CHÓW PRZEPIÓREK

[KINIA]

Nazwa łacińska: Coturnix coturnix

Systematyka: Domena eukarioty

Królestwo zwierzęta

Typ strunowce

Podtyp kręgowce

Gromada ptaki

Podgromada Neornithes

Nadrząd neognatyczne

Rząd grzebiące

Rodzina kurowate

Gatunek przepiórka

Rozmieszczenie podgatunków:

* Coturnix coturnix coturnix - zamieszkuje Europę, Afrykę Północną i Azję Środkową

* przepiórka afrykańska Coturnix coturnix africana - zamieszkuje Afrykę, Madagaskar i Maskareny. Obejmuje też dawniej wydzielany podgatunek C. coturnix elargeri, zamieszkujący Wyżynę Etiopską.

* Coturnix coturnix confisa - zamieszkuje Wyspy Kanaryjskie i Maderę. Obejmuje też dawniej wydzielany podgatunek C. coturnix conturbans, zamieszkujący Azory.

* Coturnix coturnix inopinata - zamieszkuje Wyspy Zielonego Przylądka.

* Coturnix coturnix japonica - przepiórka japońska, udomowiona forma przepiórki.

[tą opiszemy bliżej] [ZDJĘCIE PRZEPIÓRKI JAPOŃSKIEJ]

wstęp: W ostatnich latach obserwowany jest w Polsce duży wzrost zainteresowania szóstym gatunkiem drobiu domowego - przepiórką japońską (Coturnix coturnix japonica). Przyczyn tego zjawiska należy szukać w dążeniu ludzi do odżywiania się zdrową żywnością oraz w korzystnych cechach tego ptaka: wysokiej produkcyjności, małych potrzebach lokalowych, krótkim okresie odchowu piskląt, ładnym wyglądzie oraz żywym i wesołym usposobieniu.

Historia przepiórki japońskiej: Przepiórka japońska (Coturnix coturnix japonica) pochodzi od przepiórki azjatyckiej, którą udomowili Chińczycy. Hodowlą tych ptaków zainteresowali się także Japończycy, którzy utrzymywali je zamknięte w ogrodzeniach swoich posiadłości. Na początku dwudziestego wieku w Japonii odkryto ich zdolności do produkcji jaj i rozpoczęto ich hodowlę na większą skalę. Pod koniec II wojny światowej populacja tych ptaków wyginęła prawie całkowicie. Odtworzenie hodowli w Japonii nastąpiło po ponownym sprowadzeniu przepiórek z Chin. W latach czterdziestych ubiegłego wieku sprowadzono je do Stanów Zjednoczonych. Ze względu na dużą płochliwość i bardzo dobry smak mięsa uważano je za odpowiednie do celów łowieckich. Dopiero w latach pięćdziesiątych odkryto przydatność przepiórek do badań laboratoryjnych. Z Ameryki zostały sprowadzone do Europy. Dzięki dużym walorom użytkowym przepiórek Włochy, Francja i Jugosławia zainteresowały się fermową hodowlą tych ptaków. Pierwsze przepiórki japońskie sprowadził z Japonii do Polski w 1963 roku prof. Jerzy Szuman, a następnie z Włoch w 1966 roku prof. Adam Mazanowski. W 1971 roku sprowadzono z USA pięć ras przepiórek do Pracowni Genetyki Drobiu Instytutu Genetyki i Hodowli Zwierząt PAN w Jastrzębcu, której kierownikiem była prof. Bohdana Kraszewska-Domańska. W latach siedemdziesiątych popularność tych ptaków rosła i coraz więcej osób interesowało się ich hodowlą. Niestety z różnych względów większość z tych hodowli została zlikwidowana.

Od początku lat 90-tych obserwuje się wzrost zainteresowania chowem tych ptaków. Przepiórki japońskie są obecnie utrzymywane w większości ośrodków naukowych zajmujących się hodowlą i użytkowaniem ptaków domowych. Wszystkie udomowione i obecnie hodowane rasy przepiórek pochodzą o przepiórki japońskiej, która jest przedstawicielem typu nieśnego.

[MARTA N]

Dymorfizm płciowy: Rozpoznawanie płci jest łatwe. Samce mają rdzawą barwę piór na głowie i kołnierzu, a samice drobne cętki na szyi i piersi. Dorosłe samce osiągają 120-130 g, a samice 140-150 g. [ZDJECIE Z PORÓWNANIEM PŁCI]

Nieśność: Przepiórki japońskie rozpoczynają nieśność w 6 tygodniu życia i niosą jaja przez 10-12 miesięcy. W tym okresie mogą znieść do 300 jaj o masie 10-11 g. Zapłodnienie jaj i wyląg piskląt z jaj zapłodnionych jest bardzo wysoki.

