POLSKA W LATACH 1918 - 1939
X 1918-VII 1919 walki polsko-ukraińskie o Galicje Wschodnią
XII 1918-II 1919 powstanie wielkopolskie
II1919 początek walk polsko-bolszewickich
VI 1919 podpisanie traktatu wersalskiego przez przedst. Polski: R.Dmowskiego i I.Paderewskiego
VIII 1919- I powstanie śląskie
I-II 1920 przejęcie Pomorza Gdańskiego przez Polską
IV-V 1920 polska wyprawa na Kijów
VII 1920 plebiscyt na Warmii i Mazurach; przyznanie Czechom zaolziańskiej części śląska Cieszyńskiego na mocy decyzji Rady Ambasadorów
13-18 VII 1920 bitwa warszawska i początek polskie kontrofensywy przeciw wojskom sowieckim
VIII 1920- II powstanie śląskie
X 1920 „bunt” gen L.Żeligowskiego i utworzeni tzw. Litwy Środkowej
18 III 1921 podpisanie polsko-sowieckiego traktatu pokojowego w Rydze
III 1921 plebiscyt na Górnym Śląsku
V-VII 1921- III powstanie śląskie
IV 1922 objęcie części Górnego Śląska przez władze polskie
III 1923 uznanie przynależności Galicji Wschodniej do Polski przez radę Ambasadorów
1919 wybory do Sejmu Ustawodawczego; uchwalenie tzw. małej konstytucji
III 1921 uchwalenie konstytucji marcowej
1922 wybór G.Narutowicza na prezydenta; wybór S.Wojciechowskiego na prezydenta
1923-1925 reformy pozaparlamentarnego rządu pod przewodnictwem W.Grabskiego
1926 utworzenie rządu pod przewodnictwem W.Witosa (rząd Chjeno-Piasta); 12-15 V zamach majowy; wybór I.Mościckiego na prezydenta; uchwalenie tzw. noweli sierpniowej
1929 powstanie opozycyjnej koalicji Centrolewu
1930 tzw. wybory brzeskie
1934 utworzenie obozu w Berezie Kartuskiej
IV 1935 uchwalenie konstytucji kwietniowej
IV 1935 śmierć J.Piłsudskiego
1936 powstanie opozycyjnego, centrowego porozumienia Front Mores
1921 początek budowy portu w Gdyni
1923-1925 działalność rządu W.Grabskiego
I 1924 apogeum hiperinflacji w Polsce
1924 przejęcie ustawy o naprawie skarbu państwa i reformie walutowej; utworzenie Banku Polskiego (zastąpienie marki polskim złotym)
1925 uchwalenie ustawy o reformie rolnej
1930-1935 okres wielkiego kryzysu gospodarczego w Polsce
1935-1939 działalność E.Kwiatkowskiego jako wicepremiera i ministra skarbu
1937 rozpoczęcie budowy COP
KSZTAŁTOWANIE SIĘ GRANIC ODRODZONEGO PAŃSTWA POLSKIEGO
Polska po wojnie:
-konferencja wersalska i traktat wersalski ostatecznie potwierdziły uznanie odrodzonego państwa polskiego na arenie międzynarodowej
-sporna pozostała kwestia granicy polsko-niemieckiej
-w ostatecznej wersji przyznano Polsce: Wielkopolskę, Pomorze Wschodnie (bez Gdańska, które stało się wolnym miastem, pod kontrolą Ligii Narodów)
-Polska zmuszona została także do podpisania tzw. małego traktatu wersalskiego, dotyczącego ochrony praw mniejszości narodowych
Powstanie Wielkopolskie:
-w grudniu 1918 w Poznaniu obradował polski Sejm Dzielnicowy
-27 grudnia seria niemieckich prowokacji, związanych z przyjazdem Ignacego Paderewskiego, wywołała zbrojne wystąpienie ludności polskiej - Naczelna Rada Ludowa, która pokierowała powstaniem, przejęła władzę nad wyzwolonym terytorium
-przeprowadzono całkowita polonizację administracji, szkolnictwa i sądownictwa
-z ochotników i poborowych utworzono armię powstańczą, na której czele stanął gen Józef Dowbor-Muśnicki
-początkiem 1919 wytyczono linię demarkacyjną (w czasie rozejmu lub zawieszenie broni linia rozgraniczająca walczące wojska), która później stała się podstawą granicy polsko-niemieckiej
-Pomorze Wschodnie zostało przejęte przez Polaków dopiero na początku 1920, 10 lutego gen Józef Haller na czele polskich oddziałów dokonał w Pucku symbolicznych zaślubin Polski z Bałtykiem
