Agencja AFP - Agence France Press

Agencja Havas - początek XIX wieku we Francji. Sytuacja ekonomiczna rozwijającej się młodej Republiki Francuskiej wymusiła zapotrzebowanie na bieżącą informację, a przede wszystkim na informacje z prasy obcojęzycznej (niemieckiej, angielskiej). Jeden człowiek nie był w stanie zdobyć tych informacji. 1831-32 we Francji zaczyna działalność Arnold Bernstein prekursor AFP. Założył on biuro rozsyłające abonentom biuletyny (jeszcze nie drukowane, litografowane). Noszą one nazwę Correspondance Garnier. Informacje z prasy angielskiej (zdobywał je poprzez kanał La Manche). Były bezcenne dla giełdy i banków paryskich. Między Londynem a Paryżem ta informacja przechodziła około 2-3 dni. W 1835 paryski kupiec pochodzenia węgierskiego Ch.L. Havas przejmuje owe korespondencje, pojawia się nazwa Agence Havas - biuro korespondencyjne. Udoskonalił przekaz informacji nie tylko z Londynu ale także z Brukseli, Berlina. Havas doświadczenie medialne zdobywał przed 1835 jako wydawca kilku gazet francuskich. Sytuacja legislacyjna sprzyjała właścicielowi agencji, bowiem w 1830r. król Ludwik Filip oficjalnie podpisał dekret o wolności prasy, wypowiedzi. Niniejszym we Francji po 15latach kończył się okres restrykcji wobec prasy i dziennikarzy. Informacja wobec tego od 1830r. stała się towarem. Pomysł Havasa na bezpośrednią współpracę z rządem był jednym z najlepszych pomysłów. Havas zdobywał zaufanie rządów, uzyskał monopol na informacje rządowe i państwowe. Odpowiednio później je popularyzując i uzyskując z nich zyski. Rząd zyskał przede wszystkim miejsce popularyzacji wiadomości państwowych, dekretów, zarządzeń. Agencja Havas dysponując wyłącznością na informacje rządowe zaczęła te informacje odpowiednio popularyzować na giełdach, w bankach. Pomysłem kolejnym było sprzedawanie oficjalnych informacji francuskich ambasadorom obcych państw rezydujących we Francji. Havas szybko organizuje sieć kurierską między Londynem, Brukselą, Berlinem. Do przekazywania informacji wykorzystuje początkowo gołębie. Z Londynu te informacje przekazywane przez gołębie wędrowały 8-10 godzin do Paryża.

Szybko wzrastała rola kolei europejskiej - usprawniło to przekazywanie informacji. Telegrafia kablowa przeżywała rewolucję. Dzięki tym innowacjom Havas staje się szybko potentatem w sektorze reklam, ogłoszeń, agencja staje się firmą rodzinną. Schedę po założycielu przejmuje syn August. Rozszerzył on imperium. W latach 60 XIX w. agencja Havas rozsyłała informacje do 200 francuskich gazet. Zależność medialna - Havas przekazywał informacje na przykład prowincjonalnym gazetom, ale nie pobierał za to abonamentu. W zamian przekazywał do tych redakcji ogłoszenia od swoich reklamodawców. Za informacje gazety musiały zamieszczać reklamy. Ta współpraca z gazetami francuskimi jeszcze bardziej wzmocniła agencję Havas która stała się największym biurem ogłoszeniowo-rekalmowym we Francji. Skracając historię tej agencji przechodzimy do 1940r. W tym roku Francja była okupowana przez Niemcy hitlerowskie. Powstaje rząd kolaborantów w Vichy z Petain na czele. Havas był pochodzenia żydowskiego, zatem w warunkach uzależnienia od Hitlera musiała zniknąć nazwa Agencji Havas. Decyzją Petain powstaje w 1940r. druga nazwa Office Francais d'Information (OFI). Pod tą nazwą działa 4 lata. 30 września 1944r. powstaje Agence France Press (AFP). Spadkobierczyni agencji Havas. Agencja jedna z największych na świecie. Obowiązuje statut agencji AFP od 1957r. W tym statucie znajdziemy zalecenia dotyczące obiektywnej, wiarygodnej działalności agencji: ,, nie może agencja w żadnych okolicznościach znaleźć się pod kontrolą prawną, lub faktyczną żadnej grupy ideologicznej, politycznej lub ekonomicznej”. ,,Celem AFP jest zapewnienie francuskim i zagranicznym klientom regularnego i nieprzerwanego dopływu informacji, które będą dokładne, bezstronne i wiarygodne”. ,, Agencja musi zachować swój status jako agencja prasowa o zasięgu światowym”. Dzisiaj jest to przykład agencji nowoczesnej, wykorzystującej najnowsze techniki. Oprócz bieżącego serwisu dostarcza fotografie, grafiki z wykorzystaniem radiofonii cyfrowej, czy przekazów elektronicznych. W 6 językach - francuski, angielski, niemiecki, hiszpański, portugalski i arabski. W archiwach AFP znajduje się dzisiaj około 5 milionów zdjęć. Z dekalogu depeszowca: „5. W prasie można używać dni tygodnia lub miesiąca, natomiast w radio i telewizji daty są zbędne. Dziś jest zbędne podobnie jak wczoraj, jutro.” , „8. Nie używamy w depeszach ani na antenie słów pan i pani, jest tylko jeden wyjątek gdy mówimy Pani Premier.”.

Polska Agencja Telegraficzna (PAT)

PAT była od początku swego istnienia instytucją rządową. Podporządkowaną aktualnie panującej władzy. Są trzy daty wyznaczające przełom działalności tej agencji. Uchwalenie statutu 26.04.1924r. 22.12.1925r. ulega ten statut nowelizacji, bowiem rozbieżności dotyczyły faktu podstawowego - kto miał sprawować nadzór nad agencją. Nie posiada kapitału prywatnego, instytucja rządowej służby prasowej od początku. Od 1925r. odpowiadać będzie za działalność PAT-u premier rzeczpospolitej. Rząd i premier mają obowiązek przekazywać agencji wiadomości o charakterze wewnątrz krajowym. Natomiast statut określał też, że w dziedzinie polityki zagranicznej PAT otrzymywał wskazówki od ministerstwa spraw zagranicznych. Do 1921r. dyrektorem naczelnym PAT-u zostaje oficer Piotr Górecki. Legionista i piłsudczyk. Pierwszym potwierdzeniem tej działalności prosanacyjnej były wydarzenia w czasie przewrotu majowego w 1926r. w pierwszych godzinach walki w warszawie centralę agencji zajmuje oddział wojskowy. Zachowanie redaktora ma wpływ na charakter informacje jakie będzie przekazywała agencja mieszkańcom, ale też te wiadomości będą odpowiednio sformatowane dla prowincji. Informowali tak jak wymagała sytuacja wojsk Piłsudskiego. Zatem pierwszą cezurą będą wydarzenia majowe - zachowanie stronnicze, prorządowe. Po 1926r. przez następne 13 lat aż do wybuchu 2 wojny światowej wszystkie ważniejsze stanowiska w PAT będą powierzanie ludziom związanym z obozem piłsudczyków lub wywodzących się z armii. Nierozerwalna wspólna historia PAT- u i Polskiego Radia. Kwiecień 1926r. oznacza początek regularnej działalności Polskiego Radia. Te instytucje będą ze sobą współpracować. Niektórzy dyrektorzy PAT - u jak na przykład K. Libicki byli także dyrektorami Polskiego Radia. Październik 1929r. fotel dyrektorski obejmuje major Roman Starzyński (od 1935 dyrektor Polskiego Radia). Trzech braci Starzyńskich odegrało ważną rolę polityczną i medialną. Stanisław to słynny prezydent Warszawy. Trzecim dyrektorem PAT - u będzie K. Libicki z pierwszej brygady legionów. Ostatnim przed wojną dyrektorem 1938-1939 będzie M. Obarski (też legionista). 1935r. na wszystkich dyrektorów tylko jeden nie miał wojskowej przeszłości (na 6). Wojskowi posiadali ważne odznaczenia wojskowe.

Przede wszystkim wojskowi doceniali wartość informacji bieżącej i aktualnej. To także było zadanie wywiadu - przechwytywanie informacji. Zatem połączono dwie funkcje - kierowanie instytucjami medialnymi i pozyskiwanie informacji która miała również znaczenie wojskowe. Rozgłośnie radiowe powstawały na Kresach.

Zależność PAT-u i wojska była aż nadto widoczna. PAT faworyzował ogłoszenia państwowe, reklamy i zamówienia drukarskie państwowe. Po śmierci Piłsudskiego w 1935r. PAT podobnie jak Polskie Radio staje się autentycznie dużą sprawnie działającą instytucją. Działającą na zasadach komercyjnych i wciąż rozbudowywaną. Już w 1935 PAT miał ponad 200 korespondentów (płatnych od każdej informacji).