Dodatkowo: Przepiórki rasy Faraon zostały wyhodowane w Stanach Zjednoczonych z przepiórek japońskich selekcjonowanych na zwiększenie masy ciała. Należą one do typu mięsnego i mają najwyższą masę ciała spośród wszystkich przepiórek. Barwę upierzenia mają identyczną jak przepiórki japońskie. Dorosłe samce osiągają około 180 g, a samice nawet 250 g. Nieśność rozpoczynają w 7 tygodniu życia i w okresie 10-12 miesięcy mogą znieść do 270 jaj o średniej masie 11-12 g.

W Polsce występują także inne rasy i odmiany przepiórek. Spośród hodowanych w naszym kraju obok tych o upierzeniu kuropatwianym, można spotkać także przepiórki o upierzeniu:

* białym (Angielska biała, Kredowa )

* czarnym (Angielska wybiegowa, Węglowa)

* złotym ( Mandżurska złota, Złota krajowa)

* srokatym ( Tuxedo)

Bardzo często można spotkać przepiórki nazwane od miejsca ich pochodzenia np.: węgierskie, belgijskie, brwinowskie, jastrzębieckie. Wartość użytkowa tych ptaków jest najczęściej zbliżona do przepiórek japońskich - standard i Faraon.

[MARTA L]

Podstawowe zasady chowu przepiórek japońskich:

Warunki środowiskowe pomieszczeń: przepiórki japońskie mają specyficzne i dość wysokie wymagania środowiskowe. Powszechnie stosowane w chowie drobiu kurniki z reguły nie spełniają potrzeb przepiórek Dorosłe ptaki wymagają temperatury otoczenia pomiędzy 18 a 24 stopniami Celsjusza, optymalna ciepłota pomieszczeń to 21 stopni, natomiast temperatura poniżej 16 stopni powoduje zahamowanie nieśności.

Temperatura otoczenia; Jednakże, należy zaznaczyć, że w chowie całkowicie amatorskim, gdzie nieśność nie jest najważniejsza, można przepiórki japońskie utrzymywać przez cały rok w wolierach zewnętrznych bez ogrzewania. W warunkach takich ptaki niosą się tyko w okresie lata i wczesnej jesieni. Natomiast kondycja zdrowotna przepiórek zimujących w nieogrzewanych wolierach zewnętrznych jest dobra. Ptaki te doskonale znoszą niskie temperatury pory zimowej pod warunkiem stworzenia dobrych osłon przeciw wiatrom i przeciągom oraz zapewnieniu wysokoenergetycznego i niskobiałkowego pożywienia. Ważnym czynnikiem dla zimowania w warunkach naturalnych jest adaptacja przepiórek poprzez stopniowe przyzwyczajanie organizmu do niskich temperatur. Z tego powodu nie wolno umieszczać ptaków w wolierze gdy panują chłody, lecz zasiedlenie musi nastąpić latem. Wtedy obniżenie temperatury otoczenia następuje stopniowo, umożliwiając jednocześnie przystosowanie się ptakom do zimna.

Oczywiste są wysokie potrzeby cieplne piskląt przepiórczych. W pierwszych siedmiu dniach życia pisklęta należy utrzymywać w temperaturze 30 stopni Celsjusza w pomieszczeniu, a pod źródłem ciepła (promiennikiem) powinno być 38 stopni Celsjusza. W drugim tygodniu życia młode przepiórki japońskie potrzebują 25 stopni w pomieszczeniu i 34 pod promiennikiem. Termoregulacja u trzytygodniowych przepiórek jest już właściwa ptakom dorosłym i od tego czasu dodatkowe źródła ogrzewania są zbędne, należy zapewnić ciepłotę pomieszczenia około 21 stopni Celsjusza. Trzeba zaznaczyć, że podczas odchowu piskląt, podobnie jak u innych gatunków drobiu, nie należy kierować się wyłącznie zalecanymi temperaturami, lecz przede wszystkim obserwować zachowanie się piskląt. Jeżeli gromadzą się i cisną do źródła ciepła, to temperatura jest za niska, a gdy oddalają się od promiennika i ziają wtedy należy obniżyć temperaturę w pomieszczeniu. W optymalnej temperaturze ptaki są rozmieszczone w pomieszczeniu równomiernie, część z nich odpoczywa, a część żeruje.