Powstania śląskie:
-walki na Śląsku wybuchły w sierpniu 1919, jednak po niespełna 10 dniach I powstanie śląskie zostało brutalnie stłumione przez Niemców
-w lutym 1920 na mocy postanowień traktatu wersalskiego rozpoczęła działalność Międzysojusznicza Komisja Rządząca i Plebiscytowa, na której czele stanął Wojciech Korfanty
-z 19 na 20 sierpnia 1920 wybuchło II powstanie śląskie, jednakże i ten zryw nie otrzymał wsparcia ze strony władz w Warszawie- walki trwały kilka dni, po czym przerwano je, gdy Międzysojusznicza Komisja zdecydowała o utworzeniu na obszarach plebiscytowych mieszanej, polsko-niemieckiej policji
-w lipcu 1920 odbył się plebiscyt na Warmii i Mazurach- za przynależności do Polski opowiedziało się tylko 5% ludności, na taki wynik miała wpływ sytuacja na froncie polsko-sowieckim
-w plebiscycie na Śląsku, za Polską opowiedziało się 40% ludności (wyniki głosowania nie były zgodne z prawdą)
-w maju 1921 wybuchło III powstanie śląskie- Polacy nie chcieli się zgodzić na oddanie Niemcom większości ziem Górnego Śląska- dyktatorem powstania był Wojciech Korfanty, Polacy wyparli Niemców niemal z całego obszaru plebiscytowego
Wojna ukraińsko-polska:
-pierwszy konfliktem były polsko-ukraińskie walki o Lwów, Galicję Wschodnią i Wołyń
-starcia rozpoczęły się 31 paź 1918, gdy Ukraińcy zajęli Lwów, jednak Ukraińcy zostali zmuszeni do odwrotu, a Polacy ostatecznie opanowali Lwów
-w lipcu 1919 Polacy wyparli Ukraińców za rzekę Zbrucz
-obrona Lwowa, oraz późniejsze walki stały się symbolem jedności Polaków
Konflikt polsko-czeski:
-w lis 1918 polska Rada Narodowa Księstwa Cieszyńskiego zawarła lokalne porozumienie z władzami czeskimi, jednak w styczniu Czesi wtargnęli na terytorium Polski
-Czeska ofensywa została zatrzymana dopiero na linii Wisły- w lutym wytyczono niekorzystną dla Polaków linie demarkacyjną na rzece Olzie
-w lipcu 1920, gdy wojska bolszewickie zbliżały się do Warszawy, na konferencji w Spa, władze Czechosłowacji wymusiły na Polakach uznanie istniejących rozgraniczeń
-ostateczną decyzje podjęła Rada Ambasadorów, która przyznała mniej niż połowę spornego terytorium Polsce, na Zaolziu pozostało 120 tys. Polaków
Koncepcje polityki wschodniej:
-koncepcja federacyjna- Piłsudski uważał, że tylko zorganizowana pod przewodnictwem Polski federacja będzie w przyszłości zdolna skutecznie przeciwstawić się imperialnym zakusom Rosji, koncepcji przeciwstawiali się endecy
-koncepcja inkorporacyjna- propagowana była przez Dmowskiego, mówiła że Polska na być państwem narodowym, możliwie spójnym wewnętrznie, nie zaś federacją narodów
Wyprawa kijowska:
-w kwietniu Naczelnik Państwa Józef Piłsudski podpisał układ z rządem Ukraińskiej Republiki Ludowej, na której czele stał ataman Symen Petlura
-URL zrezygnowała z pretensji do Galicji Wschodniej; w zamian miała uzyskać pomoc wojskową ze strony Polski- 7 maja siły polskie i oddziały Pelury zajęły Kijów
-Ukraińcy nie byli zadowoleni z takiego obrotu sprawy; w polskim społeczeństwie tzw. wyprawa kijowska wywołała natomiast mocarstwową euforię
-początkiem czerwca 1920 Polacy musieli rozpocząć gwałtowny odwrót- zmusiła ich do tego ofensywa sił Sowieckich (Armii Konnej Siemiona Budionnego na Ukrainie)oraz wojsk marszałka Michaiła Tuchaczewskiego na Białorusi
-w Warszawie sformowana została Rada Obrony Państwa, na czele z Piłsudskim
-premier Władysław Grabski w świetle zbliżających się zagrożeń podał się do dymisji (my to mamy pecha do premierów)
-na czele Rządu Obrony Narodowej stanął Wincenty Witos