22 marca 1932r. następuje druga nowelizacja statutu PAT-u. Podpisał go ówczesny premier A. Prystor. Ta nowelizacja oznacza, że agencja staje się przedsiębiorstwem skomercjalizowanym, obliczonym na zysk. Główny cel jaki znajdował się w tej nowelizacji: „głównym zadaniem przedsiębiorstwa jest informowanie społeczeństwa polskiego o wszelkiego rodzaju przejawach życia politycznego, społecznego, gospodarczego, kulturalnego i sportowego (…) zarówno w kraju jak i zagranicą, oraz dostarczanie zagranicy wiadomości o całokształcie spraw Polski”. Informacje krajowe i bieżące informowanie zagranicznych odbiorców o polskim życiu wewnętrznym. W tym dekrecie określono zakres działalności PAT-u jako przedsiębiorstwa skomercjalizowanego. Pierwszy zakres to zamieszczanie płatnych ogłoszeń we własnych biuletynach i wydawnictwach, ale też pośredniczenie w zamieszczaniu tych ogłoszeń w prasie lub innych środkach reklamy. Drugi zasięg - wykonywanie i eksploatacja zdjęć filmowych i fotograficznych. Trzeci zakres - działalność prasowa i medialna - wydawanie własnych czasopism, wydawnictw urzędowych ( Monitor Polski, Dziennik Urzędowy Rzeczpospolitej Polskiej, Zbiór Wyroków Najwyższego Trybunału Administracyjnego). Wydawanie tych czasopism nie było przypadkowe - PAT posiadał wyłączne prawo pośrednictwa w zakresie przekazywania prasie i innym przedsiębiorstwom reklamowym wszelkich płatnych ogłoszeń i reklam urzędów i instytucji. Ta zasada pośrednictwa obowiązywała także w rozpowszechnianiu zdjęć, filmów, fotografii urzędów, instytucji państwowych. W pierwszej fazie działalności PAT posiadał dwa elementy: działy informacyjne oraz biuro ogłoszeń i reklam. W 1927r. uruchomiono w strukturze PAT-u kolejny dział - Filmowy. W 1930r. ten dział filmowy rozbudowano - powstaje wtedy Biuro Filmowo-Fotograficzne. Po 5 latach w strukturze organizacyjnej PAT-u powstaje pierwszy Instytut Filmowy (1935r.). Dział informacyjny PAT-u składał się z pięciu specjalistycznych redakcji, których celem było obsługiwanie pism krajowych - polityczna, gospodarcza, artystyczno-kulturalna, sportowa, prowincjonalna. Osobną redakcją była redakcja zagraniczna na użytek odbiorcy poza Polską. Obliczono, że każdego dnia abonenci polscy otrzymywali z PAT-u około 25tys słów tworzących bieżącą informację.

Redakcja zagraniczna i jej największe osiągnięcie - biuletyn POLPAT. Był wydawany we francuskiej wersji językowej. Wysyłany współpracującym z PAT-em agencjom zagranicznym. Serwis dotyczył najczęściej bieżących informacji o wydarzeniach w Polsce. Coraz częściej dbano o odbiorcę zagranicznego. W 1932r. redakcja zagraniczna PAT-u rozpoczęła redagowanie specjalnego serwisu dla prasy polonijnej w USA. (w tym czasie rozwija działalność zagraniczną Polskie Radio - specjalne programy dla odbiorców zagranicznych). Ostateczna struktura terenowa składała się z 14 oddziałów prowincjonalnych. Te oddziały znajdowały się w : Białymstoku, Bydgoszczy, Gdyni, Grudziądzu, Katowicach, Krakowie, Lublinie, Lwowie, Łodzi, Łucku, Poznaniu, Sosnowcu, Toruniu, Wilnie. Ta współpraca z oddziałami prowincjonalnymi układa się dobrze tam, gdzie była rozgłośnia Polskiego Radia. Z tych 14 miast radio znajdowało się: Katowice, Kraków, Lwów, Łódź, Poznań, Toruń i Wilno. Za granicą w 1935r. stać było te agencje na 10stałych korespondentów ulokowanych w centrach. Ta dziesiątka korespondentów znajdowała się: Berlin, Gdańsk, Genewa, Londyn, Moskwa, Nowy Jork, Paryż, Ryga, Rzym i Wiedeń. Największe zyski poza reklamami przynosiła PAT-owi działalność filmowa. Sukcesywnie rozwijana. Biuro Filmowo-Fotograficzne znajdujące się w strukturze PAT-u od 1928 będzie produkowało cotygodniową kronikę filmową agencji. Ta kronika filmowa zawierała także wiadomości propagandowe, klasyczna informacje, ale też stopniowo wprowadzano do tej kroniki fotografie i filmy spoza granic Polski. Rozbudowywana instytucja medialna powodowała ze PAT zaczyna wydawać coraz więcej tytułów i biuletynów. Jednym z tytułów 1935 ,,Wiadomości Portu Gdyńskiego”. Największe dochody w zakresie reklam przynosiła PAT-owi współpraca z 3 wielkimi przedsiębiorstwami państwowymi: Polski Monopol Spirytusowy, Monopol Tytoniowy, Pocztowa Kasa Oszczędności.

Zatem znaczenie PAT-u. ogromne znaczenie informacyjne, medialne dla prasy polskiej i polskiego radia. Druga funkcja - kreowanie propagandowego wizerunku piłsudczyków i sanacji, legionistów.

Prasa sanacyjna - prorządowa, regionowa, sprzyjająca Piłsudskiemu.Polska prasa masowa w okresie międzywojennym. Polskie koncerny prasowe. Prasa kobieca i żydowska.

Prasa sanacyjna. W okresie 20lecia międzywojennego miały miejsce najważniejsze wydarzenia medialne. Rozwój Polskiego Radia - publicznego, które osiągnęło w latach 30 poziom europejski. Radio było medium które przynosiło zyski. Powstanie polskiej prasy masowej zdominowanej przez 2 koncerny prasowe Pałac Prasy w Krakowie i Dom Prasy w Warszawie. Masowy dynamiczny rozwój prasy katolickiej - czasopism katolickich. Wydawane w szczególności przez zakon Franciszkanów w Niepokalanowie. Miesięcznik wydawany przez ojców franciszkanów dochodził do 1mln jednorazowego nakładu.

Polska w latach 30 przekroczyła tzw. Pierwszy Próg umasowienia kultury. produkcja masowego odbiornika radiowego (taniego) do 1939r. wyprodukowano w Polsce tzw. Detefonów ponad pół miliona egzemplarzy. Przekroczenie przez prasę masową codziennego nakładu. Prasa katolicka, mniejszości narodowych - dzięki temu sformatowaniu polskie społeczeństwo miało powszechny dostęp do mediów w całej reprezentacji. Polska przed wojną była wielonarodowościowa.

Materiał wspierający prasę sanacyjną. Ukształtowanie się po 1918 nowoczesnych polskich metropolii (nowoczesnych społeczności miejsko-przemysłowych). W Warszawie, Krakowie, Poznaniu, Wilno, Lwów. Drugi czynnik: wejście w dorosłe życie pierwszych roczników, wychowanków polskich szkół jeszcze z czasów zaborów. Ci absolwenci tworzyli zręby polskiej inteligencji. Zwiększało to popyt na gazety. Wzrost gospodarczy, rozwój polski w latach 30. te elementy miejskie, oświatowe i gospodarcze poprawiły poziom bytu społeczeństwa. Zwiększyły konsumpcję prasy i ożywiły przemysł papierniczy, drukarski.

W Polsce prasa informacyjna, sensacyjna rozwijała się w tempie niebywałym. W 1924r. łączny nakład globalny dzienników i gazet 268mln egzemplarzy. Już w 1937r. ten nakład globalny wynosił 886mln egzemplarzy.

Jakie media decydowały o takim wzroście? Duże dzienniki informacyjno-sensacyjne, przekraczające ponad 100tys nakładu. Nie brakowało pism dla kobiet, religijnych też o masowym nakładzie. Ranking najpopularniejszych tytułów medialnych przed wojną: liderem był IKC (Kraków) - Marian Dąbrowski, tytuł flagowy koncernu Dąbrowskiego. Do 180tys jednorazowego nakładu. 2 tytuł - Expres Ilustrowany (Łódź), tytuł flagowy oficyny Republika, 120tys jednorazowego nakładu. 3 tytuł - Dobry Wieczór, Kurier Czerwony - popołudniówka, Warszawa. Dalej Mały Dziennik ojców Franciszkanów, drukowana w Niepokalanowie. Nadzorowany przez ojca M. Kolbe. Typowy dziennik katolicki, narodowo-demokratyczny. Nakład nawet do 200tys egzemplarzy. Fenomenem były w polskiej prasie pisma religijno-społeczne. Rekordzistą był miesięcznik franciszkanów Rycerz Niepokalanej. W latach 1938-39 nakład jednorazowy osiągał 1mln egzemplarzy. Kolportaż kościelny sprzyjał rozpowszechnianiu pisma. Rycerz miał swoją wersję dla dzieci i młodzieży - Rycerzyk Niepokalanej. Często nakład przekraczał 100tys.

Polska miała przed wojną ambicje terytorialne. W Polsce działała Liga Morska i Kolonialna. Wydawali dwa miesięczniki w bardzo dużych nakładach. Polska na morzu 400tys egzemplarzy, oraz miesięcznik Morze.

Prasa dla kobiet. Poza centrami medialnymi w Żninie niejaki A. Ksycki zakłada regionalny koncern prasowy. Zakłada Moją przyjaciółkę 100tys egzemplarzy jednorazowego nakładu. Pismo rozchodzące się po całej Polsce.

Rynek medialny był opanowany przez 6 koncernów prasowych. Koncern IKC (Pałac Prasy), 12 tytułów, Kraków, Marian Dąbrowski. Koncern Prasa Polska SA (Dom Prasy), Butkiewicz i Lewandowski, Warszawa. Koncern Republika w Łodzi. Toruń - Koncern Pomorska Spółdzielnia Wydawnicza. Zakłady wydawnicze Ksyckiego w Żninie. Te pisma naśladowały masową prasę zagraniczną, ale to nie ten format i nakład i nie taka publika. Prasa była w Polsce w okresie sanacji masowa, obniżano cenę pojedynczych egzemplarzy maksymalnie. W 1931r. z 20gr obniżono do 5gr.

Prasa polityczno-informacyjna była do dyspozycji 3 głównych partii politycznych. Prasa Legionowa, prasa chadecka (narodowo-katolicka). Prasa endecka (narodowa demokracja) spod znaku Romana Dmowskiego. Te odłamy miały czasami bardzo skrajny program. Przed wojną w niektórych gazetach obowiązywała teoria 3 wrogów - wśród tytułów prasy chadeckiej pojawiały się tytuły antyradzieckie, antyniemieckie i antyżydowskie. To byli 3 wrogowie zagrażający naszej niepodległości.

W 1926r. po zamachu majowym obóz legionowy związany z Piłsudskim, umacnia swoje pozycje. Piłsudczycy przejmują najważniejsze urzędy w kraju - redakcje czasopism. Później Polską Agencję Telegraficzną. Zostają dysponentami Polskiego Radia. Rządy legionowe miały do dyspozycji najważniejsze ograny medialne w kraju, najważniejsze tytuły prasowe i Polskie Radio.

Jaką postawę polityczną przyjmowały najważniejsze pisma masowe?