Prawidłowo przeprowadzony wylęg polega na utrzymaniu temperatury inkubacji przez

14 dni na poziomie 37,8° C, w końcowym etapie inkubacji czyli klucia temp. 37,5° C

z wahnięciem tylko w granicach ok. 0,2° C (suma temperatur nie powinna się zmienić

więcej niż 0,4° C). Takie wahnięcia są jeszcze tolerowane. Przedłużone okresy wysokich

albo niskich temperatur, mają duży wpływ na lęgi. W inkubatorach o wymuszonym obiegu,

utrzymywanie przez dłuższy czas wysokiej temperatury, prowadzi do produkcji wczesnych

lęgów lub przegrzania jajek i ich straty. Przy utrzymywaniu niskich temperatur wydłuża się

okres lęgów. W obu przypadkach wystąpi strata na jakości piskląt (bardzo małe)

i ilościowa, jak również wpłynie na ich jakość hodowlaną (nieśność lub waga przy

mięsnych). Przede wszystkim termometry lub czujki temperatury powinny być dobrze

wyskalowane. Błąd jednego stopnia przez okres inkubacji może poważnie przeszkodzić

embrionowi we wzroście. [ZDJĘCIA NIEPRAWIDŁOWEJ INKUBACJI]

Wilgotność: Przepiórki japońskie są dość mało wrażliwe na zmiany wilgotności powietrza, jednak zaleca się aby wilgotność kształtowała się pomiędzy 65, a 75 procent. Gdy wilgotność jest zbyt niska ptaki pobierają więcej wody, rekompensując tym samym zwiększone jej ubytki z organizmu. Wysoka wilgotność np. 85% jest niewskazana, bowiem stworzone zostają dobre warunki do rozwoju wielu organizmów chorobotwórczych.

Unikanie przeciągów: Bardzo ważnym elementem środowiskowym w chowie przepiórek jest unikanie przeciągów. Ptaki te są dużo bardziej niż inne gatunki drobiu wrażliwe na przeciągi powietrza. Przepiórki przebywające w pomieszczeniu z przeciągami, najpierw gubią pióra, później obniża się ich produkcyjność, a w końcu chorują i padają. Jednakże problem słabego opierzenia, czy wręcz występowania golizn u starszych przepiórek ma często inne przyczyny. Przede wszystkim "łysienie", zwłaszcza samic, ma w wielu przypadkach podłoże genetyczne i należy się pogodzić z faktem, że im starsze ptaki, tym gorzej upierzone (zjawisko to nie występuje u przepiórek chowanych w wolierach zewnętrznych). Wyjściem jest prowadzenie selekcji dobierając do rozrodu ptaki dobrze opierzone. Inną przyczyną występowanie braku upierzenia jest zjawisko pterofagii, czyli wzajemnego wydziobywania sobie piór.

Oświetlenie; Przepiórki japońskie lubią przebywać w dobrze i intensywnie oświetlonych pomieszczeniach. Przyjmuje się, że pomieszczenia dla przepiórek winy być tak jasno oświetlone jak w czasie pełnego letniego dnia. Światło jest, oprócz żywienia, podstawowym czynnikiem nieśności.

Natlenienie: Pomieszczenia dla przepiórek muszą posiadać sprawna wentylację, tak aby wymiana powietrza następowała przynajmniej siedem razy na godzinę, lecz system wentylacji musi działać w sposób łagodny, aby nie powodować zbyt silnych zawirowań powietrza i przeciągów. Wysokie stężenie tlenu jest niezbędnym elementem gwarantującym zdrowie przepiórek i pokrywającym ogromne potrzeby organizmu na ten pierwiastek. Układ oddechowy przepiórek jest bardzo wrażliwy na zapylenie powietrza, które to powoduje występowanie chorób górnych dróg oddechowych. Dlatego dbałość o czystość powietrza w pomieszczeniach dla tych ptaków jest bardzo istotna.

[KINIA]

Pomieszczenia: Chów przepiórek może odbywać się w dwojaki sposób:

* w klatkach

* w pomieszczeniach bezpośrednio na podłodze ( w ściółce)

Obydwa te systemy mają dobre i złe strony. Kształt i wielkość klatek dla przepiórek w zasadzie są obojętne i mogą zależeć od inwencji ich wykonawców pod warunkiem zachowania kilku podstawowych zasad:

1. Wysokość klatki powinna wynosić od 20 do 25 cm, co zapewnia właściwy dostęp powietrza i światła do wnętrza klatki oraz uniemożliwia okaleczenie się przepiórek poprzez ograniczenie możliwości wysokich skoków i silnych uderzeń o sufit.

2. Ściany klatek, za wyjątkiem ściany tylniej, muszą być ażurowe, najlepiej wykonane z siatki drucianej o oczkach od 1,0 do 1,3 cm lub prętów metalowych o rozstawie do 1,3 cm. Większe otwory niż 1,3 cm mogą powodować uduszenie ptaków poprzez zatknięcie głowy w otworze i następnie silne szarpaniu się ptaka.