-10 lipca Brytyjczycy zaproponowali bolszewickiej Rosji, by zgodziła się się na ustalenie granicy sowiecko-polskiej na linii Bugu, zwanej linią Curzona, jednak władze sowieckie odrzuciły brytyjski projekt
-Polsce zaczęła wówczas grozić już nie tylko utrata ziem na wschód od Bugu, lecz także dyktatura komunistyczna
-szykując się do przejęcia władzy w Polsce, bolszewicy powołali w Białymstoku Tymczasowy Komitet Rewolucyjny Polski TKRP
Bitwa Warszawska:
-w dniach 13-18 sierpnia 1920 rozegrała się bitwa warszawska
-na środkowym odcinku frontu, w walkach o Radzymin, generałowi Hallerowi udało się powstrzymać natarcie wojsk Tuchaczewskiego
-decydujący cios siłom rosyjskim zadał marszałek Piłsudski, który uderzył znad Wieprza, wykorzystując nadmierne rozciągnięcie frontu bolszewickiego
-złożone z ochotników oddziały z wielką determinacją broniły stolicy
-we wrześniu Polacy wygrali także bitwę nad Niemnem, jednak nie byli w stanie dalej prowadzić wojny
-w paź 1920 walczące strony zgodziły się zawrzeć rozejm
Sprzeczności polsko-litewskie:
-Państwo litewskie ze stolica w Kownie powstało w 1918
-w lipcu 1920 Litwa podpisała pokój z Rosją i rozpoczęła działania przeciwno Polsce
-w paź 1920 doszło do upozorowanego buntu polskiej dywizji pod dowództwem generała Lucjana Żeligowskiego
-na terenach zajętych przez Żeligowskiego utworzono tzw. Litwę Środkową- Piłsudski miał zamiar połączyć ją z Litwą kowieńską i w ten sposób zrealizować choćby część planu federacyjnego
-w marcu 1922 Wilno stało się integralna częścią RP
Pokój ryski:
-w marcu 1921 w Rydze został podpisany traktat pokojowy między Polską a Rosją Sowiecką i Ukrainą Sowiecką- regulował on przebieg wschodnich granic państwa polskiego, a także problem odszkodowań sowieckich dla Polski i zwrotu przez bolszewickie władze polskich dóbr kultury
-na mocy traktatu ryskiego większa część ziem Ukrainy oraz Białorusi pozostała po stronie sowieckiej
-w 1923 Rada Ambasadorów mocarstw ententy uznała ostatecznie całą granicę polsko-sowiecką, zatwierdzając przynależność Galicji Wschodniej ze Lwowem do państwa polskiego
PRZEMIANY POLITYCZNE W POLSCE W LATACH 1918-1939
Stronnictwo polityczne w Polsce:
-na prawicy polskiej sceny politycznej dominowała Narodowa Demokracja, która zorganizowała się w formie Związku Ludowo-Narodowego- przywódcami byli Stanisław Głąbinski i Stanisław Grabski
-centrowym sojusznikiem ZLN była Chrześcijańska Demokracja, której liderem był Wojciech Korfanty
-wszystkie prawicowe i prawicowo-centrowe stronnictwa opowiadały się za poszanowaniem własności prywatnej i ograniczaniem interwencjonizmu państwowego w gospodarce, a także głosiły szacunek dla katolickich wartości religijnych- główną wartością stawał się dla nich naród, rozumiany jako historyczna wspólnota kultury
-w centrum polskiej sceny politycznej główna rolę grali PSL-Piast z Wincentym Witosem; a także Narodowa Partia Robotnicza, odwołująca się przede wszystkim do środowisk miejskich- ugrupowania te łączyły umiarkowane żądania reform społecznych ze zbliżonym do endecji rozumieniem interesu narodowego
-lewica dzieliła się na niepodległościową z Piłsudskim- Polska Partia Socjalistyczna z liderem Ignacym Daszyńskim (dążyła do głębokich reform społecznych, częściowej nacjonalizacji gospodarki i wprowadzenia laickiego charakteru państwa) i rewolucyjną- Komunistyczna Partia Polski, komuniści byli przeciwni niepodległości państwa polskiego i wrogo odnosili się do jego demokratycznego ustroju, ich celem było doprowadzenie do wybuchu rewolucji i wprowadzenie ustroju komunistycznego
