zrobić wszystko by ocalić ojczyznę. Machiavelli uważa , że władca dla utrzymania państwa musi działać wbrew wierności, miłosierdziu, ludzkości i religii. Władca „ nie powinien porzucać dobrego, gdy można, lecz umieć czynić zło, gdy trzeba” jednak władca powinien zachować pozory miłosiernego, religijnego i wrażliwego władcy gdyż lud patrzy. Tak więc fundamentem powodzenia w rządzeniu jest populizm. Nie interesowały go zasady, prawa i wartości właściwe życiu społecznemu. Twierdził że tłum jest łatwiejszy do prowadzania niż jednostka. Machiavelli jest zwolennikiem fatalizmu umiarkowanego, tzn. że los w połowie jest panem naszych czynności, lecz jeszcze pozostaje nam kierowanie druga połową.
12. Rozważania nad wolnością i moralnością - KANTA- kant liczy się w etyce. W niego liczy się obowiązek i powinność i tym się zajmuje etyka według niego. U Kanta tzw. czysty formalizm i imperatyw moralny. Kant powiada ze należy postępować tak aby było to zgodne z prawem które jest akceptowane przez wszystkich. Świadomość tego prawa wynika z rozumu. Wszystko co się dokonuje w etyce jest prawem rozumu. Wyraża potępienie utylitaryzmowi. Zatem etyka nie zajmuje się tym co jest odczuwane i przyjmowane tylko z powinnością. Rozumowi nadał wielka wartość. W chrześcijaństwie panuje przekonanie ze religia to moralność. Kant sprawił ze rozum nabrał znaczenia sakralnego. :Krytyka czystego rozumu” jego najsłynniejsze dzieło. Zawarł w nim swoja metafizykę i czysta etykę. Wg. Kanta człowieczeństwo to nie poszukiwanie początku, przeciwstawia się przyjemnością. Etyka „wolności” musi walczyć z dobrem przyjemnym. Być czł. to nie znaczy dążyć do przyjemności, nie jest to moralne. Wolność jest dla dobra i miłości. Czł. realizuje się gdy chroni dobro, jest odpowiedzialny za siebie i za świta w którym żyje. Wolność jest do budowania polityki sprawiedliwej. Jest do budowania miłości i dobra jednostki i społ. Największe zagrożenia wolności społ.: -skrajny materializm- postrzegano czł. jako zwierze. ,- stał się nacjonalizm bolszewicki i narodowy. Poza proletariatem lub narodem nikt nie zasługiwał na życie w wolności. Jedynym kryterium wolności stał się czł, bądź sama gr. Społ. W którym przywódca odbiera prawo do wolności.
13. Maxa Schelera etyka sympatii- żył na przełomie XIX i XX w. Czerpał wiele z Hegla. Znał Kanta. Chciał poznać na czym polega godność, moralność czł. Przeprowadził druzgoczącą krytykę rozumu - formalizmu Kanta. Scheler krytykuje poglądy Kanta że etyka materialna powinna być hedonistyczna. Dla Kanta wszelkie uczucia były zmysłowe. Jedyne uczucie, które grało jakąś rolę był szacunek do drugiego czł. Natomiast u Schelera mamy szereg uczuć sympatycznych, które są nosicielami wartości materialnych (miłość, przyjaźń, wierność - mają one w sobie wezwanie które jest wartością.) M. Scheler zwraca uwagę na pragmatyczna stronę wartości. Rozwija tzw. etykę materialną. gł. Założenia Schelera: -1) metoda etyki - to metoda fenomenologiczna - wychodzimy od doświadczenia które poddajemy analizie. Etyka musi opierać się na doświadczeniu. 2) etyka jest nauką o wartościach - wartość jest czymś z czym podmiot się liczy lub jest czymś , czym podmiot się interesuje. Wartość określa mój ludzki sposób bycia. 3)mówi o świacie wartości, które można przyporządkować. Nie można zastąpić jednej wartości inną. Scheler wyróżnił 4 wartości: -hedonistyczne (przyjemności i nieprzyjemności), -witalne (są potrzebne do rozwoju człowieczeństwa), -estetyczne (harmonia, ład), -religijne (świętości).