Generalnie ówczesne tabloidy unikały tematów politycznych. Nie wdawały się w dysputy polityczne. Ważniejszy był dobry układ z rządem, uzyskanie informacji i zysk. Prasa sanacyjna sprzyjająca Piłsudskiemu dysponowała bardzo zróżnicowanym piśmiennictwem także w sensie treści. Pierwsza grupa najbardziej poważna to tzw. Periodyki ideotwórcze. Ich zasadniczym celem było publikowanie tekstów programowych kolejnych rządów sanacyjnych. Były to pisma o charakterze naukowym. 2 tytuły które były obowiązkowe dla inteligencji i wojskowych - miesięcznik Droga (główny piłsudczykowski organ teoretyczno - polityczny). Drugi tytuł ideologiczny to kwartalnik Zrąb. Materiały oświatowe, edukacyjne, tworzono tam kanon wartości narodowych, którym należało sprzyjać. Wszystkie te 3 piony polityczne nie kwestionowały jednej wartości a mianowicie przywiązania do religii katolickiej. Druga kategoria to typowe czasopisma partyjne, bardziej dostępne treściowo, łatwiejsze w odbiorze, przeznaczone dla różnych grup społecznych. Miesięcznik Strzelec przeznaczony dla Stowarzyszeń Kombatanckich, paramilitarnych (np. dla Korpusu Ochrony Pogranicza). Związek Pracy Obywatelskiej Kobiet wydawał pismo Praca Obywatelska. Czasopisma partyjne specjalnie formatowane dla organizacji młodzieżowych. Legion Młodych i Kuźnia Młodych. Czasopisma społeczno-kulturalne - czy wśród tej nowości tytułów było pismo na kulturę, tradycję, literaturę. Dwa główne sanacyjne periodyki to pismo Pion i Kurier Literacko-Naukowy. Ograniczając się do tych przykładów łatwo dojść do wniosków że sanacyjna prasa w latach 30 górowała nad innymi ugrupowaniami liczbą tytułów, wysokością nakładów, miała monopol.

Prasa popularno-sensacyjna w Polsce międzywojennej. Jakie były tabloidy w okresie sanacyjnym? Największym koncernem prasy ogólnoinformacyjnej na ogół unikającej tematyki politycznej był Zespół Pism IKC tzw. Pałac Prasy w Krakowie. Na czele koncernu stał jeden z najwybitniejszych, polskich międzywojennych organizatorów, wydawców prasy Marian Dąbrowski. Już w 1910r. zakłada lokalne pisemko w Krakowie - IKC. Czego dokonał dąbrowski że IKC stał się największą gazetą w okresie sanacyjnym? Jakie spełnił warunki żeby stworzyć największe wydawnictwo prasowe. Decydowały o tym takie elementy: wysokość nakładów poszczególnych gazet tworzących koncern, zasięg społeczny (lokalne, regionalne oddziały IKC w całej Polsce), wpływ na opinię publiczną. Świetnie zorganizowany system kolportażu i druku. Wreszcie kadra dziennikarska, przygotowanie merytoryczne. Zatrudniał około 1000 osób, systematycznie wzrastał nakład. Nawet do 180tys jednorazowego nakładu. Domeną IKC było opanowanie rynku medialnego w woj. Południowych ale też w centralnych i zachodnich. Te czasopisma miały zwyczaj zapraszania do współpracy wybitnych pisarzy, reporterów, wydawców. Najsłynniejszą postacią związaną z IKC był K. Prószyński, obok Wańkowicza najwybitniejszy reporter tamtych lat. Struktura medialna wyglądała następująco. Centrala znajdowała się w Krakowie, w 10 polskich miastach Łódź, Warszawa, Poznań, Lwów, Wilno, Katowice, Bydgoszcz, Grudziądz, Lublin i Kielce. Posiadał korespondentów zagranicznych w Londynie, NY, Berlinie, Paryżu. Pierwsza innowacja na wielką skalę - duża liczba dodatków tematycznych do każdego numeru pisma. Druga kwestia to bardzo ekspresywna formuła wydawnicza. Krzykliwe nagłówki, bardzo odważne zdjęcia. Trzecia kwestia - bardzo ostra personalna publicystyka IKC na wzór amerykański, z imienia i nazwiska, nie przebierająca w środkach. Całe kampanie prasowe - sprawa Gorgonowej. Właśnie wtedy IKC dostał monopol na informacje w sprawie tego zabójstwa. Koncern wydawał także - Tempo Dnia. Obie osiągały około 250 tys egzemplarzy łącznie.

Atrakcją także były pozostałe tytuły. Geograficzne, przygodowe, reportażowe - Światowid, Na Szerokim Świecie, Raz Dwa Trzy. Wróble na Dachu - informacyjno-plotkarskie. Tajny Detektyw. As - tematyka sportowa. Najczęściej tygodniki łączny nakład 250tys egzemplarzy. Światowid to prekursorski tytuł dla pism tego typu. Pierwszy numer w 1924r. Redakcja - Lankau i Flach. Dąbrowski chciał aby Światowid drukował fotografie na najwyższym poziomie technicznym. Nakład do 60tys egzemplarzy. Egzotyczne kraje, geografia, reportaże, wywiady. Tajny Detektyw od 1931r. sensacyjny tygodnik informujący o wydarzeniach kryminalnych, morderstwach. W nim pojawiło się po raz pierwszy określenie ,,dziennikarstwo śledcze”.

Rywalem Dąbrowskiego był drugi wielki koncern prasy sensacyjnej - Warszawski Dom Prasy. Wydawali tzw. Czerwoną prasę (czerowniaki). Zastosowanie czerwonej farby do druku winiety poszczególnych tytułów tego koncernu. Ten sposób redagowania, krzykliwy i nachalny powodował że ta prasa była bardzo popularna. Ten koncern założyli w 1922r. w Warszawie dwaj wydawcy H. Butkiewicz i A. Lewandowski. 4 tytuły: Express Poranny, Kurier Czerwony, Dobry wieczór, Dzień dobry. Na uwagę zasługują periodyki kulturalno-społeczne. Zaczynają wydawać miesięcznik Kino. Pierwszy periodyk poświęcony sztuce filmowej, aktorom. Recenzje ówczesnych filmów, także zachodnich. Do 1939r. Drugi tytuł Przegląd Sportowy. Ściągali do Domu Prasy znanych pisarzy - Wańkowicz. Reportaże Wańkowicza z Radzieckiej Rosji. Obok Wańkowicza było wielu pisarzy i poetów, którzy mimo charakteru tych sensacyjnych czasopism współpracowali - J. Parandowski, Wierzyński, Lechoń.

Te dwa koncerny zdominowały rynek medialny w Polsce, ale to nie oznacza że nie było innych koncernów. W poznaniu funkcjonował 3 koncern - R. Leitgeber. Drukarnia Polska SA. Tytuł flagowy - Orędownik Wielkopolski, 100tys nakładu jednorazowego. Typowy koncern polityczny. Endecja.

Prasę sensacyjna wydawała mniejszość żydowska w Polsce - 3 wersje językowe. Jidysz, hebrajski i polski. Jidysz aby Polacy nie mogli ich czytać. Także mniejszość żydowska wydawała prasę sensacyjną. Potentat medialny - Samuel Jakub Jackan. Wydawał Ostatnie Wiadomości. Nakład około 60tys nakładu jednorazowego. Miał pieniądze, mógł zakładać gazety.

Uwarunkowania prawne polskiej prasy przedwojennej. Do jakich granic była możliwa wolność wypowiedzi medialnej? Pierwsze uregulowanie przyniosła dopiero konstytucja marcowa RP z 21 marca 1921r. Przez 2 lata nadal w Polsce obowiązywały przepisy zaborowe. Wolność wypowiedzi i prasy, swoboda wyrażania myśli i przekonań. Możliwość założenia pisma. Ale w tej konstytucji pojawiają się pewne obostrzenia dotyczące działalności dziennikarskiej. Cenzura represyjna, która miała się pojawiać tam gdzie działano niezgodnie z konstytucją. Ta cenzura zakładała dwie represje - kary pieniężne dla dziennikarzy, bądź konfiskata nakładu. Ta konstytucja sankcjonowała specjalnym zapisem pamięć, tradycję, działalność Piłsudskiego. Tzw. Zapis o ochronie imienia Piłsudskiego. Przez cały okres 20lecia jakiekolwiek pisanie krytyczne o marszałku było konstytucyjnie zabronione. Niestety wydarzenia majowe przyniosły zaostrzenie działalności państwa wobec prasy. Już w 1926 zarządzono praktyki reglamentacyjne papieru wobec tych stronnictw politycznych które były w opozycji do piłsudczyków. W 1927 pojawił się dekret prezydencki o „rozpowszechnianiu nieprawdziwych wiadomości”. Czynnikom rządowym zależało na ukróceniu pisania i komentowania faktu o powstaniu obozu koncentracyjnego w Berezie Kartuskiej gdzie więziono przeciwników politycznych. Ten dekret miał charakter prewencyjny i represyjny. Podwyższono wysokość kar pieniężnych dla dziennikarzy. Najbardziej bezwzględny przepis pojawił się w listopadzie 1938r. Dekret prasowy - Kagańcowy.

Ten dekret dążył do ograniczenia swobody wypowiedzi, określał odpowiedzialność redaktora naczelnego, podnosił wysokość kar pieniężnych. Powodem było komentowanie relacji polsko-niemieckiej, zbytniego bratania się.

Agencje prasowe światowe

1.Agencje niemieckie

1849r. B. Wolff (1811-1879) zakłada w Berlinie agencję telegraficzną: Biuro Wolffa. W XIX wieku pod zaborami to biuro obsługiwało ziemie Polskie wszystkich zaborów. Biuro to było pośrednikiem.

1874r. powstaje druga agencja: Continental - Telegraphen Compagnie.

1933r. Deutsches Nachrichten Büro - agencja hitlerowska

1950r. powstaje w byłej NRD socjalistyczna Allegemeine Deutsche Nachrichtendienst (ADN)

1949r. Deutsche Presse Agentur (DPA) - funkcjonuje do dziś; w 90roku przejmuje całkowicie ADN.

