Liceum, Technikum Historia
Klasa II Lekcja 74 Dział: Wiek XVII
Temat: Barok polski. Sarmatyzm.
1. Architektura
a. Mecenat dworski, szlachecki, miejski i Kościelny
Budownictwo sakralne związane z kontrreformacją i zakonem jezuitów
Giovani Trevano (Włoch)
Kościół świetnych Piotra i Pawła w Krakowie
Ufundowany przez króla Zygmunta III Wazę dla jezuitów
Autor ostateczny oraz fasady, kopuły i wnętrza - (wzór Kościół Il Gesù)
Pałac Biskupów krakowskich w Kielcach
Tylman Gameren (holender)
Kościół Sakramentek w Warszawie (wzór bazylika św. Piotra)
Kościół Dominikanów Lwów - (wzór bazylika św. Piotra)
Zespoły kaplic przedstawiające Drogę Krzyżową -Kalwaria Zebrzydowska
Rezydencje królewskie i magnackie
Giovani Trevano
Przebudowa Zamku Królewskiego w Warszawie (Zygmunt III Waza)
Augusto Locci
Pałac w Wilanowie z francuskim parkiem (Jan III Sobieski)
Tylman Gameren (holender)
Zamek Krasińskich (ob. Biblioteka Narodowa)
Pałac Branickich w Białymstoku
Dworki szlacheckie - Niewielkie drewniane rezydencje ziemiańskie
2. Rzeźba
Pierwszy świecki pomnik w Polsce - Kolumna Zygmunta ( fundator Zygmunt August)
Kamienna rzeźba nagrobkowa z użyciem modnego czarnego marmuru
3. Malarstwo
Tomasz Dolabella (wenecjanin) - nadworny malarz dynastii Wazów
Treści religijne i historyczne
Jerzy Eleuter Siemiginowski - wykształcony przez króla - wystrój plastyczny Wilanowa
Sarmacki portret trumienny (kształt dopasowany do czoła trumny)
Nacechowany realizmem i psychologią postaci
4. Literatura
Poezja - wyszukana forma, wymyślne metafory
Mikołaj Sęp - Sarzyński ( Rytmy albo wiersze polskie)
Jan Andrzej Morsztyn
Daniel Naborowski
Pamiętnikarstwo
Jan Chryzostom Pasek
Wacław Potocki (Transakcja Wojny chocimskiej)
Epistolografia
Jan Sobieski Listy do Marysieńki (Marii Kazimiery)
Makaronizacja języka
Wprowadzanie zwrotów i sentencji łacińskich do języka polskiego i literatury
5. Sarmatyzm
Ideologia szlachty polskiej oparta na micie o starożytnej genologii ( od Sarmatów)
Sarmatyzm propagował:
Wzór cnot obywatelskich - równość
Prawa, zwyczaje, tradycje Rzeczypospolitej
Kult przodków - rozwój heraldyki i pamiętnikarstwa oraz kroniki rodzinne
Wyższość polskiej szlachty -Sarmaci naród wybrany
Tradycje złotej wolności i ustroju Polski
Niechęć cudzoziemszczyźnie (ksenofobia)
Obronę katolicyzmu - mit Polski jako przedmurza chrześcijaństwa broniącej Europy przed pogaństwem
Ideał życia ziemiańskiego
Krytykę magnaterii - za hołdowanie francuskim obyczajom
Zadanie domowe str. 165
3. Przeczytaj poniższy tekst źródłowy i odpowiedz, w czym przejawiała się polska religijność i jaki był do niej stosunek cudzoziemców.
Bardzo przywiązani do tradycji i zwyczajów religijnych, cudzoziemcy uważają że pobożność tak gorliwa ma charakter powierzchowny
Pytania sprawdzające:
1. Wyjaśni znaczenie pojęcia „sarmatyzm”
Ideologia szlachty polskiej opartej na micie o starożytnej genologii. Wzór cnot obywatelskich - równość, prawa, zwyczaje, tradycje Rzeczypospolitej, kult przodków - rozwój heraldyki i pamiętnikarstwa oraz kroniki rodzinne, wyższość polskiej szlachty -Sarmaci naród wybrany, tradycje złotej wolności i ustroju Polski, niechęć cudzoziemszczyźnie (ksenofobia), obronę katolicyzmu - mit Polski jako przedmurza chrześcijaństwa broniącej Europy przed pogaństwem, ideał życia ziemiańskiego, krytykę magnaterii - za hołdowanie francuskim obyczajom
74