3. Podłoga klatki powinna być rusztowa o oczkach siatki lub szczelinach nie większych niż 1 cm. Większe oczka lub szczeliny stwarzają niebezpieczeństwo połamania nóg, natomiast mniejsze utrudniają swobodne przenikanie kału i powodują jego gromadzenie wewnątrz klatki.

4. Pod rusztem należy umieścić tacę kałową bądź, gdy zamierzamy zmechanizować zbieranie kału, zainstalować taśmę nawozową. Ruszt w klatkach dla niosek powinien być lekko pochylony ku przodowi klatki i zakończony za przodem rynnowym wygięciem ku górze, co ułatwi zbieranie jajek. Będą się one toczyć po ruszcie na zewnątrz klatki i zatrzymają na rynnowym wygięciu.

5. Karmidła na paszę powinny być ulokowane na zewnątrz klatki, tak aby przepiórka mogła z nich korzystać jedynie przez specjalne otwory w przedniej ścianie klatki. Przepiórki jak żaden inny kurak, lubią rozsypywać zadana im karmę. Czynią to poprzez grzebanie w paszy nóżkami, kąpiele w karmidle oraz rozrzucanie karmy dziobem. Jednak umiejscowienie karmideł na zewnątrz klatki ogranicza rozsypywanie.

6. Poidła mogą znajdować się wewnątrz lub na zewnątrz klatki. Gdy przepiórki mają być pojone wewnątrz klatki, to poidło należy tak ustawić, aby nie trafiały do niego odchody - najlepiej na podwyższeniu lub zahaczone na ścianie bocznej klatki. Poidła zewnętrzne zagrożone są zanieczyszczeniem rozsypywaną przez przepiórki paszą, dlatego należy je tak zawieszać, aby to uniemożliwić i aby woda z poidła była czysta. Najlepiej zawieszać je nieco wyżej od karmideł z paszą lub na zewnątrz na jednej z bocznych ścian klatki.

7. Maksymalna obsada dorosłych przepiórek wynosi 40 ptaków na jednym metrze kwadratowym podłogi klatki [ZDJĘCIA KLATKI]

Zaletami chowu klatkowego są jego higieniczność, możliwość utrzymywania dużej ilości ptaków w jednym pomieszczeniu oraz możliwość zmechanizowania zbioru odchodów i jaj. Ujemną cechą tego chowu są wysokie koszty wykonania klatek, które obniżają, a często niwelują opłacalność fermy. Przepiórki można utrzymywać w zaadaptowanych pomieszczeniach mieszkalnych, strychach i piwnicach pod warunkiem, że spełniać będą wymagania środowiskowe, które zostały omówione wcześniej.

Przepiórki japońskie lubią przebywać w dużych stadkach po 500-600 sztuk, a takie możliwości stwarza chów podłogowy. Zaleca się od 35-45 ptaków na jednym metrze kwadratowym. Warunkiem utrzymania przepiórek na ściółce jest jej jakość. Dobrą ściółkę można zrobić z wiórków drzew iglastych lub pociętej słomy, natomiast trociny są niewłaściwe, bowiem przepiórki często je jadają i zapychają sobie żołądek mięśniowy. Prawidłowa ściółka musi być higroskopijna, czyli wodochłonna oraz nie może powodować zapylenia powietrza w pomieszczeniu. Ściółka wilgotna jest przyczyną wielu chorób przepiórek i dlatego nie wolno dopuszczać by ptaki przebywały na takim podłożu. Wadliwą ściółką jest także taka, w której zachodzą procesy gnilne i dezaminacji, skutkiem czego w pomieszczeniu wzrasta poziom amoniaku. Gaz ten jest toksyczny ( niszczy hemoglobinę krwi) stąd nie powinno go być w pomieszczeniach inwentarskich. Należy pamiętać, że stężenie amoniaku największe jest na samym dole, czyli na wysokości głów przepiórek, natomiast dużo niższe na wysokości głowy hodowcy, który często przez to nie docenia problemu. Ilość amoniaku można ograniczyć poprzez dodawanie do ściółki substancji absorpcyjnych jak torf, czy glinokrzemiany lub stosując do paszy substancje uniemożliwiające rozkład mocznika do amoniaku.