W czasie okupacji Niemiec po 1945r. przez USA, Francję, ZSRR i Anglię, na terenie tym działały sojusznicze agencje:

NRD - agencja komunistyczna TASS (rosyjska)

Associated Press, AFP i Reuters (USA, Anglia, Francja)

DPA powstała 18 VIII 1949r. Powołano ją w wyniku połączenia 3 agencji zachodnich stref okupacyjnych (USA, Angielskiej i Francuskiej). Za czasów Adenauera obowiązywał system państwa liberalnego. Amerykanie pomogli rozbudować gospodarkę po wojnie (plan Marshalla).

Struktura DPA - spółka akcyjna 200udziałowców; wydawcy i dziennikarze prasowi, radiowi i telewizyjni. Każdy dbał o odrębny sektor.

Centrala mieści się w Hamburgu - 7 biur krajowych (m.in. Berlin). Serwis informacyjny DPA poza bieżącymi informacjami, posiada dwa źródła wiadomości. Dla serwisów DPA ogólnoświatowych źródłem była Basis Dienst. Landesdienste - serwisy informacyjne regionalne. Po zjednoczeniu zostały poszerzone o landy NRD.

Biuro Frauen Press - tematyka wyłącznie kobieca.

Media NRD od początku różniły się od zachodnich Niemiec. Na wschodzie media były własnością rządu (nie było mowy o sprywatyzowaniu). Mimo to ADN była po agencji TASS najlepiej zorganizowaną, rozbudowaną agencją w bloku wschodnim. Ogromna rola polityczna. Serwisy dla krajów zdominowanych przez ZSRR (Wietnam, Chiny, Kuba, Angola). Te serwisy miały charakter socjalistyczny i propagandowy. ADN była zagorzałym przeciwnikiem Wałęsy i Solidarności. Niemcy wschodnie obawiały się ekspansji komunizmu. ADN jako agencja rządowa miała taki sam kurs.

ADN współpracowała z agencjami światowymi (Associated Press, AFP, Reuters) mimo Żelaznej Kurtyny. Ten serwis był zróżnicowany pod względem językowym (6 języków, m.in. arabski, hiszpański, portugalski). Archiwum fotograficzne już w 1990r. zawierało 6milionów fotografii. Były to fotografie od drugiej połowy XIXwieku, a także z czasów hitlerowskich i nazistowskich.

2.Agencje USA

Associated Press - największa agencja na świecie. Wspólna działalność wydawnictw. 1846r. rozpoczyna działalność. Potrzebne było połączenie wysiłków (ze względu na słabą łączność). W 1846r. sześć redakcji łączy siły (m.in. The Sun, NY Herald). Powstała spółka medialna. Jako pierwsi przesyłali informacje z wojny z Meksykiem. Później zaczęli korzystać z tzw. Telegrafu kablowego. Łączenie telegrafem miast Berlin - Nowy Jork - Filadelfia. W 1848r. powstaje firma Harbor News Association - spółdzielnia wydawców. W 1848r. podstawy tworzyło 5 redakcji. Taniej było wysłać jednego korespondenta. Pierwsze biuro w Kanadzie w Halifax. Był to ważny port oceaniczny (statki linii Cunard). Ta linia obsługiwała połączenie Europa - USA. W 1848r. pojawia się nazwa Associated Press. Pierwszym zarządzającym był A. Jones (lekarz). Zdobywał doświadczenie w Journal of Commerce. Był to pierwszy dziennikarz w NY który wykorzystywał telegraf do pracy dziennikarskiej. AP osiągało spektakularne sukcesy. System szyfrowania wiadomości - skróty, aby przekaz zawierał jak najwięcej przy jak najmniejszej liczbie znaków. Tak było taniej. Angażowali się przy wyborach prezydenckich i stanowych. Jako pierwsi informowali o wynikach wyborów. W 1861r. w USA wojna secesyjna. Północna Kanada nie sprzyjała południowi. Obecność agentów była na frontach południowych niezbędna. Rządy nadzorowały napływ informacji - cenzura z korzyścią dla wojsk północnych. BYLINE - system anonimowych informacji przesyłanych przez żołnierzy do agencji - autentyczne wiadomości o wydarzeniach na froncie. W 1872r. AP jako pierwsza agencja wydzierżawiła linię telegraficzną do przekazywania informacji dla stowarzyszonych gazet w USA. Pod koniec XXwieku AP wprowadziła i rozwinęła satelitarny system przekazu informacji, fotografii i serwisu graficznego. Dzięki temu pojawiły się: Graphics Net oraz AP World Graphics. Idealnie przekazywano serwis fotograficzny. W 1900r. udziałowcami agencji było 1250gazet, teraz aby zostać członkiem AP trzeba zyskać głosy 4/5 ogólnego zgromadzenia udziałowców. Centrala firmy w NY, Waszyngtonie. To monopolista w tej dziedzinie na terenie USA (monopol na informacje rządowe i prezydenckie). Do końca XXwieku dziennikarze AP zdobyli łącznie 46nagród Pulitzera. 27Pulitzerów za fotografie, 19Pulitzerów za teksty prasowe o charakterze informacyjnym. Serwis nie ma sobie równych na świecie. Całodzienny serwis AP: cztery razy dziennie Digest (indeks najważniejszych wiadomości dnia), dwa razy dziennie indeks sportowy, zestaw dłuższych artykułów i reportaży z całego świata (dotyczą kultury, sztuki, nauki), codzienny zestaw informacji historycznych, pogoda na całym świecie, informacje bieżące z giełd, notowania walut i surowców. AP posiada odrębny dział telewizyjny, którego główna siedziba znajduje się w Londynie - pozyskiwanie z Europy przekazów elektronicznych.

Konkurencja w USA?

W 1907r. H. Scripps zakłada United Press. Ta agencja miała charakter lokalny. Dostarczył informacji o ataku Japończyków na Pearl Harbor (w 1941r.)

1909r. W.R. Hearst zakłada International News Service. Te dwie agencje rywalizowały ze sobą. W 1958r. następuje fuzja obu agencji - United Press International (UPI). Druga prestiżowa agencja. Ściągnięcie do UPI W. Cronkite - wybitnego reportera (np. z wojny w Wietnamie). Jego dziennikarze i on sam zdobywali nagrody Pulitzera. W 1956r. za korespondencję z Węgier. Jako pierwsi wprowadzili techniki komputerowe.

Polska prasa konspiracyjna w czasie II wojny światowej - charakter polityczny i treść.

1.Biuletyn informacyjny (Związek Walki Zbrojnej Armii Krajowej) - tygodnik, XI 1939.

2.Rzeczpospolita Polska (Delegatura Rządu na Kraj) - II 1941r.

Popularyzacja rządu londyńskiego. Wrogo nastawione do ZSRR. Wyzwolenie Polski.

3.Przez walkę do zwycięstwa ( Stronnictwo Ludowe Roch) - VIII 1942r.

4.Wolność. Równość. Niepodległość (PPS) - dwutygodnik, 1940r.

5.Walka ( Stronnictwo Narodowe Kwadrat) - 1940r.

6.Reforma (Stronnictwo Pracy) - X 1942r.

Czwórporozumienie - Polska Partia Socjalistyczna, Stronnictwo Ludowe, Stronnictwo Narodowe, Stronnictwo Pracy.

7.Trybuna Wolności (PPR) - jedyna lewicowa gazeta; II 1942r. sympatyzowali ze Związkiem Patriotów Polskich (ZPP).

Treść tych pism koncentrowała się na tematach:

• Określenie stosunku do okupanta niemieckiego

• Określenie stosunku do rządu londyńskiego; rozliczenie sanacji; szukanie winnych klęski wrześniowej;

• Określenie stosunku do granic Polski w przyszłości, do ZSRR, komunistów.

• Wizja przyszłej Polski - ustroju; ta wizja Polski była inna w każdym ze stronnictw;

Pisma informacyjno - polityczne. Odbiorca masowy, nie zawsze charakteryzujący się rozeznaniem politycznym. Charakter propagandowy (tworzyły stereotyp myślenia). Najciekawsza publicystyka w 1943-44roku. Niemcy ponoszą klęskę pod Stalingradem. Wielka Trójka spotyka się w Jałcie, później w Teheranie. Nowy podział świata. Narasta dodatkowo najgorszy etap terroru hitlerowskiego - wysiedlenia, eksterminacja. Z tych dwóch lat można wyodrębnić 3 kręgi tematyczne:

Sprawy międzynarodowe - układ stosunków po wojnie, pozycja Polski po wojnie; stosunki polsko-radzieckie; polska granica na wschodzie; polska granica z Niemcami;

Sprawy krajowe i lokalne - stosunek do sanacji, legionistów; rozliczenie; stosunek do lewicy; problem mniejszości narodowych Ukraińcy, Niemcy, Żydzi, Białorusini).

Walka cywilna, zbrojna; działalność partyzantki; kwestia zachowania się wobec wojsk radzieckich; nasila się kwestia powstania warszawskiego.

