WYKŁAD 2
WODY MORSKIE
- wody geograficznie morskie
- rejon wód śródlądowych połączonych z morzem dostępne dla żeglugi morskiej
- kanały morskie
- praktycznie wszystkie wody dostępne dla statków morskich
Podział WM (konwencja genewska z 29.IV.1958)
- wody wewnętrzne (interior or internal wters) - wody po wewnętrznej stronie brzegowej lini podstawowej morza terytorialnego - stanowią wody wewnetrzne państwa nadbrzeżnego.
- morze terytorialne (territorial sea)
- morze pełne (open sea, high sea)
- morski pas przyległy (contiguous zone)
Linia podstawowa MT
- linia najniższego stanu wody w czasie odpływu (miarodajna jest linia oznaczona na urzędowej mapie, w dużej skali, państwa nadbrzeżnego)
- w rejonie urozmaiconego wybrzeża (fiordy, wyspy, głębokie zatoki) łączy się wybiegające w morze przylądkami lądu i wysp liniami prostymi zamykającymi wody pomiędzy wyspami, czy brzegami zatok. Maksymalna długość tych prostych odcinków nie jest ściśle określona.
- Przyjmowało się generalnie, że długość cięciwy zamykającej fiord, czy zatokę nie powinna przekraczać 10 mil (w konwencji genewskiej z 1958 roku ustalono 24 Mm)
- Jeżeli brzegi zatoki należą do dwóch państw linię podstawową ustala się wg lini brzegu
- Zatoki historyczne (Morze Azowskie, Morze Białe, Zatoka Ryska, Japońskie Morze Śródlądowe, Zatoka Hudsona, Zatoka Laholm, Conception Bay, Fiord Varanger)
Morze terytorialne
- duża różnorodność interpretacji, brak jednomyślności i rozbieżność interesów. 3-12 Mm w zależności od państwa i rejonu (Polska 3 Mm - 1932)
Morski pas przyległy
- nie przekracza 12 Nm od lini podstawowej
- Polska 3 NM od wód terytorialnych (strefa celna, przygraniczna)
Cieśniny i kanały
- należą do państwa nadbrzeżnego jeżeli szerokość ich jest mniejsza od podwójnej szerokości morza terytorialnego
- cieśniny prowadzące do zatok lub mórz wewnętrznych stanowią wody wewnętrzne państwa nadbrzeżnego
Szelf kontynentalny (continedntal shelf)
- dno morza od brzegu do uskoku geologicznego(ok. 200 m)
- szereg państw zastrzega sobie prawo wyłączności do eksploatacji szelfu i wód szelfowych
- państwu nadbrzeżnemu nie wolno w żaden sposób utrudniać, ani ograniczać swobodnej żeglugi na wodach szelfowych
Rzeki międzynarodowe (ogólnie dostępne)
- rzeki żeglowne, przepływające przez dwa lub więcej państw z zasady są dostępne dla statków wszystkich bander uprawiających żeglugę
- rzeki na terenie jednego państwa mogą, ale nie muszą być dostępne, chyba że prowadzą do ogólnie dostępnych portów położonych w górnych biegach rzek.
- RM: Dunaj, Ren, Skalda, Łaba, Amazonka, Parana i Paragwaj, Kongo, Niger
- Jeżeli rzeka jest żeglowna i stanowi granice między dwoma państwami to ta granica biegnie talwegiem (thalweg) - najgłębszym korytem rzeki. Jeżeli rzeka jest nieżeglowna to granica biegnie środkiem rzeki
- Bardzo precyzyjne przepisy dotyczące żeglugi na rzekach wydane lokalnie (pilotaż)
ŻEGLUGA NA WODACH MORSKICH
- zasada WOLNOŚCI MÓRZ (freadom of the sea) - zasada prawa zwyczajowego (usankcjonowana KG 1958)
- statki podlegają jurysdykcji państwa bandery
- prawo NIESZKODLIWEGO PRZEPŁYWU (right of innocent passage) przez wody terytorialne państw nadbrzeżnych
- statek wpływający na wody terytorialne obcego państwa traci w pewnym sensie swą suwerenność prawną - podlega jurysdykcji państwa nadbrzeżnego (z pewnymi ograniczeniami). Zasady zależności szczegółowo normują konwencje i umowy między państwami.
- Przepływ statków przez wody wewnętrzne zależy od zgody państwa nadbrzeżnego
Podstawowy obowiązek leżący na statku w żegludze, bez względu na jakich wodach się znajduje to:
PRZESTRZEGANIE PRZEPISÓW PRAWA DROGI MORSKIEJ I BEZWZGLĘDNY OBOWIĄZEK NIESIENIA POMOCY GINACYM.
- ceremoniał morski (pozdrawianie przez statki handlowe, okrętów wojennych i szkolnych.
- Zwyczaj okazywania bander przez mijające się statki na morzu
- Obowiązek okazywania bandery w stosunku do okrętów MW i SOP jest na polskich statkach obligatoryjny, zagrożony karą.