Sejm Ustawodawczy:
-pierwsze wybory do sejmu odbyły się w styczniu 1919, jednak mogli w nich brać udział tylko mieszkańcy Kongresówki i zachodniej Galicji
-w lutym uchwalono tzw. małą konstytucją, zgodnie z którą władzę ustawodawczą w państwie sprawować miał Sejm, któremu podporządkowani byli Naczelnik Państwa oraz rząd na czele z premierem
Konstytucja marcowa:
-została przyjęta 17 marca 1921- była ona owocem porozumienia stronnictw zasiadających w rozdrobnionym parlamencie
-opierała się ona na zasadzie trójpodziału władz, przy czym parlament miał wyraźną przewagę nad rządem, dysponował bowiem bezpośrednią legitymacją pochodzącą z powszechnych wyborów
-ustawa zasadnicza bardzo szczegółowo regulowała kwestię praw obywatelskich; gwarantowała prawo wolności, zapowiadała reformę rolną za pełnym odszkodowaniem dla byłych właścicieli, zapewniała obywatelom wszelkie swobody polityczne , a także prawo do strajku oraz wielu zabezpieczeń socjalnych
System władzy II RP wg konstytucji marcowej
-Naród- źródło władzy państwowej:
--władza ustawodawcza: Zgromadzenie Narodowe (wybór prezydenta): Sejm (444 posłów wybieranych co 5 lat; stanowienie prawa, uchwalanie budżetu, nakładanie podatków, uchwalanie wotum zaufania dla rządu, ratyfikowanie traktatów międzynarodowych) i Senat (111 senatorów co 5 lat; wnoszenie poprawek do ustaw uchwalanych przez Sejm)
--władza wykonawcza: Prezydent (na 7 lat; powoływanie i odwoływanie członków Rady Ministrów, zwierzchnictwo nad siłami zbrojnymi, reprezentowanie państwa na zewnątrz); Rada Ministrów (kierowanie działalnością organów wykonawczych, wykonywanie ustaw, prawo inicjatywy ustawodawczej; odpowiedzialność parlamentarna Rady Ministrów przed Sejmem)
--władza sądownicza: niezawisłe sądy; sędziowie w większości mianowani przez prezydenta i chronieni immunitetami
Kryzys polskiego parlamentaryzmu:
-w listopadzie 1922 przeprowadzone zostały wybory do nowego parlamentu- największą partią w Sejmie stał się ponownie Związek Ludowo-Narodowy 23%
-prezydentem został G.Narutowicz, jednakże tym wyborem oburzona była prawica i po kilku dniach prezydentury został zastrzelony przez skrajnego nacjonalistę
-następnym prezydentem został S.Wojciechowski
-w 1923 uformowała się koalicja parlamentarna prawicy i centrum tzw. Chjeno-Piast (endecja, ChD, PSL Piast) z W.Witosem- na znak protestu Piłsudski wycofał się z czynnego życia politycznego
-rząd Witosa upadł po kilku miesiącach w wyniku krytyki ze strony lewicy i Piłsudskiego, a także z powodu wielkich trudności gospodarczych, nad którymi nie był w stanie zapanować
-Polska przeżyła wówczas ostry kryzys gospodarczy
-reformy państwowych finansów podjął się Władysław Grabski, który stanął na czele rządu pozaparlamentarnego- reforma opanowała inflację i ustabilizowała budżet
-rząd Grabskiego upadł w 1925; do władzy doszedł gabinet wielkiej koalicji, a po jego dymisji 5 maja 1926 powstał kolejny centrowy rząd Chjeno-Piasta z Witosem na czele
Zamach majowy:
-przyczyny: słabość systemu politycznego, rozdrobnienie Sejmu, duża ilość ugrupowań parlamentarnych utrudniająca kształtowanie się trwałych koalicji rządowych, niemoc władzy wykonawczej, terrorystyczna działalność komunistów i skrajnych nacjonalistów ukraińskich
-głównym pretekstem do przeprowadzenia zbrojnego przewrotu było powstanie Chjeno-Piasta w 1926
-12 maja 1926Piłsudski, na czele oddziałów wojskowych, próbował zająć Warszawę, jednak w stolicy napotkał opór wojsk wiernych rządowi
-ostatecznie 15 maja Wojciechowski i Witos podali się do dymisji