14. Personalizm tomistyczny Karola Wojtyły- 1920 ur. 16.10.1987- biskup Rzymu. Każdy ból ma tajemnice wyzwolenia. Karol Wojtyła zatrzymuje się na osobie, skupia się na ostrzeganiu przed zniewoleniem osoby ludzkiej. Czł. jest osobą, albowiem nie tylko działa świadomie, ale także ma świadomość swojego działania. To sprawia, że przeżywa swoje działanie jako czyn. Czł. jest osoba ponieważ przez wyszyto co czyni oraz przez to wszystko co się w nim dzieje staje się coraz bardziej kimś. Staje się nim przez swoje czyny, przez świadome działanie. Ta postać ludzkiego stawania się zakłada sprawczość, czyli przyczynowanie właściwe dla osoby. Owym skutkiem sprawczości osobowego „ja” jest moralność. Czł. jest osoba albowiem sam stanowi o sobie, czyli posiada wolę a wola jest właściwością osoby. Przez samostanowienie każdy czł. aktualnie panuje sobie samemu. Sprawuje ta władze w stosunku do siebie i nikt inny nie może tego dokonać. Samostanowienie jest również wchodzeniem w tożsamość „ja” jako w pierwszy i podstawowy przedmiot. Czł. jest osoba ponieważ będąc sprawcą czynów, równocześnie spełnia siebie, doprowadza do bycia „kimś”. Czł. jest osoba ponieważ jest wolny, tzn. zależy sam od siebie. Karol Wojtyła mówi chcesz się dowiedzieć kim jesteś, to patrz na swoje czyny.
15. Prawda i wolność w etyce pedagogicznej - wolność. Ludzka nigdy nie jest pełna, ponieważ czł. jest przynależny do świata materialnego. E. From wyróżnia wolność „od” i wolność „do”. „od”- wolność od zła, instynktów, pożądliwości, grzechu. Jest ważna gdy czł. się rozwija i jest wolny od instynktu, od materii. Wolność „do” wartości. Trzeba być wolnym „do” człowieka, państwa, dobra. Dobro jest kryterium wolności. Czł. wolny wg. Arystotelesa to ten co poddaje świat zmysłów i emocji rozumowi, czł. potrafi ogarnąć świat. Kryterium Arystotelesa to dobro godziwe. Św. Tomasz z Akwinu wolność jako wolność do dobra. Utylitaryzm J. Bentham i J.S. Mill piszą na temat działania ludzkiego , które byłoby podporządkowane porządkowi. Pożytek staje się normą wolności. Pożytek jest przyjemny. Wolność służy osiągnięciu pożytku. Wg. Kanta- wolność jest dla dobra i miłości. Czł. realizuje się gdy chroni dobro, jest odpowiedzialny za siebie, za świat w którym żyje. Przykładem może być Państwo Platona. Wolność jest do budowania polityki sprawiedliwej, jest to budowanie miłości i dobra jednostki i społ. Najważniejsze zagrożenia wolności społ.: -skrajny materializm, -stał się nacjonalizm i bolszewicki i narodowy.
16. dylematy współczesnego wychowania- skupia się na trzech płaszczyznach: religii, aksjologii, pedagogice. Wych. Jest pracą nad czł. jest szczególna forma rozmowy człowieka z czł. wych. Jest pracą nad czł. W rozmowie ludzie wymieniają między sobą ważne słowa- są syntezą. Dzięki znanym dźwiękom rodzi się porozumienie między ludźmi. Mówimy aby ktoś nas zrozumiał lub abyśmy my rozumieli. Podobnie jest z pracą. Produktem pracy jest synteza słów. Dzięki temu że praca ma znaczenie, życie staje się mocniejsze. Znaczenie pracy to dostrzeganie, że nie zaczyna się od początku. Ma jakieś podstawy - ktoś robił to wcześniej. Praca posiada wymiar horyzontalny, nie wychowują tylko pedagodzy, ale także kościół, szkoła, psycholodzy. Musi być porozumienie społ. Wychowanie (praca) wymaga porozumienia abyśmy mogli zrozumieć produkt pracy innych. Pedagog jest ogniwem w teraźniejszości, owoc pracy dąży ku przyszłości. Dialog pracy idzie dalej niż zwyczajna rozmowa. Pracy należy nauczyć dzieci i młodzież.. rozmowa służy porozumieniu. Nie można rozpatrywać aspektu pracy w oderwaniu od wartości. Nie wolno wych. Bez zastanowienia co to jest życie. Wtedy przezywamy kryzys. Życie jest podstawowa wartością w religii, ale nie najważniejszą w pewnych okolicznościach jesteśmy gotowi poświęcić swoje życie dla drugiego czł. W personalizmie wartość pracy odkryła na nowo wartość życia, bo dzięki temu praca uzyskuje wartość i godność. Praca służy życiu. Wyróżniamy pracę prawdziwą i pozorną. Prawda pracy wyrasta z porozumienia i służy porozumieniu. Aby pracować ludzie muszą być w prawdzie. Nikt nie może kłamać bliźniemu swoją pracą. Pracujemy z ludźmi dla kogoś - to jest prawda pracy, praca jest dla czł., a nie odwrotnie. Praca w obszarze wychowania jest ponad zrozumieniem i porozumieniem nad nadzieją. Nie możemy wych. Bez nadziei. Wych. Jest praca nad ludzka nadzieją. Dziecko powierza swoje nadzieje i najgorszym błędem jest , gdy pedagog zdradza dziecko. W wych. Jest potrzebna wierność wobec dziecka. Dobry pedagog posługuje się wartościami, stara się zrozumieć wychowanka.