OBCE WODY WEWNĘTRZNE
- Państwo nadbrzeżne sprawuje na swoich wodach wewnętrznych władzę w tym samym zakresie co na pozostałym terytorium
- Statek może być nie wpuszczony na wody wewnętrzne
- Zwyczajowe prawo do schronienia w sytuacjach zagrożenia silnym sztormem, lub z powodu awarii
- Z zasady statki mają prawo do przepływu po wodach wewnętrznych o ile płyną od portu lub z portu, ale przepływ ten jest ograniczony lokalnymi przepisami do których należy się bezwzględnie stosować.
- Nie wolno uprawiać rybołówstwa ani eksploatować innych zasobów morza i dna jeśli statek nie ma specjalnej licencji (zezwolenia) od państwa nadbrzeżnego.
- Nie wolno schodzić ze zwyczajowo przyjętych (najczęściej wybojowanych) torów wodnych
- Nie wolno zatrzymywać się ani kotwiczyć bez zezwolenia (chyba, że wynika to z bezwzględnej konieczności - awaria, niebezpieczeństwo, zagrożenia)
PORT ZAGRANICZNY
- Statek podlega w całości miejscowemu prawu
- Oznaka podległości prawnej jest podniesienie bandery państwą na przednim maszcie statku w momencie wpłynięcia na wody terytorialne
- Statek jednak nie przestaje podlegać jednocześnie prawu bandery a w szczególności w sprawach wewnętrznych statku (regulacje szczegółowe w umowach międzypaństwowych i konwencjach)
- Statek powinien poddać się bez sprzeciwu określonym umowami i zwyczajami kontrolom
o granicznej
o sanitarnej
o celnej
- statek nie może utrudniać
o kontroli portowej w zakresie bezpieczeństwa i wyposażenia (Port State Control)
o kontroli MARPOL
o kontroli ubezpieczycieli
o kontroli właścicieli
o kontroli firmy rejestrującej (bandery własnej)
o kontroli klasyfikacyjnej
--------------------------------------
- Członek załogi, popełniający przestępstwo w obcym porcie może być sądzony przez miejscowe sądy
- Przestępca może być zatrzymany na statku
- Mogą być też aresztowane osoby poszukiwana za dawne, inne przestępstwa popełnione wcześniej i gdzie indziej
- Organy władzy mogą również interweniować w sprawy wewnętrzne statku na żądanie kapitana lub konsula państwa bandery.
- Przestępstwa popełnione na statku znajdującym się w obcym porcie jak i na pełnym morzu podlegają prawu bandery
- Podczas wejścia na pokład statku w obcym porcie miejscowych władz (policji) w celu przeszukania statku, aresztowania, czy jakiejkolwiek interwencji nie wywołanej przez kapitana niezbędna jest asysta konsula państwa bandery.
- Kapitan winien domagać się powiadomienia konsula, ale nie może zabronić wykonania zamierzonych czynności.
- Wszystkie sprawy związane ze stosunkiem pracy marynarzy, dyscyplina, sprawy wewnętrzne, podlegają jurysdykcji państwa bandery.
- Możliwe jest jednak rozstrzyganie przez miejscowe sądy spraw pomiędzy armatorem a członkiem załogi.
- Statek handlowy w obcym porcie (w odróżnieniu od okrętu) nie ma charakteru eksterytorialnego i kapitan nie może udzielić schronienia zbiegowi
- Statek w porcie może być zatrzymany z powodu poważnych naruszeń miejscowych, czy międzynarodowych przepisów, lub zajęty przez sąd na rzecz spłaty zobowiązań
KANAŁY
- zaliczamy do wód wewnętrznych i sytuacja prawna statku jest taka jak na wodach wewnętrznych
Kanał Sueski
- Ferdynand Lesseps (1869) - Egipt (ZRA). Neutralizacja (udostępnienie wszystkim) kanału konwencje 1888 i 1956 Towarzystwo Kanału Sueskiego - upaństwowienie kanału 1956.
Kanał Panamski
- teren oddany przez Panamę na wieczne użytkowanie Stanom Zjednoczonym. W dużym zakresie obowiązuje tam jurysdykcja amerykańska. Ogłoszenie neutralności kanału na podstawie traktatu między USA, W. Brytanią (19001) i Panamą (1903) Otwarty dla żeglugi w 1914 - Towarzystwo Kanału Panamskiego (USA).
Kanał Kiloński
- zbudowany w 1896. Umiędzynarodowienie przez Traktat Wersalski . Hitlerowskie Niemcy nie uznawały tego traktatu, ale nieograniczyły przepływu statków obcych bander.
Kanał Koryncki
- Zbudowany przez Greków w 1893 - sytuacja prawna nieuregulowana żadną międzynarodową umową . Zwyczajowo jest dostępny dla wszystkich statków
OBCE MORZE TERYTORIALNE
- stanowi przedłużenie terytorium państwa nadbrzeżnego.
- Władza państwa nadbrzeżnego rozciąga się na wody, dno, podziemie i słup powietrza tego rejonu
- Konwencja genewska 1958
- Możliwy obowiązek pilotażu
- Obowiązek informacji (przez władze) w szerokim zakresie o zagrożeniach wszelkiego rodzaju w rejonie nadzorowanym.