-skutki: upadek autorytetu parlamentu, który zalegalizował zbrojny zamach stanu, nowym prezydentem został Ignacy Mościcki, a premierem Kazimierz Bartlem
Rządy sanacji:
-sanacja- potoczne określenie obozu rządzącego w Polsce w latach 1926-1939, ukształtowanego w konsekwencji przewrotu majowego; nazwę swą zawdzięcza głoszonemu przez Piłsudskiego hasłu „sanacji (uzdrowienia) państwa”
-w wyniku zamachu majowego rozpoczął się okres rządów obozu sanacji i kształtowania się systemu autorytarnego
-dokonano nowelizacji konstytucji tzw. nowelizacja sierpniowa- wzmocniła rolę ustawodawczą władzy wykonawczej, prezydent miał prawo rozwiązać Sejm i Senat oraz mógł wydawać dekrety z mocą ustawy miedzy sesjami sejmowymi
-w 1928 Walery Sławek powołał do życia Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem- było to zróżnicowane wewnętrznie ugrupowanie polityczne, do którego weszli zwolennicy Piłsudskiego, formacja ta wygrała wybory i stała się największą siłą w parlamencie
-coraz większą rolę zaczęli odgrywać byli wojskowi, tzw. grupa pułkowników, dążący do wzmocnienia władzy wykonawczej kosztem parlamentu
-w 1929 w obronie zagrożonej demokracji- opozycyjne stronnictwa lewicowe i centrowe zawiązały koalicję, Centrolew (PPS, partie ludowe, NPR i chadecja)
-w 1926 z inicjatywy Dmowskiego powstał Obóz Wielkiej Polski, prowadził działalność wychowawczą skierowaną do młodzieży, wśród której zyskał wielu zwolenników
Konstytucja kwietniowa:
-w 1930 władze zadecydowały o nowych wyborach
-aresztowano głównych przywódców opozycji, Witosa i Korfantego i osadzono ich w więzieniu w Brześciu nad Bugiem
-w wyniku procesu brzeskiego, jedenastu przywódców Centrolewu zostało aresztowanych lub skazanych na emigrację
-Piłsudczycy stopniowo wzmacniali swą władzę, ograniczając swobody obywatelskie
-utworzono obóz w Berezie Kartuskiej, gdzie bez wyroku sądowego, władze przetrzymywały swoich przeciwników
-w 1935 uchwalona została nowa, tzw. konstytucja kwietniowa, która sankcjonowała odejście od trójpodziału władz, wprowadzając model silnej i niekontrolowanej władzy prezydenta
System władz II RP wg konstytucji kwietniowej:
-Prezydent: źródło władzy państwowej (wybierany co 7 lat przez Zgromadzenie Elektorów i obywateli; odpowiedzialny politycznie jedynie przed „Bogiem i historią”; miał uprawnienia ustawodawcze, sprawowanie zwierzchności nad Sejmem, Senatem, rządem, sadownictwem; prawo powoływania i odwoływania premiera, ministrów, reprezentowanie państwa na zewnątrz, kontrolowanie innych organów państwa)
--władza ustawodawcza: Sejm (208 posłów; ograniczona funkcja ustawodawcza na rzecz prezydenta, ograniczone prawo kontrolowania rządu, uchwalanie budżetu) i Senat (96 senatorów mianowanych w 1 przez prezydenta; wprowadzanie poprawek do ustaw uchwalanych przez Sejm, udział w kontrolowaniu rządu)
--władza wykonawcza: Rada Ministrów (premier i ministrowie kierowanie działalnością organów wykonawczych, wykonywanie ustaw, prawo inicjatywy ustawodawczej; odpowiedzialność parlamentarna rządu przed Sejmem i Senatem oraz polityczna przed prezydentem)
--władza sądownicza: niezawisłe sądy; sędziowie w większości mianowani przez prezydenta i chronieni immunitetami
Zaostrzenie się walki politycznej:
-po śmierci Piłsudskiego sanacja znalazła się w trudnym położeniu, rozpoczęła się ostra rywalizacja o władzę
-lata '30 były okresem radykalizacji i brutalizacji życia politycznego
-w 1931 z połączenia PSL Piast i PSL Wyzwolenie powstało Stronnictwo Ludowe, którego główna bronią stały się strajki i protesty