Pośród tej publicystyki dominowały wydarzenia frontowe, informacje wojenne. Wiele naiwności i niecierpliwości. Gwałtowne zmiany nastrojów. Wiele miejsca zajmują zalecenia zachowań w stosunku do Niemców (krytyka kolaborantów, współpracujących piętnuje się z imienia i nazwiska; informacje dotyczące zabójstw kolaborantów). Tępiono tzw. Szmalcowników - donosicieli o ukrywających się Żydach. Opisywano plagę alkoholizmu, która niszczyła młode pokolenie. Ta prasa jest odbiciem tamtych czasów. Piętnowanie kolaboracji. Komentowanie katalogów postaw. Propagowanie wzorców patriotycznych. Wspominanie ważnych momentów historii Polski. Nadawano wartość patriotyzmowi, postawom etycznym. Kwestia niemiecka - pogłębiony wizerunek Niemców, rozróżniano postawy aparatu hitlerowskiego (obywatele i hitlerowcy). Na ocenę Niemców podczas oczekiwania na okupację w 1939r. oddziałały czynniki: doświadczenie wyniesione z okupacji 1915-18r. tamten wizerunek Niemców był w miarę liberalny. Nie kojarzył się z terrorem, eksterminacją, obozami. W 1939r. był to w miarę obiektywny wizerunek. W 1939r. społeczeństwo polskie nie wiedziało o zmianach które dokonały się w hitlerowskich Niemczech. Nie wiedziano o działalności obozów, o tragedii niemieckich duchownych i antyfaszystów. Owo zderzenie wizerunków było dość bolesne. Nowa okupacja diametralnie różniła się od poprzedniej. Stereotyp Niemca był niezgodny z rzeczywistością. Powstało w gazetach określone słownictwo, metaforyka - Niemiec, hitlerowiec, ss-man. Niemiec staje się kontynuatorem tych Niemców, którzy zapisali się negatywnie. Wracają wspomnienia krzyżackie, grunwaldzkie, polityka Bismarcka. ,,Grabieżcze parcie na wschód”. Dzięki tej prasie zmienił się wizerunek Niemca w polskiej świadomości. Element katolicki - utożsamianie Niemca z protestantem (przeciwnikiem religijnym). Sięganie do dawnych dziejów powstań, uzyskania niepodległości w 1918r. Sporo miejsca dla J. Piłsudskiego, sanacji, klęski wrześniowej. Sprzyjali legendzie legionowej. Prasa PPS-owska wierzy w obronę kraju. Prasa lewicowa - argumenty przeciw sanacji (obóz w Berezie Kartuskiej). Zarzut, że Piłsudski był dyktatorem, działał przeciw konstytucji. W 1944r. od strony wschodniej zbliża się AC (wśród żołnierzy są dziennikarze). VIII 1944r. pierwsze radio komunistów w Lublinie. Zręby radiofonii czynnej do 1989r. Komuniści w 45r. zajmują wszystkie kierownicze stanowiska, wypełniają luki po inteligencji polskiej. 80% dziennikarzy zginęło w czasie II wojny światowej, luka wypełniała się komunistami.

Polska Agencja Prasowa

10 III 1944r. powstaje w Moskwie Polpress PAP - założony przez Związek Patriotów Polskich.

26 X 1945r. powstaje PAP (z Polpress-u)

28 VIII 1983r. PAP staje się rządową agencją prasową

9 IV 1990r. PAP odwiedza Orszulik z Biura Prasowego Episkopatu i nawiązuje współpracę; to przełom w relacjach kościół-państwo;

31 XII 1997r. PAP staje się spółką akcyjną Skarbu Państwa

PAT - w skrócie

1924r. rozpoczyna działalność. Było to przedsiębiorstwo państwowe, oparte na zasadach kapitałowych; pracownicy w warunkach sanacyjnych mieli status pracowników państwowych.

1939r. agencja przenosi się do Paryża, później Londynu (na 50lat). W czasie powstania warszawskiego informowała świat o wydarzeniach.

8 I 1991r. PAT nadaje ostatnią symboliczną depeszę.

27 II 1991r. F. Pasiecznik (ostatni redaktor PAT) przekazał siedzibie PAP-u zbiór dokumentów - symbol połączenia;

ZPP przed wyzwoleniem wschodniej Polski 10 III 1944r. tworzy w Moskwie Polpress PAP. Ta agencja będzie przenoszona w miarę przesuwania się terenów wyzwolonych do Lublina, II 45r. Łódź, IX 45r. Warszawa. Tu otwarta została nowa siedziba. Ostateczna nazwa PAP. Ideologia, sprawy partyjne. 26 X 1945r. PAP-owi zostaje przyznany dekret - cele, działalność, znaczenie:

1.Informowanie społeczeństwa Polskiego i zagranicy

2.Wydawanie dziennika urzędowego Monitor Polski oraz innych wydawnictw państwowych

3.Pośredniczenie w przejmowaniu ogłoszeń urzędów, instytucji państwowych.

Początkowo PAP podlegała prezesowi Rady Ministrów. Zwierzchni nadzór na początku lat 50 był dość liberalny (bez ostrej cenzury). Pierwszych pięciu dyrektorów: A.J. Nowicki, A. Deruga, W. Strasser, L. Domański, E. Braniewski. J. Mincowa - szara eminencja - jej mąż był trzecią osobą w PRL-u jako wiceminister. Ona sprawiła, że PAP otrzymał określony status, to ona decydowała o charakterze działalności tej agencji. Była swoistą cenzurą akceptowaną przez partię. Jedyną korzyścią było to, że niektóre informacje które zdobywała pochodziły z wysokiej półki (informacje od męża). W latach 80. Agencją kierowali znani dziennikarze: naczelni J. Roszkowski, B. Jachacz, I. Rutkiewicz, W. Gogołek. W 1983r. rozpoczyna kierowanie PAP-em Roszkowski. Od tego roku wchodzi ustawa zawierająca rozszerzone zadania:

1.Informowanie społeczeństwa polskiego o sprawach kraju i zagranicy oraz informowanie zagranicy o Polsce.

2.Upowszechnianie dokumentów i oświadczeń władz państwowych

3.Prezentowanie stanowiska władz państwowych wobec wydarzeń w kraju i na świecie.

4.Zawieranie umów z zagranicznymi agencjami informacyjnymi oraz dysponowanie ich serwisami na zasadzie wyłączności.

Spółka działała niezmiennie od Okrągłego Stołu. Przed PAP-em postawiono zadanie - obsługiwanie pod względem informacyjnym obrad Okrągłego Stołu od II do IV 1989r. W ostatnich latach działalności PAP-u współpracę nawiązało wielu znanych dziennikarzy m.in. Kapuściński (przesyłał reportaże, które w latach 80. były drukowane bez cenzury w specjalnych biuletynach).

Początek transformacji - formatowanie działalności PAP-u, uwzględnianie potrzeb. Profesjonalne ekonomiczne serwisy - Boss. Stały się one podstawą agencji informacyjno-wydawniczej Boss (17%akcji posiadała PAP).

Kościół - PAP Orszulik był odpowiedzialny za media kościelne. W 1990r. umowa PAP-u i biura Prasowego Episkopatu. Udostępnianie informacji na temat życia Kościoła.

Historia PAP-u po 1990r. Zwiększyła się aktywność redakcji dla zagranicy. Kilka wersji językowych. Współpracowała z agencjami światowymi. Serwisy w językach obcych były bardzo pożądane na świecie. PAP już na początku lat 90. rozpoczął komputeryzację. Kursy dziennikarzy PAP-u w wielkich agencjach takich jak Reuters, DPA czy AFP. W 1993r. PAP uruchomiła pierwszy w kraju przekaz satelitarny - pierwsza stacja nadawcza - zwiększyła się szybkość przekazu informacji. Rozszerzył działalność na kraje sąsiednie: Litwę, Łotwę, Białoruś, Niemcy. Osiągnięciem w 1994r. było stworzenie sprawnego systemu komputerowego dla zespołów redakcyjnych. Ten system złożony był z dwóch podsystemów:

1.Wprowadzenie do systemu informacji bieżących ze światowych agencji. Umożliwił przyjmowanie materiałów z archiwów PAP-u.

2.Umożliwił działalność baz danych PAP-u.

W 1996r. rozbudowany serwis informacyjny ogólny i aktualny PAP-u (do 600 aktualnych wiadomości dziennie). Drugi system informacyjny dla rozgłośni radiowych. Trzeci serwis dla systemu online. Czwarty to noty biograficzne. Piąty - zestawy fotografii.

Ustawa Sejmowa o PAP - 31 VII 1997r. zastąpiła socjalistyczną ustawę. Od 1997r. PAP jest publiczną agencją prasową. „Nie może się znaleźć pod prawną, ekonomiczną, lub inną kontrolą jakiegokolwiek ugrupowania”. Obowiązki tradycyjne: upowszechniać stanowisko Sejmu, Senatu, Prezydenta i Rady Ministrów. Przekształcenie PAP-u w jednoosobową spółkę akcyjną Skarbu Państwa. Przejęła prawa i obowiązki PAP-u. W ciągu ostatnich 10lat PAP była ideologicznie nacechowana.

Polska prasa polonijna, migracyjna. Ranking prasy polonijnej. Znaczenie paryskiej kultury J. Giedroycia.

Prasa polonijna - ogół gazet i czasopism drukowanych w języku polskim redagowanych przez polaków poza granicami kraju ojczystego. Przeznaczenie tej prasy dla polskich grup narodowych osiadłych poza granicami polski. Węższym pojęciem medialnym jest pojęcie prasa emigracyjna. Ma ona bowiem charakter okresowy, w dziejach mediów polskich pojawiała się szczególnie po dramatycznych wydarzeniach historycznych. W europie i na świecie polska prasa emigracyjna pojawiała się na przykład po upadku powstań narodowych (listopadowego, styczniowego). Podobnie prasa emigracyjna była tworzona w roku 1939 po wybuchu II wojny światowej, w czasie działań wojennych. Zatem po upadku powstania listopadowego polska prasa emigracyjna była tworzona we Francji. Po upadku powstania styczniowego była tworzona w USA przez emigrację zarobkową. Zatem prasa polonijna ma charakter szerszy, bowiem obejmuje gazety, czasopisma wydawane przez polskie grupy etniczne osiadłe na obczyźnie już na stałe. W tej sytuacji trwania prasa polonijna ma do spełnienia dwa ważne zadania: podtrzymanie narodowości, tożsamości narodowej, kultury, języka, a także integrowanie środowiska polonijnego tam, gdzie ono jest. Najstarsze pisma polonijne tzw. Emigracji zarobkowej pojawiły się w USA w drugiej połowie XIX w. Najstarszy tytuł ukazał się w 1870r. Było to pismo Orzeł Polski. Później pojawiły się inne pisma polonijne w największych miastach USA - NY, Chicago, Cleveland, Detroit. Do II wojny światowej ukazywało się w USA około 470pism polonijnych. Ranking 8 najważniejszych dzienników i czasopism wydawanych przez emigrację polityczną po 1939r.:

Słowo - tygodnik polityczny; założony w 1939r. w listopadzie, w Paryżu. Założony przez Stanisława Cata - Mackiewicza.

Wiadomości Polskie - tygodnik kulturalno-społeczny; redaktor Mieczysław Grydzewski; marzec 1940r. Paryż;

Tygodnik Polski - tygodnik kulturalny; wydawany w NY przez Jana Lechonia od 1942r.