- Przepisy
o Celne
o Sanitarne
o Graniczne
o Ograniczenia w radiokomunikacji
- prawo nieszkodliwego przepływu (nie przysługuje okrętom) nie może naruszać praw i interesów państwa nadbrzeżnego
o nie obejmuje:
§ prawa do zatrzymania się
§ schodzenia z wyznaczonego toru wodnego
§ kotwiczenia
§ lawirowania
§ gospodarczej działalności
§ eksploatacji dna
§ rybołówstwa
§ poławiania pereł
§ wydobywania gąbek
§ wydobywanie korali
§ wydobywanie jakichkolwiek bogactw morza
§ wydobywanie wraków
§ badania hydrograficzne
§ badania naukowe
§ nie licencjonowany pilotaż
§ usługi holownicze
o dozwolone
§ przygodne ratownictwo
o strefy zakazane
§ wojskowe
§ specjalne okresowe
§ okolicznościowe
§ obowiązek informacji o strefach w NtM
o zatrzymanie statku w strefie MT - nieuzasadnione zatrzymanie statku podczas nieszkodliwego przepływu jest naruszeniem prawa międzynarodowego (k g 1958)
§ przez jednostki policyjne
§ wojskowe
§ celne
- „przepływ prosty” - nie zachodzenie na wody wewnętrzne
o - zatrzymanie możliwe
§ skutki przestępstwa rozciągają się na państwo nadbrzeżne
§ przestępstwo zakłóca spokój państwa nadbrzeżnego
§ pomocy żąda kapitan lub konsul państwa bandery
§ handel narkotykami
§ kiedy statek jest na morzu terytorialnym po opuszczeniu wód wewnętrznych
§ kiedy statek zatrzymuje się na wodach terytorialnych (prawo nieszkodliwego przepływu zabrania zatrzymania)
§ zatrzymanie z tytułu zobowiązań statku
zderzenie
ratownictwo
uszkodzenie znaków nawigacyjnych
statek który stoi na WT można zawsze zatrzymać bez względu na tytuł roszczenia
naruszenie przepisów administracyjnych
Kapitan nie może przeciwstawiać się czynnie zatrzymaniu statku - powinien protestować za pośrednictwem konsula
- wchodzenie z morza pełnego w kierunku wód wewnętrznych
- wychodzenie z wód wewnętrznych w kierunku morza pełnego
- nie ma możliwości interwencji jeżeli przestępstwo zostało popełnione przed wejściem na morze terytorialne, a statek nie zachodzi na jego wody wewnętrzne
o nie wolno statku zatrzymać
§ w związku z wykonywaniem jurysdykcji cywilnej w stosunku do osób znajdującym się na statku
MORSKI PAS PRZYLEGŁY
- zatrzymania i ingerencje są ściśle związane z celem powołania pasa przyległego
o strefy celne
o strefy bezpieczeństwa
o strefy sanitarne
o strefy rybołówcze
o strefy fiskalne
o ekologiczne
o strefy ochrony neutralności (w czasie wojny)
- znajomość szerokości pasa przyległego
MORZE PEŁNE - konwencja paryska 1884 (kable podmorskie)
- równe prawa
- rybołówstwa
- eksploatacja bogactw
- kable morskie
- rurociągi
- podleganie jedynie jurysdykcji państwa bandery
- przestępstwa wymierzone na morzu przeciw konkretnemu państwu mogą być sadzone przez to państwo
- prawo do żądania okazania bandery (okręty)
- zatrzymanie statku przez obcy okręt na morzu pełnym możliwe:
o podejrzenie o działalność piracką
o handel niewolnikami
o ta sam bandera co okręt
- wypadku nieuzasadnionego zatrzymania na morzu otwartym statek ma prawo do wyrównania poniesionych z tego tytułu strat (notacja w DO)
Prawo pościgu (hot pursuit):
- pościg musi być rozpoczęty i kontynuowany na pełnym morzu
o na wodach wewnętrznych
o wodach terytorialnych
o w pasie przyległym
- pościg uważa się za rozpoczęty gdy statek otrzymał rozkaz zatrzymania się
o sygnał wizualny
o sygnał akustyczny
- prawo pościgu ustaje w momencie wejścia statku ściganego na wody własnego lub innego państwa niż ścigający.
- Pościg może być wykonywany tylko przez okręty i statki służb państwowych.
Piractwo (piracy)
- wszelki nielegalny akt gwałtu
- zatrzymanie
- rabunek
----------------------------------------------------------------------------------
Szkoła Morska w Gdyni - kpt.Ż.W. Tomasz Sobieszczański * kptlobo@wp.pl
PRAWO MORSKIE I UBEZPIECZENIA
(I semestr/15 - VI semestr/17 = 32 godziny.
KONSPEKT 10
LOBO Strona 10 04-10-06
C:\Moje dokumenty\MARITIME SCHOOL\WYKŁADY\PRAWO MORSKIE I UBEZPIECZENIA\PM 002 - WODY MORSKIE.doc