-w 1936 powołano centrowe, opozycyjne względem sanacji, porozumienie określone mianem Front Mores, na czele którego stanął gen Władysław Sikorski- w 1937 utworzono związane z nim Stronnictwo Pracy
-radykalną prawicę reprezentował założony w kwietniu 1934 Obóz Narodowo-Radykalny- partia niewahająca się stosować przemocy w walce politycznej
-po rozłamie grupa młodych działaczy utworzyła skrajnie radykalne ugrupowanie pod nazwą ONR Falanga, czerpiąc wzory z włoskiego faszyzmu
-w 1937 pod patronatem marszałka Rydza-Śmiglego powstał Obóz Zjednoczenia Narodowego- ugrupowanie głoszące ideę bezwzględnego podporządkowania obywateli interesom państwa, a także- obce tradycji piłsudczykowskiej- hasła nacjonalistyczne
SYTUACJA SPOŁECZNO EKONOMICZNA POLSKI W OKRESIE MIĘDZYWOJENNYM
Struktura Społeczna RP:
-II RP pozostawała jednym z najsłabiej zurbanizowanym państwem Europy (tylko 6 miast)
-ludność chłopska stanowiła 50%, 30% robotnicy, 11% drobnomieszczaństwo, 5% inteligencja
-odsetek mniejszości narodowych wynosił ponad 30%
-państwo unitarne- państwa, w którym poszczególne jednostki terytorialne nie posiadają politycznej samodzielności i są ściśle podporządkowane władzom centralnym; przeciwieństwem jest państwo złożone
-asymilacja- przystosowanie się do życia w obcej grupie poprzez przejęcie cech charakterystycznych dla danej grupy
-litwacy- Żydzi uciekający z głębi Cesarstwa Rosyjskiego przed rozpętaną tam wówczas falą pogromów
-oficjalnie w II RP mniejszości narodowe korzystały z praw politycznych i cywilnych na równi z ludnością polską; jednakże władze dokonywały nadużyć politycznych, które zaostrzyały konflikt z mniejszościami
-getto ławkowe- obowiązek zajmowanie przez żydów wydzielonych miejsc w salach wykładowych
-numerus clausus- odgórne ograniczenie liczby żydów przyjmowanych na studia
Struktura wyznaniowa:
-65% wierni obrządku rzymskokatolickiego, 11% greckokatolickiego, 12% Cerkwi prawosławnej, 3% protestantów i 10% wyznawców judaizmu
Sytuacja gospodarczo-społeczna:
-gospodarka była niejednolita, brakowało sieci komunikacyjnej, rewolucja bolszewicka odcięła znaczną część polskiego przemysłu od ważnego rosyjskiego rynku zbytu, ponadto w każdej z dzielnic zaborowych funkcjonowały inne prawa i przepisy
-w czasie ! wojny uległo zniszczeniu 40% mostów i 60% dworów kolejowych
-długo po zakończeniu wojny trwały walki o kształt granic odrodzonego państwa
-głównym problemem wsi była niekorzystna struktura własności
-odrodzone państwo polskie dysponowało znacznymi złożami surowców
Hiperinflacja i reforma Grabskiego:
-w styczniu 1924 została przyjęta ustawa o naprawie skarbu państwa i reformie walutowej- poprawiono system pobierania podatków, usprawnił działanie państwowych przedsiębiorstw
-w 1925 przygotowano projekt reformy rolnej
-wojna celna z Niemcami-0 sytuacja niezwykle niekorzystna dla II RP, gdyż rynek niemiecki był głównym odbiorcą eksportowanych z Polski towarów
-nożyce cenowe- spadek cen na produkty rolne przy równoczesnym wzroście cen wyrobów przemysłowych
-grupa ludzi zbędnych- którzy nie byli konieczni do pracy w gospodarstwach, a miasta również nie były w stanie ich wchłonąć
-władze zdecydowały się na zwiększenie interwencji państwa na gospodarkę- próbowano wszelkimi metodami zwiększyć siłę nabywczą społeczeństwa
-w COP rozpoczęto budowę fabryk zbrojeniowych, hut i elektrowni
-projektowi COPu patronował wicepremier Eugeniusz Kwiatkowski
-następowała stopniowa etatyzacja polskiej gospodarki- przejaw nowoczesności oraz gwarancja rozwoju ekonomicznego