Uproszczony schemat przebiegu wykładni tekstu prawnego
R7-1 Schemat uproszczony wykładni
1 z 1
Faza wstępna
Faza właściwa
Przepisy prawne
Wyrażenie normokształtne
(Wypowiedź normokształtna)
1. Faza rekonstrukcyjna wykładni polega na odidiomatyzowaniu tekstu prawnego, tj. na odtworzeniu z różnokształtnych przepisów prawnych (jako quasi-idiomów) zupełnego wyrażenia normokształtnego (tj. wyrażenia normokształtnego zawierającego wszystkie strukturalne i treściowe elementy normy prawnej).
2. Podstawowy problem w tej fazie wykładni stanowi stosowanie przez prawodawcę technik: rozczłonkowania syntaktycznego, rozczłonkowania treściowego oraz kondensacji norm prawnych w przepisach prawnych.
3. Podstawowym zadaniem interpretatora jest zatem w tej fazie wykładni:
1) przeprowadzenie dekondensacji; oraz
2) zlikwidowanie rozczłonkowania syntaktycznego i treściowego.
1. Faza percepcyjna wykładni polega na:
1) ostatecznym pozyskaniu normy prawnej z wyrażenia normokształtnego (tj. na ustaleniu znaczenia słów składowych tego wyrażenia); i
2) na uświadomieniu sobie treści pozyskanej normy (tj. na zrozumieniu tego wyrażenia z uwzględnieniem znaczenia poszczególnych słów oraz reguł składni).
2. Podstawowy problemem w tej fazie wykładni stanowi wieloznaczność bazy leksykalnej tekstu prawnego oraz nieostrość (niedookreśloność) zwrotów występujących w tekście prawnym.
3. Podstawowym zadaniem interpretatora jest więc w tej fazie wykładni zastosowanie dyrektyw językowych, celem:
1) ujednoznacznienia wieloznacznych zwrotów wyrażenia normokształtnego - przez odwołanie się do odpowiednich kontekstów językowych (słownych) i definicji legalnych; oraz
2) zlikwidowania nieostrości zwrotów wyrażenia normokształtnego - przez ustalenie granic pasa nieostrości i wskazania kryteriów „szacowania” (zaliczania) danych przedmiotów do zakresu danego zwrotu.
4. Niezależnie od językowych dyrektyw wykładni, należy w dalszej kolejności uwzględnić także dyrektywy pozajęzykowe (tj. dyrektywy systemowe i funkcjonalne).
1. Faza porządkująca wykładni polega na porządkowaniu przepisów prawnych pod kątem ich „aktualności” [tj. ich obowiązywania i brzmienia (kształtu słownego)], celem przygotowania materiału prawnego do wykładni
2. Podstawowy problem w tej fazie wykładni stanowią liczne i częste zmiany dokonywane przez prawodawcę w zbiorze aktów normatywnych (przepisów prawnych).
3. Podstawowym zadaniem interpretatora jest w tej fazie ustalenie aktualnego zakresu (zasięgu przedmiotowego, podmiotowego i czasowego) interpretowanych przepisów, przy uwzględnieniu właściwych tekstów jednolitych, obwieszczeń o sprostowaniu błędów, tekstów aktów derogujących czy nowelizujących akty zawierające interpretowane przepisy i akty z dziedzin pokrewnych, tekstów aktów zachowujących czasowo w mocy interpretowane przepisy, itd.
Faza porządkująca
Faza rekonstrukcyjna
Faza percepcyjna
Norma prawna
wykładnia
wykładnia