Pisma Jerzego Giedroycia -> Kultura - miesięcznik polityczno-kulturalny, pierwszy nr w Rzymie 1947r. Później drukowano w Paryżu w dzielnicy Maisons-Lafitte (ulica Corneille 1). -> Zeszyty Historyczny - kwartalnik historyczny; pierwszy numer w 1962r. w Paryżu;

Aneks - kwartalnik polityczny; wydawany w 2 miastach od 1973r. w Uppsali, później w Londynie przez Aleksandra Smolara; pismo podziemne, solidarnościowe;

Zeszyty Literackie - kwartalnik literacki ukazujący się do dziś; pierwszy numer w Paryżu w 1983r. Drugi obieg, poza cenzurą. Barbara Toruńczyk redaktor odpowiedzialny.

Puls - kwartalnik kulturalny; wydawcą Chodakowski; drugi obieg, poza cenzurą; Londyn 1982r.

Nowy dziennik - 1970r. NY; gazeta codzienna; Bolesław Wierzbiński rozpoczyna jego historię; później kontunuował będzie od 2000r. Maciej Wierzyński;

Sytuacja medialna prasy polonijnej w USA po 1945r. Jest ogólnie niekorzystna dla rozwoju prasy polonijnej. Pokolenia emigracji zarobkowej, które przybywały do USA w XIX w. zasymilowało się ze społeczeństwem amerykańskim. Polacy zaczęli czytać gazety amerykańskie, coraz rzadziej sięgając po gazety polskie. Na rynku pozostał jeden, flagowy dziennik Wierzbińskiego. Po 1989r. Nowy Dziennik stał się jedynym codziennym pismem polskim w USA. Z setek pism pozostało tylko to pismo. Dlatego tak ważne są polonijne pisma europejskie angażujące się po II wojnie światowej w tworzenie nowej rzeczywistości w Polsce. Jerzy Giedroyć jest postacią wybitną (1906-2000). Zaliczamy go do pokolenia świadków epoki. Utrwalił w piśmie swoje przeżycia które dziś mają charakter niemalże symboliczny. Giedroyć stworzył miesięcznik Kultura, za którego kolportaż w PRL-u groziły wyroki więzienne. Urodził się on na Kresach. Był potomkiem zubożałej litewskiej rodziny książęcej. W odróżnieniu od Cz. Miłosza nigdy nie roztrząsał swojego pochodzenia. Deklarował się jako polak, nie spolonizowany Litwin, czy Białorusin. Rodzice zginęli w powstaniu Warszawskim w 1944r. Henryk Gierdoyć będzie przez całe życie towarzyszył Jerzemu w emigracyjnej tułaczce. W 1916r. Jerzego rodzice wywieźli do Moskwy, do gimnazjum. Edukacja w Moskwie nie trwała długo - rok później wybuchła rewolucja październikowa. W Moskwie Giedroyć zetknął się z kulturą rosyjską. Później te fascynacje wschodnie będzie pogłębiał. W okresie międzywojennym był zwolennikiem współpracy polaków z Białorusinami, Ukraińcami, mniejszością żydowską i niemiecką. Utrwalał znajomość kultury rosyjskiej. W warszawie była duża diaspora Białej Inteligencji Rosyjskiej - uchodźcy z bolszewickiej Rosji. Giedroyć utrzymuje z nimi kontakty. Jego doświadczenie medialne to założenie i prowadzenie 2 czasopism. Dwutygodnik Bunt Młodych - dwutygodnik polityczno-społeczny. Orientacja prosanacyjna, prawicowa, pro-legionowa. Dwa charakterystyczne rysy w historii tego Buntu młodych - zaprosił najwybitniejszych publicystów, pisarzy ( bracia A., A. i J. Bocheńscy, debiut K.I. Gałczyńskiego, J. Andrzejewski). Publicystyka zapowiadała późniejsze fascynacje Giedroycia, bowiem często występowali na łamach pisma w obronie mniejszości ukraińskiej, żydowskiej czy niemieckiej. Drugi tytuł 1937r. Polityka. Ten sam profil, to samo nastawienie. Trzeci tytuł to pismo W Drodze, które zakłada Giedroyć i Czapski w Armii Generała Andersa w 1943r. W składzie pisma widzimy bardzo charakterystyczne zjawisko - Giedroyć skupia wybitnych ludzi o bardzo skrajnych poglądach politycznych. W redakcji na przykład znajduje się W. Broniewski - poeta rewolucjonista, sympatyzujący z komunistami. Kolejne pismo to Kultura. W 1946r. Giedroyć zakłada Instytut Literacki w Rzymie. Ten instytut będzie podstawą do utworzenia redakcji Kultury - miesięcznika. Pierwszy nr w Rzymie, kolejne w Paryżu. Miesięcznik polityczno-kulturalny wychodźstwa polskiego. Struktura treści: strategia walki z ekspansją komunizmu w europie i na świecie, a w szczególności Europy Wsch; dla potrzeb polaków pozostających w PRL-u w latach 70 Giedroyć tworzy specjalną miniaturową Kulturę, aby można ją było przemycać do Polski. Drugi temat to odwieczne rozpatrywanie perspektywy losów polski po uzyskaniu niepodległości. Trzecia kwestia to druk utworów pisarzy emigracyjnych, później od lat 50 zaczyna drukować teksty pisarzy polskich pozostających w PRL-u ale objętych zakazem druku. W 1953r. powstaje Biblioteka Kultury, w której to serii wydawniczej będzie sukcesywnie Giedroyć drukował utwory pisarzy krajowych i emigracyjnych. W 1953r. ukażą się dzieła Gombrowicza i Zniewolony umysł Miłosza. Ważnym elementem kultury paryskiej były stałe kroniki i przeglądy informacyjne specjalnie sformatowane. Było ich 5 w każdym numerze. Rosyjski przegląd, ukraiński, litewski, białoruski i niemiecki. Dzisiaj jest to bezcenna informacja o wydarzeniach do których docierała redakcja. Zarówno Kultura jak i Biblioteka miały na obszarze Europy ogromną wartość propagandową, nagłaśniającą.

Bowiem poszczególne artykuły były przedrukowywane w najważniejszych pismach europejskich. Były odpowiednio nagłaśniane, czasem w formie apeli. Uprzedzając fakty - znaczenie kultury paryskiej dla 3ważnych wydarzeń związanych z polską i polakami jest bezcenne. Wydarzenia : wybór Wojtyły na papieża, literacka nagroda Nobla dla Miłosza, pokojowy Nobel dla Wałęsy. Giedroyć zaczął się osobiście udzielać w najważniejszych opiniotwórczych pismach. Współpracownikiem Kultury był Benedykt XVI.

W latach 70 Maisons-Lafitte zamieszkiwało 6 osób. H i J Giedroyciowie, J i M Czapscy, Z i Z Hertzowie. W 1949r. władze francuskie wydają licencję na Kulturę, a to oznaczało że działała ona legalnie. Uzyskują status uchodźców politycznych. Najważniejsza wydarzenia. 1951r. Miłosz opuszcza ambasadę PRL-u w Paryżu, decyduje się na emigrację. Musi się ukrywać w Maisons-Lafitte. Giedroyć udziela mu pomocy. Sytuacja jest jednak dość trudna, szczególnie ze względów politycznych - po II wojnie światowej na terenie Europy były dwa główne ośrodki emigracji polskiej w Paryżu i Londynie. Te dwa ośrodki miały inne wizje polityczne. Giedroyć reprezentował stanowisko że granice polski należy zaakceptować (te stalinowskie). Z medialnego punktu widzenia powtarzał, że z krajem, z wydawnictwami należy współpracować. To on namówił Wańkowicza, Kuncewiczową żeby wrócili do polski. W Londynie obowiązywała inna zasada. Jakikolwiek przejaw współpracy z PRL oznaczał wyrzucenie ze środowiska i skazanie na samotność. Zatem decyzja Giedroycia musiała wzbudzić kontrowersje. Sytuację zaognił jeszcze fakt że w 1953r. ukazuje się Zniewolony umysł Miłosza - pamflet polityczny, odnoszący się do postaw pisarzy polskich w PRL. Skrytykował swoich niegdysiejszych przyjaciół ze studiów i II wojny światowej. W 1953r. zaczyna Giedroyć wydawać najpierw teksty na łamach Kultury, później w Bibliotece dysydentów radzieckich, którzy mieli zakaz druku w Związku Radzieckim. Były one czasem sensacyjne - Doktor Żywago B. Pasternaka (głośna powieść). Przełomem będzie druk relacji z gułagu G. Herlinga - Grudzińskiego. Pierwszy tekst tego typu w europie. Tytuł Inny świat. To jest pierwszy przypadek otwierana na dysydentów - możliwości druku i popularyzacji na zachodzie. Maison staje się instytucją do której będą się odwoływać z konieczności polscy intelektualiści pozostający w PRL. W 1955r. do Maison przyjeżdża z PRL-u Maria Dąbrowska. Wysłana z kraju przywozi tekst Listu 48. jest to list podpisany przez Jasienicę, Słonimskiego i wielu innych. Był to apel aby związek radziecki wreszcie wypuścił polskich zesłańców pozostających na Syberii i w Kazachstanie. Żeby otworzył swoje granice dla drugiej fali repatriacyjnej. Giedroyć nagłośnił ten list. 1956r. ta fala repatriacyjna stała się faktem. Drugi list otrzymał w 1964r. List 34. Apel o charakterze literackim i kulturalnym. Liberalizm Gomułki przestaje w Polsce obowiązywać, zatem niepokornych pisarzy czekała następująca kara. Albo uniemożliwiano dostęp do kolportażu, nie rozprowadzano książek. Druga kwestia to przydział papieru. Giedroyć organizuje akcje pomocnicze dla pisarzy. Sprawa Marka Hłaski - w 1988 musi on opuścić Polskę, władza nie potrafiła sobie z nim poradzić. Władzy ludowej nie podobało się to że w swoich opowiadaniach w sposób karykaturalny pokazuje polskiego robotnika, a były to ikony tego systemu. Dokumentował wulgarny język. Pasja obnażania słabości i wielki talent. Dostał nagrodę Księgarzy Polskich, i bilet w jedną stronę. Trafia do Maison. Giedroyć pomaga mu bardzo - wydaje dwa tomy jego opowiadań (Cmentarze, Następny do raju). Te wydania książkowe mają wydania w językach obcych. Hłasko staje się znany w całej Europie, później wyjeżdża do Izraela.