W podłogowym chowie przepiórek należy uniemożliwić ptakom rozbijanie się o ściany lub sufit. Przepiórki są ptakami płochliwymi (istnieją duże różnice temperamentu pomiędzy poszczególnymi rodami), stąd gdy mają do dyspozycji w chowie podłogowym dużą przestrzeń mogą przestraszone wzbić się do lotu i uderzyć o ścianę. Zderzenia takie kończą się kalectwem, a często i śmiercią ptaków. Aby tego uniknąć nie należy utrzymywać ich w dużych pomieszczeniach, bowiem mogą się w locie dobrze rozpędzić, a skutki zderzenia są bardzo groźne. Optymalna powierzchnia to 10-15 metrów, na której może przebywać 400-600 ptaków. Gdy chcemy prowadzić hodowlę na większej powierzchni należy wtedy podzielić ją na mniejsze boksy. Dobre efekty dają zawieszone w odległości 50 cm od ściany siatki plastikowe, bowiem "wyłapują" rozpędzone ptaki.

Spokojna obsługa i nie powodowanie stresów poprzez straszenie lub wprowadzanie nieznanych ptakom osób lub rzeczy, to jedna z żelaznych zasad hodowcy tych małych kuraków.

[MARTA N]

Żywienie przepiórek japońskich:

Przepiórki japońskie maja bardzo wysokie potrzeby pokarmowe i żywienie ich wymaga dużo staranności i stosowania pasz o najwyższej jakości. Wydaje się, że brak znajomości potrzeb pokarmowych jest częstą przyczyną niepowodzeń w chowie i hodowli tych ptaków. Przemiana materii jest u nich zdecydowanie szybsza niż u pozostałych kuraków.

Jednodniowe pisklę przepiórki po 7 tygodniach jest dorosłym ptakiem (u kury po 22 tygodniach), a jajo przepiórcze w porównaniu do masy nioski jest dwukrotnie większe od kurzego. Stąd stosowanie mieszanek paszowych dla kurcząt, czy niosek kurzych typu DKA-Starter, DKA-Grower, DJ-1, itp., jest niewłaściwe, gdyż zawartość składników pokarmowych i związków biologicznie aktywnych jest w nich zbyt niska. [ZDJECIE Z KARMIDŁEM]

Niewskazane jest także, często spotykane w praktyce, wzbogacanie mieszanek kurzych poprzez domieszkę mączki mięsnej lub rybnej. Wprawdzie zabieg taki zwiększa poziom białka lecz jednocześnie zmniejsza koncentrację pozostałych składników pokarmowych np. energii i witamin. Przepiórki powinny być żywione pełnoporcjowymi mieszankami dla przepiórek, bowiem tylko one są w stanie pokryć ich wysublimowane potrzeby pokarmowe i w konsekwencji gwarantować dobre przyrosty i wysoką nieśność.

Niestety jak dotychczas z powodu małego pogłowia tych ptaków, brak jest na rynku gotowych mieszanek dla przepiórek. W takiej sytuacji hodowca zmuszony jest do ich produkcji we własnym zakresie. Fakt ten należy traktować jako okresowy, gdyż generalnie mieszanki paszowe powinny produkować wyspecjalizowane wytwórnie, a nie hodowcy. Oczywistym jest, że w hodowli amatorskiej, gdzie nie produkcyjność lecz przyjemność obcowania z przepiórkami jest celem nadrzędnym, wszelkiego rodzaju "domowe" sposoby żywienia są dopuszczalne. Z reguły są one znacznie bardziej pracochłonne lecz codzienne przyrządzanie karmy dla swoich pupili, to jeden z najważniejszych elementów hodowli hobbystycznej.

Zapotrzebowanie na składniki pokarmowe [kartka rzucona na lawke]

[MARTA L]

Użytkowanie nieśne oraz wartość odżywcza jaj

[ZDJĘCIE JAJEK]

Użytkowanie nieśne to najczęściej stosowany kierunek odchowu przepiórek japońskich. Nieśność u tych ptaków rozpoczyna się bardzo wcześnie, bo przeważnie w siódmym tygodniu życia i trwa przez cały rok Jeśli spełnione są warunki środowiskowe i żywieniowe. Najwyższy procent nieśności występuje u ptaków młodych i maleje z wiekiem. Przepiórki japońskie są naprawdę dobrymi nioskami, a nieśność ich, biorąc pod uwagę masę jajka w stosunku do masy ciała (6%), jest nieporównywalnie większa od spotykanej u kur, lecz często informacje te są przesadzone.

Znane są rekordy zniesienia 368 jajek przez jedną nioskę w ciągu 365 dni, czyli procent nieśności wynosił nieco ponad 100%. Teoretycznie jest to możliwe, gdyż synteza (cykl rozwojowy) jaja trwa tylko 17 godzin. U kury proces ten trwa 24-25 godzin. Stąd zdarzyć się może zniesienie przez przepiórkę dwóch jajek w jednej dobie. Jednak w praktyce, kiedy oceniamy procent nieśności całego stada, a nie pojedynczych osobników, gdy warunki życia w dużej grupie są nieco gorsze niż w pojedynczych klatkach (np. brak konkurencji) nigdy nie spotyka się tak wysokiej nieśności.

