Obraz rewolucji w „Przedwiośniu” i „Nie-Boskiej komedii”.
Rewolucja to wyraz pochodzenia łacińskiego, oznaczający gwałtowną zmianę ustroju politycznego i organizacji społecznych, odbywającą się przy znacznym zaangażowaniu społeczeństwa i przy zastosowaniu środków niezgodnych z prawem. Często jest ona buntem jednej klasy przeciwko drugiej.
W 3 i 4 części dramatu „Nie-Boska Komedia autor dokonuje obrachunku z przeszłością i teraźniejszością własnej klasy prowadząc hrabiego Henryka przez ideowe i zbrojne starcie z klasowymi przeciwnikami. Boryka się ze świadomością nieuchronnej rewolucji społecznej. Precyzuje swe poglądy na nowe klasy społeczne zagrażające arystokracji i na rolę szlachetnych jednostek postawionych w obliczu politycznego wyboru. Zaniepokojony o przyszłość całej ludzkości, w poetycki sposób objaśnia sens historii. Według Krasińskiego świat rozwija się poprzez przelew krwi i niszczenie starych form społecznych. Mechanizm dziejów polega więc na ścieraniu się przeciwnych racji. W dramacie są to racje rewolucjonistów i arystokracji, które ujawniają się w polemice między hrabią Henrykiem a Pankracym zamykającej część 3 dramatu. Pankracy mówi przede wszystkim o nieuchronnym końcu arystokracji. Widzi w niej klasę która historycznie się już zestarzała i która zgodnie z prawem historycznego rozwoju powinna ustąpić miejsca klasą młodym. Jako warstwa przewodząca życie narodu popełniła rozmaite zbrodnie, za które „należy się kara, a po karze niepamięć". Swoją misję karania starego świata traktuje Pankracy jako działanie w imieniu wszystkich uciskanych warstw i całej poniżonej ludzkości. Cel swój widzi w zniszczeniu starego świata i tworzeniu szczęśliwych perspektyw dla nowych pokoleń. Hrabia Henryk natomiast, jako strona atakowana, broni wartości i zasług własnej klasy. Podkreśla jaj zasługi w zapewnieniu wszechstronnego rozwoju i bezpieczeństwa kraju oraz w obronie religii chrześcijańskiej. Równocześnie zdaje sobie sprawę ze słuszności argumentów Pankracego o zestarzeniu się i nieuchronności rewolucji. Tragizm bohaterów polega na tym że obaj muszą zginąć jako przedstawiciele racji niepełnych, ułomnych. Są to racje ludzkie, nie-boskie a więc cząstkowe, dlatego obie skazane są na klęskę za uzurpowanie sobie bezwzględnej wyłączności. Rację najwyższą, częściową ma tylko Bóg. Z ludzkiego działania może się zrobić tylko cierpienie. Konieczna jest zatem ingerencja siły zewnętrznej, czyli Boga karzącego ludzkość za jej zbrodnie. rewolucja ma zaspokoić głód, stać się rodzajem krwawej uczty. Autor dążył do przedstawienia rewolucji jako mieszaniny szaleństwa, gwałtowności, grozy i niesamowitości. „Nie-boska komedia" określa rewolucję jako najbardziej krwawą katastrofę w dziejach ludzkości.
Według głównego bohatera „Przedwiośnia" Cezarego Baryki rewolucja to bunt przeciw starym porządkom która ma przynieść ład harmonię, poprawę. Stopniowo jednak zaczyna dostrzegać również ciemne strony rewolucji. Matka zostaje skazana na ciężkie roboty i wkrótce umiera. Fakt że zmarłej zdarto obrączkę z palca pokazuje zło i bezwzględność rewolucji komunistycznej dziwne wydarzenia pozbawiają Cezarego złudzeń i zaczyna rozumieć czym jest każda bez wyjątku rewolucja grabieżą, okrucieństwem i śmiercią bezbronnych, niewinnych ludzi. W czasie podróży do Polski majaczący w gorączce ojciec opowiada Cezaremu mityczny „sen o Polsce". Seweryn rysuje przed synem idealistyczny obraz kraju w którym wszyscy są sobie równi i szczęśliwi. Poprzez wizję „szklanych domów" Żeromski sugeruje zamianę krwawej rewolucji, która wszystko niszczy na rewolucję techniczną .Przedstawiany jest konflikt między komunistą Lulkiem a wiceministrem Szymonem Gajowcem. Jednak żadna koncepcja działania nie prowadzi do naprawy Polski. Lulek opowiada się za rewolucją komunistyczną natomiast przedstawiciel rządu za ewolucją Prezentuje postulaty powolnych ale gruntownie przeprowadzonych reform. Jednak nie widzą oni problemów moralnych które ogarnęły społeczeństwo. Brak patriotyzmu i realistycznej oceny szans objęcia władzy przez klasę robotniczą przeraża Cezarego gdyż widzi on że robotnicy są jedynie grupą zwyrodniałych i nieprzygotowanych do rządzenia prostych ludzi. Autor przedstawia niedowład rządu ,który nie potrafi nic zrobić aby każdy był szczęśliwy w wolnej Polsce. Żadna koncepcja ,,uzdrowienia" Polski nie jest skuteczna gdyż nie ma zdrowej fizycznie ani duchowo klasy społecznej. Żeromski przedstawił rewolucje komunistyczną jako zło które może przynieść jedynie mordy i grabieże nigdy jednak nie spowoduje poprawy warunków życia zwykłych ludzi.