Represje, procesy, sądy, więzienia. Pierwszymi ofiarami były kobiety. 1958r. Hanna Rzewska - Klub Krzywego Koła (działała tam). Została skazana na 1,5 roku więzienia za kolportaż Kultury na terenie Warszawy. 62r. Hanna Rudzińska skazana na rok więzienia za współpracę z Kulturą. 1971r. Agnieszka Holland za współpracę z Kulturą. Otrzymuje 1,5 roku więzienia w zawieszeniu. Najsłynniejszy proces związany z Kulturą odbył się w 1969r. Proces Taterników. Szpakowska, Tworkowska, Karpiński, Kozłoski, Szymborski. Szmuglowali ze Słowacji Kulturę do Zakopanego. Gomułka osobiście interesował się przebiegiem tego procesu. Stąd ta surowość wyroków - Kozłoski 4,5roku więzienia, kobiety po 3,5roku.

W 1960r. Giedroyć przygotował specjalny numer Kultury w wersji rosyjskiej. Dysydenci radzieccy drukowali swoje artykuły pod pseudonimami. Kiedy numer dostał się w ręce władz radzieckich rozpoczęło się dochodzenie. Wśród autorów był A. Siniawski. Otrzymał 7 lat łagrów, tylko za umieszczenie artykułu w paryskiej Kulturze.

W 1963r. władze w Warszawie postanawiają wydać własny tygodnik społeczno-literacki. Także nazwany Kultura. Odtąd aż do stanu wojennego, będą w polskiej sferze językowej ukazywać się dwie kultury. Paryska Kultura i Warszawska Kultura. Zamiar władzy to kontratak. Jak na warunki PRL to było dobre pismo społeczno-literackie. Umożliwiało debiut wielu osób. Kolejno kierowali Kulturą J. Wilhelmi, od 1973r. red. był D. Horodyński.

Zatem w 1962r. ukazują się Zeszyty Historyczne które mają bardziej sformatowany charakter. Dotyczą dziejów naszego kraju w kontekście państw bloku wschodniego. W Paryżu się ukazują. Emigracyjny kwartalnik historyczno-społeczny. Ukazywał się też w serii Biblioteka Kultury. Główny zarys tematyczny i treściowy to najnowsza historia Polski i historia krajów ościennych (Ukraina, Rosja, Litwa). 1974r. zostaje wydalony ze Związku Radzieckiego Sołżenicyn. Giedroyć spotyka się z nim na neutralnym gruncie. Otrzymuje on zgodę Sołżenicyna na druk tego dysydenta "Archipelag Gułag". Najsłynniejsze akcje publicystyczne Giedroycia - były realizowane w momentach przełomowych, tragicznych. Numery są świadectwem tamtych dyskusji z 1968r. po wypadkach marcowych, z 1969r. po inwazji Wojsk Układu Warszawskiego na obszary Czechosłowacji, 1976r. po wypadkach w Radomiu, represjach władzy na robotników. Pojawiają się teksty listów dysydentów polskich - Michnika, Kuronia, Andrzejewskiego. Nawoływały Europę do solidarności. W momencie powstania w 1986r. KOR-u Giedroyć organizuje tzw. Fundusz KOR-u z całej europy. Napływają fundusze które później Giedroyć przesyła do Polski.

Dlaczego Giedroyć nie wrócił do Polski? Demokracja w Polsce nie satysfakcjonowała go. Fakty są dosyć bolesne i nieoczekiwane. W 1994r. Giedroyć odmawia przyjęcia Orderu Orła Białego. Odmawia Wałęsie przyjazdu do Polski. Godzi się przyjąć odznaczenia krajów ościennych. W 1997r. przyjmuje najwyższe odznaczenie Litewskie. W 1998r. otrzymuje najwyższe odznaczenie Ukraińskie. Pośrednikiem był A. Kwaśniewski. Giedroyć umiera we wrześniu. Testament ma elementy kategoryczne. Giedroyć zażyczył sobie aby wraz z jego śmiercią zakończyła się również historia Kultury i Instytutu Literackiego. Przez ostatnie 10 lat umierali inni mieszkańcy Maisons-Lafitte.

Początek prasy w PRL-u. Sytuacja medialna na obszarze polski w 1944-45 była następująca. 2 X 1944r. Upada powstanie warszawskie. W tym momencie milknie radio powstańcze Błyskawica. Kończy się epoka państwa sanacyjnego, związanego z obozem londyńskim. Z drugiej strony w sierpniu 44r. w Lublinie już bez Niemców zaczyna działalność polskie radio państwa socjalistycznego (przy pomocy sprzętu radzieckiego). To radio Pszczółka przeniesie się do Warszawy. Będzie to tuba propagandowa państwa socjalistycznego. Tworzył się nowy medialny system, scentralizowany na wzór radziecki. Podlegający cenzurze prewencyjnej. Media staną się orężem ideologicznym, partyjnym. Bez prawa własności prywatnej. Staną się własnością państwa.

7 września 1944 PKWN ogłasza pierwszy dekret medialny prasowy ,,O zakresie działania i organizacji resortu informacji i propagandy". W 1945 ten resort zostanie podniesiony do rangi ministerstwa ,,Ministerstwo Informacji i Propagandy". Będzie ono nadzorowało działalność przez następne 50lat prasową, radiową, a ponad to w jego gestii będą jeszcze 3 instytucje : PAP (prasa i radio), Film i Drukarnie. Będzie ono kontrolowane przez Ministerstwo Bezpieczeństwa Narodowego (UB). To ministerstwo inf i propagandy odegrało niechlubną rolę w 1946 - referendum w sprawie sejmu i senatu. Ministerstwo wykorzystało wszystkie swoje możliwości polityczne aby wynik był zgodny z ideą socjalistyczną.

Podczas wyborów zwalczali przeciwników politycznych (PSL i Stanisława Mikołajczyka). Stanowiło to preludium do powstania w XII 1948 PZPR z PPR i PPS. Władza ludowa potrzebowała 3 lat aby stworzyć system którego celem było umocnienie socjalizmu i przyjaźni ze Związkiem Radzieckim. Wszystkie elementy systemu medialnego zostały podporządkowane władzy politycznej. W 1951 wyszła specjalna dyrektywa medialna Komitetu Centralnego PZPR w której istotą był nakaz aby w każdym województwie do dyspozycji sekretarza KW PZPR pozostawały dwa media - gazeta wojewódzka i rozgłośnia polskiego radia regionalna. Na przykładzie Olsztyna - 1951 zaczyna wychodzić Głos Olsztyński. Będzie ukazywał się do 1970r.

Dlaczego nie kontynuowano Gazety Olsztyńskiej? Gazeta założona w 1886 przez J. Liszewskiego, potem wydawana i redagowana przez Pieniężnych. Władza nie chciała kontynuacji ponieważ Gazeta łączyła się z tradycją katolicką. Po drugie Gazeta do 1939 była gazetą prywatną, a to nie było zgodne z systemem.

1951 Dekret. W Olsztynie powołano Głos Olsztyński. W X 1952 zaczyna działalność Ekspozytura Polskiego Radia w Olsztynie. 1958 stanie się to radiem regionalnym. Sekretarz KW PZPR miał do dyspozycji dwa media - gazetę i radio. Raz na tydzień odbywała się narada. Ściągano do Warszawy dyrektorów naczelnych, bądź radia. Ustalano kurs propagandy.

W PRL-u od początku obowiązywała cenzura prewencyjna. W przypadku gdy cenzor nie zgadzał się na treść artykułu ten produkt medialny nie był emitowany.19 I 1945 powstaje Centralne Biuro Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk. Znajdowało się w gestii Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego. Później to Biuro zamieniono na Główny Urząd od XI 1945. była to zmora dla dziennikarzy. Władza wyznaczyła tej instytucji kontrolnej przede wszystkim kontrolę bieżącej działalności gazet, czy czasopism. Po drugie nadzór nad kolportażem. W przypadku gdy redakcja nie dostosowywała się do wymogów tytuł najczęściej zamykano lub ograniczano kolportaż. Trzecia funkcja to udzielanie pozwoleń na wydawanie czasopism. Czwarta kontrola zakładów poligraficznych, drukarskich. Bardzo skrupulatnie cenzorzy z Głównego Urzędu śledzili informacje pochodzące z zagranicy. W latach 50 zaczynają działać stacje polskojęzyczne - Radio Wolna Europa, Głos Ameryki, Sekcja Polska BBC. Zatem takie instytucje miały charakter kontrolny i nadzorujący. Miało to wpływ na rozwój prasy.

Kto wydawał prasę w PRL-u? Prasa była własnością publiczną, a to oznaczało że wydawać ją mogły na wzór radziecki spółdzielnie wydawnicze, organizacje polityczne, społeczne czy naukowe. W 1945 wróciły do Polski córki Seweryna Pieniężnego Juniora (ostatniego redaktora Gazety Olsztyńskiej). One zwróciły się do władz partyjnych o możliwość reaktywowania gazety. Spotkało się to z odmową. IV 1947 komitet Centralny PPR-u powołuje Robotniczą Spółdzielnię Wydawniczą ,,Prasa". Po zjednoczeniu ruchu robotniczego w 1948 PZPR przejmuje RSW. I ten staje się monopolistą prasowym. Później ten monopol PZPR będzie trwał do 1989. w PRL-u pełna nazwa tej instytucji będzie brzmiała Robotnicza Spółdzielnia Wydawnicza Prasa-Książka-Ruch. Nieograniczony dostęp do przydziału papieru, do centralnego kolportażu. Była to instytucja polityczna,ideowa. Jedyny plus to niewątpliwie to obniżenie poziomu analfabetyzmu w Polsce. Te komunistyczne wydawnictwa adaptowano dla bieżących potrzeb szkół i uczelni. Gazeta stała się elementarzem dla milionów osób. Takim monopolistą wydawniczym była Spółdzielnia Wydawnicza Czytelnik. Założyciel J. Borejsza. Stworzył z tej spółdzielni kolejnego potentata w strukturze medialnej PRL-u. Wydawali poza książkami prasę codzienną. Pierwszym dziennikiem wydanym przez Czytelnika w 1944 była gazeta codzienna Rzeczpospolita. Najpierw był to organ PKWN, później pismo stało się organem medialnym Rządu Polskiego. Wieloletnim premierem po 1948 był J. Cyrankiewicz.