Uważa się, że nieśność w stadzie jest wysoka, kiedy osiągnie 80%, ale często się zdarza, że młode i prawidłowo żywione przepiórki wykazują nieśność nie większą niż 60%. Dyskusyjne jest użytkowanie niosek przepiórczych przez cały rok, tj. 365 dni. Jak wynika z praktyki, tak długi okres produkcji jest nieuzasadniony, bowiem z reguły po około 180 dniach (pół roku) procent nieśności ulega zdecydowanemu obniżeniu, zwłaszcza jeśli produkcyjność stada w pierwszych miesiącach była wysoka. Dlatego obecnie zaleca się wymianę nosek po 180 dniach nieśności.

W zasadzie nie ma większych różnic w prowadzeniu stada produkującego jaja konsumpcyjne lub wylęgowe. Wymagania pokarmowe i środowiskowe są bardzo zbliżone. Zaleca się dla stad reprodukcyjnych mniejsze zagęszczenie na jednostce powierzchni o około 30%, czyli na jednym metrze kwadratowym od 25 do 30 ptaków. Z reguły prawidłowe zapłodnienie uzyskuje się, kiedy na jednego koguta przypada 7 kurek, lecz dla bezpieczeństwa i uwzględnienia ewentualnych upadków, zestawia się stadka reprodukcyjne w stosunku 1 samiec na 5 samic.

U przepiórek japońskich już na trzeci dzień po kopulacji wszystkie jajka są zapłodnione, a wyjałowienie następuje 7-9 dni po ostatnim kryciu.

[KINIA]

O wartości konsumpcyjnej jajek przepiórczych decydują między innymi ich znakomity smak i duży udział żółtka w stosunku do całego jajka oraz znajdujące się w nim składniki, dzięki którym jest ono na ogół nieszkodliwe dla osób uczulonych na białko jaja kurzego. W porównaniu z jajem kurzym, skład chemiczny jajka przepiórczego jest bogatszy. Więcej w nim niezbędnych aminokwasów, związków mineralnych i pierwiastków śladowych, a szczególnie atrakcyjny jest poziom witamin.

Jaja przepiórcze mają doskonałe walory odżywcze i dietetyczne są jednak w Polsce ciągle niedoceniane. Wysoka wartość odżywcza jaj wynika z ich bogatego składu chemicznego. Zawierają one więcej niezbędnych aminokwasów egzogennych i mniej tłuszczu niż jaja kurze. Są też bogatym źródłem żelaza, miedzi, karotenu i witamin z grupy B. Jaja przepiórcze charakteryzują się także najwyższą zawartością przyswajalnego fosforu, niespotykaną w innych produktach spożywczych. Ponadto odznaczają się znakomitym smakiem, efektownym wyglądem, łatwą podzielnością oraz możliwością długotrwałego przechowywania.

Bardzo ważną czynnością jest częste zbieranie zniesionych jaj. Zalecenie to oczywiście nie dotyczy niosek utrzymywanych w klatkach zaopatrzonych w ruszty jajowe. Tam jaja same staczają się do rynienki na zewnątrz klatki. W innych przypadkach nie można dopuszczać aby kontakt niosek z jajkami był zbyt długi, gdyż znoszone bezpośrednio na podłodze jajka ulegają silnemu zabrudzeniu odchodami. Jeżeli w jednym miejscu znajduje się kilka lub kilkanaście jajek, to wywołuje to u przepiórek chęć ich zjadania, co często powoduje duże straty finansowe i obniżenie procentu nieśności. Nioski, które nauczyły się zjadać jajka bardzo ciężko od tego nawyku odzwyczaić. Dlatego najlepiej jest zbierać jajka co godzinę, zachowując przerwę pomiędzy godziną 10 a 14, kiedy to tylko znikoma liczba niosek składa jajka.

Skorupy jajek przepiórczych są kruche i łatwo ulegają pęknięciom lecz zawartość raczej nie wylewa się na zewnątrz, gdyż uniemożliwia to silna i elastyczna błona podskorupowa. Jajka z ferm o odpowiedniej czystości i higienicznie prowadzone nie psują się nawet w razie pęknięcia. Można je przechowywać w zupełnie świeżym stanie prez.30 dni, a w lodówce aż przez 3 miesiące.

