Przestroga przed rewolucją w "Nie - boskiej komedii" Zygmunta Krasińskiego.

1) Krasiński w "Nie - boskiej komedii" charakteryzuje rewolucję społeczną. Na powstanie tego utworu i taki, a nie inny charakter złożyło się kilka przyczyn. Jedną z nich było powstanie listopadowe i nieobecność w nim poety (z powodu zakazu ojca). Krasiński pogląd na temat powstania wyrobił sobie na podstawie relacji ojca, ten natomiast interpretował powstanie nie jako zryw narodowo - wyzwoleńczy, ale jako rewolucję społeczną dążącą do obalenia klas posiadających. Relacje ojca uzupełnił on wnikliwą lekturą na temat innych ruchów społecznych jakie w tym czasie miały miejsce w Europie (szczególnie we Francji).

2) Charakterystyka obozu rewolucji
Do obozu rewolucji należeli robotnicy, lokaje, pomywaczki, służba, chłopi, rzemieślnicy, rzeźnicy, mieszczanie, intelektualiści, kapłani, filozofowie, artyści, przechrzci i ich rodziny. Ci wyżej wymienieni występują przeciwko arystokracji, kupcom, bankierom, szlachcie). Rewolucja ta ma charakter totalny (obejmuje wszystkie dziedziny ludzkiego życia i działalności, cały system wartości dawnego porządku). Obóz rewolucji nie jest jednolity ze względu na ideologie. Rewolucjoniści chcieli ustalić nowy porządek świata oparty na równości, wolności, chcieli wynagrodzenia wszystkich dotychczasowych krzywd - były to jednak tylko deklaracje. Wszystkim rewolucjonistom chodziło w większości o zemstę i pomszczenie wyrządzonych krzywd :"Tymczasem trwają polkaski i wrzaski. - chleba nam, chleba, chleba !- śmierć panom, śmierć kupcom - chleba, chleba !"W swoim postępowaniu rewolucjoniści kierują się szczególną bezwzględnością i okrucieństwem, co widoczne jest w wypowiedziach rzeźników. Wśród rewolucjonistów znajduje się jednak wielu ludzi chcących wykorzystać rewolucję do własnych partykularnych celów (przechrzci).

Hrabia spacerując z Przechrztą po obozie rewolucji widzi wiele krwawych scen i obrazków charakterystycznych dla niej : wieszanie dawnych panów, tortury, prostytucja, pijaństwo, rozpusta, odwrócony został dotychczasowy system wartości (zamiast Boga czczony jest bóg rozkoszy i zemsty, odprawiane są liczne msze których głównym kapłanem jest Leonard). Uwagę Hrabiego zwraca fakt, że rewolucjoniści chodzą ubrani w czarne płaszcze i czerwone czapki będące znakiem wolności.

Obrazy jakie widzi Henryk to połączenie szaleństwa, okropności, zbrodni, nieokiełznanych namiętności. Jego wędrówka stylizowana jest na dantejską wędrówkę po piekle.

3) Obóz arystokracji składa się ze szlachty, baronów, burżuazji, bankierów. Jest to warstwa najbogatsza, najbardziej wpływowa, za wszelką cenę starająca się obronić pozycję. Najpoważniejsze zarzuty pojawiają się w dyskusji Pankracego z Henrykiem. Charakteryzowała ich obłuda, słabość, Pankracy nazywa ich ludźmi zgrzybiałymi i robaczywymi. Hrabia uważa że wszystkie zarzuty Pankracego są bardzo niesprawiedliwe, sam stara się bronić arystokracji podając następujące argumenty : utworzenie cywilizacji i kultury, obrona poddanych i opieka nad nimi w czasie zarazy, wojny, głodu, dbałość o rozwój kulturalny i intelektualny. Dalsze wypadki pokazują jednak, że zarzuty Pankracego w dużej mierze były jednak słuszne. Arystokraci broniący się w okopach Św. Trójcy nie wykazali się bowiem bohaterstwem i bezwzględnym oddaniem sprawie. W momencie kiedy stało się jasne, że nie mają szans na zwycięstwo za wszelką cenę nawet cenę honoru namawiali Hrabiego, aby rozpoczął pertraktacje z rewolucjonistami. Wydawało im się bowiem, że tylko w ten sposób są w stanie ocalić swoje życie i majątki. Do pertraktacji namawia Henryka Ojciec Chrzestny i Książe. On jednak nie chce słuchać o żadnych układach, uważa, że należy walczyć do ostatniej kropli krwi. Oskarża arystokrację takimi samymi zarzutami jakimi wcześniej oskarżał rewolucjonistów. Krytykuje ich za słabość, brak honoru, ucisk poddanych i okrutność wobec nich, lekkie życie, wywyższanie. W tym momencie Hrabia Henryk przekonany jest o nieuchronności upadku swojej klasy. Kiedy do okopów docierają rewolucjoniści wykazują okrutność, wywołują poszczególnych arystokratów i wykonują na nich wyroki śmierci. Hrabia Henryk uważa, że przegrał swoje życie i jedynym wyjściem z sytuacji z honorem jest samobójstwo. Zakończenie "Nie - boskiej komedii" ma charakter zaskakujący, symboliczny - Pankracemu ukazuje się wizja Chrystusa. Krasiński zwraca uwagę na fakt, że zarówno rewolucjoniści jak arystokraci reprezentują racje cząstkowe, a w dodatku wydaje im się, że racja stoi po ich stronie. Z tego właśnie powodu oba ugrupowania skazane są na klęskę. Rację najwyższą, całościową ma tylko i wyłącznie Bóg, który pojawia się Pankracemu. Sugeruje to, że opatrzność boska czuwa nad biegiem dziejów historii.

---