Odegrał on w jakimś stopniu pozytywną rolę w odniesieniu do mediów. Rozumiał powołanie medialne przekaźników. Nie był zatwardziałym komunistą. Czytelnik po wydaniu Rzeczpospolitej zainwestował w Życie Warszawy. Pierwszy numer ukazał się 15 X 1944 w wyzwolonej części Warszawy, na Pradze. Życie Warszawy (Trybuna Ludu, Żołnierz Wolności-przeciwieństwa) było przyjazne dla ludu. Nie było w nim tyle propagandy co w tamtych tytułach. Kierowane przez wiele lat przez H. Korotyńskiego. Od 1947 Życie Warszawy zaczyna rozchodzić się w lokalnych wydaniach w kilku miastach w Polsce. W 1947 zaczyna ukazywać się w Olsztynie mutacja Życia Warszawy - struktura- część środkowa to wiadomości lokalne. Popularyzacja regionu. 50tys nakładu. Czytana w całym województwie. Zasługą Czytelnika jest również to że wydawał pisma kulturalno-społeczne. Tygodniki, miesięczniki. W latach 40 Czytelnik wydawał 4 periodyki społeczno-literackie Odrodzenie, Kuźnicę, Twórczość i Odrę. Ważne było pismo Krakowskie - Przekrój. Tam pisał Gałczyński. Była to enklawa dla inteligencji. Jeszcze jeden format Czytelnika to prasa kobieca. W 1948 Przyjaciółka. Najpopularniejsze pismo przez długie lata (nakład nawet do 3mln). Tę Przyjaciółkę redagowały kobiety. Ozdobą pisma były korespondencje na które odpowiadano.

Prasa na usługach Komitetu Centralnego. W latach 50 i 60 utrwaliła się struktura prasy partyjnej. W PRL-u aż do reformy administracyjnej 18dzienników wojewódzkich PZPR. Największym organem była Katowicka Trybuna Robotnicza. Ukazywała się 7 razy w tygodniu, wydania niedzielne przekraczały nakład 1,1 mln egzemplarzy. Oczkiem w głowie dla władzy ludowej był Śląsk. Ogromną rolę przykładano do oddziaływania prasy. Drugim organem była warszawska Trybuna Ludu, kolportowana na cały kraj. Nakład niedzielnego wydania dochodził do 1 mln egzemplarzy. Za czasów Gierka ten nakład zwiększono. Obie trybuny miały nakład przekraczający 1mln egzemplarzy gazet dziennie.

Prasa Katolicka w PRL-u. Ma ona swoją tradycję. Były 3 środowiska prasy katolickiej w PRL. Krakowskie, Warszawskie i Lubelskie. Kraków - 24 III 1945 ukazuje się pierwszy numer Tygodnika Powszechnego. Pierwszym redaktorem był ksiądz J. Piwowarczyk. Doświadczony dziennikarz. Bezpośrednio nad tygodnikiem czuwała Kuria Książęco-Metropolitalnej w Krakowie. Tygodnik Powszechny miał i ma świetnych redaktorów. Przez wiele lat będzie prowadził pismo J. Turowicz. Dziś jest to A. Boniecki. Pismo od początku nastawione opozycyjnie do władzy ludowej. Broniło praw katolików polskich. Tylko raz w PRL-u zamknięto redakcję w 1953. po śmierci Stalina redakcja odmówiła druku nekrologu. Później po stanie wojennym, przez 6 lat 83-89 Tygodnik Powszechny był najbardziej ocenzurowanym pismem. Bywało, że 3 numeru było pozbawione treści. Z redakcją był związany Karol Wojtyła. Często tam pisywał. Wzmacniał swoją osobą ten Tygodnik. Dziś reprezentuje on określoną część społeczeństwa. W Warszawie, zaczął się ukazywać w 1945 Tygodnik Warszawski. Popierał jawnie Mikołajczyka i jego aspiracje polityczne. W 1947 Mikołajczyk został wygnany z Polski, skończyła się historia tygodnika. Później zaczyna ukazywać się tygodnik katolicki Dziś i Jutro. Społeczno-kulturalny. Te 3 pisma tworzyły zręby prasy katolickiej. Obecnie mamy około 60 tytułów prasy katolickiej.

Sprawy Olsztyńskie. Sytuacja społeczno-polityczna na Mazurach i Warmii. Przede wszystkim w latach 45-48 na tych terenach przebywała część ludności niemieckiej. Przeżyła wojnę również liczna grupa ewangelickich mazurów i katolickich Warmiaków. Masowe przesiedlenia ludności z centralnej polski. Przybyła w okolice Olsztyna duża grupa warszawiaków. Stworzono dla nich system medialny. Pierwszym tytułem z tego regionu była gazeta Stronnictwa Chłopskiego -Głos Ziemi. Pismo na okręg Mazurski. Pierwszy numer 20 V 1945. Było to pismo informacyjne, tygodnik społeczno-polityczny adresowany szczególnie do osób pochodzenia chłopskiego, które przybywały masowo na te ziemie. Redagowane przez F. Murawę. Pierwsze pismo w dziejach tego regionu. Przybliżał relacje historyczne na tych ziemiach. Uczył nowej tożsamości.

Pierwszy tytuł partyjny. Wojewódzki urząd Informacji i Propagandy od 1 VIII 1945 wydaje Wiadomości Mazurskie redagowane przez L. Zielińskiego. charakter polityczny i rządowy. Oficjalne zarządzenia polityczne, dekrety. Rozpoczynała się polityczna walka prasowa. Ocena dorobku prasowego w pierwszych latach po wojnie jest dosyć skromna.

Życie Olsztyńskie - 6 razy w tygodniu. Później próbowano reaktywować mutację Trybuny ludu i Żołnierza Wolności. W 1952 ukazuje się Głos Olsztyński, powstaje oddział Olsztyńskiego Stowarzyszenia PAX. Katolicy współpracujący z PZPR. Od 20 XII 1952 zaczął się ukazywać w Olsztynie niedzielny dodatek do Słowa Powszechnego. W warunkach olsztyńskich nosił tytuł Słowo na Warmii i Mazurach. Ten dodatek przez kilka następnych lat będzie odgrywał ważną rolę dla miejscowej inteligencji. Słowo stało się miejscem druku dla M. Zientary - Malewskiej, A. Śliwy. Lata 52-54 okres najbardziej stalinowski w naszych dziejach. Na łamach Słowa drukowane są wiersze ludowe z motywami katolickimi, nie zdejmowanymi przez cenzurę. Następny rok przełomowy to 1955-56. w Polsce po śmierci Stalina i Bieruta następuje odwilż polityczna. Decentralizacja w sferze kultury, prasy. Pozwolono podejmować własne inicjatywy kulturalne. To stało się udziałem Olsztyna. Wtedy powstaje Stowarzyszenie Społeczno-Kulturalne Pojezierze. Swym działaniem po 1955 obejmie cały region. Nawet najmniejsze miasteczka i wsie. Do Olsztyna zaczynają zjeżdżać wybitni pisarze i dziennikarze. Tworzy się zrąb środowiska literackiego. W 1955 przyjeżdża do Olsztyna H. Święcicki. Wydaje w pierwszej kolejności miesięcznik społeczno-kulturalny Warmia i Mazury. To miejsce debiutu dziennikarskiego wielu. Wydawany aż do lat 80. specjalnością będzie profil miesięcznika - reportaż, historia. W 1957 Święcicki zakłada Panoramę Północy. Pierwszy i ostatni w Olsztynie magazyn ilustrowany, tygodnik. W 1957 były w Polsce 3 takie pisma tygodnik Kraków, Panorama Poznańska - magazyny regionalne o zasięgu ogólnopolskim. Panorama Północy 100tys nakładu, współpraca Wańkowicza w latach 60. przysyłał swoje teksty.

Pierwsze pismo studenckie. Czerwiec 1955 w Warszawie odbył się międzynarodowy Festiwal Młodzieży i Studentów. Studencki kortowscy przygotowali jednodniówkę - Głos Kortowa. Po powrocie przekształcono ją w miesięcznik Życie Kortowa. Wspólnie redagowane przez kadrę wykładającą i studentów. Do dziś jest to bezcenny dokument ówczesnego życia studenckiego. W 1971 zaczął się ukazywać drugi tytuł Dylematy. Już wtedy działała WSN i WSP. To było wspólne pismo dwóch uczelni. W latach 70 radio kortowskie należało do najlepszych studenckich rozgłośni w Polsce.

Pierwsze pisma solidarnościowe. X 1980 po podpisaniu porozumień sierpniowych w Gdańsku i Szczecinie. Biuletyn Informacyjny - na winiecie hasło „Solidarność dziś, sukces jutro”. Jeszcze przed stanem wojennym ten biuletyn zmienił nazwę na Rezonans. Stał się główną trybuną medialną olsztyńskiej solidarności. 2 redaktorów -K. Wosiek, A.J. Socha.

Pisma katolickie na Warmii i mazurach. X 1982 pierwszy numer dwutygodnika katolickiego Posłaniec Warmiński. Nadzór kurii biskupiej. Pierwszy redaktor ks. Przeradzki. Treść religijna, kazania, komentarze. Połączone z tematyką kulturalną i historyczną.

Najpopularniejsza popołudniówka w dziejach Olsztyna. II 1983 ukazuje się pierwszy numer Dziennika Pojezierza. 100tys egzemplarzy nakładu. Pierwszy redaktor to A. Bałtroczyk. Sukces tego dziennika wynikał z tego że ludzie mieli już dość poważnej publicystyki. Ten dziennik pozbawiony był polityki.

---