17. etyczna kwalifikacja wychowania-zakładamy ze czł. to jakaś sztuczna natura. Czł. to biologiczny organizm kierujący się popędem biologicznym, mając jakieś prawa to etyka jest niepotrzebna. Ale taki czł. nie jest wych., dlatego jest potrzebna etyka. Aby mówić o postawie wychowawcy potrzebna jest moralność. Wych. Bez moralności nie ma godności. Etyczna kwalifikacja każdego doświadczenia pedagogicznego zależy od istoty i charakteru. Sprawdzianem naszej kwalifikacji wobec wychowanka jest odpowiedzialność za czł., dziecko i dobro. Nikt nie może zwolnić czł. z odpowiedzialności za dobro czł. to uzasadnia mówienie o problemach etyki zawodowej. Wielka pracą jest nauczyć dziecko przyznawania się do błędu i jego naprawiania - edukacja moralna - cały ten proces ma pomóc wychowawcy w zachowaniu porządku wartości. Wych. Moralne pomaga w badanej świadomości życia. Dojrzałe życie w etyce to takie, które niesie ze sobą konsekwencje. Dziecko jest niedojrzałe bo nie ponosi konsekwencji za swoje czyny. W wych. Moralnym dziecko dojrzewa stopniowo. J. Korczak - wych., pedagog bierze dziecko za rękę i prowadzi w nieznane aby stało się znane. Proces wych. Składa się z kilku etapów (wczesne dzieciństwo, późne dzieciństwo, dojrzewanie) proces wychowania wymaga zaangażowania etycznego z obu stron. Jest się odpowiedzialnym przede wszystkim za siebie samego, a dopiero później za drugiego czł. chodzi o skalę dobra jakie czyni się sobie i innym. Z tym wiąże się etyka programów wychowania. Etyczny program wych. To nie tylko pozytywny stosunek do wychowania. Chodzi o mówienie prawdy. Trzeba być wrażliwym na potrzeby społ. , aby wchodzić w pedagogikę społ. Jakie treści , umiejętności i wartości potrzebuje się i utrwala w programach: - jesteśmy odpowiedzialni za prawa służące rozwojowi intelektualnemu, -odpowiadamy za rozwój osobowy. Nie można rozdzielić tych dwóch rozwojów. Etyczny walor programy obejmuje: -czy treści są prawdziwe, -wartości osobowe, kształtowanie postaw i ideałów, -czy z treści programu wynika strategia rozwijania osobowości i brania odpowiedzialności za rozwój dziecka.
