Weksel - jako forma papieru wartościowego

Weksel jest to rodzaj papieru wartościowego. Weksel inkorporuje (zawiera w sobie) prawo majątkowe polegające na zobowiązaniu wystawcy weksla do wypłacenia ściśle określonej kwoty pieniężnej (sumy wekslowej) osobie wskazanej na wekslu jako remitent. Wyróżnia się dwie zasadnicze postacie weksla:

• weksel własny - (solaweksel) przyrzeczenie zapłaty sumy wekslowej złożone przez wystawcę jego odbiorcy czyli remitentowi,

• weksel ciągniony (trasowany, trata) - udzielone przez wystawcę (trasanta), skierowane do innego podmiotu (trasata), polecenie zapłacenia remitentowi sumy wekslowej.

I przyrzeczenie, i polecenie zapłaty jest zawsze bezwarunkowe.

Początki weksla datują się na przełom XII i XIII wieku, kiedy to narodził się w toku transakcji dokonywanych przez kupców i bankierów w północnych Włoszech. Obecnie w Polsce aktem prawnym regulującym zagadnienia prawa wekslowego jest ustawa z 28 kwietnia 1936 - Prawo wekslowe.

Wekslem jest dokument zawierający w swej treści:

• słowo "weksel";

• miejsce oraz datę wystawienia weksla;

• miejsce i datę płatności;

• podpis wystawcy;

• w przypadku weksla trasowanego - nazwisko trasata;

• nazwisko remitenta.

• podpis wystawcy weksla

• może również zawierać nazwę instytucji lub osoby, u której płatny jest weksel - domicyliat

W przypadku braku oznaczenia miejsca płatności weksel uważa się za płatny w miejscu wystawienia, a w braku takowego - w miejscu zamieszkania lub siedzibie wystawcy weksla.

Do podstawowych czynności wekslowych należą:

• przeniesienie weksla przez indos, czyli pisemne oświadczenie zbywcy weksla zawierające przynajmniej podpis zbywcy,umieszczane na grzbiecie weksla lub na przedłużku.

• akcept - przyjęcie weksla, którego dokonuje trasat

• aval - poręczenie wekslowe

• zwrotne poszukiwanie - dokonywane przez każdorazowego posiadacza weksla przeciwko wystawcy, trasatowi, indosantowi lub pozostałym dłużnikom wekslowym

• wyręczenie - dokonywane poprzez akcept lub zapłatę

• protest - przeciwko osobie która nie uczyniła zadość żadaniu,które zostało do niej skierowane.

Weksel spełnia następujące funkcje:

• kredytowa - ze względu na odroczony termin płatności weksla,

• płatnicza - wręczany jest przy zakupie towarów i usług,

• gwarancyjna - odpowiedzialność wszystkich uczestników stosunku wekslowego, podpisanych na wekslu,

• obiegowa - możliwość przenoszenia weksla przez indos,

• refinansowa - możliwość złożenia weksla do dyskonta.

Weksel jest bezwarunkowym zobowiązaniem do zapłaty określonej osobie w określonym terminie, miejscu określonej sumy pieniężnej przez wystawcę (weksel własny) lub osobę przez niego wskazaną (w. trasowany). Jest więc zobowiązaniem płatniczym wystawionym na specjalnym blankiecie, ostemplowanym opłatą skarbową

Jedną z najważniejszych funkcji weksla jest funkcja kredytowa występująca w transakcji kupna - sprzedaży i polegająca na udzieleniu nabywcy krótkoterminowego kredytu tzw. kupieckiego.

Funkcja ta występuje także przy zaciąganiu pożyczek pieniężnych wzmacniając gwarancję ich spłaty.

Stosowanie weksla jako narzędzia kredytu polega na wręczeniu weksla sprzedawcy, który z kolei dyskontuje go w banku jako tzw. rymesę tj. weksel otrzymany za towar.

Sprzedanie przez podmiot gospodarczy weksla w banku jest połączone z potrąceniem przez bank dyskonta tj. odsetek od sumy wekslowej liczonych od dnia sprzedaży weksla do dnia jego płatności.

Dyskonta weksli dokonują banki na podstawie umowy zawieranej w oparciu o wniosek jednostki organizacyjnej. Wniosek ten powinien zawierać:

• proponowaną górną granicę kwoty do której będą składane weksle,

• proponowany czas trwania umowy,

• przedstawienie aktualnej oraz przewidywanej sytuacji finansowej i płatniczej.

Dyskontując weksle bank kieruje się następującymi zasadami:

• stosuje stopę dyskontową obowiązującą w banku w dniu dokonywania dyskonta a ustaloną na mocy odrębnych zarządzeń,

• liczby procentowe oblicza się za czas od dnia dyskontowania do dnia płatności weksla z tym że do liczby dni wlicza się dzień dyskontowania, a pomija dzień płatności weksla ,

• przy obliczaniu liczb procentowych przyjmuje się rok równy 360 dniom a miesiąc równy 30 dniom.

Dyskonto wekslowe umożliwia uzyskanie płynnej gotówki przez dotychczasowego posiadacza weksla już w momencie wyrażenia przez bank zgody na przyjęcie weksla.

W tym celu posiadacz weksla przedkłada weksel w banku z „indosem in blanco” z wnioskiem o dokonanie dyskonta. Przyjmując weksel bank uzupełnia odpowiednio treść indosu in blanco zmieniając go na „indos pełny” wskazujący bank jako indosatariusza.

Rys. Weksel - wzór z przodu i tyłu.

3

---