[MARTA N]

CO MOŻNA ZROBIC Z JAJ PRZEPIÓRCZYCH ;)

-Z jaj przepiórczych można przyrządzić jajecznicę. Trzeba pamiętać, że na jedną osobę przyjmuje się 10 jajek. Jaja przeznaczone do smażenia należy uprzednio wbić do naczynia, a dopiero później wlać wszystkie na patelnię. W przeciwnym razie nim ostatnie jajko zostanie wbite, to pierwsze zdąży się przypalić. Jajko ma cienką i krucha skorupę, natomiast błona podskorupowa jest bardzo mocna co utrudnia wybijanie jajek. Dlatego nie zaleca się otwierania ich uderzeniem o brzeg naczynia, jak to ma miejsce w przypadku jaj kurzych. Najlepiej otwierać je za pomocą noża od ostrego końca. Nie należy smażyć na silnym ogniu bo od razu stwardnieją.

- Przepiórcze jaja można bez obawy gotować nawet pęknięte w lekko osolonej wodzie. Przed gotowaniem należy umyć w occie, soli lub sodzie. Jajka na miękko gotuje się 1 minutę, a na twardo 3 minuty. Zwykle, ze względu na małe rozmiary, jaja przepiórcze gotuje się na twardo. Po wyjęciu z wrzątku wkłada się je na sekundę do zimnej wody, aby skorupka łatwo odchodziła.

- Dzięki mozaikowato nakrapianej skorupce jaja po wybarwieniu są naprawdę bardzo dekoracyjne, dlatego też doskonale nadają się na pisanki. Umyte w occie, a następnie ugotowane na twardo wkłada się po kilka sztuk do wodnych roztworów barwników do jaj.

Dekoracyjne są także obrane ze skorupy i przekrojone na połówki. Ich nieduża wielkość oraz dobrze wybarwione żółtko mogą być ozdobą każdego półmiska. [ZDJĘCIA JAJECZNICY ITP. ;)]

[MARTA L]

Użytkowanie mięsne - wartość odżywcza mięsa przepiórek

Przepiórki można użytkować także w kierunku mięsnym. We Włoszech i Francji tuszka przepiórcza jest wysoko cenionym i często konsumowanym przysmakiem. W celu pozyskania mięsa przepiórczego do uboju przeznacza się nadwyżki młodych samców, ptaki obojga płci po intensywnym tuczu oraz ptaki starsze po zakończeni okresu reprodukcji. Ubój przepiórek można przeprowadzić w dwojaki sposób. Przez przerwanie kręgów szyjnych, bez skrwawienia tak jak ma to miejsce w uboju gołębi, lub tez przez skrwawienie, przecinając z zewnątrz tętnice szyjne, tak jak u drobiu.

Najbardziej przydatne w kierunku użytkowanie mięsnego są przepiórki rasy Faraon odznaczające się wyższą masą ciała niż inne rasy i odmiany przepiórek. Tuszki młodych przepiórek tej rasy mogą osiągnąć masę od 120 do 140 gram.

Ubój młodych nadliczbowych samców należy przeprowadzić w siódmym, a przepiórek brojlerów w 6 tygodniu życia. Wydajność rzeźna młodych samców wynosi 72%, a samic 67%. Znacznie mniejsza wydajność rzeźna samic ubijanych w tym samym wieku wynika z faktu, że samice przepiórki w 7 tygodniu życia są dojrzałe rozpłodowo i mają w pełni rozwinięty układ rozrodczy. Dlatego też samice należy ubijać wcześniej tj. w 6 tygodniu. Wydajność rzeźna przepiórek jest zbliżona do wydajności uzyskanej u kurcząt brojlerów (69-82%), niższa niż u indyków (77-82%) i wyższa niż u gęsi (60-63%).

Przepiórki mają bardziej rozwinięte mięśnie piersiowe, niż inne gatunki ptaków domowych. Stanowią od 25 do 30% masy tuszki, natomiast u kurcząt 20-22%, u indyków 21-26%, a u gęsi 15-16%. W porównaniu do tuszek innych gatunków ptaków domowych tuszka przepiórcza zawiera ponadto najmniej kości od 8,5 do 11,5%.

Mięśnie piersiowe przepiórek charakteryzują się specyficznym składem chemicznym, co świadczy o ich wysokiej wartości odżywczej. Zawierają mniej wody, a więcej białka, tłuszczu i związków mineralnych niż mięśnie piersiowe kurcząt brojlerów i indyków. Ponadto włókna mięsa przepiórczego są zdecydowanie delikatniejsze i cieńsze. W mięśniu piersiowym przeważają włókna czerwone nad białymi. Barwa mięśni piersiowych przepiórek jest więc ciemniejsza niż u kurcząt i indyków, ale jaśniejsza niż u gęsi.

Do uboju przeznacza się także ptaki starsze, po zakończeniu okresu użytkowania nieśnego. Mięśnie piersiowe samic starszych zwierają jednak mniej wody i więcej białka i tłuszczu. Mięso takie poza tym, że jest kruche, jest także twarde i najlepiej przeznaczyć je na rosół. Niewielką poprawę cech sensorycznych można osiągnąć przez ubijanie starszych przepiórek przez przerwanie kręgów szyjnych, bez skrwawienia.