18. Etos wychowawcy- wychowanie jest pracą nad nadzieją , praca jest jakąś działalnością, jest rozmową. Motyw wychowania to inaczej cel. Nadzieja która wyzwala cały czas zdolności poznawcze. Oprócz poznania czł. pragnie, chce czegoś. Te dwa wymiary musza być nasycone nadzieja. Nadzieja pojawia się w życiu czł. wolnego. Nie ma etyczności bez wolności. Być nauczycielem to być wolnym. Żeby zrodziła się nadzieja trzeba być wolnym. Mieć świadomość przestrzeni przed sobą i tylko od ciebie zależy jak ją zapełnisz. Wolność to brak konieczności, brak przymusu. Wolność jest umiarkowana autonomią. Wolność w edukacji związana jest z samoogrniczaniem. Są pewne ograniczenia ale one nie zwalniają nas z bycia wolnymi. Wolność jest nam dana już na początku. Wolność jest nam dana przez Boga i rodziców. Wolność jest dana i zadana. Jesteśmy wolni do. W jakimś kierunku tym się różnimy od rzeczy. Rzecz jest realizacja konieczności. Czł. nie jest wyrazem realizacji konieczności. Czł. różni się od świata kategorią wolności. Wychowanie jest procesem z jednej strony samoograniczenia w kierunku dojrzewania albo budowania. Nadzieja związana jest z wiernością. Pamięć to nie tylko wierność temu co było i co jest. Czł. to nie tylko byt w sobie. Każdy ma jakąś historię. Jesteśmy dla siebie i dla innych stąd te ograniczenia i samoograniczenia. Wolność prowadzi nie tylko aby być dla siebie i innych to jest etap dojrzałości. Bycie dla innych zakłada relację do. Bycie z siebie zatrzymuje się , analizuje to co jest. Ja ponoszę odpowiedzialność za siebie. Wychowawca oprócz dyplomu potrzebuje wartości związanych z osoba wychowawcy. Wych. To pytanie kim on jest naprawdę. Jaki jest twój świat wartości, jakie są twoje motywacje. Motywacje wiążą się z autentyzmem jaka jest twoja motywacja w jakim celu się tym zajmujesz. Praca wychowawcy jest pracą wartościową zależy od wychowawców. Gdy wychowawca będzie szanował siebie. Świadomość wartości mojej pracy. To wszystko wymaga od wychowawcy twórczości i autorskiego wysiłku. Praca polega na twórczości. Wychowawca pracuje twórczo i samodzielnie. Każda etyka, czy działalność bierze pod uwagę cztery czynniki: -zaangażowanie wychowawcy ( ma koncepcje, musi być kompetentny być pedagogiem tzn. zdobyć wiedzę.) - refleksja pedagogiczne ( refleksja to diagnoza ale także własne stanowisko, własny system wartości0, -realizacja pedagogiczne ( mamy swoje koncepcje, wpływamy na rozwój czł.), -konfrontacja etyczna ( zawiera dwa elementy- dotyczy skuteczności pracy, użyteczności, ale odnosi się do oceny moralnej postaw i zdarzeń).
19. Etyczne problemy edukacji zdrowotnej- edukacja zdrowotna zajmuje się takimi problemami jak: życie biologiczne, śmierć, cierpienie. Źródłem dla edukacji zdrowotnej jest filozofia grecka, która postrzega czł. jako byt, jako organizm złożony, psychofizyczny, dynamiczny, który rozwija się i ulega różnorakim wpływom. Ed. Zdrowotna ma odwołanie do prawa naturalnego. Pojawia się często pojęcie rozwoju , rozwoju zdolności. Jest wpływ prawa rzymskiego do dzisiaj: czł. ponosi konsekwencje swojego działania bądź zaniechania, konsekwencje prawne. Istnieje także wpływ chrześcijaństwa. Trzeba być miłosiernym w stosunku do potrzebujących, chorych. Najstarszym kodeksem etyki lekarskiej jest przysięga Hipokratesa. Po II wojnie św. W 1949 w Genewie podpisano Deklarację Genewską. Państwa podpisały deklarację na temat służby życiu i ludzkości. Ochrony życia ludzkiego. Ta deklaracje przyjęli również lekarze. W 1991 w Polsce dochodzi do Nadzwyczajnego Zjazdu Lekarzy - lekarze dyskutowali o nowym kodeksie etyki lekarskim, który zostaje ogłoszony w 1993r. i w tym samym roku zostaje przyjęty, uporządkowano skalę wartości. Kodeks podkreśla godność i szacunek dla osoby od poczęcia do naturalnej śmierci. Kodeks ma charakter personalistyczny, lekarz chroni i rozwija życie. Każdy lekarz musi przyjąć ten paradygmat. W 2003 r. uzupełniono Kodeks Etyki Lekarskiej : -zabroniona jest aborcja i eutanazja (art. 30-32), -nie należy stosować środków nadzwyczajnych jeśli śmierć jest nieunikniona, jest blisko.