[KINIA]

Profilaktyka i choroby przepiórek

Przepiórki japońskie są ptakami całkowicie udomowionymi i uzależnionymi od człowieka, który powinien stwarzać optymalne warunki środowiskowe niezbędne do zachowania wysokiej zdrowotności i produkcyjności. Nieodpowiednie warunki środowiskowe i higieniczne oraz niedobory żywieniowe wpływają niekorzystnie na zdrowie tych ptaków i obniżają ich produkcyjność.

Przepiórki są wrażliwe na niedobory białka, składników mineralnych i witamin w paszy.

* zbyt mała zawartość białka powoduje opóźnienie okresu dojrzałości rozpłodowej, wyższe zużycie paszy i obniżenie nieśności i zdrowotności.

* niska zawartość fosforu i wapnia powoduje spadek nieśności i wylęgowości oraz krzywicę i zmniejszenie tempa wzrostu.

* brak manganu obniża wylęgowość, a wylężone pisklęta maja zagięte palce. Jego niedobór powoduje także chorobę zwaną perozą objawiająca się zgrubieniem stawów skokowych i wykręceniem nogi w bok.

* nadmiar tłuszczu przyczynia się do zwyrodnienia wątroby.

* niedobór witaminy A powoduje obniżenie zdrowotności przepiórek, zwiększając ich podatność na choroby.

* brak witaminy E obniża zapłodnienie i wylęgowość jaj.

• niski poziom witaminy D3 pogarsza jakość skorupy i zmniejsza wylęgowość.

[MARTA N]

Błędy żywieniowe, skłonności dziedziczne do nadmiernej agresywności, zbyt duża obsada, zbyt słabe oświetlenie i niedobory białka powodują występowanie pterofagii, czyli wzajemnego wydziobywanie sobie piór. Zjawisko to jest bardzo niebezpieczne, gdyż bardzo często jego następstwem jest kanibalizm. Najprostszym i najskuteczniejszym sposobem likwidacji wzajemnego wydziobywania się jest ucięcie jednej trzeciej części górnego dzioba. Do tego celu służą specjalne gilotynki, które tną rozgrzanym ostrzem przypalając jednocześnie miejsce cięcia, co niweluje krwawienie i przedłuża okres odrastania ciętego dzioba.

Bardzo niebezpieczną chorobą przepiórek jest kolibakterioza. Przyczynami sprzyjającymi jej powstawaniu są niedobory witamin, błędy żywieniowe, zła wentylacja, nadmierna obsada oraz zakażona woda. U dorosłych przepiórek choroba ta objawia się osowieniem, biegunką, utratą apetytu, trudnościami w poruszaniu i powoduje obniżenie, a nawet zahamowanie nieśności oraz znaczną śmiertelność do 80-90%. Bakterie powodujące kolibakteriozę mogą dostawać się do jaj przez pory w skorupie. Wyklute pisklęta z jaj pochodzących od chorych przepiórek są nosicielami zarazków i powodują zakażenie zdrowych ptaków. Chorobie tej można zapobiegać przez prawidłowe żywienie i odpowiednia higienę lęgów oraz eliminowanie ze stada słabych ptaków.

Inną bardzo niebezpieczna chorobą jest mykoplazmoza. Do występowania jej przyczyniają się złe warunki środowiskowe: nadmierna obsada, nieodpowiednia wentylacja, duża wilgotność, a także niedobór witaminy A. Mykoplazmoza często występuje z innymi chorobami, najczęściej z chorobami układu oddechowego. Zakażenie następuje przez kontakt ptaków zdrowych z chorymi. Zakażone ptaki są osowiałe, mają zmniejszony apetyt, przez co młode przepiórki wolno rosną, a dorosłe obniżają nieśność.

Bardzo groźną chorobą wywoływaną przez grzyby jest aspergilloza. Źródłem zakażenia jest spleśniała ściółka i stęchła pasza. Zakażenie następuje najczęściej przez układ oddechowy, rzadziej przez przewód pokarmowy. Objawia się brakiem apetytu, osłabieniem, niedokrwistością oraz brakiem koordynacji ruchu i drgawkami. Śmiertelność młodych ptaków może dochodzić do 60%. U przepiórek młodych następuje zahamowanie wzrostu, a u niosących nawet całkowite zahamowanie znoszenia jaj.

W chowie przepiórek, podobnie jak u innych ptaków o wynikach hodowlanych i produkcyjnych decyduje prawidłowe żywienie i optymalne warunki środowiskowe oraz przestrzeganie zasad higieny.

---